Showing posts with label Benjamin Shakum. Show all posts
Showing posts with label Benjamin Shakum. Show all posts

KRISTA THISEN THILTHAWTHEINA Part 3: THISEN THUTHLUNG

No comments

July 10, 2020

~ Rev Benjamin Shakum

Kum 3944 ti vel liem ta lai khan Abraham (Abram) chu Kaldai (Mesopotamia) rama Ur khawpui a a um lai chun ropuina Lalpa Pathien chu a kuomah an lar a, thu a tiem pek  a , a ko suok ta a:

“In ram le i laichinhai le i pa in hi suoksan la, ram ka la kăwkhmu ding che tieng chu pan rawh. Hnam ropui takin siem ka ti che a, malsawm ka ti che a, i hming sukropui ka ta, malsawmna ning i tih. Malsawmtu chè chu malsawm ka ta, trongsie inphurtu chè chu trongsie inphur ka ta; nangma zârin hnuoia hnam tin malsawmin um an tih”
(Thilthawhai 7:3, Genesis 12 :1)

Abraham chun Pathien in thu a tiem pek chu a ring a, a zawm ta a, Pathien in Abraham a thruoi pei na a chun A thutiem a hlen ngei ngei ding anih ti Abraham in a hriet ngei nadingin Abraham kuoma chun thu a thlung ta. Abraham khom Pathien in thu a i thlung a chun a um ta a. (Genesis 15 le17).

Pathien in Abraham kuoma thu a thlung chu thisen thuthlung a nih. Khang hun lai khan mi pahni karah inpumkhatna ding a thu an thlung pha thisen in thu an thlung chun chu thuthlung chu in thuk le det tak le umzi inthuk tak nei a nih.

Thuthlung sukdet na ding chun ran that a ni a, ran chu a zatve a atphel a nih. Saruong atphel hrap ve ve chu kei thre a na, ran thisen chu a luong a,  a hrap ve ve hai kar a chun inlawn na ding siem a nih. Saruong hrap hai kar a thisen chunga chun thu thlung tu hai chun iengkim a inpumkhata um dingin thu an puong a, thisen hmunkhat, hringna hmunkhat an ni tah tiin an puong hlak. Malsawmna thutiem hai an puong sa a, saruong at khoi hrap pahnih kar a chun an inlawn ve ve hlak. Chun, chu ruol chun thuthlung bawsie tu chunga tlung ding ansie an puong bok hlak a, chu ansie chu ran a lai a at khoi a ni ang el a thuthlung bawsetu chunga sietna tlungding ansie inphurna a nih. (Jeremi 34:18)

Thu chu thlung zo a ni chun thu thlungtu hai chu an impumkhat ta a, hringna intrawm ni ta in an thil nei le an engkim  an intrawm hlak. Ngirhmun in ang mi pahnih in thu thlungin an inpumkhat chun an pahni ta dingin athra hle a; neinung deu le pasie deu in thu an in thlung khum chun a pasie lem chun thuthlung chu a hlawkpui hle a, a neinung lem ta popo chu a ta a hung ni ve ta leiin hamthratna changtu lem a ni hlak.

Genesis 15 a ei en chun Pathien in Abraham kuoma thu a thlung kha thisen  thuthlung  a nih:

Chu ni chun LALPAN Abram kuomah thu a thlung a:

LALPA chun a kuomah, “Bawngla, kĕl le beram chal, kum thum mi seng le vàthrû le parva tuoi hung chawi rawh” a ta.

Chuonghai chu a hung lăk a, ran po chu a laiah a khoi seng a, phel tin chu inhmatuokin a sie vong a, vatehai ruok chu a khoi ve nawh.

Ni tlâk hnunga khuo a hung inthim chun meiphu khu lui lui le meiser chok puot puot chu saruong khoi phel inkara chun an inlon zut zut a.
(Genesis 15:9,10, 17)

Pathien chun meipui khu lui lui le meiser chok puot puot a chun thisen  thuthlung sukdet na dingin ran khoidar a um saruong hai kar a chun a hung inlon anih.

Abraham chu Pathien thuthlung ah a um ve na ding chun Pathienin ser tan dingin a ti a, ( Gen 17) chuong ang chun Abraham chun a thaw ta a. Chuongchun, Pathien le Abraham chun thu an thlung ta a nih.

Pathien le Abraham in thisen a thu an thlung na a hin Abraham in nasataka in a hlawkpui a, Pathiena inthawka kong tinreng a malsawmna chu a dong pha ta a.

Hun a hung fe pei a, Abraham, Isak le Jakob hai damlai ni a liem hnung chun jakob thlahai Isarel hai chu Aigupta ah sal ah an intang ta a; Isarel hai chu Abraham a thla hai an ni leiin Aigupta a sal a an intang na a an in rum ri chu Pathienin a hriet a. Pathien le Abraham chun thisen in thu an thlung ta leiin Abraham a thlahai Isak le Jakob a ngaisak zawm pei ang bokin Jakob anthoka Isarel hnam hung um hai chu Pathienin a ngaisak ta em em a nih:

Sawt fè hnungah Aigupta lal chu a thi a. Israelhai saltang inrŭm ri le thrangpuitu ngaia an khĕk ri chun Pathien kuom a hang tlung a.

Pathienin an inrŭm ri chu a lo hriet a, Abraham le Isak le Jakob kuoma a thuthlung chu a hriet zing a.

Pathienin Israel thlahai chu a zuk thlir a, a zuk ngaisak a. (Exodus 2:23-25)

Pathienin Isarel hai chu Aigupta anthoka a thruoi suok na dingin Faraw lungril ngar chu a sawi ta a. Hri le hrai le thil tri um makdanglam tak tak le sietna intluntu chi dang dang Aigupta a chun voikuo zet  in tlungtir in Faraw le Aigupta mihai chu a hrem hnung khom chun  Faraw chun a lungril a la suk ngar rop a. A tawp a chun, a rapthlak tak, naulutir thina chu intlungtir dingin Pathienin a ti ta a. Isarel hai ruok chu naulutir thina rapthlak tak chu an pumpel na ding le chu hremna laka an him dan ding chu Pathien in a hril ta a. Pathien chun Isarel hai sungkuo tin chu beram annawleh kel tuoi, kum khat mi, hmel hem lo that dingin a ti a. Ran tuoi thisen chu iemani zat lang anta, thisen chu an kawtkhar bieng chung le sir ve ve ah an tat ding a anih. Pathien in thaw dinga a ti chu an thaw leiin Pathien in Aigupa ram chung a a rorelna le nau lutir thina chu Isarel hai chun an pumpel a nih:

Chu zân ngei chun Aigupta ram fang ka ta, mihriem le sa, nau lutir po po chu sukhlum ka ta, Aigupta rama pathienhai po po chu an chungthu relpêk ka tih; kei hi LALPA chu ka ni si a.

Thisen chu in ta dingin in umna inchikna ni’ng a ta, thisen ka hmŭna taphot chu fe kân pei ka tih. (Exodus 12:12,13)

Isarel hai khan an fel bik le an thrat biek lei a Pathien rorelna le naulutir thina kha an pumpel an nawh. Pathienin an thlatu Abraham kuomah thisenin thu a lo thlung ta leiin Abraham a ta hai popo chu Pathien ta an na, Pathienin a ta hai chu a sanhim a nih. Isarel hai felnawna kha Pathien in a hmu ta naw a, suongkuo tin suolna lei a rorelna chu ran tuoi hmel hem lo in a tuor a a thipui ta leiin Pathien chun kawtkhar bieng chung le sir ve ve a ran thisen chau chu a hmu ta lem a nih. Isarel hai tlin naw na chu Pathienin a hmu ta nawh. Aigupta chunga ro a rel ang khan Pathienin Isarel hai chungah a rel ve nawh .

Hun hung fe pei a chun Sinai thuthlung chu Pathienin Isarel hai leh a thlung ta a, Isarel hai chu Dan a pek a. Dan a pek chu Isarel hai in an zawm po leh malsawmna dong an ta, an zawm naw po leh trongsi phur an ni ding a nih. Isarel hai suolna leiin Dan an zawm thei naw man a trongsi phur an ni el nawna dingin ran thisen a suol thuphachawina an inhlan dan ding chu Pathien in a hril ta a. Suol thuphachawina ran thisen chun Isarel hai suolna chu an khum a, Isarel hai suolna hai chu Pathienin hmu pek lo in mal a sawm lem a. Isarel hai chu thlaler a an vakvai lai khan an silfen khom chul lo le an ke khom in vung lo in Pathien in a enkol a, fak ding le dawn ding tlasam lo in a siem a nih. A ta hai an ni leiin a sanhim ngat ngat a, Kanaan ram ah a thruoi lut a nih.

Iengkim chunga thuneitu, lal hai Lal, hotu hai hotu, chatuon Pathien chu iengkim chunga roreltu a na, hnuoi le van a thiltlung popo hi a thuneina hnuoia um vawng an ni a, a thuneina le rorelna hnuoi a um lo iengkhom a um nawh:

Var ka siem, thim ka siem bok,
Malsawmna petu ka na,
Sietna intluntu ka ni bok a,
Keima, LALPA ngei el chun,
Chuong thil chu ka thaw a nih.
(Isai 45:7)

 “Kei chu keima ngei ka nih,
Pathien dang hrim an um nawh,
Ti hi hung hre ta ro khai;
Ka that a, ka sukhlum a,
Ka’n hliem a, ka sukdam a;
Chu chu ka kuta inthoka,
Inchŭ thla thei an um nawh.
(Deutoronomy 32:39)

Leilung hluotu hnamhai hi,
Iengma loa ngai an nih.
Vana sipai ruolhai le
Hnuoia chêngtuhai chungah,
A nuom nuomin a thaw hlak.
Tu khom a kut thlăk ding chu,
Kei kir thei an um naw a,
“Iem a na i thaw hrim hi?”
Ti thei tu khom an um nawh.
(Daniel 4:35)

Khawvel Aigupta ram hi Pathien rorelna hnuoi a um ani leiin tulai a khawvel in a i buoipui tak hripui inleng vel khom hi Pathien rorelna hnuoi a um an nih. Hripui lei a rambung a lien a chin, a ropui le ropui lo hai buoina popo hi Pathien rorelna hnuoi a um vawng a nih. Chuong lai chun ringtu hai hi teh iengtinam um ei ta? Ei ngirhmun ding chu iem ni tang a ta le?

Isu Krista chun ei ai aw in , ei ta dinga palai niin, Pathien le thuthlung thar an siem ta a.Ei ai awtu thisen a thuthlung thar a chun Isu Krista zarin ei um tah. Hi thu hi ringna a fie deu a hmu chu thil trul makmaw le thratak a nih. A thisen a thuthlung thar poimaw zi chu uion le bei in zanbu a zirtirhai leh an kil khan Isu in hieng hin a hril:

Ka thu hril sawng cheu hi Lalpaa inthoka ka dong a nih. Khânga inmantira a um zàn khan Lalpa Isun bei chu lâk a, lawmthu a hril zoin a khoi a,

“Hi hi ka taksa, in ta ding chu a nih, in mi hriet zingna sikin hieng ang hin thaw hlak ro” a ti kha.

Chuong ang bokin, bu an fàk khopin no chu a lâk a, “Hi no hi ka thisena thuthlung thar chu a nih, in dawn po leh in mi hriet zingna sikin thaw hlak ro,”a ti kha.

Chu bei chu fa a, no chu in dawn zătin Lalpa hung nawk hmâ khat a thǐna chu in puong a nih. (1 Korinth 11:24-26)

Ei ai awtu Isu Krista chun Sinai thuthlung (thuthlung hlui) a Dan trongsi chu ei ai in a lo phur ta a (Galati 3: 10-13), suol chunga rorelna chu Isu Krista chun ei ai in a lo tuor a, ei thi ai in a thi a, a thisen in thiem a min changtir tah. Ringna lei a Pathien thuthlung thar a Krista zara um hai chu Abraham a thlahai niin (Galati 3:7) Pathien  mit nauleng hai ei na, a duot dop dop hai ei nih. Pathien leh thisen thuthlung a um ei ni leiin a mi ngaisak em em hai ei nih.

Khawvel Aigupta ram chunga Pathien in ro a rel lai hin Krista thisen thilthawtheina a ringna innghat hai chu Pathien leh thuthlung thar a um ei ni a, chuleichun, Pathien ngaisakna le sanhimna dong tu ei nih. Pathien in a naupa thisen chu ei hringnun kawtkhar bieng chung le a sir ve ve a chun a hmu a, a naupa thisen a sawp fai hai a chun a naupa felna a hmu sa bok leiin khawvel Aigupta chunga ro a rel angin ei chunga chun ro rel naw nih:

Pathien hmangaituhai, Aman a ruot anga a kohai ta ding chun iengkimah an thratna dingin a thawpek hlak ti ei hriet (Rom 8:28)

Isu thisen a thuthlung thar a um hai chu Pathienin a angsung Kanaan ram ah chawl hadam dingin a mi ti a nih. Naute chu a nu trang a a bet tlat a, a nu chu iengkim a dingin a ring leiin ieng a khom a lungkham nawh. Chuong ang chun Pathien hmangaina hmu fie a a hmangaina a chawl hadam thei hai chu Isu Krista thisen a thuthlung thar malsawmna dong tu hai an na, Pathien angsung Kanaan ram a chun an nun a chawl a nih. Naute chu a nu angsung ah a hadam a, zinga ding, thlanawk a ding, kum nawk a ding le a hringna thu ah ieng am fa in dawn ka ta tiin lungkhamna a nei ngai nawh a, a nu angsung himna ah a um tlat leiin a nun chu a him a nih. Ringna lei a ringtu nun chawlna chu chuong ang chu a nih. (Sam 91)

Isu Krista, thuthlung thar palai, a thisen lei a nun chawlna mi pe a Pathien angsung himna hmun a min tlun tu chu inpakin um raw seh.

*Bible chang hai hi Baibul (Hmar), Delhi Edition, 2015 a mi an nih.

RINGTUHAI LE POLITICS

No comments

October 15, 2019

~ Rev. Benjamin Shakum

Iraq ram a Baghdad khawpui a inthawka thlang tieng km 85 vel a hla ah tienlai a Babulon lalram ropui kha a um ana, Lal Nebukadnezzar (Nebuchadnezzar II, 605 BC-562 BC) Babulon a an lal lai khan Babulon lalram ropui chu khawvela a ropui hle el a. Chanchin ziektu Herodotus in a ti dan chun Babulon khawpui chu square mel 200 ram a del a, khawpui venghimna dingin bang hlui pahni thuotu dingin feet 300 a insang, mel 56 a sei, feet 75 a sa a bawl a, chu khawpui bang a chun sakawr tawlailir hai an intlansiek hlak. Dai karlak vel a hai chun enthlakna in insang (tower) 250, feet 450 a insang vel an um bawk a.

Khang hun lai a khawvel ngirhmun a ding chun Nebuchadnezzar leiin Babulon kha lalram ropui chungchuong (superpower) niin a ropui hle a nih. Nebukadnezzar a nuhmei in Persia leilung mawina a ngai em leiin 'Babulon a huon inkhai' (Hanging Gardens of Babylon) a siem pek a, chu huon khawpui bang ropui chu tienlai khawvel a thilmak lai a tiem a nih. Chun, lal in ropui tak tak pathum vel a bawl bawk a, tempul ropui hai leh. Khawpui lutna dinga kawt lien 8 a um a,  khawpui sungril lutna dinga kul kawtkhar ropui le det, darsen a siem ngat khawm 100 lai a siem a, khawpui sunga lampui hai chu lung feet 3 a lien, a dap a nih. Khang hun lai a ding chun Babulon khawpui kha duoi lo tak a ni a, lal Nebukadnezzar khawma uongpui em em in “Babulon khaw ropui le mawi tak hi, ka lal in umna ding le ka ropuizie inentirna dinga keima kut hrât ngĕia ka bawl a ni naw am a ni?”(Daniel 4:30) a ti tawp a ni kha.

Lal Solomon a naupa Rehoboam inlal tir kai kum 930 BC lai vel khan Isarel hai lalram chu Isarel lalram le Juda lalram in pahni in an the ta a, hmartienga Isarel lalram khawpuitak chu Samaria ana , sim tienga Juda lalram a khawpuitak chu Jerusalem a hung ni ta a nih.

 Assuria lalram chun, lal Tiglath-Pileser III le Shalmaneser V inrawinaw hnuoi ah, hmar tienga Isarel lalram chu a hung hneban ta a; kum 734-732 BC vel khan Isarel hai chu Assuria chun sal a a thuoi tan ta a nih. Assuria lal Sargon II na le a naupa Sennacherib chun kum 10 hnung a chun Samaria chu an lak ta a. Assuria haiin Isarel lalram a hnam 10 hai an thuoi hmang hai chu an ram ah an kir ta naw a, Isarel Hnam 10 Inhmang hai an hung ni ta a nih.

Babulon lalram chun sim tienga Juda lalram chu, hun iemani chen hnung , kum 605 BC le kum 598 BC a chun, Nebukadnezzar hnuoi ah a hung run ta a, mi iemani zat zet hai chu sal ah Babulon tieng thruoi in an lo um ta a. Chuong lai chun Jerusalem a chun iemani tawk an la um bok a, Jerusalem khom chu a tawpa chu suksiet vawng a la nih.

Zawlnei Jeremi chu Jerusalem suksiet a ni hma a Jerusalem a la um laia thang a na, Jeremi bung 29 a hin Babulon a thuoihmang a um hai ta dingin Pathien a'nthawka a dawng thu chu lekha in an tlun ta a nih. Chu lekha a chun hieng hin an ziek: 'Hi hi Iengkim LALPA, Israel Pathienin Jerusalema inthawka Babulon a sala an thuoihai kuoma a hril chu a nih: ‘Inhai bawlin umhmun khuor unla, thlaihai chingin a tharsuok fa ro. Nuhmei pasal inneiin, naupa le naunuhai nei unla, in naupahai nuhmei ding zawngpek unla, in naunuhai pasal ding zawngpek bawk ro, nangni anga thla an hung nei theina dingin. Chu taka chun hung pung unla, kiem tieng pan naw ro. Sala ka tirna cheu khawpui ta dinga thatna chu zawngin LALPA kuomah hni ro; a hmuingil chun a zar in zo ve ding a ni si a.' (Jeremi 29:4-7)

Juda lalram mipui, Babulon a thuoi a um hai, chu kum 70 an vawi hma chun an ram ah an kir naw ding a na, sawt tak khuol ram ah an um ding leiin an mikhuolna ram a chun in le lo ah insuk burip ding le pung pei dingin Pathien in Jeremi hmangin a hril a nih. An ram an nawh ti a, Babulon hmakhuo thatna dinga hai ienga khawm inrawl ve naw a phal naw a, Babulon khawpui thatna ding zawngin Pathien kuomah khawm chu ding chun an tawngtai hlak dingin hrilpek in an um a nih. Babulon a an um sung Babulon khawpui chu a hmuingil a, a hadam a, a muong chun anni khawm an muong ve ding thu hrillin an um bawk a. An mikhuolna ram hmakhuo thatna zawng le chu dinga tawngtai chu an sin a nih.

Eini Pathien nauhai khawm hi ei khawpui chu van ah a nih ti ei hriet a, hi khawvel hi ei mikhuolna ram a nih ti khawm ei hriet (Filipi 3:20 ; Heb 11:13 ; 1 Pet 2:11). Ei mikhuolna ram hmakhuo thatna zawng ding in ei Lalpa Isu khawma a mi dit leiin Mathai 5:14 a chun ' Khawvel var in nih ' a ti nih. Ei mikhuolna ram khawvel hi politics in ro a rel a, politics ram a dam naw chun Kohran a dam bik nawh. Politics a fe suol a. khawvel a buoi pha chu ringtuhai khawma a kakhawk ei tuor ve tho hlak a, ei pumpel thei bik nawh. Chuleichun, politics an fuk a, ei mikhuolna ram hin a hmuingil na ding chun ringtu tha hai hin ei chengna khawvel hmakhuothatna ding chu politics a khawm ei zawng ve a ngai awm ngei de ti hi Jeremi 29 chun a min chuktir an naw maw?  Mawphurna ei va nei lien ngei de.

Ringtuhai hi ei ram tak chu van ah a ni lei a politics hrim hrim chu khawvel thil anga ngai a, ngaiven reng reng lo a um hi Thlaraumi nina a ngaina hi a um a, politics ei ngaiven naw a, ei set mup el hlak. Politics ah a tha a tlungna dingin ngaiven a ei tawngtai tlawm leiin rorelna infuk lo, ram in a sietpui, hi tlung thei ngai a nih. 'Mipui chun an phu tawk rorelna an hmu hlak' (The people get the government they deserve) an ti hlak nama in ringtu mipui in ram in a thatpui ding zawng a ram hmakhuothatna dingin ei tawngtai bawk naw chun ei chantawk chu hmu awm hrim ei nih. Ram in a thatpui zawng thei ringtu ni nekin mani tanghma siela mani char lo hlawk tum, sum tlawmte a keivir let thei le hlembawl thei ringtu mipui ei ni si chun politics a ei mawphurna hre lo let der ning ei ta, a va pawi awm ngei de. Jeremi chun Babulon a um hai kha an nauhai le tuhai ta ding chen ngaituo dingin a ti ana, eini khawm hmathlir nei a politics hi ei ngaiven a tul awm ngei de aw.

Mathai 5:13-16 a bawk khan Lal Isu in hnuoi machi le khawvel var ni dingin a mi ti a, Pathien ditzawng rorelna chu politics a khawm tungding a umna dingin mawphurna ei nei a nih. Pathien inza lo, ti lo le hre lo hai ngaituona in politics a fe chun ram dam zo ngai naw ni a , Pathien ti dek a ram damna ding zawnga, ei tawngtai a, hmathlir ei nei hi ringtuhai thaw awm hrim a nih.

15th October 2019
Jiribam

Hmar National Union Block- VI President Thucha

No comments

November 17, 2018

Ka pieng a inthawka ka la ni ngai lo, Jiribam Hmar nauhai ditsakna zar zo in Hmar National Union (HNU), Block VI President nina chu vawisun khan charge inhlan in, Oath - taking ka lo lak ve tah a. HNU Block VI President nina beisei dinga ṭawngṭaina ka lo nei lai khan hnam tadinga phur ka lo nei ve hai chu Lalpa Pathien kuomah kan zawt a, tling ngei thei dingin rem mi ruot pek rawh aw ti a ka lo ngenna ah hlawtlingna mi petu Pathien kan pak a nih.


Ka tleirawl lai khan music kan hnik em leiin Rock Band ka lo indin a, Manipur a chu hming inlang vang vang khawp in kan lo thaw. Pathien hmangaina in a mi tawk a, 1997 April thla lai khan, Pathien leh inpawlna neiin Jiribam ah school kan ṭan a, rap in ah. Tuhin chu malsawmna tamtak leiin fak le dawn tlasam loin keini tawk a ding chun Pathien in a min umtir tah a. School kan enkawl lai zing chun kum 2000 vel anthawk khan Pathien in a thu a min hril tir a, Kohran Upa hung niin, Kohran a thuhriltu hung ni peiin 2010 khan Pastor ordination ka hung chang a. Musician, In khat a pa, Kohran Upa, School Principal le Pastor ka ni ta a, sukdamna rawngbawlna chen Pathien in min neitir ta in khawhri /ramhuoi dam a min hnawt dawk tir tah a, anachu political platform ah President ka la ni ngai naw reng reng. Ka hei ni el tah hi chu a mak ve tho.

Kum 2012 khan World Prayer Assembly, Djakarta, Indonesia ah ka va ṭhang ve a, khawvel hmun tin ram tin a mi ṭawngṭai mi 10,000 vel chu kan fe khawm. A vawrtawp ni lem chun mi 10,000 vel football stadium ah kan ṭawngṭai a, Pathien sin thaw a nasa em leiin chulaitakchun vanram a um ang deu thaw in kan ngai hiel. World Prayer Assembly a chun ṭawgṭaina le Pathien thu hi lekha inchukna, sumdawngna, media (chanchin thedarna), art and culture (hnam hai nunphung) le politics (khawvel ro in relna) a hai hin, insung le kohran khel a hin, tungdingtu ding ei nih, ringtu hai hi, ti thu Pathien thuhriltu hai hril chu nasatakin kan ngaithlak. Ṭum khat chu thuhriltu chun, 'In ram in hnam a kohran le insung puotieng ah Pathien thu tungdingtu ni nuom in um am?' tiin fielna a siemna a chun ka ngirsuok ve a. Kan kuoma chun thuhriltu chun, 'Nuhmei in nau a pai a, a hung danglam angin nangni khawm in ram, in hnam invawina in sip in tih' a ti a. Invawina hi nuhmeiin a phing sunga naua a pai a dehawn thei naw angin ei ni ah a um chun ngaisak naw thei le dehawn el thei a ni nawh.

2015 a Manipur ram phek in tlangmi ringtuhai ei buoi khan in pui thei lo, um ṭawk ṭawk pui thei loin chu invawina mi turna na zar chun Tuiṭaphai, Imphal le Delhi tlang chen a mi tir. Djakarta, Indonesia a khan kohran le insung puotieng a khawm ṭhang la ding khan Lalpa Pathien hma ah ka lo ngir kha Pathien chun a ngai nep nawh ni ngei a tih. Chun, hnam lai Pathien malsawmna ei dawngna ding a thaw ding umhai ei hmu ve ta zing a, chuong hai chu nghat san el an tak em leiin kohran huong sung a chau a Pathien thu tungding ta lo a kohran puo ram a hin Pathien dit zawng a tlung pei thei tak le ti beiseina in 2017 khan hnam le ram a dingin kohran a rawngbawlna chawl in hnam mamaw hai buoipui ve din ka lo insiem ta a nih. Hi hi a san chu hnam hi Pathien siem a ni leiin a dit zawng a hnam a malsawmna a tlung na dinga hmalak hi Pathien rawngbawlna a nih ti hi ka hmu ve tlat a a nih. Politics indik tak chu Pathien bo in a thei naw leiin ei thei ang ang a politics a Pathien ṭhang a, sin thaw a, a dit zawng tungding chu ei nuom hle a nih. Mi neka ka fel lei ni lo in ka lunglai a um hi ngaisak naw thei naw a ni naw lei lem a nih. Hi lei hin Hmar lai a political platform hlui pawl tak HNU a hin Block VI a President ka lo beisei ve a, Pathien kuoma ka lo intlun ve a, a tak ram ah thlipui le ruopui tamtak karah ka beisei ram ah A mi ṭhuoi tah. Inhawi muol a dak na ding nek in ka hnam ka san theina ding ti hi a nih ka lungril tak chu. Thlangtling kan tah ti an puong char a ka lungrila sip ka bauin ka hril suok kha stage a um hai khan chu an hriet phak vawng ka ring a, chu thu bawk chu suklang nawk ka tih : 'Lalpa ropui raw seh!' ti thu hi a nih.

HNU Block VI Office Bearers ka thawk chanpui ding hai ka hei en hin ka ha a dam hlie hlie a, Kohran Upa dam, Kohran Standing Committee member dam, kohran local le biel a ṭhuoitu deu fer an ni tawl el hi ka lawm a suk zuol a nih. Fakruk, hlepruk a mipui chan suk chavai zawng a khawsa nuom awm reng reng an um nawh. Chu nek chun Hmar mipui ta ding a candil (candle) anga mani hek a mipui ta dinga malsawmna eng pe dawktu vawng ah ka hmuh. Pathien hre vawng le Pathien I hriet vawng an ni tlat a. Lungril kawi thei awm khawm an um thei nawh. HNU VI Committee hai khawm kohran Committee ang tho a Bible tiemna le ṭawngṭaina leh nei thlap in la khawm an hme naw na um ṭhak in ka hmu nawh. Ṭawngṭairuolna dam khawm. Chuleichun, hnam hamṭhatna ngaituo ngei thei dingin kei, a fel naw tak, ṭhang sa in, kan rengin in mi ṭawngṭai pui ngei ngei dingin Hmar mipui hai, Pathien be pawp ta sa hai eini leiin, ka ngen mawl mawl cheu a nih.

Zing ni eng mawi tieng lungruol in, ṭhangtlang in, hnungtieng a thil umhai theinghil in, hma tieng a thil umhai beisei in Hmar mipui hai fe ngei tieu.

Rev. Benjamin Shakum Hmar
President
Hmar National Union
Block VI

Setan Laka Fimkhur Rawh

No comments

November 04, 2018

~ Rev Benjamin Shakum

“Ngaiven unla, fimkhur ro; in hmelma diebol chu sakeibaknei inrum angin a fak zo ding zongin an vel ruoi hlak a nih.” I Peter 5:8

Tulai huna ei hun tawng mek tah a hin chu nu le pa hai khawm Pathien ei hlat deu deu tah a ni ti dingin a um ta a, ei nauhai tam tak chu biekin lam khawm an inhmang a, ei țawngțai taima naw hle bawk. Hi lei hin Setan le a rawihai chun ram chunga nasatakin sietna an intlungtir mek zing a nih. Dawi tieng thil khawm an lar nasa a, mi chunga thlarausuolhai sin thaw hmu le hril ding khawm a tama, ringtuhai hi Setan le a rawihai chun an mi huphur naw hle ni ngei a ta, thlarau suol/khawhri hai khawm an inlarna hai le chawkbuoia um țhalai țhenkhat hai chanchin hi hril zeu zeu ding a um zing ta a.


Hieng hi ei hmasuon a ni zing laiin ringtu tam tak chun Setan hi a um le a um naw khawm ngaisak rak loin a pangngai in nun ei la hmang zinga; a țhen chun ei piengthar taphawt le Setan le a rawihai chun a hnai khawm an mi hnai ngam lo dingin ei ngai pawng chang a; a țhen chun Setan le a sinthaw hi a țit in ei ți em em leiin a hril khawm ei ngam nawh a. A bikin ei țhalai hai nun hi Setan chun a suksiet nasa em em. Generation gap, țhanghlui le țhangthar kar, hi hlatak an ta leiin nauhai ngaituona le ditzawng a țha a țha naw khawm hre chuong lo nu le pa tam tak um thei a ni bawk. Ei hriet naw kar in Setan in ei nauhai, ei țhalai hai ngaituona fe dan nasataka thuhne in a tawpa chu ama (Setan) ngei khawm hi be dingin an lungril ah sin a thaw pei an tah. Ei țhalai hai nuna Setanin sietna intlungtir na dingin nasatakin hma a lo lak na hai hre a, ei fimkhur nawk zuol na dingin țhalai hai lai Setan in hma a lakna hmangruo țhenkhat suklang inla:

Hla/Rimawi (Music): Rimawi hmangin Satanin mi lungril ah lampui indiknaw an hraw na dingin țhang a lak thei. Hla thu hai hrim hrim hin idea le philosophy an puongsuok hlak, chuong chu miin a vel a vela an ngai lem chun hla thu a philosophy le idea hai chun mi chu thuhnein, chuong mi hai chu lampui indik naw ah a țhuoi thei. A bik takin rock music hi țhalai hai lai an lar em em leiin an hla an ngai hai hin ieng thu am an puongsuok a ti hi hrietchieng a țha hle awm. Hla țhenkhat a lem chu a hla hai chu a let a insaktir in Setan chawimawina thu hai dam a lo um hlak. Hieng hi ‘sublimnal messages in rock music’ an na, hla ngaithlak a um hai chun Setan inpakna thu inthup chu an puongsuok ve zing a. Chu thu inthup hai chu hla ngaitu lungrila ngaituona nei na dinga a hmang naw na hmun (subconscious part) a chun thunin a um a, lungril a um ta hrim hrim chu a tawpa Setan lawmzawng le ditdan hai chu chuong hla hai ngaithlatu ngaituona ah an hung inlang suok hlak a nih. Hla a thu inthup entirna:

Led Zepellin hai hla ‘Stairway to Heaven’ a chun a hla a let zawng a in sak tir (backmasking) chun hi thu hi a lo um: ‘ Oh, here’s to my sweet Satan. The one whose little path would make me sad, whose power is Satan. He’ll give those with him 666, there was a little toolshed where he made us suffer, sad Satan’ Eagles hai ‘Hotel California’ a chun hi thu hi a um bawk: ‘Satan he hears me. He had me believe.’Rock band țhenkhat lem chun Setan biekna an hmang hlak inchikna hai dam an album kawm ah an inchuon sa hlak. Heavy metal le hard rock tiengpang lem hi chu chuongang chu a tama, an hla thu a hai khawm Setan biekna thu a pawng a pui an suk lang el khawm tam tak a um. Hieng hla hai hi țhalai tam tak chun butak-khuk a an i khukpui a, a nawn a nawn in an ngai nawk nghal el si a, an lungril a chun ieng ang ngaituona’n am hmun chang rawn a ta ti chu thil ngaituo khawp a tling ta hrim hrim. Rock band țhenkhat hai chun Satan suk lawm an tumna leiin Setan chu an biek hiel a nih ti suklangna dingin hieng po chau hi entirna angin hei tarlang ei tih:

Metallica ti rock band hai chun hieng hin ‘The Prince’ ti hla a chun an sak pawng chang: "Angel from below...I WISH TO SELL MY SOUL...DEVIL TAKE MY SOUL with diamonds you repay I don’t care for heaven so don’t you look for me to cry AND I WILL BURN IN HELL from the day I die". Bon Jovi chun a hla “Homebound Train” a chun hieng hin a sak: ”When I was just a boy THE DEVIL TOOK MY HAND Took me from my home He made me a man...I’m going DOWN, DOWN, DOWN, DOWN, DOWN On the homebound train.” AC/DC hai chun an hla “Highway to Hell” a chun hieng hin an sak bawk: ”Ain’t nothing I would rather do GOIN’ DOWN, PARTY TIME My friends are gonna be there too...Hey Satan, paid my dues...I’m on the way to the promised land I’m on the HIGHWAY TO HELL.”

Musician le singer thenkhat chun rapthlak takin hieng dam hin an tih:
“The throbbing beat of rock provides a vital sexual release for adolescent audiences.” (Jan Berry)
“Pop music is sex, and you have to hit them in the face with it.” (Andrew Oldham, recording manager for the ‘Rolling Stones’)
“We take kids away from their parents and their environment to where the only reality is the rhythm and the beat.” (Donnie Brewer of Grand Funk)“Rock music is a greater influence over the souls of men than primitive Christianity.” (John Denver)
“Sex is where its at in music… and I like it.” (Johnny Bristol)
“I’ve always thought that the main ingredients in rock are sex, really good stage shows and really sassy music, Sex and sass, I think that’s where it’s at.” (Debbie Harry, lead singer with Blondie)
“I’m in rock music for the sex and narcotics.” (Glenn Frey of ‘The Eagles’)
“Rock ‘n’ roll is 99% sex.” (John Oates)
“…you meditate and you got the candles, you got the incense and you’ve been chanting, and all of a sudden you hear this voice: ‘Write this down'” (Carlos Santana, Rolling Stone magazine, March 16, 2000, p. 41)
“Everyone takes it for granted that rock and roll is synonymous with sex.” (Chris Stein, lead guitarist with ‘Blondie.’)
“Rock music is sex. The beat matches the body rhythms.” (Frank Zappa, superstar of ‘Mothers of Invention’ fame.)
“I felt like a hollow temple filled with many spirits, each one passing through me, each inhabiting me for a little time and then leaving to be replaced by another” (John Lennon, People, Aug. 22, 1988, p. 70)

Ei țhalai hai hla ngai nuom zawng hai hin ieng thu am suong em em in an puongsuok a ti hriet chu țha hle ding a nih.

Setan Inchikna/Symbol: Setan biek na dinga hin inchikna/symbol tam tak hmang a ni hlak a. Chuong chu Setan a ngiel a ngan a be pawl hai chun an hmang hlak a nih. A ngiel a ngan a Setan la be em lo hai khawma an hriet le hrietlo khawma hieng inchikna hai hi an dit thei. Chun Setan in ama mi haiin an biekina ding a symbol hai hi hmangin thalai hai lungril thuhne dingin țhang a lak zing bawk a. Chuong inchikna/symbol hai chu T –Shirt a hai dam, poster a hai dam le tattoo (vun ziek tiel) a hai khawm hin an lang hlak. T-shirt le poster inchikna mak danglam chuongna hai hi țhalai hai chun hak le tar an lo nuom ten hlak a. Zawr a fe zek nuom nawk nghal a. A pangngai plain tak hak nekin T-shirt khawm mak danglam inchikna le a lim tuihnai lo deu hai le rock band hai album cover a milim dam hi țhalai tam tak chun hak an nuom. Setan in advertise na ni deu tak a tih. Hieng lim le inchikna hai hin mi lungril a hip thei rieu na ringawt a’nthawk khawma iengang in am țhalai hai hringnun chu chuong thil hai chun a thuhne ding ti khawm chu ngaituo um a ni ve.

Drugs culture: Zu le sa ti el chu tienlai thil an tah. Tulai chu damdawi chitinreng hi inruithei an nina hmusuok thiem an um pei ta a, No 4, Proxyvon ti hai chau ni ta loin Dendrite le Correcting fluid hai chen khawm inrui na dinga hmangna drug culture chu ei țhalai hai lai a hung inlang suok ta. Țhalai iemanizat experience ei ngaithlak a’nthawka hriet thei chu hi hi a nih: dendrite lem hi chu thlarau suol le inlaichinna nei na dinga hmang thei a nih ti hi. Lungril a suongtuona a tak a um anga ngai hlak (hallucination) el ni ta loin dendrite inrui hlak hai lai hin Setan tieng le inzawmna lampui a hmang thei a ni thei hmel. Hi lei hin dendrite a lo ‘senior’ ta hai chun power hai chu hmangin sum khawm nei thei na hai le an dit le an beisei nei theina hai chen khawm an kawl thei a ni awm ie. Hieng ruithei chieng hai hi thlanmuola hai khawm hin an tlang nel em em hlak a, hmun fienriel ah ‘power’ la ding khawma an inthawk hlak. ‘Power’ an lak an ti hi khawhhri an in zawmpui tina a nih.

Dawi (occult): Nunghak tlangval inditna leia dawi hmangna le theidana thikna lei a dawi hmangna khawm hi a nasa ta. Setan dit zawnga khawsa ta hai hin chun dawi power hmanga an dit hmuna ding le an nuom hai sukpuitling el hi pawi tina an nei nawh. Dawi hmangtuhai hin hmangruo hmangin thlarau suol hai thangpuitu le thilthawtheina an rawn tina a nih. Dawi hmangruo hai hi fak a dam pawl thei a na, powder ang a nal thei dam le țhi le kutsebi, nabe le ban le ke hlie chi ang khawm a ni thei. Hieng dawi hmangruo (occult objects) hai hi thlarau suol hai chun sirbi in an hmang, dawi a umhai chunga an sinthaw rilo tak an intlung tir hlak a nih. Hienga dawi thil hmang el nuom hi ei țhalai hai lai hin pawi ti lo an tam tah. Ei nauhai ta dingin țawngțai nasa nawk zuol ei tiu, hieng thil tlawmte ei hung tar lang hai hi hlatak a mi thil ni loin eini laia um zing an ni tah. Fimkhur ei tiu khai. Um mei mei a hun ta nawh!

JIRIBAM TLANGMI HAI: QUO VADIMUS?

No comments

October 25, 2018

~ Rev. Benjamin Shakum

Huiha.. Heiha..! Ei huiha a ei heiha ta hin chu taksa annawleh lungril ah ei sawl hle an tah tina a nih. Patling huiha le heiha lem hi chu a nasa ta hle tina a nih. 1997 Khan Jiribam chu Imphal East District ah sie in a lo um tah a. Tuta ei DC, IAS val, chun 1997 a inthawk ta Khan MLR and LR Act 1960 kha hmangin Jiribam a tlangram po po hi sawrkar in a ta ah a lo lak tah a tih (Hill House Tax 2018 anthawka pek an hung khapna chungthua ei van hmu pui tum khan). IAS pachal, sawrkarpa uisa thiem, lekhathiem filawr, dam riem a tawng, khau deu si pa in a ti hi iem a umzie ning a ta?


Dan chungthu a lekhabu ziektu hai chun hieng hin an lo ziek :

The Manipur Land Revenue and Land Reforms Act, 1960 (MLR and LR Act) was applied throughout the Imphal Valley and in some parts of the hill areas where a land survey was conducted (Gangte 2010: 132).

As per the provision of this act, all lands including forests, mines and minerals are state property. For protecting tribal lands, the act incorporated a special provision under Section 158. This provision prohibited the sale or transfer of tribal lands to a non-tribal without the permission of the deputy commissioner and the consent of the district council. However, the state government may extend “the entire or any part or any section of the Act to any part of the hill areas of Manipur by calling upon Section (2) 1 of the Act.” According to this section, the term hill areas means such areas in the hill-tracts of Manipur as the state government may by notification in the official gazette, declare “hill areas."

Hi hin a ti tak chu eini ang Jiribam a tlangmi hai ram hi sawrkarin a lak thei tina ana, MLR and LR Act 1960 chu hmang lo ni tah, ei ram chu min khi dawk pek vawng theina ngirhmun ah ei lo um ta ngei chu a nih. A thlawn a Pathien mi pek ei ram ei delna kha premium (ram man) pein ei inchawk a ngai ta ding tina ana, chun ei ram del man kha mitin in revenue, si, ei chawi ding tina a nih. Tlangmi hai chu tlangram a khawsa in, Lal in ram chu a nei a, a ram a thet a, a mipui hai chu chuong chun an khawsa hlak a nih. Lal hnuoia khawsunga in umzat angin Hill House Tax tlawmte chau sawrkar kuoma ei chawi hlak a, chuonga zalen taka um hlak kha ei na.

Jiribam a danglamna san tak chu Manipur sawrkar uisathiem, mithiem filawr, IAS val in MLR and LR act 1960 khan tlangmi hai umna khawm a lo huom tah ti de sien khawm kum za khat khel tieng deu thaw Hill House Tax ei pekna kha ei la sunzawm char char a, a changin sawrkarin sukbo an tum hlak a chu an sukbo ngam naw a. Tuta sawrkar uisathiem, IAS val, phairam mi hai policy le politics tung ding dinga mithiem tam tak laia thlang suoka a hung um le inruol hin Hill House Tax ei pek theina chu a tawp chat el! Phairam mi hai chem ngei tak IAS pachal chun ei ram chunga thuneina ei la nei sunna umsun Hill House Tax chu a sat tan tawp el. Vai an sawisak neka nasalem a sietna ei tuok tah ti a hre lo pawl chu ei lan nui vur vur. A tawng dam riem a a thaw le, a thilthaw chu an ang naw ngei, IAS val chu. 'Ka thu an nawh, chungtieng thu a nih' a ti tlat si. Chungtieng a ti hi van Pathien chu an nawh. 

Ram inkhi a ei ram min tlan tir tum a order a hung suok nawk a, Jagrador kawn a mipui ei pungkhawm a, Revenue Minister pa ei lo nuor khumna lei khan sawrkar chun a kut a kei dep a, Revenue Minister pa in a mi fiel angin beiseina lientak leh Phai ah ei va fe a chu Revenue Minister pa in ah ama leh ei van hal se der kha an tah. 'Ram inkhing kan tih' a ti zing a Revenue Minister chun, ei niin 'Ni thei naw nih' ei ti zing kha a nih, tuta ei ngirhmun hi. Chun ei Lal haiin High Court ah case an file tah a, indiktaka ro mi rel pek thei tu ding ei bel an ta hi.

Hi thil hi zan ah zalhmun a kut changtieng amanih, vawitieng khawm ni raw seh ie, bawk a sie a, ngaituo vang vang a phu an tah. Mani phingpui lienna ding politics ngaituo pum a fawmkem chi an naw tawp el. Ekin le khawnvartui le Community Hall etc. hai nei na ding sanction hmu inla ti politics mei mei an ta naw ie. Congress, BJP, NLDP, ABC, XYZ hai tan ka ta, ti a, chu pawl kha pawl ka nih ti politics khelna hun khawm an ta nawh. Eini rawi po, anni rawi po ti ding khawm a ei tam rak naw leh a awm naw taluo. Pawl a chu mazu chau an um a, kohran pawl ei tam khawm hi a huntawk ta tho. Phaimi hai politics le tlangmi politics an ta a, ram politics an tah. Eini tlangmi hai chu ram hi ei damna ani si.

Vai hai khawm, bawk rang hai khawm tlangmi haiin khaw khat a Lal pakhat enkawlna hnuoia mani ram seng zalen taka ei nei theina hi an dit nawa, mani mimal senga mani ram nei hi an nuom. Eini anga Lal enkawlna hnuoia ram intawm a, Lal in ei chan ding a mi thet pek ang hi an pei nawa, an nuom nawh. Eini culture anga umtlang, damtlang society lungril nei an ni nawh a, pansak pantlang rawtuoi changal in thur chi an ni naw bawk. Eini chu mani patta nei vawng chu lo nuom ding ni in la khawm mani sengin ei khawsakna dinga ei mamaw ram hi an tlan zo um naw mei ni a, chite te, ei inhmun ding hai chu thiphuhakin thang ei lak chun intlan rawi naw mei nim. Ei dam khawsuokna din in ram ei mamaw lien si. Ei intlan zo naw ram hai chu sawrkarin nei a ta, bawk rang hai kuomah a nuom le zawr ngei ngei a tih. Inchaw vawng thei bawk an tih. An hausa a nih.

Hill House tax kha ei damna a na, Lal ei nei hi ei damna a ni bawk, Lal chu an var am an mawl am, ei damna dingin ei thlawp an tul a, tlangmi ram hi Lal hai khawm a mipui a hluotu ding an um naw chun an hum thei naw reng reng ding a nih ti an hriet zuol a tul takzet a, ram ei nei duoi hi Lal le an mipui hai hmang dinga Pathienin a pek a nih ti a hin ei chieng a ngai. Mipui bo chun Lal hai chu sawrkar le Phaimi hai chun an huphur thak nawh.

Tuhin Muolzawl, Mongbung, Jairon, Sejang le Gilgal ram chu sawrkarin hi hma deu anthawk ta khan an bei ta zing a, tulai hnai a hin a zuolkai thar a, an hung bei thar nawk zing tah. Phairam mihai vision hlak chu a chieng a, ram a hin thu an hung nei dan ding kalhmang hai chu det takin a um ta zing a. Tlangmi ram ngei ah a deltu le ram, tien -a tlanga inthawka, a neituhai hi dan nawa um pawl min nitir tum an ni tah. Hi ding hin Manipur sawrkar chun Phairam mi hamthatna policy  tungdingtu dingin Manipur sawrkar uisathiem IAS val a hung sie a, Dan kenkaw a tungdingna phursuoktu ding manmi hotu mihuoisen tak manmi office a hotu ding an hung sie an tah hi.

Anleh, tlangmi ram hai mi del pek a, mi lak pek tumna an nei hi iemanichen a hlawtling ta a, hlawtling pei ta sien la, chun iem ei chang pei awm a? Jiribam khawpui kawl le vel a tlangmi khuo hai an hne hnung chun Tuisoulien, B Huonveng le Buthangkhal chu a nawk an ni naw ding maw? Jagrador tieng hlak chu ei khaw hming hai sawrkar ah record um ta bawk lo. Ei ram ah refugee ei ni ding an ta? Hienga insawisakna hi in pui thei lo khawp a ngaituo a hun an ta naw maw? Rorel ni khuo a nasa taka tawng nekin a thawa thaw dan ngaituoa hmalak a hun an ta naw maw?

Jiribam tlangmi hai: quo vadimus (khaw tiem ei fe a)?

Ei ram in a tul tak chu Unau Inhmangaina Revival

No comments

September 02, 2018

- Rev.Benjamin Shakum
Text: Johan 13:34

Pathien in mihriem a siemdan a hin ei nuom chun mi hai hmangai theiin a mi siem a. Chuchu mihriemin hringnun ei hmangna dinga thil pawimaw tak lai a mi a ni ngei el. Ruol in hmangaina a um a, nupa in hmangaina a um a, suong le kuo laina hai in hmangaina a um a, nunghak le tlangval in hmangaina khawm hi hrat ve tak chu a nih: Romeo le Juliet dam khan thichil ngam tawp in an in hmangai ve a!


Hmangaina hi khawvela lo um ta ṭhaknaw sien chu khawvel hi a rapthlak awm de aw ! A phek a buoina um a tih ti hi ring a um. Khawvela hin hmangaina a dei zo ta a. Tulai a khawvel rambung hai laia inremna khawm hi in hmangaina leia inremna chu an naw a, in ṭi in tuo na lei a thi dul a inremna a nih. Nupa ṭhenkhat khawm an inlaichinna ah hmangaina a dei ta a, chuonghai chu an inrem khawma an inremna chu buoi an pei naw lei chau a na, in hmangaina um loin thi dul in an inrem a, an inlaichinna chu a hring ngai ta nawh.

Bible hin hmangaina hi a ngai pawimaw em em a. ‘Pathien chu hmangaina a nih’(1 Jhn 4:8) tiin Bible chun Pathien ngei khawm a nina (attributes) lai a chun hmangaina a ni tawp a nih tiin a hril. Hmangaina a ni tawp el a ni tiin Bible in a hril lei hin Pathien chun a hmangai naw thei naw el a nih tina a nih. A va mak de aw Pathien hmangaina chu ! Mihriem hi ei fel khawma, ei fel khawma, ei ṭha khawma ei ṭhanaw khawma a mi hmangai naw thei naw tawp el a nih! Ieng anga suol tawpkhawk khawm ni hai sienla Pathien chu hmangaina a ni tlat leiin misuol chu a hmangai naw thei naw a nih. Hi lei tak hi a na misuol ei ni lai zing khawm khan Pathien in mi hmangai a Isu ei ta dingin a hung tir kha (Rom 5:8). Hi hi a nih Pathien, mi hmangainaw theinawtu, hmangaina le mihriem suol a tlu ta hnung hai in ei hmangai dan an angnawna chu. Mihriem chun ei nuom le ei hmangainaw thei a, ei hmangaina in tawp chin a nei a, hmangai dinga tum le nuom khawm a ngai. Pathien chu hmangaina a ni tawp leiin a hmangai naw thei dal a nih.

Pathien hmangaina ropuitak ngei chun a mi hung zawng zuok a, a nau hai ah amin bûk ta a, chu china inthawk chun Pathien hmangaina chu khawvel a suklangtu ding in a mi dit hai ei lo ni tah. Pathien chu hmangaina a ni tlat leiin mi hai hmangai lo thei lo ana, eini chu hmangaina hi ei nuom le nuom naw thu a an nghat tlat. Pathien chu hmangaina a ni leiin hmangai a tum a ngai hran naw a, mihriem ruok chun hmangaina hi ei nei tum a ṭul a nih.

Ringtuhai lem hi chu Bible khawma hmangaina hi ei nei ngei dingin a mi dit a, in hmangai dingin a min fui tlat a nih. Ei Lalpa Isu Krista chun, ‘Thupek thar ka pek cheu hi; keiin ka hmangai ang cheu hin, nangni khawm inhmangai ro. In in hmangai chun mi popovin ka ṭhuoihruoi hai in nih ti chutaka chun hrieng an tih.’ (Jhn 13:34,35) tiin in hmangai dingin thu a mi pek a . Chun ei inhmangai dan ding tak khawm chu mihriem in hmangaina el ni loin ‘agape’ hmangaina, Pathien hmangaina a’nthawka in hmangai ding ei nih a, ‘… in in hmangai (Greek chun ‘agape’, Pathien hmangaina ang ang) chun ka ṭhuoihruoi hai in nih ti chutaka chun hrieng an tih’ a ti a nih.
Chun, ‘Kei in ka hmangai ang cheu hin, nangni khawm inhmangai ro’ a ti a. Isu chun Pathien hmangaina in a mi hmangai a, ‘Pan a mi hmangai ang bawkin kei khawmin ka hmangai cheu’ a ti a nih. Chuleichun, eini ringtu hai ei in hmangai dan ding tak chu Pathien hmangaina a in hmangai ding ei nih tina a nih. Pathien in ringtu hai in ei nei dinga a ti hmangaina insangtak (agape) hi mihriem in ei nei lo, ei nei el thei bawk lo a na, chuleichun, chu chu nei ding chun Pathienin Ama hmangaina chu a mi pek a ngai a. Ei ringtu chanpui hai ei hmangai tum na a hin eini hmangaina a hmangai tum loin ei hmangai thei nadingin Pathien hmangaina (tawp chin neilo, phut nei lo) chu Pathien ngen ei ta , Ama a’nthawka chun chu hmangaina chu dawngin chu hmangaina (agape) ngei chun ei in hmangai ding a nih.

Ei rama hin ringtu hai lai hin ieng ang char in am Pathien hmangaina hi ei hring pui a aw ti hi ngaituo tham ning a tih. Khaw lien le khaw chin a ei hei fe pha chun khawtin a hai chun kohran pawl pathum, pali le panga chen ei um fer fur tawl a. Khaw chin deu a hai lem chu awmlo rak in tlawm tie tie in pawl ei lo kim dap tho hlak. Ani ding reng anga ngai dan khawm a um hiel ta leiin a mak khawm ei ti ta naw tieng a nih. Anachu a buoithlak na a tam ve chu a nih. Suong le kuo khawm kohran pawl lei hin kar a lo in nei thei hmel khawp el a, suong khat khawm pawl ei in ang naw chun kar chu ei nei deu am aw ti ngei ding chun a um. Khawtlang a ei inlaichinna a khawm kar a mi siem pek tho an naw am a nih ti dingin a um a, siet ni le ṭhat ni a hai chu ei lan kawp thei hram hi ei la hamṭhatna chu a nih. Ei umna pawl ngai ropui bik hlak thil awl tak a ni pei ta a, insuk tum na lungril chu dang chat an tak pei ta. In er na hai khawm a chang chun a um naw thei ta ngai bawk nawh. Buoithlak zawng a thlir ding chun a buoithlak na chu a tam tho.

Lal Isu thupek angin in hmangai zing ni inla chu hieng lawm lawm hin kohran khawm ei inṭhe nasat ring a um nawh. Ringtu hai ei inhmangaina dinga thupek hringpui nekin thil tamtak ei ngai pawimaw lem leiin ei lo inṭhe dar ta chu a nih. Nupa in hmangai zing zing hlak chu an inṭhe ngai nawh. Insung in hmangai zing zing hlak hai chu an inṭhe ngai nawh. Ei rama ringtu hai hin Isu thupek hi pawimaw tak ah ei lo sie ta naw ngei chu ning a tih , ṭawng khat hmang nisi in, ṭawng in hriet paw naw lei khawm ni chuong lo a, hieng lawm lawm a ei inṭhe el ta hi. Pathien hring kohran chu thutak ban le innghatna tak a ni leiin kohran chu ei khawtlang nun, ei hnam nun siemthatu ding tak chu ni awm a na. Amiruokchu thutak ban le innghatna tak a chun inṭhena a um tlat ta a, chu ka khawk chu a sei naw thei dim aw? Pathien thutak cheltu kohran hman an ṭhe dar ta chun ei society chu iengtinam aw a um pei ding chu ti hi thil ngaituo tham chu a nih, ngaituo nuom hai ta ding chun.
Ei biekin a hai seng Pathien ei biek a, ei biekin a hai seng Pathien ei hmangai a. Bible chun hieng hin a ti si a, ‘ Mani unau (ringtu chanpui-Amp. Bible) hmangaitu chu vara a um a, amaa chun tlûkna hrim a um nawh, mani unau (ringtu chanpui-Amp. Bible) theidatu ruok chu inthimah a um a, inthimah a leng bawk a nih; thimin a mit a sukdel ta leiin a fena khawm a hriet ngai nawh.’ (I Jhn 2:10,11). Ei unau hai chu ei theida nawh chu ei ti nuom si a, anachu theida si lo chun ei inrempui in ei hmangai bawk chuong si nawh. In hmangai ni inla chu inrem vawng ei ta, a um khawm ei um khawm nuom el ding a na. Nunghak le tlangval in hmangai ta tlat hai khawm um hmunkhat an nuom a an innei el si a. Tuhin um hmunkhat vawng ei tiu ie ti a rawt thut ding ni inla hlak chu ei in hmangai chuong si naw chun ei in se khek tho ding chu a na. A buoithlak chu a nih. Chulaichun, ‘.. Thimin a mit a suk del ta leiin a fena khawm a hriet nawh’ ti ang el hin ei pawl seng dingchang nading ngaituo rak rak el ta hai ei ni el ta’m aw?

‘Legacy’ ti hi sap ṭawng a na, a tluk pui ei ṭawng chun ka hriet naw a. Mi hmasa haiin an hnunga mi hai tadinga an maksan thil hai hrilna anih. Ei rama kohran a mi hmasa hai in thlarau tuisunsuo an mi cho pek chun thlarau malsawmna tamtak ei rama an tlun a, chu tuisunsuo chun ei ram le ei hnam a mi chawimawi a, mihai inpak ei hlaw hle pha a tuta ṭhang hai chen khawma chu malsawmna par ei tlan phak a nih, Lalpa zarin. Mi hmasa haiin ṭhangthar hai tadinga an maksan ve tho thil buoithlak deu ruok chu inṭhena hi a nih. Kohran ei inṭhe a, thlarau thila ei in ṭhe a, taksa rama khawm a ka khawk tamtak hung um ta in ei society khawm ei inpum ding angin ei in pum ta naw chu a hawi.

Ei in hmangai nisien chu ei inpum deu deu ding ni awm a na, ei in pum deu deu si nawh. A beidawng thlak deu ta ie. Iengkim a hin inpum na tieng nekin inṭhe na tieng hin hma a sawn a hawi lem tah. Ei in theida a ni chun Pathien ka hmangai ti inla khawm khel anih Bible in a mi ti pek si: “Miin ‘Pathien ka hmangai,’ ti sien la, a unau (Krista a a unau/ ringtu chanpui – Amp. Bible) theida si sien la, ama chu khelhlip a nih; a unau a hmu zing hman a hmangai naw chun, Pathien a hmu ngai naw chu iengtinam hmangai thei a ta?’ (I Jhn 4:20)’ Pathien ei hmangai tak tak chun ei unau hai hmangai awm tak chu ei na, chun agape hmangaina a’nthawka ei unau hai ei hmangai tak tak chun inngaidamintuona, inremna le lungril inhmutuona um ngei ding chu a na. Chun, chuong chu um chie sienla chu inpum tiel tiel el ei tih ti hi ring a um tlat. Pathien thu a ni tlat si a.

Ṭawng hmunkhat hmang hai, Pathien pakhat be hai, ringna pakhat nei hai, inṭhe dar nekin inpum ding chi chu ei nih ie. ‘ An renga pumkhat an nina dingin; Pa, nang keimaa i um le, kei nangmaa ka um ang bawk hin anni khawm einia an umna dingin; nangin i mi tir ti khawvelin an awi theina dingin’ tiin ei Lalpa chu a lo ṭawngṭai a (Jhn 17:20,21). Chu chu beisei tlat chi a ni awm de. Ṭhang la hung um pei ding ngaituo lem chun beisei nawk zuol chie ani ngei el. Chu ding chun ei rama hin Centenary khel tienga hin Pathien hmangaina (agape) a inthawka unau inhmangaina chu inleng mawl raw se. Ei Lalpa thupek angin Pathien hmangaina a in hmangai ding ei ni na a hin Pathien a’nthawka hmangaina (agape) nei tum tlat inla. Mihriem mihriemna a ei nei zolo chu Pathien Thlarau in ei lungril a buok sien, chu hmangaina (agape) eini senga inthawka luong liem chun ei ram hi mi chim pil el ta sien chu aw! A van hawi awm ngei. Thina in ngam naw a nei naw ang bawkin hmangaina khawma ngamnaw a nei nawh: ‘..hmangaina chu thina ang elin a hrat si a’(Hla Hai Hla 8:6) Hmangaina in mi popo a hne vawng a nih!

Isaak chun Gerar ah umhmun a khuor a, a pa Abraham hun laia tuisunsuo hai kha Philistine mihaiin hnuoi in an lo vurbit vawng ta leiin tuisunsuo thar a cho a, chutakachun tuisunsuo hnar nei a hmu ang khan (Gen 26) ṭhangthar in thlarau a tuisunsuo thar ei cho ve a ngai an ta naw maw? Chu tuisunsuo thar chun Pathien hmangaina a unauhai inhmangaina revival ei ram le kohran a hin hung intlun mawl raw se !

Thil um thei ngai lo chu an naw ie. Pathien in mal mi sawm sien, ei lungril hai popo hi Pathien hmangaina (agape) chun a sukdanglam thei chie an nawm. Chuleichun unau, Pathien hmangaina (agape)a inhmangaina revival ei rama a tlung nadingin nasataka ṭawngṭai a hun der ta naw maw? Thaw ro ie, chu ding chun ṭawngṭai tak tak ei tiu khai. Ei ram le kohran hi Lalpa zarin dam vawng vawng raw se.
Amen

Pentecost Kohran

No comments

May 20, 2018

~  Rev. Benjamin Shakum

‘An rengin Thlarau Thienghlimin an sip ta vong a..’ (Thilthawhai 2:4)

'Pentecost' ti hi Greek trong a sawmnga tina 'Pentekostos'  ti thumal besan a Kristien hmasa haiin an hmang dinga an inlet (transliterated) a ni a; Kristien hmasa hai in ni sawmnga ni ti na an hmang Greek trong 'pentekoste hemera ' ti anthoka hung pieng thumal a nih. Kristien hmasa hai chun Greek trong hmang hlak Juda haiin kut poimaw tak pakhat an hmang hlak  hming Greek tronga an hrildan anthokin  'Pentecost' ti hi an lak sawng a, hi thumal hi a pieng a nih. Juda haiin Fekan Ruoithre Kut (Passover Festival) an hmang lai a ra hmasa an inhlan ni anthoka kar sari tiem a ni sawmnga ni chun Busik Kut (Harvest Festival) an hmang a (Exodus 23,24; Lev 16, Num 28, Deut 16), chu kut ni chu Pentecost tiin  Kristien hmasa haiin an inbuk ta a.


Pentecost chu eini ta ding chun Isu ringtu hai kuomah Thlarau Thienghlim a hung tlung ni a nih tiin ei hriet a; Pentecost ni a tlung hma hin chu kohran hmel a lan lang naw a, Pentecost ni Jerusalem pindan chunghnunga thil danglam tak tlung anthok hin kohran an tran ani leiin Pentecost  hi  Kohran a pieng na a  nih. Pentecost a Thlarau in sin a thaw dan kha ei en chun Kristien ni hi organisation ah ' kei khom ka thrang ve nuom eh' ti ang el chu an naw a nih ti a chieng a, khawvel fedan pangngai khel ah, mihhriem I thaw thei thrak lo, thilmak le khawvel thil ni ta lo (supernatural) thrang a thilthaw theina leh kohran hi a pieng a nih.

Pentecost kohran indiktak  zie hai tlawmte hei tarlang inla:-

1. Thlarau anthoka danglamna : Apostol le zirtir dang  mi 120 vel chau khan Jerusalem pindan chunghnung ah Pathien thutiem beiseina le an nghak a. Pentecost ni chun chungtieng anthokin thlipui natak ri an hriet a, an inthrungkhawm na in chu a hung tuom ta mup el a. Meichok mei anga insemderin mitin chungah a fu a. Khawvel thil le mihriem thilthaw tiengpang  an ta naw hle. A pangngai khel dei a A MAK ti  ram kha an tah. Ri le hmuthei ngei in Thlarau Thienghlim chu a hung ta a . Za le sawmhni vel kha Thlarau in an sip ta a. Ri thlipui natak anga inri chu iem ana ti a ngaiven ding a Juda mi khuolzin  ruol, ramtin ram tang a mi hai in Isu hnungzuitu hai an hung hmu khan zurui an sawn a ni kha. Thlarau a inrui khop a sip hai lai a mi Peter in thu a hei hril meu khan chu mipui lungril chu natakin a them a mi sangthum zet an pieng thar anih. A khel tienga chun tirko hai in Pathien thu an inchuktir chu kohran chun an ngaithlak a, Lapan zanbu kil tlangin, trongtraina leh an in khawm a ; a tlasam bik um lo din an thilnei an intrawm a, an insem a . Nitin in an pung pei bok. An van hmangai awm char char de aw. Kohran hmasa hai kha van ram tla fuol ah an lo khawsa a nih (Thilthawhai 2)

Tulai kohran chu member iemani zat ding van thil in a la not nghing thrak lo, Thlarau thranglo a kohran a member ni ding a lut ve ringot, Thlarau in an lung lai a la them phak lo, fel ve em em, sipna nun nei a an danglamna khom hmu le hriet ding um chuong lo dam ei ni thei awm a. Pentecost kohran le chu ei danglam awm ngei. Thlarau sinthaw nun a tawnhrietna khom nei chuong lo a kohran a thrang ve ringot, mani le mani insuk nun nem fawm a, insuk fel fawm a,insuk Thlarau mi fawm, Thlarau in a thaw ding khom lekhel zut zut a kal chawi khom um thei a ni hmel ie. Tu thuhril hlak ngai pei lo ei tam pei a, biek in a inlusu pawl leh. Thlarau a inrui a thu hril hlak ei vang deu deu a, a hriltu le ngaithlatu Thlarau a inrui um naw nanana chun trawl trok a um char an tah ei thei. Nei in trawm awzawng nek in mani puon ropui, thuom ropui thelar nain ei inkhawmna hmun hai khom an chang tum ta am amani aw ti thei dingin a um. Nei in trawm nekin mani nei suong na ram am an ta ding chu.

2. Thlarau a inthawka kohran thruoitu: Thilthawhai 6: 3 a Khan Pentecost kohran in an upa ding hai an thlang  Dan ei hmu a,' Thlarau Thienghlim le varna a sip mi' an thlang a ni kha. An va thaw fuk char char de aw! Tulai a kohran chun 'Thlarau a sip mi' ti lai tak hi ei uksak tak ni ta naw mei a tih. Thlarau thrang lo a varna a sip dam, hausa dam, che thei, fel le taima kohran upa, kohran thruoitu berampu ei um nuol tah. A chang chun upa le kohran hotu ding election hun a  a dam campaign ang vang vang dam Khom a um thei. A mak thei a nih. Thlarau Thienghlim a thrang naw hlak chun thil dang dang popo chu teplo a ni si a. Thlarau in a throina kohran in a dong na ding chun Upa, Pastor le kohran hotu popo hi Thlarau throina dong hlak mi ni a ngai si.Thlarau thruoina le sipna hi ei dit tak an naw chun Thlaraua Mitdel in Mitdel hai a thruoi chun an tlak na ding chu khur a niel si a. Hotu le thruoitu  Thlarau a sip mi ti nekin lekha thiem, degree sei tak tak nei, bengvar, sap trong thiem le leilung dana ngaisang um thribe hau hai hi kohran in ei ngaihlu lem pal a ni chun tulai a kohran ram hi Pentecost kohran le chu an ang naw awm ngei.

3. Thlarau in a rel pui rorelna:Thilthawhai bung 15 a chun Judai rama inthoka Juda Kristien threnkhat in Jentel Kristien hai in Mosie dan le sertan thuthlung an zawm dinga inchuktirna an pek leia kohran intran hlim lai a harsatna kohran in a tuok thu a hril a. Chu thu buoi chu rel fel dingin Council an inthrung ta a. Council chun ro a rel ta a, an thuthlikna  chu ‘Thlarau Thienghlim le keinin a thra kan tih’ tiin an passed a nih ti ei hmu a. Thlarau Thienghlim le anni chun Lalpa ditdan  tarlang a phursuok dinga thuthlukna an siem el na a hin rorelna le Thlarau Thienghlim inlaichinna a lo pawimaw zie hi an lang fel hle el. Pentecost kohran hmasa a thruoitu Apostol le upa ruol rorelna na ah Thlarau Thienghlim in hmun poimaw tak a chang ve tlatna a hin ro ei relna kawnga Pentecost kohran anthawka ngaiven ding le entawn ding tulai kohran in ei nei a nih.

Thlarau Thienghlim pawlna le keithruoina hi tulai kohran rama hin chu lamzawl le ei hmet bel nuom deu tak ta a. Lamzawl ah ‘Halleluijah’ an ri deu thruop thruop ta hin chu kohran chu ei hlim ngei a ei thawfuk an tah tiin ei ngai ei suk muong hlak. Ei nupui hai le ei papui threnkhat in lamzawl an la hluobit thei chun ei thra a ei ngai hle a. Committee ei hei inthrung ren rawn a, ro ei rel tak tak ding an ta  chun ei boruok chu lamzawl boruok le chu an ang tanaw hle el ie. Mihriem varna le remhrietna Pathien in peithlak a nuom tak kha ei kenkaw tlat a Pathien ngaidan nekin ei ngaidan ei chel det chun ro an fuk ngaina a um nawh. Thlarau Thienghlim ei Pathien belin a ditdan ei indawn ngai naw leiin Thlarau a a zalen ta ngai nawh a, ei rorel an fuk infai ta ngai nawh a nih. Hi hi ngirhmun hi thil um rop thei an tah.

Pathien hring kohran ro relna lem hi chu ‘ka ngaidan chun..’ ti el a inzo vawng thei chu a ni hmel naw ngei. Kohran chu Pathien ta a ni  leiin kohran chungchang ngaituo tu popo in ei hriet ding hmasa tak chu kohran neitu Pathien chun kohran hi a thruoi nuom dan a um ti hi a nih. An leh chuong chu a lo ni si chun ro hmun a ei hril ding hai reng reng chu Pathien nuomdan a ni naw pal  chun inphalam um deu a nih ti ei zuk hriet el thei ta chu tie maw. Pathien nuomdan hre chieng tu hai chun Pathien kohran ro an rel fel thei ding a nih tina a ni nawk pei a. Pathien nuomdan hretu niding chun Pathien biek le keithruoina dawng thei ni a ngai a nih tina a ni  a,  Pathien nuomdan hre thei mi hai chu Thlarau a sip mi an nih.

Rorelna na a roreltu hai chu Thlarau ah an sip chun Thlarau Thienghlimin  a kohran ro chu a keithruoi ding tina a nih. Roreltu hai lai tisa mi an um pha chu Setan agent an ni thei tina a nih. Tisa a um hai chun Pathien an suk lawm thei naw a, tisa a um chu Pathien dona a nih tiin Pathien thu in a ti sie leiin rorelna ah Thlarau ah ei um naw chun Pathien do pumin Pathien kohran ro  ei rel ding tina a ni chu!!

Ro fel taka ei rel thei nading chun hringna thratak nei mi ni a ngai tina a nih. Chun, Pathien nuomdan hai min hriettir hlak tu Thlarau Thienghlim ngei chu ei inlaichinpui ngaiin Ama’n iengkim a mi ngaituo pui a ngai tina a nih. Chu lei chun rorelna hmun a hai hin Thlarau Thienghlim ei mamaw hle a nih tina a nih.

Lalpan ei renga ta dingin mal mi sawm pek raw se.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate