Showing posts with label Rev. Huolthangsei Thiek. Show all posts
Showing posts with label Rev. Huolthangsei Thiek. Show all posts

Palm Sunday

No comments

March 28, 2021


~ Rev. Huolthangsei Thiek

Palm Sunday hi ei hriet lar anghuin ei hrietchieng bêk naw el thei a. A ṭhen chun, Passion Sunday khawm an ti hlak. Ei tidan izirin ngaituona rama a thawk dan hai khawm a danglam thei bawk. Palm Sunday ei ti chun, Pathienni taka tûmkau châwia Isu an chawimawina kha mitthlân a min hmutir a. Amiruok chu Passion Sunday ei ti ruok chun, Isu lungngaina hapta, a zing nawk ela hung tlung ding a min ngaituotir nawk dai hlak bawk. Asan chu, ei Lal Isu hnuoia a hunglaia rawngbawlna a nei lai khan a hun vawrtawp tienga, a thil tuok hai inkhanlo bek bek el, pawimaw bawk, lotheilo vawng, hung tlung indawt zut el hai kha ei Pa, Pathien remruot dan a lo ni ve tlat a lo nih.

Ei Lal Isu chun a tawpkhawkin a tuor a, a tawpkhawk bawkin chawimawina le ropuina a dawng a nih. Iengkima a hmasatak le a nuhnungtak niin, ropuina le insangna,thilthawtheina le thuneina po po a ta a ni zing laiin, hnuoi hmun inhnuoitaka khawm ei hnuoitieng a inthawka mi dawm kang thei khawpin an phahnuoi a nih. chu chu a tuorna le a thina le a thonawkna hai hin a sukdik a nih. Chawimawina insangtak dawng tlak hrim a nih. Chuong ang taka a hun a hmang ta leiin ei hringnun lampui hraw ding a mi sâtpek a nih, ti hi hriet ve hrim hrim ṭhaa an lang leiin, chuong lai thu hai te chu ei thupui taka ei inchâwmlut hma deuin ei hang pakai ve zau a ni ie!

Palm Sunday chu iem?. An leh, Palm Sunday hi ieng leia hung um am? Ieng lei taka Isu an chawimawi am ning a ta? Sabengtungte kher kher a hmang hi iem an entir” ti hai hi indawnna siema um hlak hai chu an nih.

A ngielangana inlet ding chun, Palm Sunday chu Tumkau Pathienni a nih. Tumkau mipuiin an chawi hai hin hnena ropui tak an entir a nih, an ti hlak bawk.Isu hi hnuoi Jerusalem a hin hnena leh a lut ngei ding anih.Sabengtungte chunga chuonga a hung hin Lal a nina, inremna thuphura hung a nizie a tar lang a, chu chu hnuoia a sin (mission) a nih.

Huoi le van inremna chu Krista sinthaw a nih. Zawlnei hai rawngbawlna ei en chun, Pathien Thiltum an hril hlaka, mipui haiin an hriet thiem theina dingin lemchang (drama) an thaw hlak. Hosea chu Pathienin Israel helna entirna in nuhmei uire, nawchizawr leh a hrilkhi a. Lalpa Pathien chu Israelin uiretsan hlak sien khawm, Pathienin a hmangaia, a la ko nawk rawp hlak chu inentirna in zawlnei Hosea chun nawchizawr nuhmeiah a nei a ni kha. Film shootingangin Inchûktirna Drama ân chang a nih. Chuongang bawk chun Isu Krista chu Lal a nizie nungchangin ân chuktira, Inremna intlun dingin Sabengtungte a hmang a, Lal a nizie le hnena chu ama ta a nizie sukchiengna in mipui haiin tumkau leh an lo chawimawi a nih.

Palm Sunday hi Kohran hmasa hai a inthawk khan pawimawtaka ngai le hmang a lo ni hlak hrim niawm a nih. Isu Jerusalema chawimawia a um ding hi Pa, Pathien chatuon remruotna leh a lo inthlungmat dan hi ngaituo a hlaw zonaw khawm a ni el thei. Hnuoia rawngbawlna a nei sunga ei Lal Isu thil tuok ding laia makmaw pakhat chu Jerusalema chawimawina hi a nih. English in “Triumphal Entry” an tia, ei ni chun “Jerusalema Hnena ropuitak le a lutna” ti ve awm tak ei na, “Jerusalema Chawimawia a umna” ei ti lem a, ngaituona ram a sukfienaw met khawm a hawi a nih.. Isu kha hnetu nia Jerusalema a lut kha a damlaini (history) a khan a tuok ve ngei ngei dinga Pa, Pathienin a lo ruot hrim a nih.. Isun a rawngbawlna a zo tah a, Van Jerusalem pana a fena chu hnuoi Jerusalema chawimawina a dawng hin a lo ep a, a namnghet bawk a nih. 

Eini ringtu hai khawm ei hnuoi rinum, harsatna tireng tuorpuma ei invaina rama hin, van Jerusalem ei inlawi pha a ei thil hmu ding hai hlimthla, a angpui, (intluktawk ninaw sien khawm), a mi dawntleina hmangruo hai chu Lalpan a min hmutir ve bawk hlak kha tie,(hrietna dinga na nei chun hre raw she!).Hnuoiachawimawina le malsawmna, a mi dawntleina hai hman hi a ropuiin lawmum ei ti hlak a, nakie tienga chawimawina Krista le ei lan á¹­awm ding hai lem chu a ropuiin hrilkhipui ding a um naw tawp el a nih. Chuong ang chawimawina chu ei ta dingin Krista zarin tiemsa ei nih, a san chu, ei Lal Isu’n a lo chang chu ei chang ve ding a ni sih a.

Palm Sunday nia chawimawina ang hin tienlai a inthawk khan, Israel hai chanhchina, hnena changa an khawpui Jerusalema hung lut hai an lo chawimawi vet ta hrim a lo nih. Isu pieng hma Kum 150 hiel lo liem tah a khan Simon Maccabaeus, sipai hotu huoisen chu, hmelma Antiocheius, Syria lal hnein Jerusalem khawpui a hung luta, mipuiin tumkau leh nasatakin an lo chawimawi a. Israel hai hin 2 Lalhai 9:13 ei en chun, Lal Jehu kha thisen kai hnienghnuongin lal dingin hriek nalin a um a, chu huna lampuia an puonhai an pha a, chawimawina an pek khawm kha, an hnam nunphung , thil thawdan reng chu a lo nih. Hossana Lalpa hminga hung chu inpakin um raw se..!le “Hossana Lalpa hminga hung chu a eng an thawl” ti dama inlet a ni hlaka, a thu hi tlawmin danglam met hlak sien khawmngaibuoi a ni ngai nawh.Hieng thu hai hi Sam 118:26 a mi anga Lalpa inpakna hla an lo nei ta hrim a na, Messie hung ding beiseina leh, hlataka an lo thlir chu, hla a inzawtin, Isu Krista a hung inlang phing khan, a takin a hung tlungkim tah, ti hrein, “Hossana, Lalpa hminga hung chu a eng an thawl ie,” an ti a nih. 

“Hossana” ti hi a umzie tak chu, “Lalpa tuhin sandam rawh” tina a nih.. Mipui haiin Lal kuoma sandamna an ngenna thusam a nih; (2 Samuel 14:4, Lal.6:26). Isu chu a hming umzie khawm Sandamtu a ni angin, Sandam rawh, ti chu chawimawina hla in an hung hmang a nih. Lalpan a mi hai a sandam ding a nih, ti chu mipuihai inhnemna a nih. Hi sandamna hi a nih Isun khawvel mipui hai ta dingin ântluna, chu chu chawimawi a dawngna santak khawm a nih. Messie a hung ding pa chu anlo tung em em a, a hming sam kher lovin, “A hung ding pa” tiin an lo hril hlak. Chuleiin, Isu Jerusalema a lut hi, Juda hai Lal hung dinga an lo tung em em Messie a ni zie sukchiengna’n “Hossana, Lalpa hminga hung chu a eng ânthawl” an ti a nih.

A thubul tienga kirnawk ang elin hang suikir nawk inla. Bethphage le Bethani khaw kawl Olive tlang an tlung chun, Isun a inchuktirhai laia mi pahni a tir a, “Inhmazawna khuoa sawn va fe unla, in hang lut chun, sabengtung thlung, a kawla ate leh hmung inta, chu chu sut unla hung kei ro..” a tih a. Marka, Luka le Johan zieka hai chun sabengtungte kha an hung suta an hung kei dinga a ti chu a ni zie chieng taka hriet theiin a uma, Matthai zieka hin Sabengtung thlung, a kawla a te leh, a ti a, a ieng lem am an hung kei dinga a ti hrietchieng an tak deu a nih. Chanchiná¹­ha ziektu a tamlem hai zieka inthawka ngaidan ei zam chun, sabengtungte, a pui kawla an thlung, a chunga khawm tu la chuong ngainawna chu niin ngaidan ei siem a nih.

A hmaa ei hrillang tah le inzulin, ram le ram, Lal le Lal hai inkara thu intlun ding a um pha chun, an chuongna sabengtung am, sakawr am anhmang hai khan ralkhata lo thlirtuhai chun ngaidan an lo siem thei hlak a nih. Isu hi Jerusalema a hmain vawi iengzat am a ni lo fe ta hlak sienkhawm tuta á¹­uma a lut ding hi a rawngbawlna a tlingtlak ta ding a na, a lampui hraw a tawp ta ding huna hin Laltak a nina le hlado insama, hnena thu a puongna ding hun chu a lo nih. Zekaria 9:9 a ei hmu angin Jerusalema hin Lal a nina le khawvela a hungna san tak Zion naunu ta dinga sandamna thu a hung phur chu an tlun ding a nih. Khawvel le Setan thawdan kalhmang (sakawr le tawailir hmanglovin) naw ang takin, sandamna neiin, inngaitlawm takin, sabengtung chunga, sabengtungte chung ngeia hung chuongin.. a ti a nih.  A khel tieng ei tiem pei chun “Ephraim a inthawkin tawlailir chu salthlang ka ta, sakawr chu jerusalema inthawkin, chun indona thalngul chu sat thliek ni tang a tih; chun, ama chun hnamhai kuoma chun inremna thu hril a ta, a ram awp chu tuisuoriet a inthawka tuisuoriet chen, Vadungpuia inthawka khawvel tawp chen ning a tih”, tiin a lo hrillawk diem tah a nih.

Sabengtungte hi rannung lai po pova nalnaw pawl tak, a lu le pum a kehai chena inbûk indiklo ang ela mawina reng reng neilo, ransalai po pova hmusit um pawl tak khawm a nih. Amiruok chu, phurrik phur zawnga chu, hrat em em, a pum inphutawk nek daia phurrik phur hrat a nih. Taimakna zawnga ding khawm, a riktawk an inphurtir hmakhat pensuok tumlo a nih, inawn á¹­eng á¹­enga a phur tawk dinga rik an siem chen, nghak fan fan hlak sa taima le ringum a nih. A hmel ena mawina neinaw sienkhawm, Lal Isu chuong nuomna zawngtak ransa a ni ve tlat. A piengzie hmusitum sienkhawm, a ringumna le taimakna, a rinum tuor peina dam, inremna thuphurtu ransa a ni ve tlat a nih. A piengzie’n ransa danghai tluk zo naw sienkhawm, Isun, a hmang khan chu, a fena dinga mipuiin an puon á¹­ha á¹­ha an lo pha pek nuom a ni kha tie. A chunga chuong kha Lal le Sandamtu. Hnuoi le van siemtu, iengkim chunga thuneitu le roreltu a ni si a.

Isu chuong nuomna ding mi ei ni ve dim maw? Ei ni rawi chu sabentungte nek chun ei nal lem an nawm, amiruokchu Isu’n a mi hmang nuomtak tak dingam maw” Inremna thuphurtu dingin sakawr chu a hrat taluoa, a tlaknaw a nih. Sabengtungte chu a hratnaw ema a tlak lem si a nih. I hratna le thiemna, varna le mawina hai kha indona thuomhnaw dingin a á¹­halem el thei, inremna ding chun, Lalpan a dit naw el thei a nih. I hratnawna le tlaktlainawna hai kha, Lalpa chun a hmang nuomna san che a lo ni lem el thei bawk a nih.

Chun, Sabengtungte kha a chunga tukhawm an la chuongngainaw kha, Lal Isu ditzawng tak a nihmel a nih. A chunga tukhawm an la chuongnaw kha a thienghlimna a nih. Ei ni rawi chu, ieng ieng am ei phur tah a, hril seng a ni dal thei a nih. Krista ditnaw zawng, tamtak phur hlak mi ei lo ni chun, Isun a chuongna dingin a mi dit dal thei a nih. 

Awle.. ei hril chen neng tah a, ei hriet dinga pawimaw pakhat chu, Isu hi Van Jerusalema chawimawia a um ding entirna’n hnuoia a rawngbawlna a tlingtlak tah leiin Jerusalem, Lalpa khawpuia chawimawia a lut ding hi a tuok dinga thil makmaw a nih, ti hi a nih. Lal a nina inpuongna le sandamtu a nina, mi popo sandamtu a nina chu puong suok hrim hrim dinga Pathienin a lo ruot lawk a nih. Khanglai huna Isu chawimawia mipui khek hai kha Thiempuhai le Pharisai haiin khap dingin Isu an hrila, Isu’n, “Hienghai hi an khek naw chun, lungte hai bêk an khêk el ding a nih”, tiin a dawn a ni kha. Chuleiin, Isu Jerusalema chawimawina a dawng ding hi iengkhawmin a dal lo ding khawpa Pa Pathien lo ruotlawk a nih, ti a chieng a nih.

Ei ni ringtuhai ta dinga lawmum bek bek nawk pakhat chu, ei damlai ni hin chawimawina inhlan ei ni, ti hi a nih. Khawvelin mi chawimawinaw sienkhawm, ringtuhai hi Vanrama ei inlawi pha Lal Isu chawimawina iná¹­awmpuitu dinghai ei ni ang bawkin, hnuoia ei damsung khawm hin tuorna le chawimawina Lal Isu leh ei iná¹­awm a nih. Lalpa’n a thu mal sawm raw sen..!

Kristmas Thusim

No comments

December 22, 2020

 


~ Rev. Huolthangsei Thiek

Khawvel hrieta Kristmas December 25: December 25 ni taka Kristmas hmangna hmasatak chu 4th Century, 336 AD, a hmun Rome a nih. Chuonglai chun, “Ni sawmpahni sung Kristmas” Twelve Days of Christmas ti dam, “Twelvetide” tiin Kristmas an hmang pha chun, December 25 a inthawkin January 7 chen dam an hmang hlak. Hiengang hun a hin Isu piengna le a naupang lai chanchin chu an hril hlak. Amiruok chu, Isu piengna insera hmang hlak nisienlakhawm hmang dan program nungchang tamtak chu Bible le inhme nekin a ram le hnam nunphunga thilthaw dan, insukhlimna chi dang dang, ruolá¹­ha hai le inhmukhawmna, Sungkuo inhmukhawmna dam, chun, thilpek inpektuona hai an uor em em.

Kristmas program a hin, ringnawtu hai thaw dan pagan tradition an iná¹­hangtir rawn hlak leiin Ringnawtu (sakhuo dang bie) hai khawma neitu chan tak tak changin an lo á¹­hang ve hlak. Iemani kawng zawnga chu Kristmas chu an suk ropuiin, an suk thupui thei hle ding dan a lo nih. Eini India rama khawm vai hai, abikin tlangval hawklak ruolin Kristmas Carol an nei ve hlak hi a lo mak chuong lem naw a nih. An thiltum le ei thiltum ruok chu danglam tak ning a tih. Bible le inhmea ngaituona um lo Kristmas hmang hi khawvel pumhuopa thawdan Global Culturea lo ni reng a nih. Kristmas neka huoplien le hmanglar hi khawvela festival dang a tam bek dal thei a nih. Asan chu ei hmang hun hi mi tamtak ta dinga insukhlimna hun remchang tak a lo ni bawk a nih.

Thlasik hun, kumtawp, sin awllen lai hun, a bikin Tropical Regiona um hai ta ding chun a lo inhawiin, a hun hin a lo zir khawp el a nih. Kristmas hmangna hmasatak Rome khuo khawm hi ei thlasik hun hmang inangpui an na, anni hai ta ding khawma insukhlimna huna an lo hmang hlak hrim chu Kristmas an hmang huna khawm inhawitakin ringtu le ringnawtu hai inthlier hrangna um der lova an lo hmang tlang el hlak chu a lo nih. Amiruok chu a Birthday neitu, Isu hin a lawm chie ding am, ti chu ngaituo á¹­ul tak ni t^ng a tih.

Kristmas hmang dan kalhmang hung iná¹­anna tak, pagan tradition chun Winter Solstice festival December 21a inthawkin January 7 chen dam an inser hlak a. Chuonga Winter Solstice Festival an inser chu ei ni Northern Hemisphere a um hai ta dingin ni tawi hun lai le zan sawt hun lai tak a ni a, insukhlimna hun pawimaw taka an lo hmang hlak hrim a nih. Southern Hemisphere tieng ruok chu an chanchin ei hriet chieng naw leiin, hieng ang hun hi an hmang a lo ni khawmin danglam mei a tih. Asan chu an thlasik le ei thlasik a n letling char a na, ei nipui le an nipui khawm an letling char a nih.. Ei ni sawt ni tak June 21 kha an ni tawi ni tak a na, ei ni tawi ni tak Dec.21 kha an ni sawt ni tak a ni ve thunga, Nipui lum em em ei hmanglai in hlasik dei em em an hmang ve thung a. Tu hin chu Kristmas ruok chu December 25 deilai tak ei hmanga, Simtieng mihai ta ding chun a lumlai tak an lo hmang ve thung, tina a ni chuh.

Pagan tradtion danin thlasik huna insukhlimna hun an hmang hlak chu “Winter Solstice” an ti hlak. “Forever Conscious” ziektuin a hril dan chun, Winter Solstice insernahinzanthim sawt hun lai tak le Sun hun tawi hunlai tak a nih a, nisa pathien hung inlang nawk ding chu nghakin an lo lawm lawka,insukhlimna hun (celebrate) an hmang hlak, a tih. Chutaka chun, inchuktir maksak tak tak, hratna nasatak, inthlasawng theina, mani nina inhriet chiengna dam, thlapa pathiennu a inthawka malsawmna, thilthawtheina chungchuong (supernatural power) nei ding damin an inbeisei hlak. Zanthim sawttak hnunga nisa hung suok ding chu nghakin nisa pathien hung suok chu chibai bukin Pathien biekin an lo biek hlak. Hienga an thaw hin, thlapa pathien a inthawka an beisei ang bawk khan nisa pathiena inthawk khawmin thilthawtheina chungchuong hhmu le chang dinga inbeiseina nasatak an nei hlak.

Dec.25 ni tak lem hi chu nisa pathien an biekna ni pawimaw taka an nei a na. Chu chu Kristien haiin niser ropui tak Krista hung pieng champha inserna nia ei hmang tah hi, chanchin hril ding tam deu um ngei a tih. Amiruok chu a ni thu tieng ngaituona hi a pawimaw taka ei ngai nawh a, ei Kristmas hmang hi ei ngaituona ei hemdik a ni phawt chun, pawi tham dingin ei ngainaw a nih. Dec. 25, nisa pathien an biekna ni, Krista, Lal hung pieng lawmna Ni a ei hang thlakthleng tawp khawm hi a ropuiin ringtu hai ramlakna ah ei tiem lem hman hman a nih, ti zawnga ei ngaituo chun, a hadamin a á¹­halem dai a nih.

A chunga hrilta angin, a tira inthawka Kristmas hmang dan an lo thaw chu, Kristien nundan le inhme khawm a lo ni buk nawh a, chu nek hmanin ringnawtu hai tradition ei ti tah kha, an lo uor lem a lo nih, Chuleitak chun, Kohran denomination á¹­henkhat lem chun December 25 hi an pawm nuom nawh a, khanglai huna nisapathien an biekna ni a nih tiin an inser nuomnaw hrim a nih. Chuleiin, Davise khawmin, an Kristmas hmang dan hai chu“Isu Krista leh inzawmna reng reng a nei nawh,” a lo ti hiel a nih. Insukhlimna chu makmaw, a Birthday neitu chu a hming lam de hai sien khawm mitinin inhawi an ti thei dan dan kha hmang dan chu a ni el niawm a nih. Thilpek inhlantuo an thaw hlak chu an Kristmas hmang huna an thil thaw á¹­ha pawl tak a nih. Nisienlakhawm Kristmas Fatheran nei khan iengkim Isu Krista, a hung pieng pa neka lungril lapeng thei, a bikin naupang hai lai a hung inlar nawk ta em em a, Isu a hlie hne khawp el a, Kristmas hmang fulo an ni thei bawk a nih.

Kristmas Father (Kristmas Putar) Santa Claus chanchin hi hang hrilkai met inla. Ama hi thiempu inlar em em, St. Nicholas hming a inthawka incher suok a na. St. Nicholas hi 280AD in Patara, tulaia Myra, Turkey ah a pienga. Kum tamtaka inthawk khan naupanghai le lawngpu hai venghimtua ngaiin, a hming an thang em em a nih. Naupangá¹­ha hai ta dingin milim naute dam, thilpek chi dang dang chawiin, Santa Mall a inthawk hung chawiin a pek hlak a nih an tih a. Kristmas ni hung tlung ding a zantieng hin naupanghai chun an lo nghak hlak a. Kristmas Gift dawng dingin an nu le pa hai kuomah nasatakin an ngen chum chum hlak a nih. Chuongang Kristmas Gift chun, a birthday neitu Isu Krista a hluohlan ta hlak leiin, a tha a ngai kha Kristmas thucha daltu a lo inchang tah hiel a nih.

St.Nicholas hi mi á¹­hatak niin, mi harsahai ta dinga thangpuitu ringum tak a ni hlak a. Tleirawte pahni khawm an nu le pa haiin nawchizawr dinga an zawr chu an tlansuoka, a sanhim a nih, an tih. Mi ngilnei, thilpeka rawngbawlna nasatak thawin, mi tamtak ta dingin Kristmas thilpek kumtin a pek suok hlak.Santa Claus chanchin chu hrilseng ni naw nih a, Thlangtieng rambung hai Kristmas hmangna le inkungkeina nasatak a lo nei chu, a naw tiengin Krista hming a hlie phak hiel nia ngai a nih. A san chu naupang hai lungrila Kristmas Gift beiseina nasatak a siem peka, Lal Isu hung pieng, a nina le thlarau tieng malsawmna hmutheilo khawpin, a lawmna dingin an lungrila sin a thaw theinaw pha hiel a nih. Naupang lai chau an nawh, Nu le Pa hai khawm nasatakin a chawkbuoi phak nia hriet a nih.

Ei ni Kristmas hmang dan khawm, Santa Claus chu ei hriet phak bek naw khawm a ni thei, nisienlakhawm, ei Kristmas hmang nuom dan hi a man a tam ta deu chu a hawi an nawm a nih? Inkhat pa hisapna, nauhai thuomhnaw thar ding, January thla hung thar a ta, an Sikul admission le fee ding an dai thei ta naw hi lungzing umtak a nih. Hlim dinga ei inditsak seng laiin, Inkhat pa le inkhat nu ta dinga “Lungngaina Hapta” ei insiempek zing dam hi a lo ni tah an naw am a nih?

Lal hung pieng lawmna nekin, ei thuomhnaw thar le fak le dawn siema ei inbuotsai dan dam, inhawi taka hmang ei tum leia sengso tam leia ei inhambuoi dam, ei inbuotsai dan po po hi a Bible thu min chuktir dan leh an hme zing am? ti ngaituo a tul tah a nih. Ruoiá¹­he naw chun, Kristmas ni theilo dinga ngaidan a pieng lien tah bawk a, Kohran buoina khawp a tling an tah. Mimal nuna, thuomhnaw á¹­ha, a thar inbel naw chun, Kristmas hmang inhawi nawna khawp lungril nguina a pieng bawka, sungril nuna Krista insiengna kha iengtin am sukhlimin parsuk thei tang a ta? ti chu ngaituo a á¹­ul a nih. 

Bible a Kristmas chu ieng tin am ning a ta?

Kristmas hi Isu pieng champha tiin ei ngaituo tlangpuia, piengchampha(birthday) hmang anga hmang dingin ei ngai tlat leiin, Kristmas Ni Dec.25 khawm hi an dik chie am? ti ang zawnga indawnna khawm a tam ta khawp el a nih. Chuong ang zawnga ei ngaituo chun Pathien Thiltum a fuknaw deu hlek niin an lang. Chuleiin, Birthday lawmna ang zawnga hmang tumna hin chu Bible min chuktirna le ei Pathienin thil a mi thaw pek hlutak el hi manfu theilovin Kristmas ei hmang ei hmang el thei ding dan a nih. Kristmas ei ti hi Greek á¹­awnga inthawka ei hmu a na, a umzie tak chu “Krista Ruoi” a nih, a ni le thla hai hin pawimawna an nei tam naw khawp el. Ei hmang hun Dec. 25 hi a hma a ei hril ta angin  Kohran haiin a ruola program ei hmang theina dinga an lo ruot fawm mei mei a nih a, a sietna a um hran nawh.

Nisienlakhawm, hi ni ei hung tlung ding tawm pova Kristmas season lunginlengna neia phurna ei nei el hlak hi chu thlarau indik a ni chie dim aw? ti hi ngaituo á¹­ul pakhat a nih. Asan chu, Krista ruoi kil hi December 25 pha pha ei zuk chang thei chau ding anga ngaidan a pieng theia, a nikhuo hlak hi tukhawma Isu piengna ni  indik tak pa an naw zie hi ei hriet tlang deu fur ta zing bawk a. Bethlehem hangsam changa lunginlen ta rum rum el dam, saphai ti dan taka, a emotional taluo hlak hi thlarau indik tak a ni phak da el thei a nih. Iemani zawng taka dawiveta um khawm ei ang ta deu a ni naw mani aw, ti thei a nih. Khawthlang tienga Kristmas lo hmang hmasatu hai leh ei hmang dan hi a danglam buk naw niin an lang. A season a hunbi hung inhersuok vela lunglenna ei nei hi a suol a nih tina chu a ni der nawh. Mihriem pangngai ta dingin a awm hlie hlie a nih. Nisienlakhawm, mihriemna a lunglengna mei mei a Kristmas hmangtu ei lo ni pal el chun, a neka ropui lem Krista Ruoi indik kil phak si lovin hunin mi liempui nawk a ta, khawsawt nguia inthla liem peiin, hringna hlu, chatuon dai hmuphak si lova intawi khawtlai mei mei ni rawi ei tih, ti hi lungkham um chu a nih.

Ei Bible a Kristma hmang hmasatak ei hmu chuBerampu hai kha an nih; (Lk.2:20). An ni kha mi lien mi lal nilovin, ramhnuoia beram venga um, khawvel mi intiempui lai khawma hming zieklutna a ngaisak hlawlo pawl an nih. Kristmas an hmang khan “Pathien chawimawi le inpak pei pumin” tia nih. Vantirko hai kha Chanchin Tha “Krista Chanchin |ha” hung intluntu an na. Krista Chanchin tha chu ei hriet seng angin sandamna thu a nih, chu chu van le hnuoi inremna khawm a nih: “Ti naw unla, ngai ro, mitin ta ding chanchin á¹­ha lawmum bek bek ka hung intlun cheu a nih. Vawisun hin in ta dingin David khuoah Sandamtu a pieng tah, Lal Krista chu” (Lk.2:10-11) tiin, an hung khukpui a. Mi po po ta dinga Chanchin Tha chu kawvel mihriemhai ta dinga Pathien Sandamna, Isu Krista hung um chu a nih. Chu chu a nih, Isu hung piengna san tak chu.

A piengni hin vantirko haiin a nina le a sin thaw ding (mission) an puong sa nghal a nih. A sinthaw ding le misuol hai ta dinga a hringna an hlan ding khawm Sandamtu a nina hin a huom vawng a nih. Chu chanchin á¹­ha chuKrista ruoiá¹­he chu a nih. Kristmas nikhuo hi hlimna ni a nih, nisienlakhawm, chu hlimna chu puotienga iná¹­an nilovin, sungril tienga, thlarau hringnun a iná¹­anin, puotienga parsuok ding hringnun chu a nih. Mihriem hai ta dinga Pathien thilmak thaw lai po poa a ropui tak chuIsu Krista zara sandamna ei chang hi a nih; vantirko hai khawmin bi (en) an nuom hiel a nih. 

Thil dang malsawmna le thu hlimum ei dawng hai po po hi Krista sandam hlimna neka ropui le hlu a um nawh. Hnuoi malsawmna ei dawng hai po po khawm Pathien a inthawk a nih, sien khawm Krista zara Sandamna mi’n a chang naw chun, chuong ang lawmna po po khawm chu a daisawt nawh a, hlimpui khawp tak tak a tling ngai nawh. Ktista Ruoi ei ti Kristmas ruok hi chu a chang tu haiin chantuon dai hringna an chang a ni leiin, chatuon dai hlimna, chatuon dai lung muongna, zakhamna thlarau an changsa hlak. Chu nun hlimum tak el chu khawvel malsawmna po po nekin an sang dai a, damsung le thihnung  khawma bo ta lo ding hringnun thlamuongum tak pekin ei um a nih.

Chuleiin, Kristma tukuma ei hmang ding hin ieng tin am inbuotsai ve a? Puotieng hlimhlapna, thuom thila lo ep khawm chu sawisel vawng el thei a ni nawh, thuom inchawitawk, a hun. Sungrila Krista nun insiengpuina a um naw chun, a hun liem ruolin ei hlimna khawm a liem ve el ding anih. Tienlai mi haiin hlataka an lo thlira, taksa takin Krista chu an hmu phak naw de naka chu, an lo hlimpui ve em em a. eini ruok chun, tlungtah hnungin ei hmang ve thunga, Krista mi sandamna hi zo an tah a, ei lawm el lem a nih. Zawlnei haiin an lo hrillawk ang takin Isu chu Bethlehem khuo lien rak lova a hung pienga,(Mika 5:2), a damlaini hai ei ni ang bawka taksa a tuorna le harsatna chtin reng tuorin a khawvel hringnun a hmang zova. Nang le kei a mi sandamna dingin a nun a hmang vawnga, a tawp taka, ei suol a phur leiin kraws ah hemdein a uma, a th tah a, phumin a uma, hrillawka a um ang takin, nithum niin thina hnein a thonawk tah a. Chu chu a nih, ei lawmna sukpuitlingna chu. A thonawk tah leiin, hringna ei chang a nih.

Kristmas hmang hun chu iengtiklai khawm a thei a nih. December 25 hi Kohran haiin a huhova inkhawma ei hmang theina dinga ruot le siem chau a nih. Iengtiklai khawma Krista ruoi kil zing dingin Lalpan mal sawm raw sen che(u).

Taimak Mitinin an Lawm Kawngin a Theida

No comments

November 19, 2020


Rev. Huolthangsei Ţhiek

Thuvarhai 6:6-8, “Nang thabo, phaivang kuomah fe la, alampuihai ngaituo la, var rawh”; 6: 9-10, “Aw thabo, ieng chen am I zal ding a na? I zalna a inthawkin iengtik am I tho ding a na? Zal dep bek, in dep bek. Ch.6: 11, Chuongchun inru angin I pasietna chu hung a ta, I tlaksamna chu mi ralthuoma inthuom angin hung a tih.

Pi le Pu thurosie a chun, “Taimak mitinin an lawm, kawngin a theida” an lo ti hlaka, chu thu chu Buhmasa a khawm laksawngin a lo um a. Pathien Thutak hriet hma dai khawmin, Taimak á¹­hat zie le mi taima hai chu mitin ngainat le lawm an lo ni hlak ti hriet lar a lo nih. Mani le mani iná¹­hangpui peilo chu mi dang khawmin an á¹­hangpui nuom ngai naw tlangpui hlak bawk. Mi thabo, mani ta dinga sin khawm thaw peilo nek chun mi taima, mani ta dinga sin taima taka thaw, a hung harsa pal khawm a, mihai lunginsiet a phur lem hlak a, thangpuina a dawng lem bawk hlak. Mi zawmthaw le mani ta dinga sin tak ngiel khawm thaw peilo chu a hung harsat huna khawm, a tha a bo bek an nawm, an ti san dai el hlak.

A chunga Thuvar hai ei tarlanga a inthawk khin ei Pathien ditzawng chu mi thabo nekin mi taima mama chu a nih lem ti a chieng a. Pathien mizie ei inchuk dinga pawimaw ve tak el pakhat chu taimakna hi a lo nih. Iengtik lai khawma, thil thaw ding, a hun taka inkhelpui ngailo chu ei Pathien hi a nih. Chuleiin, ama angna neia a siem mihriem khawm taima taka sin thaw dinga induong ei nih. Sin thaw peinawtu chun a fak khawm fanaw raw sen, ti a ni angin, sin thaw peilo chu Lalpa Pathienin a nghei khawm a phal a nih. Thabo chu a pasie khawmin an hmel hlie hlie hlak a lo nih. Mi taima ruok chu a harsa a, a tlasam chun mi makti a tling hlak.

Rannung hmusitum tak el “phaivang” hai kuomah, taimak inchuk dinga Thuvarhai ziektu’n mi thabo a hei tir el hi chu, kawngkhat ngaituo chun, thangtlawm um tak chu a nih. Phaivanghai kuoma inchuk ngai hiel khawp a thabo hang ni el chu, a tlawm thlak khawp el ding a ni hrim a nih. “Aw thabo ieng chen am I zal ding a na? I zalna a inthawk iengtik am I tho ding a na?”. Tleirawllai, zingtho peiloa ei um chang, ei Nu han, “Tho ta rawh” an ti ringawt hman kha nakawra hin a cham zing hlak a, lung a á¹­hawng zawk zawk hlak a ni kha.

“Aw thabo, ieng chen am I la zal ding a na? tia a mi keithona rawl iná¹­eng á¹­hawk el hi a ngai chu a hadam naw chieng a nih. Ei lungril a á¹­hawng dawt a, ngaituona a fang rum rum el nilo am a nih? Hi lai thu hi hang ngaituo chun, damsung khawsakna thila ei ngaibel nghal seng ring a um. Ni khawm a ni hrima, damsung thila ding hin taima taka sin thaw a fa dingin ei Pathienin a min chuktir hrim a nih. Thoboa um dinga siem ei ni nawh a, sin inrim taka thaw a, fa dinga ei pi le pu Adam le Evi a inthawkin inthlasawng vawng ei nih.

Mizie le pieng dana a thapinthir deu le zawmthaw deu khawm um ei ta, amiruok chu mani ta dinga sin taima taka thaw a fa ding le nei thei ding chau ei ni seng a nih.  Mani ta ding baka, mi rethei le harsa hai á¹­hangpui theitu dinga ei Pathien-in a mi beisei khawm ei ni hman hman a nih. Zal dep bek, in dep bek, a la ti sa peia, thabona hmangruo a nih. Mihriem piengphunga hin la hang insek hreta, muongchangna le zawmthawna hi a lo um thei khawp el a, chu chu hmun inkienlova, thil thaw ding á¹­ul chu put phat phat, tan phat phat ding, tina niawm a nih.

Kut sinthaw hai ta ding chun ei chang thlang khi a man thiem inhawi tak el a nih. Amiruok chu, lo sin thaw ve lo, a bikin khawpuia cheng hai ta ding chun, inrem thlapa inngaibel a awlsam naw el thei bawk. Nisienlakhawm, ieng ang sin thawmi khawm ni inla, thabona le taimakna a um senga, a ieng lem lema mani chu ei um seng a nih. Mani sin thawpeilo chu thabo ei na, mani sina inhnika, thaw pei hlak chu mi taima chu ei nih el a. Iengkhawm nisien, thabo le taimak kawnga mi haiin an lo hriet dan le Pathien hmu dan ah an nghat nawk a. Mani taima a inngaina le min taima an ti, Pathienin taima a ti ve um an ta, min thaboa an ngai khawm, Pathienin taima a ti ve an um el thei bawk a nih. A san chu, Pathien inkhina le mihriem inkhina chu an angnaw bawk sih a. Mi taima, Pathien lawmtlak ni chu ei thu hril nuom tak chu a nih.

An naw leh, mihriem ngaia taima ni ding chun, ieng ang chena taima am ni tang an ta?  Pathien hrieta taima ni ding chun, ieng ang taimakna am ni tang a ta? Kawngkhat ngaituo chun, mihriem po po hi thabo ti bik ding pakhat khawm an um nawh, an ti hlak a. Pa pakhat chu a taima em em a, nitinin a dam phawt chun, sin a thaw hlak a, a sawl thei khawp el a. Nikhat chu in a um ve ta laklaw khiet el a, chu ni chun, in um chu a peinaw khawp el a, ina thaw ding hai kha ama thaw pei chi kha a lo ni ta naw bawk leh. Ama ta ding chun, loa sinthaw chu taima takin a thawpei a, ina sinthaw ruok kha chu a pei naw zawng tak a lo nih a.

Annaw leh, chu pa chu mi taima a tling tak tak ding am? Inhnik zawng, thaw nuom zawng, taimakna bik nei, taimakna kawng khat chau nei dam hi ei Pathien inkhina zawna taima an tling thei ding am?  Chuong ang zawnga ngaituo chun, sin thaw pei si lova, mi ta inruka nei ve tum el khawm khawvel a hin an tam a nih. Inruk ding zawnga, mi hmunaw inchana, zanril a suok dam chu an taima nawk ang lawi si a. Mi taima mitinin an lawm, kawngin a theida, a ti ang thlura hang belrem chu a buoithlak nawk ang lawi si a nih.

Chuleiin, ngaituona inbuontir zawnga hril ding nisien chu, khawvel mihriem hrim hrim taima naw an um der nawh. Sin thawpeilova, sunnithlaka zal pei pa khawm a taima a nih ti thei dan a um ve tlat a nih. Damnawna nei ni si loa, sunnithlaka zal peilo an tam em el. Mi pakhatin a thaw peilo kha mi dangin a thaw pei zawng tak a lo ni thei a, a á¹­ha le sie chu thukhat nisien, taimak inkhina dinga chun, mi po po an taima seng a nih. Misuola ngai taima tak tak an tam, an sinthaw nuom zawng khan taimakna á¹­ha an phurtir naw mei mei a nih. Thilá¹­ha a ngai thawpeitu chu a tlangpuiin mi taima ei inhlawtir a, thiá¹­hanaw thaw tiengpanga inhmang hai ruok chu, siná¹­ha thaw peilo, thabo ei inhlawtir hlak bawk a nih.

Chuleiin, Taima ni ding chun, Ei Pathien lungtuok zawnga taimakna hi um bik ngei dingin ei ring phawt a nih. Mi ta ringsan a fak tumna chu taima vieu sienkhawm, Lalpa Pathien lawm a tling naw ding a nih. Mak ve tak el pakhat suolna rawngkai thaw tieng panga taima tak tak ei khawtlang ah le ei rama hin an pung bek bek el tah hi a nih. Mani ta ni der lo ramhnuoi, loa dam fe a mi aithing lo va cho pek ringawt dam hi an taima tawp a nih. Mi thil inru dinga zan á¹­hanga, mi inkara, invak vela, mi thuomhnaw inruk dam an va hei taima char char de aw ! ka taimak peinawna chi tak a nih.

Pathien mithmua taimakna chu ieng ang chie am ni tang a ta?, I sinthaw dan a khan, Pathien a lawm tak tak ding am? Rukru taima ang mei mei dam, a thatieng nek a, a sethienga mi sietna ding zawnga, taima vieu el dam I lo ni el am? Min an ngaisang zawng a ni leia, Pathien ram rawngbawlna hrim hrim dam, mi mithmua miá¹­ha anga inlang theina hnawt leia taimakna dam, a thawá¹­ha ie, an ti inchan kuka taimakna dam, mi inpak hlaw nuomna nei kuka taimakna dam; chuongang taimakna chu ei Pathien lawm zawng taimakna a tlingzo ding am?

Mani inchawimawina ding zawnga taimakna dam, mihai hrietlova ieng thaw nuom bar loa, mi hriethawia taimakna hrim hrim dam, chuong ang chu Lalpa lawmzawng a tling chie ding am? Mi hai sukhmutu dinga inngaia, mani thilthaw á¹­hat hai mi hrieta puong suok le taimak hlawna ding melkai zuk zuk dam, Lapa lawm a tling ding am? Thaw nuom zawng le thaw nuomnaw zawng nei zinga taima dam, Lalpa inkhina hmawla a tling ding am? ti hai neu neu hi Kristien puitling hai chun, ngaituo le hriet fie a va á¹­ul ta awm de aw, ti ka ngaituo hlak chu tie..!

Taima vieu si, lungawina hmu der lo hai hi te, Lalpa mithmua taima an tling ve ding am? Mani ruol le pai, sung le kuo le unau hai dam, an umdan enthlit deu zinga, taima taka sin chu thawin, lungawina reng reng nei bawk lo, chierna le mi dang hai sawiselna chu saksuok zing bawk, mi inkhina nei zinga, taima nisi, hlimlo, Pathien inkhina zawna dingin mi taima a tling ding am? Chuong ang taima chu mi lungsietum tak an nih. An taimakna a khan lawmna reng an nei si naw chun, an sinthaw taphawt kha suok sinthaw a thawin, mani sinthawin an thaw naw tina a nih. Chun, an sinthawna kha thafanna leh a nih si naw chun, an taimakna khawm chu an fuknaw chu a um tho tho a nih.

Ei Pathienin, khawvela ei umsunga ei sin ding a mi pek seng a, chu chu Pathien a inthawka ka chanvo a nih, tina chang ei hriet chun, ieng sin khawm lungawina le lawm puma thaw thei vawng a nih. Mani chanvoa, ei thaw dinga ei hmazawna Lalpan a mi ruot pek ei hriet chieng pha pha leh, thafanna le lawmna a um a, thil harsa khawm hlim puma thaw thei a nih. Lapan ei sin dinga a mi ruot pek chu, Insung sina inthawk, khawlai ah, khawtlang le Kohran a dam, pansak, panthlang le kar, sung le kuo, u le nau inkara dam, thil thaw neu neu hai hi sin bituk an ni thei vawng a nih.

Lalpa mi pek sin ei hrietchiengna hmun hmun a, hlimna le lawmna a umsa pei hlak a lo nih. Lalpa a inthawka pek I sin I hriet chieng po leh lawmtakin thaw thei el I tih.  Chu chu, inhlemsan el thei khawm a ni ngai nawh a, hlim le lawm taka thaw a ni hlak. Amiruok chu, thawtheina le zotheina chu Pa Pathien kuta a um, I intlar vena kha Lalpan a dit a nih.  Nisienlakhawm, thil pakhat ei hriet zing ding chu, Lalpa Pathien in a mi hmang nuoma chu a mi mamaw chu a ni der naw a nih. Ei á¹­hanglovin iengkim a thaw thei, a lunginsietna zar chauin, a sina a min á¹­hangtir lem a nih. Chuleiin, inhawk taka, iengkim, ei chanvoa inhlan ta chu phursuok dingin mani inphal hlak ei ta, a thawtheina le zo theina chu Ama, Lalpa kuta um a nih.

Ei hrat lei le ei thiem em lei an nawh, a lunginsietna zarin a mi sandam ang bawkin, a lunginsietna zar bawkin a sina a min á¹­hangtir a nih, ei lawman ding a la siem nawk ta deu deu.. A I ditsakna hi ieng ang lawma nasa am a na, ti ngaituoin, I sina taima takin thaw el rawh, ti hi ei thupui chu a nih. Lalpan Malsawm raw sen che..! AMEN.

I & II Samuel a inthawk Chanchintha Marka…

No comments

March 01, 2015

~ Rev. Huolthangsei Thiek
Secretary, Sunday School Board, HCLF


Tarik Feb.22 (Pathienni)a suok unaupa Royal Lalsangthang Pakhuongte thu insuo kha ka lo hmua, ei Sunday School Subject thua respond pe hmasatak niin ka hrieta; lawmum ka ti khawp el. English hai ti danin Critical Reader a niin ka hriet a, Creative Reader khawm ni nghal bawk a tih, ti chu ka ring leiin ka lawm hle a nih. Lekhabu ei tawnga ziekhai hi lekhathiemhai ziek anga ziek (scholarly) ni naw sien khawm hmasawn nuomna ei néi a nih ti a sukchienga, thalaihai hieng ang a dilsut le an diknaw le an dikhai, a that tawk nawna le a that tawkna thailang thei pung peiin la, ziektuhai lungrila khawm nasataka fimkhurna le thawthat tumna siem ve ngei a tih.

Greek thumal hmang dan thu luo kha, a lamrik dan ding inchuonlova um kha a pawi khawp el a nih. Khawte pakhata an Sunday School ah ka kai veh a; an pastorin a hung tiema, ka thawsuol ka hriet ta reng a nih. Hi thua hin a lam rik dan ding ka ziek awm tak chun ka hrieta, ka computera ka sutlaiin ka save theinghil ni mei a tih. Dead Sea ti ding kha thawsuol lieu lieu a nih. Record Brake ti kha ei tawng hmang ang el a “Record a Brake” ka ti niin ka hriet a, amiruok chu “a” a lo um ta nawh a, chuleiin, correction thawlaia “a” kha peihawn a ni leia khanga um kha a ni el thei; verb kha noun a hung ni ding an ta leiin sukdik chi a ni ta hrim a nih. Legion ti ding khawm kha thawsuol lieu lieu a nih. Hienghai naw khawm phek 58, 3rd para.tlar 15na “Isu’n mantirtu” ti hi “Isu inmantirtu” ti lem ding a nih. Chun, phek 65na, tlar 1/2na, “dilpang” ti hi “dilpanga” ti ding. Chun, 2nd para. tlar 6na “Thu chu hril rawna huna khawm a hun nawh khawm,” ti hi “Thu chu  hril rawh, a huna khawm a hun nawh a khawm,” ti lem ding a nih. Phek 72 ah, 1st para. tlar 4na, “Sum enkawlna leh an ang nuom khawp el a nih.” ti lem ding a na; chun 2nd para. tlar 7na, “an chang ding a nih,” ti hi “an chan ding a nih” ti lem ding a nih, (chan=lose,forfeit) chan tia a hi thluksei ding a nih. A dang khawm la um dinga ring a nih. An diknawna hmutuhai chun ei sukdik malam pei theina dingin hung tarlang diet diet thei pei inla lawm um hleng a tih.

Chun, Hmar Christian Leadership Forum ti nilovin; Hmar Christian Leaders Forum ti lem ding ana; chu hnuoia Sunday School Board indina um chun a ngaituo hlak a nih. Ei Board Memberhai hi Kohran tina inthawka (Executive levela) mi pahni seng inruotin anni chun, mani Kohrana inthawka thulut le ngaidanhai an hung phurlut seng hlak a nih. Chun, Subject thlang ding khawm hin Member hai ngaidan chauva sukthluk a ni kher nawh a, mi tu el khawma lekha hung siemin an ditdan an hung thelut thei hlak bawka; chu dungzuia Boardin a rel hlak a nih. Kohran hrang hrang inzawm khawm nawkna ding chun, awma ei ngai ang el hi a lo ni ngai nawh a, ei renga that tlangna dingin a changing changtieng, achangin vawitieng ei inawn lem hlak a nih.

Chun, Thuthlung Hlui le Thuthlung Thar inkar thlaka hmang lem chu a pawi nawa ei ngai a nih. Theology inchuk phak chinhai lem chun “The Old is in the New” ti le “The New is in the Old” an lo ti hlak kha tie maw? Ei hmang ding Pathien Thu inchuktirna hai hi khaw tieng tieng khawm pakai inla a lo hla bek bek naw khawp el a nih. Ei hringnun chawmna ding a um thei vawng a nih. Genesis a thilsiem chanchin inchuktirna khawm Thuthlung Thar Lekhabu a sandamna thu leh an eptuo ang bawkin a dang dang a khawm hrilhmepui ding a lo um pei hlak a nih. Chu chu ei Bible danglamna le a pumpui thangkhawmna khawm a nih.

Mi thenkhat ngai danin Bible inchukhai hi Genesisa tan a Thupuongsuoa zo dingin an sawna, Thuthlunghlui inchuk zo tam? Tia an in dawn ang deu hin ngaidan ei hmang nisien a hawi a. Chuleiin, Historical Book po chu la hang zo phawt nisien, ti chu ngaidan a ni hrima. Amiruok chu, ei Kohranhai: tlangram le phairam in angnaw taluo leiin a awm khawm ei dawn phak naw chang a um hlak a ni hih. Khang chen kha Thuthlung Hluia ei um char char lei khan, Subject ei intawmpui ECCI a tawng dang dang hmanghai khawm an mi maksana Thuthlungthara an lo pakai vawng tah reng a nih.

Awleh, Thuthlung Thara pakai ding thua hin vawitam tak ngenna a hung lut tah a, ka hrietsuol an naw chun, tumthumna vel ah Board chun, thu a suk thluk el tah niin ka hriet. Founding Memberhai lo ngai dan le thiltum dan chun ei Bible hi abu indawt peiin Subject/Hrilfiena ei nei kim theina dinga hma laka a dawt dawta inchuk ding ti a lo nih a. Nisienlakhawm Kohran hrang hrang inzawmkhawm ei ni leiin, tumdan hmasa khawm ei maksan a tul a. Chuleiin, ei inpumkhat theina ding a ni phawt chun, ei tum dan khawm thleng a ngai ta hlak a nih. Ei lien tham tah leiin thu le hla khawm a tam ding renga ngai el inla tha tak a tih.

Chun, Mathaia tan el lova Marka ei thaw hi chu puotienga inthawka thurawn chu an nawh a, Chanchintha Lekhabuhai hi a renga thaw el lovin, Marka hi a origin taka ngai a ni leiin, (Matthai le Luka chu ei lo thaw phak naw khawma) Isu Krista chanchin le a rawngbawlna awlsam lema ei hriet theina dinga thlang a nih. Chanchintha Lekhabuhai lai a ziek hmasatak khawm a ni leiin, Synoptic tia subject ei siem em naw khawma tha huntawk dinga ngaiin Board chun a lo rel el anih. Matthai, Marka, Luka tia inchuk ding chun, thu pangngai ang vawng a ni leiin a sawiseltu ei um nawk tho ring a um. Hi zova hin 2016 khin Chanchintha Johan ziek inchuk nawk ei ta, thudang iemani tak a um naw chun, Thuthlung Hluia ei lut nawk el thei a nih.


Ei Subject thua indawn nuom le hril nuom néi ei um chun ei lawmlut zing a nih.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate