Responsive Ad Slot

RINGTUHAI LE POLITICS

Tuesday, October 15, 2019

/ Published by Simon L Infimate
~ Rev. Benjamin Shakum

Iraq ram a Baghdad khawpui a inthawka thlang tieng km 85 vel a hla ah tienlai a Babulon lalram ropui kha a um ana, Lal Nebukadnezzar (Nebuchadnezzar II, 605 BC-562 BC) Babulon a an lal lai khan Babulon lalram ropui chu khawvela a ropui hle el a. Chanchin ziektu Herodotus in a ti dan chun Babulon khawpui chu square mel 200 ram a del a, khawpui venghimna dingin bang hlui pahni thuotu dingin feet 300 a insang, mel 56 a sei, feet 75 a sa a bawl a, chu khawpui bang a chun sakawr tawlailir hai an intlansiek hlak. Dai karlak vel a hai chun enthlakna in insang (tower) 250, feet 450 a insang vel an um bawk a.

Khang hun lai a khawvel ngirhmun a ding chun Nebuchadnezzar leiin Babulon kha lalram ropui chungchuong (superpower) niin a ropui hle a nih. Nebukadnezzar a nuhmei in Persia leilung mawina a ngai em leiin 'Babulon a huon inkhai' (Hanging Gardens of Babylon) a siem pek a, chu huon khawpui bang ropui chu tienlai khawvel a thilmak lai a tiem a nih. Chun, lal in ropui tak tak pathum vel a bawl bawk a, tempul ropui hai leh. Khawpui lutna dinga kawt lien 8 a um a,  khawpui sungril lutna dinga kul kawtkhar ropui le det, darsen a siem ngat khawm 100 lai a siem a, khawpui sunga lampui hai chu lung feet 3 a lien, a dap a nih. Khang hun lai a ding chun Babulon khawpui kha duoi lo tak a ni a, lal Nebukadnezzar khawma uongpui em em in “Babulon khaw ropui le mawi tak hi, ka lal in umna ding le ka ropuizie inentirna dinga keima kut hrât ngÄ•ia ka bawl a ni naw am a ni?”(Daniel 4:30) a ti tawp a ni kha.

Lal Solomon a naupa Rehoboam inlal tir kai kum 930 BC lai vel khan Isarel hai lalram chu Isarel lalram le Juda lalram in pahni in an the ta a, hmartienga Isarel lalram khawpuitak chu Samaria ana , sim tienga Juda lalram a khawpuitak chu Jerusalem a hung ni ta a nih.

 Assuria lalram chun, lal Tiglath-Pileser III le Shalmaneser V inrawinaw hnuoi ah, hmar tienga Isarel lalram chu a hung hneban ta a; kum 734-732 BC vel khan Isarel hai chu Assuria chun sal a a thuoi tan ta a nih. Assuria lal Sargon II na le a naupa Sennacherib chun kum 10 hnung a chun Samaria chu an lak ta a. Assuria haiin Isarel lalram a hnam 10 hai an thuoi hmang hai chu an ram ah an kir ta naw a, Isarel Hnam 10 Inhmang hai an hung ni ta a nih.

Babulon lalram chun sim tienga Juda lalram chu, hun iemani chen hnung , kum 605 BC le kum 598 BC a chun, Nebukadnezzar hnuoi ah a hung run ta a, mi iemani zat zet hai chu sal ah Babulon tieng thruoi in an lo um ta a. Chuong lai chun Jerusalem a chun iemani tawk an la um bok a, Jerusalem khom chu a tawpa chu suksiet vawng a la nih.

Zawlnei Jeremi chu Jerusalem suksiet a ni hma a Jerusalem a la um laia thang a na, Jeremi bung 29 a hin Babulon a thuoihmang a um hai ta dingin Pathien a'nthawka a dawng thu chu lekha in an tlun ta a nih. Chu lekha a chun hieng hin an ziek: 'Hi hi Iengkim LALPA, Israel Pathienin Jerusalema inthawka Babulon a sala an thuoihai kuoma a hril chu a nih: ‘Inhai bawlin umhmun khuor unla, thlaihai chingin a tharsuok fa ro. Nuhmei pasal inneiin, naupa le naunuhai nei unla, in naupahai nuhmei ding zawngpek unla, in naunuhai pasal ding zawngpek bawk ro, nangni anga thla an hung nei theina dingin. Chu taka chun hung pung unla, kiem tieng pan naw ro. Sala ka tirna cheu khawpui ta dinga thatna chu zawngin LALPA kuomah hni ro; a hmuingil chun a zar in zo ve ding a ni si a.' (Jeremi 29:4-7)

Juda lalram mipui, Babulon a thuoi a um hai, chu kum 70 an vawi hma chun an ram ah an kir naw ding a na, sawt tak khuol ram ah an um ding leiin an mikhuolna ram a chun in le lo ah insuk burip ding le pung pei dingin Pathien in Jeremi hmangin a hril a nih. An ram an nawh ti a, Babulon hmakhuo thatna dinga hai ienga khawm inrawl ve naw a phal naw a, Babulon khawpui thatna ding zawngin Pathien kuomah khawm chu ding chun an tawngtai hlak dingin hrilpek in an um a nih. Babulon a an um sung Babulon khawpui chu a hmuingil a, a hadam a, a muong chun anni khawm an muong ve ding thu hrillin an um bawk a. An mikhuolna ram hmakhuo thatna zawng le chu dinga tawngtai chu an sin a nih.

Eini Pathien nauhai khawm hi ei khawpui chu van ah a nih ti ei hriet a, hi khawvel hi ei mikhuolna ram a nih ti khawm ei hriet (Filipi 3:20 ; Heb 11:13 ; 1 Pet 2:11). Ei mikhuolna ram hmakhuo thatna zawng ding in ei Lalpa Isu khawma a mi dit leiin Mathai 5:14 a chun ' Khawvel var in nih ' a ti nih. Ei mikhuolna ram khawvel hi politics in ro a rel a, politics ram a dam naw chun Kohran a dam bik nawh. Politics a fe suol a. khawvel a buoi pha chu ringtuhai khawma a kakhawk ei tuor ve tho hlak a, ei pumpel thei bik nawh. Chuleichun, politics an fuk a, ei mikhuolna ram hin a hmuingil na ding chun ringtu tha hai hin ei chengna khawvel hmakhuothatna ding chu politics a khawm ei zawng ve a ngai awm ngei de ti hi Jeremi 29 chun a min chuktir an naw maw?  Mawphurna ei va nei lien ngei de.

Ringtuhai hi ei ram tak chu van ah a ni lei a politics hrim hrim chu khawvel thil anga ngai a, ngaiven reng reng lo a um hi Thlaraumi nina a ngaina hi a um a, politics ei ngaiven naw a, ei set mup el hlak. Politics ah a tha a tlungna dingin ngaiven a ei tawngtai tlawm leiin rorelna infuk lo, ram in a sietpui, hi tlung thei ngai a nih. 'Mipui chun an phu tawk rorelna an hmu hlak' (The people get the government they deserve) an ti hlak nama in ringtu mipui in ram in a thatpui ding zawng a ram hmakhuothatna dingin ei tawngtai bawk naw chun ei chantawk chu hmu awm hrim ei nih. Ram in a thatpui zawng thei ringtu ni nekin mani tanghma siela mani char lo hlawk tum, sum tlawmte a keivir let thei le hlembawl thei ringtu mipui ei ni si chun politics a ei mawphurna hre lo let der ning ei ta, a va pawi awm ngei de. Jeremi chun Babulon a um hai kha an nauhai le tuhai ta ding chen ngaituo dingin a ti ana, eini khawm hmathlir nei a politics hi ei ngaiven a tul awm ngei de aw.

Mathai 5:13-16 a bawk khan Lal Isu in hnuoi machi le khawvel var ni dingin a mi ti a, Pathien ditzawng rorelna chu politics a khawm tungding a umna dingin mawphurna ei nei a nih. Pathien inza lo, ti lo le hre lo hai ngaituona in politics a fe chun ram dam zo ngai naw ni a , Pathien ti dek a ram damna ding zawnga, ei tawngtai a, hmathlir ei nei hi ringtuhai thaw awm hrim a nih.

15th October 2019
Jiribam
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate