Showing posts with label Joseph V Tuolor. Show all posts
Showing posts with label Joseph V Tuolor. Show all posts

Corona Virus Taktak pa v/s A tehlempa

No comments

November 07, 2020

 ~ Josef V Tuolor

Inringhlana ka nei leiin Haflong Civil Hospital ah Covid ka van check a, ka ring ang ngein kalo positive. Ka thuomhnaw mamaw hai le inthawkdawk reng ka ni a, kalo um thuta an mi hung thawn ding puonthuo khawm intelsa dapin ka siem kha zantieng an mi hung thak. Ka'n ringhla met È›an a inthawkin lungrilin Hospital um dingin ka'n singsa a, ka fak le dawn zawngna le ka thuomhnaw, ka puon hai le insunga khawm ka'n sukhran. Chu zar le Pathien zar ni ngei atih ka sunghai in khata ka chengpui hai chu an positive ve nawh.  



Tulai a khawlaidunga ei goap velna hai le atak ram hi alo inhlat thu kei ngeia ka tawnhriet suklang ka nuom leiin ka Hospital khum chung a'nthawk hi thu hi ka hung ziek ta chawr el a nih. 


1. Hritlang phawt hi corona an ti a, an man el a nih.


Hritlang phawt hi chu covid 19 alo ni nawh. Ka hritlang lai vawi 2 (hni) ka lo in test a chu corona virus hrik kha ka taksaah alo kawp naw leiin negative chu ka ni ve el. Daktawr thiem haiin an hril angin covid hri kha i taksa a khan a um ani naw phawt chun ieng angin damnaw la khawm covid ni chuong naw nih an tih. HSA Assam Hills JHQ a ei Vice President khawm covid symptoms ang chi kha alo nei ve a, ama le ama an ringhla leiin kan in chek ruol a, ama a khan a symptoms ang kha inlang sienkhawm covid hri alo pai naw leiin a result chu negative ani tho tho. A hnung metah natna dang dei alo nei leia khang ang covid angdeu symptoms lo nei kha alo ni dei. Tuhin kan natna ve ve a enkawl kan ni mek a, a hadam tlak hle. 


2. An sum hmuna dinga an in positive tir tawl mei mei a nih.

Hieng thuthang le goap khawm hi a tam khawp el. Ei sawrkar abikin Assam lem chu aÈ›ha a, test khawm a tlawn tawp ala nih. State dang dang hai ei hang en chun a man neiin an in test a, a man neiin an in enkawl angai ve tah. Assam a ruok chu test-na man bo, hri invawi khawma a tlawn tawpa enkawl, damdawi a tlawn, fak le dawn a tlawnin sawrkarin a thaw ve a, chu chau chu nilo, alo lel deu an um a, an sunghaiin an umpui ding chun anni khawm chu fak le dawn a peksa el a nih Haflong a chun. 


3. Antibiotics le vitamin fang eita dam el naw mei nim.

Hihi khawm hi tulai a ei thaw dan tlangpui chu a nih. Fak khawm ei fak nasa, inchawk khawm ei inchawk nasa hle anih. Ani ngei, antibiotics damdawi le vitamins hai chu covid a na hai hi an mi pek tlangpui chu anih. Anachu, an damdawi mi pek antibiotics le damdawi dang dang hai an ang vawng chuong nawh. Physical exercise khawm hi an advise nasa hle. 


Ei ngrihmun izirin damdawi an mi peksa pei bawk a nih. Self medication (mani a damdawi fak) chun a dampui khawm chu ei lo um elthei. Anachu a dam chie ti sukchiengna iengkhawm a fietu ding a um ta nawh. Ei dam am ei dam naw test a um tanaw leiin ei hriet ta nawh. Damdawi hai khawm hi reaction um vawng ani leiin nuom nuoma fak el chi khawm alo ni bik nawh. A hnungah taksa le sungtienga taksa bung hai alo suksiet thei leiin fimkhur angai hle. 


4. Ei rama mi hi covid tak tak khawm annaw ie ți ding a um nawh.

Hi thu khawm hi eini le eini ei inhlema ei in thlamuong fawmna mei mei a nih. Covid hi atak tak chie ani ti sukchiengtu tamtak hai laia pakhat ka ni ve ta leiin covid tehlem hi chu alo um naw ti hi ka puong ngam a nih. 


Taksa hrat deu hai ta ding chun iengkhawm alo ninaw elthei. Covid hri i pai kha a hun taka in enkawl naw ani chun a covid hri i taksa in a hne anga a um hungah khawm post-covid complications hai neiin suksiet a nei thei a, thenkhat lem chun an la thipui hiel a nih. Amiruokchu a hun taka medical thiem haiin enkawl dan dinga an mi lo enkawl chun chuong hai chu pumpel thei niin an hril. 


Ei hriet senga covid damdawi hi hmusuok ala ni naw a, an vengna damdawi khawm hmusuok ala ni nawh. Amiruokchu mithiem haiin an sui char chara tu hria sukdam dan le inenkawl dan ding WHO le rambung tinin a hmang hi a damdawi chu ala nih. 


Eini ei hrat a, damdawi fa mang lo le inenkawl mang lo khawma ei lo damsuok ding ani khawmin ei sunghai, ei ruolhai, ei inkawl hai, ei khuo hai etc ei renga ei him theina ding le mi ei va kaisawng nawna dinga inveng fimkhur le in enkawl dam vat hi ei mawphurna seng  chu a nih. 



Hi hripui indar zauna ding le hi hri hin hringna a mi lakpek ta nawna ding hin mimal tin hin mawphurna ei nei a nih. 


1. In test È›i lo ding. Ei lo invawi ani chun enkawl vat kha damna a nih. In enkawl vat naw chun i thi theia, i sunghai khawm i that der thei. 


2. I hrietnaw kara i lo invawi leiin mi tamtak kha hri kha i semdar theia, thenkhat lem chun an lel hle theia an thipui pha der thei bawk. 


3. Mask bun ngun taluo a umnaw a, mi lai um met chun bun ngei ngei el ding anih. Insukfai a, kutsawp/sanitise uor hle ding. Ei thil them hai, hawp le hmuom haia hin a bikin ei inkai awlsam hle thei. 


4. A ramphek a ei invawi nawna ding le ei himna dingin nang a tieng iem thaw veng i ta? 


Covid19 hi do ruol eita, hnebân tum ei tiu 


Ka lawm ie. 


Dt. 7.11.2020

Covid Isolation Ward, 

Haflong Civil Hospital, Haflong

HMAR POLITICAL MOVEMENT IN ASSAM

No comments

May 16, 2019

(Speech delivered by Josef V Tuolor, General Secretary, HSA General Headquarters on the 16th May 2019 (Hmar Martyrs’ Day) at Saron Khelmuol, Saron, Mahur, Dima Hasao, Assam)

Ahmasatakin vawisun chen huntha mi petu ei Pathien chun ropuina chang sien, a hming inpakin um rawse. Ei Khuollien inzaumtak, Khuol inzaum, Functional President, Chief Host, HPCD Assam Region hotuhai, HMARTOB JHQ le Mahur Zone thuoituhai, HSA thuotuhai, HYA thuoituhai, Khawtlang thuoituhai, vawisun a Hmar Martyrs’ Day insert hai popo le vawizan a hilai hmuna hung inkhawmtu hai popo kut changtieng intungin chibai ka buk cheu a, hnam ta dinga hringna lo chant a hai popo inzana pein an sung le kuo hai tuorpuina ka pek bawk a nih.


Vawizan huna Assam rama Hmar Political Movement chung thu hril dinga ruot a ka um hi insit um deuiin ka’n hriet a, ka neka hre inthuk lem le hre lem le hril thiem lem an um ka ringhla nawh. Iengpo khawm nisien thei ang tawkin tawi fel deuin hei hril tum ei tih.

Thuhma:

Assam rama Hmar Political Movement hi then tamtak le a vantlang chun HPC(D) Assam region in ralthuom an siethlakna kha a’n tanna angin ei ngai tlangpui. Amiruokchu, hnam anga ei ngirsuokna ding hin kawng dang danga haiah hma lak alo ni a, Cachar (Barak Valley) a Hmar National Union (HNU) hmalakna in Hmar District ti hai khawm lo suolsuok tum alo ni a, chun NC Hills-ah chun hnam anga ei hmathlir suklienna ding le ngirsuok pei beiseina lientak neiin Hmar Peoples’ Union (HPU) hmalaknain North Cachar Hills Autonomous Council biel inthedan (delimitation) thuah hnam ta dingin nasa takin thang lo lak a ni bawk.

Chu hnungah hnam buoina 2003 lai khan vangduoi thlak takin ei lo tuok a, kha taka khan sawrkar chun Phukan Commission indinin inremna tluontling um thei dan ding nasa taka dap a ni a, chu commission chun ‘Seperate Administrative Unit’ siem chu tha tak dinga ngaiin sawrkar a lo intlun ani kha.

Chuong anga hung fe pei chun Pathien remruot hun chu ei hung chuongkai a, sawrkar in silai chawia hel hai hrim hrim chu inbiekna dawkan kil dingin a hung fielkhawm ta rup el. Chu le inzawm chun HPC(D) Assam rama um hai khawm sawrkar chun a hung inhmai naw a, in ralthuom hai siethla unla hung ro dawkan a inbiekna neiin in thil ngiet chu hung intlun ro a hung ti ta a. Khang anga thu a hung um ta thut khan ei chanhai rak a, ei phak ding china ei la ringnaw Pathienin ei inring hmaa a mi’n chuongkai tir phut khan nasatakin atha zawngin ei buoi pha hiel.

Hnam pum huopin hi chungthu a hin inrawntlangna vawi 14 lai Guwahati, Shillong, Churachandpur, Muolhoi, Hmarkhawlien, Aizawl a hai nei a ni hnungin thu sukfel phuor a hung ni a, sawrkar a inpe a, Assam rama Hmar nauhai ta dinga insa himna ding, hnam anga hmasawnna ding, hnam humhalna ding tiin sawrkar a ei thil ngen ding khawm sukfel a ni a, December thla kum 2011 khan HPC(D) chun unilateral cease fire a hung puong tah a nih.

Home Coming:

Sawrkar in ami phut ve ang sukpuitling dingin hnam sunga inrawntlangna vel tam nei hunga chun  sawrkar tienga inthawkin khawmin in tieng inlawina hunser (Home Coming Ceremony) hun ding a hung siem a, January ni 24, kum 2012 khan Sarusajai, Guwahati Assam-ah Union Home Minister Pu Chidambaram, Assam Chief Minister Pu Tarun Gogoi le sawrkar mi pawimaw tamtak hai hmaah ei hnam aiin ei hnam sipai (HPCD) mi 56 hai chu an inro ngawi ngawi an ralthuom hai chu hnam damna dingin an lo inhlan a nih. Hi le inzawm hin Sipai hai chu Peace Camp buotsai pek an ni a, Retzawl hmunah 24.02.2014 khan hawngna nei a ni nghe nghe a. Sipai hai khawm thla tin sawrkar anthawka thangpuina dawngin thil dang dang hieng training le loan hai khawm pek an ni ta pei a nih.

Charter of Demands:

Iem ana sawrkar laka ei thil hni hi ti a fie raklo khawm ei la um nuol ring a um. A awm hrim a nih. A san pakhat chu mipui in ei hnam movement hi ei hriet lar tak tak hman hma hin ei thuoitu hai hin lam chenve an mi lo phakpui hiel ta tlat el. 24th January 2012 ni khan Union Home Minister le Assam Chief Minister kuomah chun Assam rama Hmar hai ta ding India danpui (Constitution) siemtha a, “Hmar Autonomous Council (Core and Satellite)” ei lo hni a, chu chu ziek ngeia pek an nih. Hmar Autonomous Council (Core and Satellite) ti a hin District hran hran khawm lo nisien, chuong hai chu Assam rama Satellite Council dang hai angtho a ei umna khuo le ram hai keikhawm a Hmar hnam ta dinga Autonomous Council (Mani a ro inrelna) indin a nih. Council ti loa hin Barak Valley a Hmar hnam ST Status pek khawm a thangsa bawk a nih.


Satellite Council ei ti hin ei hriet buoi nuk leiin la zuk hrifie nawk inla. Tiwa Autonomous Council, Rabha Hasaong Autonomous Council, Deori Autonomous Council, Mishing Autonomous Council, Dhemaji, Thengal Kachari Autonomous Council, le Sonowal Kachari Autonomous Council hai hi district hran hran a hmun hran hran an umna hmun hmun hai lakkhawm a council a siem a nih. Chuong angin eini khawm sawrkar a ei thil hni chu Dima Hasao, Karbi Anglong, Cachar le Barak Valley hmun hran hrana um hai inrelbawlna dinga Council chu a nih. Hi hi Council hin boundary a nein aw a, ei khuo le tui ei ram umna chin chin kha a huop ve el ding a nih. Ei umna district chu ei district ni zingin Council district boundary kheltieng huopin a hran lieua siempek ding tina a nih. 


Tripartite Talks:

Central sawrkar palai, Assam Sawrkar Palai le Hnam (HPCD) palai hai chun inbiekna an hung nei tan ta a, inbiekna hi vawisun chenin ralmuong tak le thlamuong umtaka inbiek ala ni pei a, ei thil ngiet/hni hi sawrkar tieng anthawk vawikhat khawm “thei naw nih” ti tawngbau ala suok naw hi ei hmasawnna ropuitak a ni ngei ring a um. Vawisun chen hin hi tripartite talks hi vawi 8 (riet) nei a ni tah. Jt. Secretary, North East, MAH Pu Sambu Singh a keihruoinain vawi 6 nei a ni a, ama pension hungin Jt. Secretary North East, MAH ruotthar Pu Satindra Garh keihruoinain vawi 1 nei a nih.

Inbiekna chu hma a sawn hrat hle a, India sawrkar chun ama aiaw dingin mi ruotbik ‘Interlocutor” an ti hlak chu April 2018 khan ami hung ruotpek a, ama inrawina hnuoia inbiekna hi tum khat nei ani ta a, chu taka chun Demand hai popo siemthat tul hai siemtha a, bel ngai bel a, pei ngai pei dingin thurawn a siem a, a thurawn ang ngeiin ei charter of demand hai chu inrawntlangna hnam pum huopin October thla 2018 khan nei niin chu taka chun Charter of Demands hai khawm siemthat fel a lo ni nawk tah. Hi taka interlocutor thurawn chu siemthat ngai hai siemfel tulna san nia a hril chu sawrkar hi an hmaw a, chuleiin siemthat ngai alo um chun siemtha vat a, Final khel thei dinga inring dinga thurawn a siem lei a nih. 

Tripartite talks karlakah hai hin Assam Chief Minister hai (Congress le BJP sawrkar a mi) hai, Delhi tienga sawrkar thuneitu hai le state tienga sawrkar thuneitu hai khawm a hranin vawi iemani zat hai inhmupuina niin hohlimpui hlak a ni a, hma chu ei sawn pei niin ei hriet a nih.

Tripartite talks a hin Hnam palai mi iemani zat hai ruot an ni a, tripartite talks a vawisun chena thang ta hai chu Pu Lalbeisei Lungtau @ Elvis Hmar, Pu Roger L Joute @ David Hmar, Dr. John H Pulamte, Pu David Buhril, Pu (L) RC Èšaite, Pu Thangte Thiek, Pu Chawnghmunlur Varte, Pu Joseph R Hmar, Pu Josef V Tuolor, Pu JJ Robert Buhril, Pu Lalchunghnung Faihriem, Pu Lalawmpui Faihriem hai an nih.

Hun a tlawm a hril ding a tam hle el. Mobilisation hai ei hotu haiin nei dinga rem an hung ruot nawk pha hieng neka chieng lem hin ei la hril ei beisei a, mipui hrietfielo hai khawm indawn le inhrilna hun hai khawm ei la nei ngei ei beisei a nih.

“In thisen man ram a hung ngir pha le, nghl nawng kan cheu zaleng tin lai, Thangsuopuon le Tawmlairang le Hmar khawpuiah hring dam le fam chang ta hai la’n lawi ei tih.”

Ka thuhril in ngaithlak leiin ka lawm takzet. Ka hun ka hmangzo ie. Hmar hnam Lalpa Pathienin malsawmin umpui zing rawse. Ka lawm taluo.

KUTKEM

No comments

August 25, 2017

~ Josef V Tuolor

Mosie dan sawm a khan "Inru naw" ti ziek ani ti chu Naupang Sunday School lo kai phawt chun ei hriet seng ring a um. Rukru ("kutkem nei") nei ti hai hi mi țisim alo ni hlak a, pi le pu hai khawma nuhmei pasal lo inzawng huna khawm an insung "kutkem nei" an lo ni hlak am ti kha an ngaiven hle hlak. Fimkhur deuin an lo uma kutkem nei hai chu an lo thîm hlak a nih. Ei ringtu (Christian) le khawm thil inhme lo tak le DAN SAWM PEK a khawm chieng em em a inziek a nih.

Amiruok el chu tulai hin chu ei umna khuotin vengbuk tin hai hi kutkem nei hai anthawkin ei him tanaw hle a. In nghak ding umnaw inlau leia sungkuo a inkhawm fe theilo khawm tamtak ei um tah. Inkhawm hun kar sung khawm ei him ta naw hle el hin ngaituona ava fang sei ta lawm lawm de! Biekin inkhawm Pathien biek a fe khawm sungkuo kim theilo tamtak ei um na san pakhat hi ngaituo chun ava na deu de.

Kohran tin a Naupang Sunday School le school popo haia hin "inru naw" ti hi Primary Level a inchuktir ei ni si a. Ienglei a hieng ang em em a ruk inrukna hi a tam el am anta aw? Ei khuo hai hi a hung lien deu deu a, ei nundan ei inhmang chu ani ta naw maw? Khârlâwn kawtkhar thingher annwle tuithei a do hun lai khan tu thuomhnaw khawm alo inhmang ngai si nawh. Inhmang ding le inruk ding an lo neinaw chu ni kher naw nih. Rothil hlu tamtak vawisun a ei ro hai angtho a thilhlu (tulai a ding lem chun rangkachak neka hlu) lem khawm an lo nei tho ana. Tulai ruokchu tala țhatak takin ei kawt hai le thil siena hai kal khawmin ei lung a muong ta nawh. Asanchu mi'n lo inru anti ti kha ei lungril a aum ta tlat a himtawk a ei ingai ta naw a ei him ta naw bawk.

Leh, ei i thawhla hai hi Sunday School kailo le school kailo hai anni am? Hnam dang vai am ani sâp am ani an ni am? Anni nawh. Sunday school lo kai hlak le Lower Primary School a "inru naw" ti inchuktirna dawng hai vawng ei ni tah. Pathien thu ei awi hma dei anthawka ei thaw ngailo thil kha Pathien thu ei hung awi hnung le ringtu number ei hung pung hnung le ringtu sungkuo a seilien ei hung tam pei hnung hin ieng leia tuithei a do le thingher a do kawtkhar nerthleng ngamlo haiin tala țha deua kal hai ei zuk palthlang ngam am anta a?

Tlawmngaina nun, le mi hai inzana nei, tuolbawm hai le mi hai hmangaina nunzie nei le inremna dit a mi suksie ngailo a khawsa hlak hnam hai hin ei nunzie mawi kha khawlai a ei sukhmang am anta a? Iengtinam nei thei nawk eita? ti hai hi indawnna lientak an hung ni tah. A dawnna țhatak chu Pathien thu ring niloin Pathien thu awi hai ni ațul a, ei Hnam nunzie put tlat a pawimaw bawk a nih.

CAREER OPTIONS AFTER CL-X & CL-XII

No comments

June 04, 2017

~ Josef V Tuolor


Tulai chu Cl-X le XII results hai a hung suok a nu le pa le inchuklai tamtak chu “iem aw?” tiin ei hmakhuo inchuk ding ngaituoin ei buoi sup sup ring a um. Hi a hnuoia hai hin iem inchukthei um course a um reng reng ti hai hi lo hei en eita, an chuk dan ding le hi neka tha lem detail hriet nuom ta dingin Google le a line a lo um a hrie hai kuoma lo indawnfie theina dingin course dang dang hang tarlang ei tih.

Class – X zo char hin hieng a hnuoia hai hi inchuk thei an nih.

1. Arts/ Humanities

Arts/ Humanity ti subject hin a huop lien khawpel; hieng History, Geography, Political Science, Psychology, Sociology, languages, Anthropology, Human Resources, journalism, Mass Communication, History, English, Law, Management, Social Work, Hindi and Sanskrit le a dang dang hai hi Degree, Post Graduate, MPhill, le PhD. chen inchuk theina a nih. Hril seng el chi ani nawh.

2. Commerce (Deals with courses on trade and business).

Degree le Diploma Course tamtak a um a, chuong hai chu 1. Economics 2. Accountancy 3. Business studies and business law hai anni a; Graduate courses  commerce stream hai chu B.Com, BBA, BMS, BBM, CFA, CA, ICWA, CFP etc. Commerce inchukna hin Business economics, financial accounting, Business communication, Marketing, Business law, Business finance, Auditing, Cost accounting, Income tax hai a huoma inchuktu hai chun hieng subjects hai dungzuiin an dit an thlang thei bawk.


3. Science (Deals with courses in Medical sciences and Engineering)

Cl-XII zo hin Science a ding hin lampui a hung inhawng tak tak chau a Science subject a hin Physics, Chemistry, Biology, English, Mathematics, Biotechnology, and Computer Science hai a huom a, Engineering tieng inhnik chun Physics, Chemistry and Mathematics hi makmaw a inchuk ding ani a Medical tieng lo inhnik chun Biology hi Main subject a nei a ngai bawk.  


Cl- X zo a Diploma Course hai iemanizat hei tarlang ei tih.


ENGINEERING AH

1. Diploma Course in Architectural Assistantship (Class 10+ zoa inchuk thei)
2. Diploma Course in Automobile Engineering (Cl-10+)
3. Diploma Course in Chemical Engineering (Cl-10+)
4. Diploma Course in Civil Engineering (Cl-10+)
5. Diploma Course in Computer Engineering (Cl-10+)
6. Diploma Course in Computer Science & Engineering (Cl- 10+)
7. Diploma Course in Electrical Engineering (Cl- 10+)
8. Diploma Course in Electronics & Communication Engineering (Cl- 10+)
9. Diploma Course in Fashion Designing (Cl- 10+)
10. Diploma Course in Food Technology (Cl-10 +)
11. Diploma Course in Garment Technology (Cl- 10+)
12. Diploma in Information Technology (Cl- 10+)
13. Diploma Course in Instrumentation Technology (Cl- 10+)
14. Diploma Course in Interior Design & Decoration (Cl- 10+)
15. Diploma Course in Library & Information Science (Cl- 10 +)
16. Diploma Course in Mechanical Engineering (Cl- 10 +)


Hieng hai hi iemani tawk Cl- 10 zo a Engineer line ei inchuk thei hai chu anni a Polytechnics le ITI a hai le inchukna hmun dang dang haia zawm thei an nih. Chun hi Course hai popo hi  Degree inchuk thei sa vawng a nih.

Science inchuk zawm pei ding chun hmun hni a the ani hlaka Medical Science le Engineering Science an ti hlak.

CLASS- XII (SCIENCE) ZO DEGREE COURSE MEDICAL SCIENCES A OPTIONS UM HAI

Physic, Chemistry le Biology subject nei hai ta dingin:-

1. MBBS (Bachelor in Medicine and Bachelor in Surgery)
2. BAMS (Bachelor in Ayurvedic Medical Science)
3. BHMS (Bachelor in Homoeopathy Medical Science)
4. BUMS (Unani)
5. BDS (Bachelor in Dental Surgery)
6. Bachelor of Veterinary Science & Animal Husbandry (B.VSc AH)
7. Bachelor of Naturopathy & Yogic Science (BNYS)
8. Bachelor of Physiotherapy
9. Integrated M.Sc
10. B.Sc. Nursing
11. B.Sc. Dairy Technology
12. B.Sc. Home Science
13. Bachelor of Pharmacy
14. Biotechnology
15. BOT (Occupational Therapy)
16. General Nursing
17. BMLT (Medical Lab Technology)
18. Paramedical Courses
19. B.Sc. Degree
20. BA
21. Environmental Science
22. Fashion Technology
23. Hotel Management
24. Designing Courses
25. Media/ Journalism Courses
26. Film/ Television Courses


CLASS- XII (SCIENCE) ZO DEGREE COURSE ENGINEERING SCIENCES A OPTIONS UM HAI

Physics, Chemistry le Mathematics subject la hai ta dingin:-

1. Engineering (B.E/ B.Tech){hihin line tamtak a huom a nih}
2. B.Arch (Architect)
3. Integrated M.Sc
4. BCA
5. B.Com
6. Defence (Navy, Army, Air force)
7. B.Sc. Degree
8. BA


CLASS – XII ZO A DIPLOMA COURSE INCHUK THEI TLANGPUI HAI

1. Diploma in Beauty Culture & Hair Dressing
2. Computer Hardware
3. Fashion Designing – DFD
4. Dress Designing – DDD
5. Drawing and Painting
6. Cutting and Tailoring
7. Web Designing
8. Graphic Designing
9. Information Technology
10. Application Software Development – DASD
11. Textile Designing – DTD
12. Hospital & Health Care Management
13. Physical Medicine and Rehabilitation
14. Film Arts & A/V Editing
15. Animation and Multimedia
16. Print Media Journalism & Communications
17. Film Making & Digital Video Production
18. Mass Communication
19. Mass Media and Creative Writing
20. Animation Film Making
21. Air Hostess
22. Air Crew
23. Event Management
24. HR Training
25. Computer Courses
26. Foreign Language Courses
27. BA, LLB
28. Bachelor in Social Work (BSW)
29. Hotel Management
30. Hospital Management
31. Disaster Management Etc

Inchuk ding hi alo tam khawpel. Amiruokchu Course inchuk ding hai popo hi Competitive exam fethlenga lut angai leiin mi tamtak hai chu ei inchuk zawm naw Course tamtak a um. Mani inchuklai chau niloin GK, Current Affairs hai khawm hriet hnesaw angai a, mani inchuklai lem chu mani tawng ngeia hrilfie thei ding khawpa hriet a tul a nih. Internet khawvel a leng eini ta leiin internet hi sawr thiem eita, Google hai hi hmang tangkai eita, inchukna hmun dang dang hai le an course hai hrietna dingin mani khawma inzawngchawp thei vawng ani tah. Chuleiin thil hi a awlsam ta em em el; online application system hi ani deu vawng ta leiin ei internet nei hai hin sin nasa takin ami sawk zangkhai hl eta ti hrie in hi neka hmang tangkai tum ei tiu. Chun hieng thil haia hin hmun tina um HSA thuoitu hai rawn thei ni bawk anta iengtik lai khawm ei mamawna angin an mi thangpui thei zing a nih. Mani inhnikna zawn senga fak khawm zawng thei anta ti theinghlil loa ei muolsuo pui dinga ei inhnikna le TOP eini theina dinga ei inhnikna kha thlang thiem a ngai bawk. Inhnik lo sasa a inchuk chun ruol ban loin ami siem thei hlak.

Ka lawm ie.

ṬAWNG HUMHAL (Ṭhiek)

3 comments

January 02, 2012



~Joseph V Tuolor, Team Member,VIRTHLI.COM

 

Atûnlai hin á¹­awng thuah hin hril hrang neu neu a um nuol a, internet khawvel a lêng ei chen tâk leiin á¹­henkha chun facebook hmangin an ngaidan hai an hril sup sup a, á¹­awng hi hnam a chen ti’n an ngaidan hai nitinin á¹­awng hi hnam chen nawh a ti pawl hai nih an mansuol mêk a. Ngeituona tamtak khawm hi thu hin ani pêk chit ei ring bawk chen. Ṭawng hi a pawimaw a, an biekpawna nih thil anchîkpawna hranga pawimaw tak ankha chu a chen. Hmar mathlâk hai hi eimani hriemmi a hin chu á¹­awng a hau tak ti inla ti suol kher inlâng ring nawng. Atun chen khawm hin hît ei pahnam á¹­awng- Ṭhiek, Biete, Hrangkhawl, Kom, Dulien, Faihriem, Bâwm etc nih a dang dang hai eila hmangin eila mandam á¹­awk á¹­awk thei a, hnampui ei chenzie ei manlangna ankha a chen tinaw theinaw meh.

UN chun ṭawng a bo el hrang hai hi endanger language tiin ṭawng izamaw chen a ziek suo a, ṭhenkha hrildân lem chun kumtin hin, ṭawng hi raza tamtak kha a bo chen an tih. Hît ang khawvel a lêng ei chenleiin ei ṭawng hai hi kaitinmaw aw ei mandam hrang ti nih, ei ṭawng hai hi a hmang eilo hro tâk khawma kaitin maw mi haiin ei ṭawng hmang zer hi anla hung chîk hrang ti dâm hi ngeituo ân hun tâk. United Nation hin 2500 neka tam endangered language nih ṭawng ngirhmun derthawng a um tîn list a siem a, chût lai chun atûn a ei pahnam ṭhawng Ṭhiek, Faihriem, Sakachep, Kaipeng etc hai lem hi chu a um nih umnaw khawm chîk phâk ta nawh. A tûna ei Hmar ṭawng ei hmang hai, Dulien (Mizo) ṭawng hai dâm, Hrangkhawl, Paite ṭawng, Tangkhul, Lai, Mara, Dimasa, Khasi, Bodo etc etc hai hi bo theilo hrangin ei rangei a chuh, atûna a ngirhmun chu derthawng tak khân an sie chen. Bru, Kom, Biete, Koireng, Bâwm etc etc hai hi a bo el harngin an sie bawk.

Ei hril ang chun khawvel ân ṭhang pat a um ei chen a, ei ṭawng hai dâm hi ṭawng dang nih lakpawl dâmin a um a, ei ṭawng ei hmang dên ei sâwn hai khawm hi itik ni maw chen chu la bo ngei nga tih. Chu pha chun atûna ei unau Ralte hai ang hin, ṭawng anei si hai khan ei ṭawng hi kaita a um maw khawm an la ti ring a um. Ei ṭawng eila hmang dên hai hin thu nih hla dâm hi lo ziek inla, lo sie manṭha inla, chun mani piengpui ṭawng dâm hi hmang azak naw inla, mi ṭawng khawm hmang ta, ei ṭawng lem chu ei hmang tlat hrang a chen ti dâm hi vawng manṭha nâwk zuol inla zâwt a um hle.

Ei ṭawng hausakna hai dâm hi ngeituo chun, a bo mêk hai hi anpâm a um a, nakai ṭhang la hung thar pat hrang hai khawma kai tina maw ti a ei pahnam ṭawng hai dâm anla hung anchûk theina hrang hin kaitin tak hin maw thaw inla ṭha ngata ti hi ngeituo ânhun tâk a, ânhnu hman chen tâk. Lekha ziekna hrang nih computer khawl ṭhatak tak kha hai ei hung nei thei tâk a, thil a thaw hi ei pei phawt chun a awlsam tâk êm êm. A tûna ei ṭawng hai dâm hi BA chen hai khawm ei anchûk theina School, College hai nih University ei nei tâk a, hît hai a khawm hin ei ṭawng humhalna nih sukhausak na hrangin ei pahnam ṭawng hai hi manchuonsa thei ngei tih. Ei pahnam ṭawng hai dâm hi sirde el lovin a hnam pumpui hin lungril hmunka anpu a, a humhal dân hi ngeituo thei chen nga tih.

Miá¹­hen tamtak rangeidân chun ei pahnam á¹­awng a lekha ziek mawchen thu nih hla maw chen a suok chun, hnam aná¹­hena hrang angin ei rangei. Amiruokchu á¹­awng hin kaitin maw unau ni á¹­he ngata? Hmar hai hin á¹­awng 20-30 khawm hmang inla ei hnam hi anbo naw nih. Lungril a kawi hai chu a mantlunpêk dân hrang chu hotu nih á¹­huoitu á¹­ha tak tak kha ei nei a, anmani’n neituo ngan tih. Ṭhuoitu hai bawk hin ei pahnam á¹­awng hai humhalna khawm hi anni thawpui hrang chen. Ei á¹­awng hi ei man hausak thiem phawt chun hnam dang hai chen khawma hung anchûk ngan ta, anlâr pha nga tih. English (sâp á¹­awng) khawm hi ei en a, kumtin hin thumal tam tak á¹­awng dang anthawk an lâk manlût zer chen tie. Eini hman chu ei pahnam á¹­awng ei humhal hrang chena ei rêngin ei thaw thei a, chu mawphurna chu a á¹­awng a hmang hai chawk chenlovin a hmang naw hai hnam anvawina nei hai popo mawphurna a chen.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate