Responsive Ad Slot

JIRIBAM TLANGMI HAI: QUO VADIMUS?

Thursday, October 25, 2018

/ Published by Simon L Infimate
~ Rev. Benjamin Shakum

Huiha.. Heiha..! Ei huiha a ei heiha ta hin chu taksa annawleh lungril ah ei sawl hle an tah tina a nih. Patling huiha le heiha lem hi chu a nasa ta hle tina a nih. 1997 Khan Jiribam chu Imphal East District ah sie in a lo um tah a. Tuta ei DC, IAS val, chun 1997 a inthawk ta Khan MLR and LR Act 1960 kha hmangin Jiribam a tlangram po po hi sawrkar in a ta ah a lo lak tah a tih (Hill House Tax 2018 anthawka pek an hung khapna chungthua ei van hmu pui tum khan). IAS pachal, sawrkarpa uisa thiem, lekhathiem filawr, dam riem a tawng, khau deu si pa in a ti hi iem a umzie ning a ta?


Dan chungthu a lekhabu ziektu hai chun hieng hin an lo ziek :

The Manipur Land Revenue and Land Reforms Act, 1960 (MLR and LR Act) was applied throughout the Imphal Valley and in some parts of the hill areas where a land survey was conducted (Gangte 2010: 132).

As per the provision of this act, all lands including forests, mines and minerals are state property. For protecting tribal lands, the act incorporated a special provision under Section 158. This provision prohibited the sale or transfer of tribal lands to a non-tribal without the permission of the deputy commissioner and the consent of the district council. However, the state government may extend “the entire or any part or any section of the Act to any part of the hill areas of Manipur by calling upon Section (2) 1 of the Act.” According to this section, the term hill areas means such areas in the hill-tracts of Manipur as the state government may by notification in the official gazette, declare “hill areas."

Hi hin a ti tak chu eini ang Jiribam a tlangmi hai ram hi sawrkarin a lak thei tina ana, MLR and LR Act 1960 chu hmang lo ni tah, ei ram chu min khi dawk pek vawng theina ngirhmun ah ei lo um ta ngei chu a nih. A thlawn a Pathien mi pek ei ram ei delna kha premium (ram man) pein ei inchawk a ngai ta ding tina ana, chun ei ram del man kha mitin in revenue, si, ei chawi ding tina a nih. Tlangmi hai chu tlangram a khawsa in, Lal in ram chu a nei a, a ram a thet a, a mipui hai chu chuong chun an khawsa hlak a nih. Lal hnuoia khawsunga in umzat angin Hill House Tax tlawmte chau sawrkar kuoma ei chawi hlak a, chuonga zalen taka um hlak kha ei na.

Jiribam a danglamna san tak chu Manipur sawrkar uisathiem, mithiem filawr, IAS val in MLR and LR act 1960 khan tlangmi hai umna khawm a lo huom tah ti de sien khawm kum za khat khel tieng deu thaw Hill House Tax ei pekna kha ei la sunzawm char char a, a changin sawrkarin sukbo an tum hlak a chu an sukbo ngam naw a. Tuta sawrkar uisathiem, IAS val, phairam mi hai policy le politics tung ding dinga mithiem tam tak laia thlang suoka a hung um le inruol hin Hill House Tax ei pek theina chu a tawp chat el! Phairam mi hai chem ngei tak IAS pachal chun ei ram chunga thuneina ei la nei sunna umsun Hill House Tax chu a sat tan tawp el. Vai an sawisak neka nasalem a sietna ei tuok tah ti a hre lo pawl chu ei lan nui vur vur. A tawng dam riem a a thaw le, a thilthaw chu an ang naw ngei, IAS val chu. 'Ka thu an nawh, chungtieng thu a nih' a ti tlat si. Chungtieng a ti hi van Pathien chu an nawh. 

Ram inkhi a ei ram min tlan tir tum a order a hung suok nawk a, Jagrador kawn a mipui ei pungkhawm a, Revenue Minister pa ei lo nuor khumna lei khan sawrkar chun a kut a kei dep a, Revenue Minister pa in a mi fiel angin beiseina lientak leh Phai ah ei va fe a chu Revenue Minister pa in ah ama leh ei van hal se der kha an tah. 'Ram inkhing kan tih' a ti zing a Revenue Minister chun, ei niin 'Ni thei naw nih' ei ti zing kha a nih, tuta ei ngirhmun hi. Chun ei Lal haiin High Court ah case an file tah a, indiktaka ro mi rel pek thei tu ding ei bel an ta hi.

Hi thil hi zan ah zalhmun a kut changtieng amanih, vawitieng khawm ni raw seh ie, bawk a sie a, ngaituo vang vang a phu an tah. Mani phingpui lienna ding politics ngaituo pum a fawmkem chi an naw tawp el. Ekin le khawnvartui le Community Hall etc. hai nei na ding sanction hmu inla ti politics mei mei an ta naw ie. Congress, BJP, NLDP, ABC, XYZ hai tan ka ta, ti a, chu pawl kha pawl ka nih ti politics khelna hun khawm an ta nawh. Eini rawi po, anni rawi po ti ding khawm a ei tam rak naw leh a awm naw taluo. Pawl a chu mazu chau an um a, kohran pawl ei tam khawm hi a huntawk ta tho. Phaimi hai politics le tlangmi politics an ta a, ram politics an tah. Eini tlangmi hai chu ram hi ei damna ani si.

Vai hai khawm, bawk rang hai khawm tlangmi haiin khaw khat a Lal pakhat enkawlna hnuoia mani ram seng zalen taka ei nei theina hi an dit nawa, mani mimal senga mani ram nei hi an nuom. Eini anga Lal enkawlna hnuoia ram intawm a, Lal in ei chan ding a mi thet pek ang hi an pei nawa, an nuom nawh. Eini culture anga umtlang, damtlang society lungril nei an ni nawh a, pansak pantlang rawtuoi changal in thur chi an ni naw bawk. Eini chu mani patta nei vawng chu lo nuom ding ni in la khawm mani sengin ei khawsakna dinga ei mamaw ram hi an tlan zo um naw mei ni a, chite te, ei inhmun ding hai chu thiphuhakin thang ei lak chun intlan rawi naw mei nim. Ei dam khawsuokna din in ram ei mamaw lien si. Ei intlan zo naw ram hai chu sawrkarin nei a ta, bawk rang hai kuomah a nuom le zawr ngei ngei a tih. Inchaw vawng thei bawk an tih. An hausa a nih.

Hill House tax kha ei damna a na, Lal ei nei hi ei damna a ni bawk, Lal chu an var am an mawl am, ei damna dingin ei thlawp an tul a, tlangmi ram hi Lal hai khawm a mipui a hluotu ding an um naw chun an hum thei naw reng reng ding a nih ti an hriet zuol a tul takzet a, ram ei nei duoi hi Lal le an mipui hai hmang dinga Pathienin a pek a nih ti a hin ei chieng a ngai. Mipui bo chun Lal hai chu sawrkar le Phaimi hai chun an huphur thak nawh.

Tuhin Muolzawl, Mongbung, Jairon, Sejang le Gilgal ram chu sawrkarin hi hma deu anthawk ta khan an bei ta zing a, tulai hnai a hin a zuolkai thar a, an hung bei thar nawk zing tah. Phairam mihai vision hlak chu a chieng a, ram a hin thu an hung nei dan ding kalhmang hai chu det takin a um ta zing a. Tlangmi ram ngei ah a deltu le ram, tien -a tlanga inthawka, a neituhai hi dan nawa um pawl min nitir tum an ni tah. Hi ding hin Manipur sawrkar chun Phairam mi hamthatna policy  tungdingtu dingin Manipur sawrkar uisathiem IAS val a hung sie a, Dan kenkaw a tungdingna phursuoktu ding manmi hotu mihuoisen tak manmi office a hotu ding an hung sie an tah hi.

Anleh, tlangmi ram hai mi del pek a, mi lak pek tumna an nei hi iemanichen a hlawtling ta a, hlawtling pei ta sien la, chun iem ei chang pei awm a? Jiribam khawpui kawl le vel a tlangmi khuo hai an hne hnung chun Tuisoulien, B Huonveng le Buthangkhal chu a nawk an ni naw ding maw? Jagrador tieng hlak chu ei khaw hming hai sawrkar ah record um ta bawk lo. Ei ram ah refugee ei ni ding an ta? Hienga insawisakna hi in pui thei lo khawp a ngaituo a hun an ta naw maw? Rorel ni khuo a nasa taka tawng nekin a thawa thaw dan ngaituoa hmalak a hun an ta naw maw?

Jiribam tlangmi hai: quo vadimus (khaw tiem ei fe a)?
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate