Showing posts with label HM Mansang. Show all posts
Showing posts with label HM Mansang. Show all posts

HUN INHER DAN IZIRA INSAWMDAWLTUO LE INSIEMREL (ADJUST) DING EI NIH

No comments

May 21, 2020

~ Rev. Dr H.M. Songate

Covid 19 leiin khawvel popo deuthaw buoi namen lovin ei buoi mup mup seng a. Ram á¹­henkhat chu Covid19 an pung nasa lei le thina a nasa taluo leiin an buoi a. Ram á¹­henkhat chun ram roreltuhai thupek an dit naw leiin nasatakin an buoi a. Ram á¹­henkhat sin nasatakin an inhmang (job lost) lei le fak ding harsat leiin an buoi a. USA ramah sin inhmang (job lost) tuchenah 33 million (Maktaduoi sawmthum pathum) an tlinga, chuonglaia Maktaduoi 32hai chu ration ei ti ang chi an dawng theina dingin an in inzieklut hiel a nih.

UK ramah vawisun (19/05/2020 chenah sin inhmang 3.2 million an tling tah bawk a. Germany lem chu recession (fak le dawn thua hnungkirna) nasatakin a zui mek (sources BBC Business). India ram khawm nasatakin ei thawhla ve a. Ei thawhla dan ruok chu Covid 19 lei el ni lovin, management tieng nassataka a ram á¹­huoituhai an fail lei a nih. Pre plan (Inringlawkna) um der lovin lockdown puong khumin ei um a, ni li tling thalo sunga mipui billion 1.3 chuong hang inhre fel dan um nghal lo chu. Department lien hieng Surface transport, Health ministry, Aviation ministry le state tinhai thangkhawm lova thuthlukna siem thut ani leiin, mani state sung ni lova sinthawhai popo (formal sectors le non formal sectors), hospitality le private company chite tea thawkhai ta dingin inrelbawlna chance siem ani nawh a. Construction tieng le daily wages earner (semi skilled le unskilled) maktaduoi tela state dang danga umhai tading plan chite khawm buotsai lawk ani naw leiin mipui iemanizatin an hringna an chan a, kawtthlerah an chavai a, stray dogs le stray pigs (Ui le vawk neitu bo) angelin ei um tah a nih. Lockdown chu a natna hri inkaidan ngaituo chun thil awm hlie hlie a na, ei thlawp senga, plan mumal lo ruok hi chu inthiemna ding chite khawm a um nawh. Chuleiin, mi rethei zuol le sin lien nei zo lohai tading chun a harsa hrim a nih. Hieng ang khawpa plan suol ani leiin mi tamtakin second partition an ti hiel a ni leiin pawi ei ti emem a nih. Chuleiin, khawpuia sinthawhai leh intienga lo nghaktuhai namenin ei buoi naw a ni hi. Hi hun hi ei insawmdawltuona ding le ei inthangpui diel dielna dinga hun remchang a ni hi mi tinin hmang indik tum seng ei tiu.

Khawpuia mani mihai veng tieng pan dinga buoipuituhai: Khawpuia beidawng tak le chavai taka umhai, zawng khawma, hripui karah risk lo la a, buoipuituhai hi lawm an um chau ni lovin inza an um emem a nih. Chuleiin, fak le dawn thua dam, sin chungchang thua dam, umna mumal naw lei dam, Vai ruolin eini mi anlo sawisak senna thu lei dam le, lockdown sunzawm pei ani leiin ei himna dingin mani intieng ei pan thei lei hin an chungah lawmthu hril ei bat a nih. Pathien kohranhai lo á¹­awngá¹­apui tu cheuhai khawm in hriet zing ding a nih. Chuleiin, mani state senga in inlawina ding lampui lo buoipuituhai khawpui dang danga umhai chungah mipui le mitin ei lawm a nih. An hminghai hre in an hmel hmu naw inla khawm, mi tamtak beidawnghai mani intienga inlawi theina lampui lo buotsai pektuhai, khawpui dang danga umhai popo chungah Hmasawnnathar fe thlengin kei khawmin an chungah lawmthu ka hril a nih. Hi hripui a bo pha chu khawpuia um, mipui beidawng buoipuituhai popo kha mimal tamtak le sungtinin inchungah an lawmthu inzawt ding an hau hle ka ring. Tulaia la buoipui mekhai chunga khawm mipui an lawm a nih. Pathienin venghim mawl raw se cheu.

Khawpui anthawka mani veng tieng fehai: Mimal tinin kan hriet kim vawng naw cheu khawmin, Pathien kohranhaiin anlo á¹­awngá¹­ai pui char char cheu a nih. Khawpuia inthawk hung suokhai le la umhai le la fe nawk dinghai kuomah hi thu hi kan cha cheu a nih. Khawpuia in um sung po, harsatna um hma popo khan, mani mi le sa laia inzel lovin, Hmar kohran umhai khawm bel bawk lovin in um thang mei mei kha baan sawng vang vang ta ro. In umnahai zawng dawk a harsat zie kha in theinghil ka nuom nawh. Khawpui tinah fel tawk takin in registerin mani milai inthang ngei ngei hlak ding a nih. In sin le inumna haiin a zirnaw lei ani khawm a, whatsapp group dama inziek lut ngei ngei ding a nih. Tukhawm tlahrang le tlafala um kha ching talo ding le sim vang vang ding a ni ti inhriet tlat ding a nih. Mi popoin kanlo lunginsietin kanlo ngaina emem cheu ani ti kha theinghil der naw ro
Chun, a pahninaah-  Mani veng intlung huna quarantine hmuna anlo buoipui cheu kha an lawmnaw lei cheu ni lovin, in himna ding le mi danghai Covid 19 anthawka an him theina dinga theitawpa an lo buotsai ani ti kha in theinghil naw tha hleng a tih. In quarantine hmunhai alo inhawi tawknaw khawmin, lawm takin in hun inhmangzo seng ding a nih. Hi natna hi inlo invawi pal ani khawmin, chuong taluoin thlaphang naw ro. India rama Covid 19 invawihai hi khawvel pumpuiah a thi percentage an tlawmna pawl tak a nih (source: wion). Chun, quarantine hi inkhuo mihaiin an nuom nuoma anlo thaw ni lovin, MHA le Central health departmenthai advisory ani ti kha inchieng seng a á¹­ul bawk. Ei hun tawng ang peia in adjust tum le thiem kha ei tum seng ding a nih. ei renga ei dam langna dingin thu ei inawi tawn seng a á¹­ul.

Mipui le an sunghai:  Khawtina khawtlang á¹­huoituhaiin thil anlo buotsai hi thil danglam ang deua ngaituo le hril tum ding an nawh a, nasataka thlawptu ding ei ni lem a nih. Tulai khawvel pumpui thupui chu “Humanity first” (Mihriem á¹­hatna a hmasatak ding) ti ani leiin, biekinhai kharin institution popo khar vawng ani khawma ei hriet thiem tum seng ani hi. Ei dam tlangna ding kha a pawimaw tak a nih ti ei hriet thar a á¹­ul hle. Net through-a thu insuohai khawm fimkhur hunlai ani leiin ei ram á¹­huoituhai le ei khawtlang á¹­huoituhai thilthaw hi ei support seng ding a nih. Facebook le WhatsApp vel a, ‘Ṭawng tlahawl’ mei mei le ‘Ziek tlahol’ mei mei kha sim a á¹­ha. I var hle khawmin lo insum deu la, ku chu mipui le hnam tadinga I á¹­angkaina ni lem a tih! Mipuihai khawm suok lo ding ani chun suoklo el ding a nih. Naupang sie neka buoipui dingin tukhawm insiem naw ro. Lulul hun an nawh a, a hre lemhai le á¹­huoituhai thu awi hun a nih. Puom kanga um hun an nawh a, inngaihnuoi taka ei inzatawn hun ding ani lem. Thingtlang mihai hi ei fimkhur naw chun ‘pakhat ek che lawm ek che’ thawpal ei tih ti hi inlau a um hle a nih.

Iengkim ei tuok tapohai chungah Lalpa kuomah lawmthu hril nachang hrein, thuhnuoirawl taka umin, Ami veng tlak ni dingin thu in awituong seng ei tiu.

A LO AWLSAM TAWP!

No comments

June 12, 2016

~ Rev. Mansang Songate

“Thu ka pek popo cheu kha pawm dingin inchuktir ro; chun, ngai ta u, kei kumkhuoin , khawvel tawp chen khawmin in kuomah um pei ka tih a ta. Amen” (Math 28:20)

Pathien hminga thilmak thaw le thil ropui taktak thaw hi ka ngaituo chet chet a, chuong beka lo harsa ding ani naw tawp el! A awlsamna san pahni hang hril inla. Pakhatna ah Pathien thupek ani leiin awi le ring el ding a nih. A pahnina ah, Pathien thaw dingah buoi lovin mani thawding chau kha thaw el ding alo nih! David Roper chun “Just do your part and He’ll do His” (I chan ding thaw la Ama’n a chan ding thaw el a tih). Nang le kei ei buoi rawpna hlak chu Pathien chan ah hin ani hlak. Mani chan ding buoipui lovin Pathien chan ding ei buoipui rawp hlak hi ei buoina le thil ei thaw thei nawna a nih. Entirna dingin­ ‘Tawngtai pek lang dam a ti’m aw’ ti dam, ‘hni lang hmung ka tim aw’ ti dam, ‘Tawngtai pek lang, a damnaw chun aw’ ti dam, ‘Ei hni a chu ei hmu ngai tak tak am aw?’ ti dam in ami sukbuoi hlak  a nih. Nang le kei a chan chu ‘Hni, tawngtai a, a thupek zawm, awi le zui’ chau kha   a nih. A result dinghai, ‘damna, thilpek, thilmak popo kha’ Pathien chan a nih. Pathien Bible thu thangsanin ring pumin ei hni ding a nih. Ring puma hni kha ei mawphurna ana, a dawnna kha Pathien chan ani lem. Lazar kha ei khuoa thi nisien a dam suok naw el thei! Isu’n “thlan lung kha dawm tawl ro”, a ti khan chier mur mur ei ta, a thini, a darkar le kuonga thun lai hun chen kha inzawt ei ta, Ui hmur vuok ang el ding ei nih! Ei thawthei tawk thaw le thu awi hi harsa ei ti em em. Pathien thilmak thaw hi hang hmu ding ziezang ei ni nawh. Chuleiin, I chan ding ho deu te kha ringum tak le feltakin thaw la, Pathienin a thawding chu nang a nekin a hriet lem dai! Ei tawngtaina dawn lova tamtak a umna san le thilmak ei ni lai ei dawng tlawmna tak chu “Pathien thupek” ei zawm tawk naw lei a nih. Pathien thu hi ei lawma, ei ngai nuom a, ei hril pei bawk a, inhman hun povah titi na takin ei hmang hlak a, a zawm ruok chu ei zawmnaw hulhuol a nih. Hi lei tak hin Thlarau thienghlimin eini lai sin a thaw theinaw a nih.
    
Mosie le David kha! Pathienin thlalera Israelhai dangchar beidawng sukchatna dingin Mosie kha Lung an vuoktir el a nih. Kha Lung vuok kha Israel lai patling nuoi ruk (lakh 6) khan an vuok thei seng. Tiemsa ve lo nuhmei le naupang nuoi sawmpahni neka tamhai khawm khan Lung kha an vuok thei seng! Mosie kha tir in a uma, tira a umna kha a pawm a, thu a awi a, a va vuok el a nih. Zuk inlak lienna ding le inti theina ding khawm iengkhawm a um nawh! Mi popo thawthei a thaw ve el a nih. Pathien thu a awi leiin Pathienin a thaw ding a hung thaw ve kha thilmak ani el a nih. Lung sunga tui lo sie kha an tak tak a nih a. Chuleiin, Pathienin a chan in a siem lem ani kha. Pathien chan ah lo buoi ta naw! Pathien chan inthlengpui tum ta ngai naw rawh! Mosie khan lung a vuok hma in ‘Tui hung put naw pal sien aw?’ ti dam ngaituo sien. “Tui a um tak tak ngut dim aw?” tiin lo nervous sien chu a hlawsam ding a nih. Pathien thupek ringhlel lo kha ‘thilmak’ dawngna a nih. David le a Saihli (sling) kha leh? Goliath hang that el nading chun ringzo ava um naw char char de! Vate perna dinga tha tawk chau an naw? David khan a Saihli le lungte panga am a ring­ Pathien? David in Goliath a vauna hang en ei tih “Nang chu kawlhnam dam, fei dam, phaw dam chawiin I hung inthawk a. Kei chu sipaihai LALPA Israel sipaihai PATHIEN, I cho hmingin ka hung inthawk lem a nih” (1Sam 17:45) a tih. A thu hi tha tel tel a nih! David khan a ‘Saihli’ (sling) kha a samsa der nawh! Lungte pangahai khawm kha a hrilsa der nawh! Thilmak tak a nih! Pathien hming in a do ringawt el a nih. Pathien ring pumin Pathien hming ngeiin a fe a, Pathien in a Saihli te kha alo hmang el a nih! Lungte panga a ruta chu pakhat chau a hmang hman! Lungte kha a rut rawn taluo hman hman a nih! A hne tawp el a nih! Pathien hnung ei zuina ahin ei thawding le Ama thawding thethawp ei thiem chun ei hlawtling pei ding a nih. Tul lo baksaka lungngaina le beidawngna (anxiety) hai ei fihlim thei bawk ding a nih. Pathien hi ei ring ding ang tawkin ring inla chu ei va vangnei awm char char de! Ringtu ni man a um hle ding a nih. Tukhawm ‘hnungtawl’ nuom um naw ma ni!
    
Isu hun laia hai: Jaira naunu dam dan khawm hi a ho ang reng! Isu tawngbau a awi a, a fe nal nal a, a lo dam el chu a nih! “Thu chau hril rawh, dam el a tih” ati a nih. Jaira khan lampui ah a felai ringhlel thut el ta sien la le! La hung kirnawk sien chu a naunu kha damnaw tawp a tih! A hringna buoi a ta, a naunu chan pha bawk a tih! Eini rawi damnaw le chu an thlau hle el. Doctor hming ei hriet popo ei hrut kim vawng a, a hme tekem ding le a maru marang dingin ei tawngtai tawk hlak!Damsuok dinga ei ringnaw pha leh, beidawng tawpkhawk ah; pastor tawngtai dingin ei ko hlak! Dampui ei tih ti inlau a um bak el! Kum 38 Zengpa kha eini rawi ka hang in ni sin tir a, ei va tho awm naw char char de! “I pienghma a damnaw a zal kan ta hi I hriet naw?”, “Tho thei lang, hilai hmun ah hin iem ka hung zalpui ding?” ti’ng ei ta, ei ha rawt ei ta, Isu tawngbau damna kha ei thipui lem ding a nih! Ringna le thu awina an kawp tlat hlak a nih. Pentecost nia Peter thuhril kha hang en sin ta u! Ieng bek an nawh. Ei nupui ruol in kha neka nasa khan an hlap thei vawng! Amiruokchu, ‘hlap thei le hlap hring’ kha a danglam tlat! Chu nek hmanin Pathien thupek ang chara hril kha a pawimaw nawk zuol. Peter khan Pathien thupek a nghak a, a awi a, thi ngamin huoisen takin a hril leiin Thlarau thienghlim a hung tlunga, damna a hung sawm sa ani kha. Hmur pilip le dangnal lei ni lovin, Pathien, aring a, a thu a awi leiin thilthawtheina in azui a nih. Bible a entirna ding tamtak hai ei hril seng nawh. Tulai hun chena khawm Pathien ringtuhai chun ‘thilmak’ an la hmu zinga, a ring mumal raklo hai chun iengkhawm an hmu belsa bawk nawh. Pathien ringzona ding le beltlak a nina intempui phaklo ringtu ei tam emem leiin ei tisa mi a, hma ei siel a, ei depde a, ei vangduoi hle a nih. Bu tehlem hring dup angin ei to hring dup ringawt el a nih!
    
Chuleiin, Pathien rongbawlna ah thil Pahni (2) inthe theilo a um a, chuonghai chu­(i) Ringtlak Pathien, a thaw ding thaw hlak le (ii) A hnung zuitu ringum hai inkawp tlat hi an nih. Hieng pahnihai (partners) hi inthuruol taka rawng an bawl kawp chun iengkhawmin a hne thei nawh a, a dang thei bawk nawh a, mi hai tadinga malsawmna, damna, inremna, hmangaina in ra tirtu an ni hlak. Chuleiin, Pathienin thil khirkhan tak le harsatak, ei thawtheinaw ding thaw dingin ami ko nawh a, mi popo thawthei awlsam taluo ringawt thaw dingin ami ko ani lem. Ditsakna lei chauin, nang le kei iengkhawm nilo kha ‘thilthawtheina’ nei dingin ami ko tawp el a nih. Chuleiin, ei chan dinga ruothai thaw naw pal ei tih ti inlau a um hle a nih. Amiruokchu, mani thawding chin hriet fie le Ami tirtu thawding chin hriet fie le chieng a ngai. Chuleiin, unau, I thawding kha taima takin, thu awi takin, lawm pumin thawpei raw khai. Thilthawtheina le Thilmakin zui pei a che! Amen.

HT/Sunday Sermon, June 12, 2016




HUON PAHNI

No comments

May 29, 2016

~ Rev. Dr H.M. Songate



“Chun, Lalpa Pathienin saktieng Eden a chun huon a siem a;” Gen 2:8
“Chun, Gethsemane (huon) an ti hmun chu an tlunga...”  Mark 14:32
April 17, 2016 tuk khan Dr. M R De Haan in “Two Gardens” ti a ziek ka zuk tiem a, danglam deu takin ka lungril a hung lakin ka hriet a. Ka lungril ah tulai ringtuhai hi ‘Huon chi hni’ in ka zuk the sin a, ka ngaituo zawm pei leh, ka lekha tiem ngaituozawm talem lo chun; hi thu hi ka hung ngaituo zawm pei leiin, ka hung ziek suok ta lem a nih.

Huon Hmasa lem: Bible ah huon inlar emem pahni hmuin a um a. Pakhat chu ‘Eden Huon’ a na, a pakhat lem chu ‘Gethsemane Huon’ a nih. Huon hmasa hi Pathienin mihriem hmasa Adam le Eve hai nupa inhawi tak le hnienghnar taka an khawsakna ding le Ama le an inpawl rawpna dinga a siem a nih. Fak ding thei chi dang dang, tulaia ei hriet phak talo le thing hring dup hmun alo buotsai pek a. Ramsa tinreng leh hlim em ema leng hmunkhat in an um nawk nghal a. Lungril sawl ngailo le hadam taka hlim le lawm em ema lenga an chengna dinga buotsai a nih. Tension umlo, lungkham ding le ti ding iengkhawm umlo, suol inlenglo huon, Pathien buotsai sa ramah an cheng a nih. Chu hmun inhawi le iengkim Pathien buotsai sa hieu chu suolna leiin Adam le Eve chun an lo chan ta duoi duoi el a. An nina pangngai kha insit in, mit var zing kha ‘hung var sap’ ding le Pathien anga um kha, nuhmei Eve khan a hang beisei tlat el a nih! Lusiphar tlukna le tlakna (Isa 14:12-20) ang deu a khan a hung tla ve tah a nih. Chu suolna lei chun ‘Huon Hmasa’ chu ei lo chan tah a nih- Thlarau tienga thina leh. Chu duamna rapthlak tak le mani chan insitna maktak lei chun‘Huon Hmasa’ malsawmna ra kil phak lovin ei lo um tah a. Chu chau chu ni lovin, Pathien le ei inzawmna-hringna ngei khawm ei lo chan tah a nih. Pathien thu awilo hi alo va pawi sei de aw! Chu Huon mawi Satan chul rama inchang tah chu tungding nawk dingin Isu hmangin Pathienin ‘Huon Thar’ a hung buotsai a nih

Tulai Eden Huon: Tulaia ringtu tamtakhai hi “Eden Huon” ram nun ah ei la cheng zing! Chu ram chu ‘Thlarau dangcharna ram’ (Spiritual emptiness) a nih. Lalpa thupek hre si a, zawm lo, duam le hmasiel, mani nina insit, tha inti emem bawk, suol pawlnel nun, chakna suol, inthiengnawna pawisa lo, thil thawtheina inhnar bawk, nun dangcharna, thlaler nun in mani ning ninga khawsakna nun hi a nih. Hieng ang nun hi “Eden Huon nun” ka ti a nih. Suol tieng panga chu an vun hi a sa emem hlak. Satan zaihlema ei um lei le Satan bauthiem in ami zim hne lei a nih. Satan a thiltum lientak chu Pathien le mihriem inthe tir hi a nih a. A sin a hin a hlawtling zie chu ringtuhai nun ah a chieng hle a nih. Eden Huon nun, mit var zinga varsap nuom, Pathien thu neka, Satan, hmel hrietchienglo thu zawm tlat el, ami siemtu Pathien anga power zuk nei nuom el le milem biekna rama cheng zing nun hi “Eden Huon nun” ka ti a nih. Ringtu tamlemhai hi vawisun chenin hi huona hin an inkul zinga, suok zai reng rel lovin an nun an pham zing a nih! Chuonghai chu ‘Satan chul rama’ cheng an nih! Unau, nang teh, ieng huon am I um a?

Hnam chite te in sukbingna, kohran pawl in sukbingna, kohran pawlkhat sungah pawl chite te muk lala um, hmangaina ra neka, inthiktuona le indemna, inchotuo le in elrelna, taima neka thabona, mani tha intina tlang sanga ngira tlang insam hringna hai hi Eden Huon nun an nih. pathien ram neka pawlram ngainatna, thlaraua insiemtharna neka sawma pakhat ngaina lem tlat. Sum be hnam le sum be kohran hai chetna zawl a nih.

Gethsemane Huon:  Mihriem hmasa haiin suol le thina leia an lo chan tah Eden huon chu tungding nawk dingin Isu’n “Gethsemane huon” a hung bel a nih. Eden huon inhmang hnung tungding nawk dingin Gethsemane Huon ei mamaw hrim a nih. Eden huon hmasa, iengkim hnienghnar taka inzosa diema um hlak kha suksiet le thupin a um ta leiin “Huon Pahnina” buotsaiin a um ta a nih. Eden huon tlukna siemthar nawk dingin Isu’n a khat chauin “Gethsemane Huon” a pan hlak a, lungngai inrum hril ruollo le nitin in suol a do hlak a nih. “Keima thu ni lovin, nangma thu thu ni lem raw se” tiin, a tuor dinghai popo hre si in, Gethsemane huon a khan “Eden Thar” huon mawi chu alo indin suok a ni kha. Gethsemane huona chenghai hin an thiemthu hrilin mi tin mi tang an deu saw in an lei li tha an vawr suok ngai nawh a, pharisaic hai ang elin mi deusaw an ching ngai bawk nawh. Beramte a hmul vawtu hma a a to zing ang khan, “To tawk” le Pa thu awi in hnena alo chang ta lem a nih. Gethsemane huon nun hi ringtu indiktak hai nun indiktak ram a nih. Ei nuom dan le ei dit dana hring ni lovin, ei nuom dan le ei inhawk zawng thaw ding ni ta lovin Pathien thu thua um le hring ding ei ni zie a tarlang. An hawi khawmin, a rinum khawmin, “Keima thu ni lovin Nangma thu thu ni raw se” ti hi Pathien chibai bukna le inhlanna ropui tak, ani el chau bak ah Pathien lampui buotsai sukdik theina umsun a nih. Gethsemane huon nun hi ‘Tawngtai nun’ le ‘thu awi nun’ ram a nih. Hi hi a nih, Tlangchar Tuihnar (Stream in the desert) ti Mrs. Charles Cowman in alo ziek kha. A pasal leh China ram ah missionary sin thaw a an umlai, mak takin kum tamtak tho dawk thei lovin a pasal a hung dam naw a. Dam dingin Pathien kuomah a ngen a. Iemani chen hnung ah chu “Lalpa ka pasal hi China ram ah a thi a tha I ti ani chun I thu thu ni raw se”tiin hnena thu an sam hnungin, Lalpa’n a pasal hringna alo lakpek an tah. “I thu ang peiin” ti hi tulai ringtu “Gethsemane Huon” nun changtuhai hla a nih. Unau, nang teh khawlai huon am I cheng a? Eden huon ah I la cheng zing el am? Gethsemane huon tieng insawn a hun ta naw maw? “Chuongchun, a hringhai chu anni tadinga hring ni ta lova an thi aia thi a tho nawk tading chun an hring lemna dingin a nih, mi popo aia a thina chu”. “Eden chul hnung huona chenghai” nun le “Gethsemane huona chenghai” nun hi chieng emem in thlier hrang thei a nih!



Adam le Eve in an suk riral tah Eden huon ah iem beisei ding a um a? Kha huon kha a um ta nawh! Ram ruok le ram tawl, Satan chul ram ani tah. A chenghai tukhawm hlim le lawma lungawi an um nawh. Insum theinaw le hmasielhai ram le hnukrawl hai chengna ram a nih. Lalpa Isu tungding ram thar mawi emem “Gethsemane Huon” tieng kir ei tiu khai! Chutaka chun, Thlarau ra kimtakin dawng thei a nih a, Pathien le inpawl zing theina lampui a ni bawk. Amen!


HT/Sunday Sermon, May 29, 2016

MAN’S MATHEMATICS AND GOD’S WISDOM-PART II (Mihriem Sierkop le Pathien varna)

No comments

April 10, 2016

Rev. Dr H.M. Songate

Numbers 11:21-22

Pathienin hisap theina ding lungril, ngaituo theina le beisei thei na ami pek hi thilpek ropui tak an nih. Amiruokchu, hmang fuk le hmang fuk naw kar a hla hle hlak. Tukum puitling Sunday school John bung 6 bultieng kha ei en chun mipui tam takin Isu thu ei hmu a, an zuina santak chu (john 6:2) “Chun, damnaw tamtak a sukdam leiin mi tamtakin an zui a” a tih. Patling ruok khawm 5000 an ni chun nutling ruok khawm 5000 nekin an tam ring a um. Asan chu dan naranin nuhmei hai hin ‘thil huou huou’ hi pasal nekin an lawm hlak leiin! Chun, naupang tiemsa in, mipui 10,000 chuongin an zuia hisaap thei a nih. Khang zozai mipuihai kha inthuruol taka Isu an ‘beiseina sierkawp chawksa’  ‘Lal’ dinga thawluina thanga man kha ani tawp el a nih. Thlarau ‘sandamna ding le simna’ thu kha ieng angin hril sienkhawm an nakuo ah a lut thei naw a nih . Asan chu ‘Sierkawp chawksa’ leh Isu an zui lei a nih. Anni beiseina hrui ah an inkhit tlat lei kha a nih. An zui tumpa thiltum le mipuihai thiltum “Sierkawp Chawksa” kha an mil naw hle lei a nih. Chuleiin, William Barclay chun “bei sukpung fatuhai kha ‘kross ah hemde rawh’ titu hai kha an nih” a lo tih. Pathien thu hi a tha a, ei hlahai khawm an no tawl bawka, thiem taka kross thu ei ngaithlak chun ei kurinkuk nghal el hlak a nih! Amiruokchu, Isu ei beiseina hi tawite sunga, ei pei chen chaua hang hlim sosang kha ani rawp hlaka, ei hmu rawp reng a nih. “Sierkawp Chawksa” leh ei zui tum ve zing chun thlawn zing ei ta, malsawmnain mi fekan zing a tih.

“Hosanna le Hemde rawh”: Mipui haiin Isu Lal dinga an ruot tum dan le Messiah anlo beisei dan kha an mil naw hulhuol leiin Pu Thangngur in “Hosanna rawl a danglam ta, Hemde rawh tina in..” tiin mawi emem in alo phuok a nih. Hosanna rawl kha a danglam el chau ni lovin “a thu kha ‘Sandam rawh’ ti a inthawkin ‘Hemde rawh’ tiin an thleng tawp el an tah”! Hi hnuoi damsung chaua dinga Pathien beisei tuhai chu an vangduoi hle a nih. An ringna inphet rawp an ta, an hla thu khawm an thlak rawp ding hrim a nih. Mani siemfawm “sierkawp chawksa” in Pathien zui chu a thei tak tak nawh. Mani ditdan in Pathien hnung an zui thei nawh. An hlawsam tho tho hlak. “Ringtu laia suolna leiin ei Lalpa hming an sukpawi” ti khan ei tulai suolna asut phak ta nawh. Ei nitin nunna ah hisaapna le ngaituona chu ei hmang ding a na. Ei ngaituona le suongtuona popo kha Pathien remruotna leh enfie angai rawp hlak. Ei hisaapna le remruotna chauin iengkim ei final ding an nawh. Chu ding chun Pathien iengkim hretu hi bel thlat ei tul a, Pathien le inpawl ngun ei tul a nih. “Nangni lai vara, thu hre thei tum a um a?” (Jacob 3:13) “Tuhin ngai ta u khai! Nangni “Vawisun amanih, zinga manih, chu khawpuia chun feng ei ta, chutaka chun kumkhat va thang ei ta, sumdawng ei ta, hlawkna hmung ei tih” tituhai, “Zinga chun ieng am a hung um ding in hriet si nawh.....chuongchun, ‘Lalpan rem ati chun dam ei ta, chuchu kha kha thawng ei tih in ti ding hi a nih” Jacob 4:13-15

Samarinu Sierkawp le Isu thiltum: Samari nuthlawi kha tulai tawng tak ah “Zeitak” a ni ka ring! Pasal 5 nei tah, a parukna umpui zingin, inphalam der lovin “Pasal ka nei le!” a hang ti el kha chu a pui rep rep tho a nih! Bazaar a leng suok chang papuitebawp ruol ensui vawng vawng khawp ani ka ring! Tirko ding chun recommend naw tawp ka tih! Pasal a pasarina ding kha a la dit belsa nisien a hawi! Thlawikhat chau ni lo, thlawi hni khawm nilo, “Thlawi nga” ana, a thlawi ruk tep bawk! A hming dingin ‘Lertinkim’ inbuk thei a nih! Khawvel sierkop lu inhai raka nasataka a chawklai, Isu le an hei intuok kha chu a vangnei ngei el! Isu an tuokpui hma khan an ‘Kohran thuoitu le kohran vengtuhai’ intuokpui ati ti inlau a um bak el! Kohran a inthawk an hnawtdawk el ding ana! Isu intuokpui a ungngai hai hin ‘nun inthlakthleng khawp simna’ (transformation) ei nei naw hi amak hle a nih! Isu hi ei va hmang tangkai naw de aw! Christian ni man ava um naw lawm lawm de aw! Khawvel sierkawp chawk ringawt ei thaw hin iengtinam Pathien thlarauin mi thuoi thei a ta? Samarinu sierkawp le Isu kuoma a beisei tak chu ‘Tui’ chawi a tlan tlan ta lo ding kha a nih. Isu thiltum ruokchu, Lertinkim kha evangelist ropuitaka siem ding ani dai! Isu khan ‘Tui’ in a tan a, ‘dangchar nawk lo ding’ a belsa a, chu zovah ‘hringna tui, chatuona kanglo ding’ a zepsa nawk a. Samarinu kha nidang ang lo takin an khuo tieng ngampa takin ‘Messiah chanchin’ a van tlun tawp el a nih! Isu sierkawp ang taka dawngtuhai hi inhnar an va um de aw! Tukhawmin Samarinu pasal nei zat, a ler zie, a har zie hai hril lovin Messiah chanchin kha lawmtakin anlo dawngsawng a nih. Crusade ni hni tawp an thaw pha a, Isu’n sandamna sin a zo hma a, a khawpheka sandamna dawng khuo umsun an nih! Eini rawi khawm hin Isu thiltum le remruotna ei hriet a, ei zawm tak tak pha chu puotieng hlim hlapna mei mei ni lo, sungrila simna revival kha ei la dawng ding a na, ei nun le hringna siemtha thei khawpin ami tawk ding a nih. Chu chu vawisun ni chen a ei ta dinga ‘Isu sierkawp le thiltum’ a nih. Unau, I zui nuom ve? Ei Pathien in mitin tading le ei society tadingin ‘thiltum’ a nei a, chu lampui chu a muol muolin ei la hraw suol leiin, ringtu nun hi ei chim a, ei thaw kuol ve mei mei a nih. Samarinu tluklo ringtu ropui taka inngai fekhawm le inri huou huou mei mei ni inla a hawi!


Eini rawi lai Samari nuthlawi hi ka hang inleng tir sin a! Ngaingam an nawh! A simna ngaisak lovin a nun hlui ah buoi ei ta, inzing zutin committee inthung ei ta, a suk muolpho danding plan la siem hram hram ei ta, a simna chungah lawm nekin kohran ei keibuoi pha ka ring! “Sim ding chuong neilo kohran thuoitu le member hai hi” mi lung insietum tak ei nih! Mani sierkawp chawk fawma ei hring hman ti nak laiah,  midang chunga chen sierkawp ei chawk pek a, mi nun khal ei tum hlak hi  ringtu mitdel nun, pharisaic nun a nih! Ei hratnawna lientak chu mani sierkawp in mi nun chen ei chawk pek a, an nina ding ei hisapa, titi inhawina in ei hmang rawp hlak hi a nih! Chuleiin, ringtu tamtak le rawngbawltu tamtak hai hi thlarauin a tawk danglam hmel hmu ding um der lo le an simna nun hmu ding um der lovin an penson thak thak el nisien a hawi !! “Ka hril cheu hi chuong ang bawk chun, mifel sawmkuo le pakuo sim ding nei nawhai nekin, misuol pakhat sim chungah vana mi lawm lem an tih” (Luke 15:7) Isu’n a tih. Mani ‘Siemfawm Sierkawp’in ei nun ei hmang zing chun “Suomhmanghai le rukru haiin vanram an mi lut khal chau ni lovin, simna nun ram ,Lalpa lawm zawng ram ah an mi lut khal zo ding a nih”. Ei nitin “Sierkawp Formula” hi thlak ei tiu! Amen!


HT :Sunday Sermon, April 10,2016

MAN’S MATHS AND GOD’S WISDOM! (Mihriem Sierkop le Pathien varna) Part-I

No comments

April 03, 2016

~ Rev. H.M. Songate


Numbers 11:21-22
Sierkawp hi subject popo a ka hnenaw tak a ni hlak a. Kum 1970 in pawl sawm kan exam dingin famtah Rev L Thanzam kha thlakhat ah Rs. 30/- in tuition kan lak a. Class X examna ah Maths ah marks 23 chau ka la hmu tho tho! Ka sum sengzat khawm ka hmu zo nawh! Mathematics subject umlo na ram ka hang chuongkai chu kan thuok huoi el! Hun iemani chen hnungah, upat deu hnungin MBA America ah kan inchukna ah subject pakhat ‘Finance’ alo um nawk a. Ka lel taluo a an takzie khawm ka paw phak nawh! Charter Accountant pakhat thlakhat sung tution in ka lak nawk tawp! Naupang laia tution lakhman tinaklai, upat hnungin ka office room ngei ah sierkawp kan chawk nawk char char el a nih! Chuong ang bawkin Pathien ramah khawm “Sierkawp” alo um ve a. Pathien sierkawp hi man fuk naw vek chun ringtu nun khal hi a harsa emem hlak a nih. Pathien sierkawp chu formula pahni chau a um a- (i) A Thupek zawm le (ii) Ringna nei- chau an nih. A tlawm hle a chu ei nitin nun ah ei fail inzawm zut hlak in ka hriet! Pathien ram ah tlin le tlin lovin rawngbawl dinga ko dawka ka um hnung khawma ‘Mihriem sierkop’ in  “Pathien Sierkawp” chawk dawk ka tum hlaka ka fail inzawm zut hlak! Ringtu nun hi ‘Pathien Sierkawp’ a chawk ding ana, ‘Mihriem Sierkawp’ a ei chawk pha ei chauin ei fail let der hlak a nih.

Tiena tlanga inthawka ringtuhai lo sukbuoi rawp hlaktu chu Mihriem Sierkawp’(ei remruotna) hi anih. Ei ngaituona mawltak le tawitak hin thil ei suongtuo a, ei hmatieng ding ei hisaap a, mihriem sierkawp chawkin ei chawk dawk tuma, ei buoi hlak. Mani insung khawsakna ding dam, nau le tehai khawsak danding dam, Pathien ram kohran kalchawi dan ding dam ei suongtuo nasa hle hlak a. Kei khawm inngaituo chet chet mi ka ni leiin ‘lungngaina sierkawp’ tamtak ka chawk dawk rawp hlak! Sawl lona ding ah ka sawl a, lungngai lo nading ah ka lungngai rawp hlak. Kum 1983 khan kan naupa upatak lung tieng (heart) natna khirtakin a hung man a. Guwahati doctor thiem haiin an rang tieng CMC Vellore ah Rs. 250,000/ chawia panpui vat dingin an mi hril a. Thlakhat ah Rs. 1000/- khawm ka la hlaw naw leiin ka sierkawp chawk chu ka sawl emem! Ka khawvel sierkawp chawk popoah lai a harsa pawltak a nih! Ka sunghai le ka ruol le pai sawrkar tienga thawkhai sum le an hlaw chenin an hriet lovin ka hang chawk pek a! Kan mamaw zat ka chawk dawk thei chuong nawh! Ka beidawngna le lungngaina in zuol tieng apan deu deu lem! Tawngtai dan ding awma ka hriet popo kan zawt kim vawng khawm a, ‘sierkawp formula’ a suok chuong nawh. Kum khat a hung inher a, ka naupa pang vawitieng a hung zawi hnung khawmin Pathienin ama ‘sierkop le varna’ ami hung tir pek nawh. Sikul kan inchawltir tawp hnung khawmin ‘Pathien varna sierkop’ alan lang der nawh! Ringtu ka nina a ‘Pathien sierkawp’ ka hriet phak naw zie ka chieng pha hle el!

Evi Sierkawp: Bible a mihriem sierkawp hmasatak chu ‘Evi Sierkawp’ kha a nih. Satan in a hung thlem khan Pathien thupek a hrietzing kha a zawm pei tanaw nghal a nih. Pathien thu nekin rul thu a hung ngai ta lem leiin Thingra chu a hisaap a, mit latak in a hmu a, fak mi tak le mit sukvar thei dinga ngaiin a hisaap zawm pei a (Gen 3:6). Pathien anga uma nina ropui lem kha a hung beisei leiin ‘Suolna le tlukna rapthlak” tak sierkawp a hung chawkdawk tah a nih. A ‘duamna sierkawp’ lei khan khawvel tawngsie phurin a um a, ei inrim emem el ani hi. Pathien sierkawpakhatna ‘A thupek zawm’ kha a thawsuol leiin Isu kross ah a hung thi pha tah a nih.

Sarah Sierkawp  Sarah sierkawp kha ‘Mihriem Sierkawp’ indiktak, Pathien lampui hluotu dinga tha fahran el ani kha! Anni hunlai khawm khan mihriem kum 90 chuong veve tading chun ‘Nau’ la nei nawk dinga inring kha an tak hle ding a nih. Pathienin thu a tiem le tiemnaw thu an nawh, ‘Mihriem Sierkawp’ (ngaituona) khan a phak ta naw hrim hrim a nih (Gen 16:2). Sarah sierkawp kha (1) “Inhmaw taluo Sierkawp” ana, (2) ah chun “Mihriem hipsaapna formula” ana, a (3) a chun “Pathien thutiem ringzonawna formula” a nih. Chuleiin, a result kha hang tha thei ding ziezang an nawh. Chun, Pathien thutiem a nghak pei naw leiin a pasal ‘Uire’ dingin an fui a. Abraham khawm a nuhmei thu zawmin inhawk sur niawm takin Hagar a puon in tieng a pan vung vung el ani kha! Abraham khan Pathien thutiem umsa nekin a nuhmei ‘Sierkawp’ kha a zawm lem a nih. Sarah ‘Mihriem Sierkawp’ kha an insung sietna chau ni lovin vawisun ni chena, ‘Human bomb’, le inthatna rapthlak hai popo hi a rasuok a nih. A pawisei tawp! Mihriem Sierkawp hi hmang naw hram ding a nih!

Mosie Sierkawp: March 7, 2016 kha kan innei kum 39 champha a nih a. Pathien kuomah lawmthu hrilna hun dam kan hmanga. God TV channel a sermon record dingin ami del rik lai le ka insung tadinga ‘Khawvel Sierkop’ iemanizat chawk ding ka nei lai ana. Ka buoi ve em em! Chuonglai tak chun Mosie, Israelhai ‘sierkawp’ ah a buoi thu Numbers 11:21-22 ka hang hmu chun ka thlarau mit a hung hawng tlat el a. Pathienin Israelhai Sa ngen kha “Ni khat chau nilo, karkhat chau khawm ni lovin Thla khat pumhlum nghawk rak khawp le inhnar kuoa suok rak khawpin (sa) fang in tih”. a tih a. “Mosie chun, ka umpui kea fe thei thieu khawm mipui 600,000 an nih, thlakhat pumhlum sa peng ka tih I ti el chu” tiin a dawn a. Mosie sierkawp chun patling ngat 600,000 le nuhmei le naupang thangsa in  mipui popo 1,500, 000 vel fak ding kha an Beram ruol in adai naw zie kha abei a dawngpui a nih. Hril dawk laklaw lo ding khan Pathien kha adit hiel a nih. ‘Mosie sierkawp’ hi khawvel hisap dan chun a formula hi an dik hle in ka hriet. Ka nitin nun a ka ‘sierkawp’ lo chawk ve dan a nih! Ka buoi rawp reng a nih. Nangni khawm in ni ve tho ka ring! Mosie sierkawp khan Israel laia ranruol umsa kha a hang hisaap a, a buoi emem el a nih! “Tuifinrieta nga popo khawmin a dai ding am a ni?” tiin Pathien a dawn hiel a nih. Ei ni Kohran ah thuoitu chakin ei invir nasa tawl vei le maw?! Upa thlang tawma invir buoi! Local committee mei mei thlang tawm a temperature insang, faitham committee thlang tawm a BP insang ti vel! Ei pui naw rep rep de aw! Mihriem sierkawp hmanga Pathien kohran thuoi tum chu ei ni bawk si! Pathienin mihriem varna a ditnaw chau ni lovin a peihawn hnung ani kha (1Cor 1:19; Isaiah 29:14). Pathien peihawn hnung hmangin sierkawp ei chawka, formula ei zawnga, kawng na rak khawpin ei hisaap in ei insel hlak an naw? Ei ram pawl kohranhai hin “Mihriem sierkawp” hi ei va hmang nasa de aw! Mosie chu a sierkawp kha lo indik naw sienkhawm, Pathien biek nachang bek ala hriet a. Ei ni rawi chu mani sierkawp in ei tan a, mani sierkawp in ei zo hlak! Pathien thu in “I ngaituona hai chu ka ngaituona an ni nawha, I lampuihai chu ka lampui hai ani bawk nawh” (Isai55:8-9) ati sasa khawmin ‘ei sierkawp’ bawkin final ei khel hlak. A pawi sei hla ding a nih. Pawl kohran thenkhat lem chun tulai chen hin “Ngaituo hril zan” an la nei hlak!! Ngainuom um rem rem hleng a tih!

Ei remruotna le varna khel ah Pathien iengkim thawthei (Omnipotent) in lampui ami buotsai pek hlak hai kha hang sut nawn inla chu ei varzang deu ka ring. Unau, nang te, ‘Mihriem Sierkawp’ I la hmang zing am ie? Mihriem sierkawp hmanga Pathien hnungzuituhai nun hi a khau a, a sel thur bawka, thawlo ding le tuoklo ding tuokna le sietna a ni pei bawk. Chuleiin, “Pathien Sierkawp” -chungtieng formula kha nghak fan fan dingin insie hnuoi ei tiu khai! Amen.

HT-Sunday Sermon, April 03, 2016

KA FENA DING KA HRIET LE??

No comments

January 31, 2016

 Rev. Dr H.M. Songate


Ringnain Abraham chu kova a um lai khan a pawm tah a...a fena ding tieng khawm hre lovin. Hebrai 11:8

September 4, 1985 khan Singapore Changi International airport ah hriet ngai der lo le la hmu ngailo Singapore nunghak pahni in ka ruolpa Arthur Charles leh an mi lo tuok tlat el a! Kan hming lekha in (placard) anlo ziek kuou bawk a! Kan thla a phang ruk deu ve ve a! Pan lo theilo ani leiin insuk huoisen pum chun kan hei pan ta hram a. India rama kan ruolpa Siddhartha Sahu, tienlaia Subodh Sahu (Revival thuoitu hmingthang hlak) a tupa in a ruka plan ami lo siemkhum kha alo ni zing el a! Kan lawm ta emem a. Nunghak pakhat nu hming chu Elizabeth a ni a, India ram kawlhrawngna hmun tak Bihar a missionary sin thawlai a lo ni nghe nghe. Nunghak dang pakhat nu chu company a thawk Eudro Lim ana, Toyota car in ami phur a, Toyota car AC a ka chuongna hmasa tak ani nghe nghe! Lampui kan huphur emem chu inhawi takin insuk mikhuol ngai lovin hun kan hmang tah a. Elizabeth chun “India ram ah Ka ha zaiga?” (Khawlam I fe ding?) ti hi in inbiek tanna tlangpui ani a, Singapore ah chu tu kuoma khawm “Khawlam I fe ding? ti ngai naw ro. Singapore mihai chu tukhawm sin thaw ding pawimaw nei lovin an invak mei mei ngai nawh” a tih a! Ei ni rawi chu patling fe fe khawm khawlai ah ei invak dul dul a, “Khaw tiem?”ei hang ti dek dek a, “Ka hriet chuong le! Kan invak mei mei”, inphalam der lovin ei ti nawk hlak! Thawding bo, lungril ruok, awl thawveng taluo hi Satan lawmzawng tak, thuoi hmang awl tak ei ni nuom vieu hlak a nih.

Abraham le Pathien inkar: Pathienin Abram a kona kha a chieng emem a, ringhlel ding iengkhawm a um nawh. A maksan ding zat le a dawng ding zat chen kim takin a hril vawng a. A fena ding le a tlungna ding hmun ruok kha chu chiengtakin a hril der nawh. In tir dawk ding si chun a chiengkuong naw deu chu a hawi! Fena ding chiengtaka hre bawk lova inphur dawk tawp el khawm chu a thu awi thlak hle el. A tirtu Pa a ringzo hle tina a nih. Eini rawi ni inla chu hril ding hau hleng ei tih! “Fena ding hmun le hmang khawm chiengtaka in hril um lova, suok chawt el chu a patling hna nawh” dam ti’ng ei ta. “Inbiekna chiengkuonglo, belchieng dawl lo a nih. A khaw tieng am pan hrim hrim ka ta?” dam ting ei ta. Pathien hnung ei zui taktak phat chu “One day at a time”, ni tin in a bat bata ami thuoi chang a um hlak a nih. Pathien hi ‘kutzie entu’ ang deua hmang ei tum rawp hi an dik naw a nih. A detail a khan ei buoi rawp hlak. Hlaw zat ding, In hluo ding, car am bike am, pension a tha am, children allowance a um am, naupang chawmna a um dim? Ti vela khan ei buoi rawp hlak! Thenkhat chu ‘maksan ding’ a ti hai maksan loa ‘hmu ding a ti po’ lo hisap nak nak pawl khawm um bawk ei tih! Pathien hlaka ama ringzo phawt le a thupekhai zawm phawt dinga ami ko ani si a. A thu ei awi naw hi Ama ei ringzo nawna lei ani tak. Ei insuk changkang taluo leiin ei lampui ding Pathien buotsai ding hai popo khawm advance a hriet lawk ei nuom vawng hlak hi ei hringna sukbuoitu a ni rawp. Hi lei hin ei Kristien hringnun hi inhawi eiti na chin le hmuphak chin chau ah khal ei tum hlak. Ei nuom tawkna chin chau le ei peina chin chau ah ei zui hlak leiin, Mara hmun ah ei cheng zing hlak a ni hi. Abram ruok chun Pathien in a ko ani ti a hriet a, thutiem a pek ani ti khawm a hriet. Abraham in, “a hmatienga thil tlung ding popo chu Lalpa kuomah an nghat vawng a nih”  David McCasland chun a lo tih. Pathien thupek zawm muolsuozo  hi ei ta dinga damna, malsawmna, ringna suk nghetna,  huoisenna le nun hlimna le lawmna a ni a, mi tadinga malsawmna khawm ani hlak. Abraham anga Lalpa ringa hmatieng huoisen taka ringna a ei pensuok hi a tul hle. Kumthar 2016 ei hang chuongkai mek hin Abraham anga ei hmatieng thil ding popo ah Pathien ringzova, hmasuon pei dingin ei in fiel tak meu a nih. Chuchu thlarau inthanglienna le ringna a hratna bul a ni hlak

Pathien zui le Huoisenna: Chuong anga Pathien ringngam mihai chun ‘iengkim chan’ an huom hlak. Abraham angin an thil nei popo,  an chengna ram le khuo inhawi le an ngai emem an sung le kuo hai, sum le pai le an hringna chenin Lalpa ring zona leiin an lo chan hlak a nih. Mosie’n ‘Aigupta ram hausakna popo le lalna’ a maksan tawp a, Isu thuoihruoi haiin  an fak zawngna ‘Len’ an maksan tawp bawk a nih. Adoniram Judson (1788­1850), Burma ramngawpui a missionary huoisen, retheina tawpkhawk, a sunghai chen hringna chan, le rinumna hril ruollo paltlang pa kha khawvel mithiem    tawpkhawk laia thang phak dinga ring hiel a nih. Kum thum ani chauin lekha a ziekin a tiem thei a, kum 12 ani chun Greek tawng an let thei vawng a, kum 16 ani chun university a kai hman tah a nih. Kum 19 ani in university a graduate hman. Pathien kona a ringzo lei le an pekna leiin Burma ram ah a nuhmei le nau pahni chanin retheina rapthlaktak le natna khirtak tuokin chanchintha a hang chavaipui a nih. Burma rama Christian 8% hai khi Judson a sulhnung an ni khi! India ram nekin Christian percentage a let thum lain an sang lem a nih. Hmingthat an lau leiin, Lawng captain kuoma ah “Bay of Bengal tuipui chungah ka thi pha leh mi dehawn ro, hnuoi ah lungdaw ka nei nawna dingin” a ti a. A hnina angin an ram a pan tieng Bay of Bengal tuipui ah a damzo tanaw leiin a ruong ‘dehawn’ a nih. A kotu ah a chieng leiin, an thawk dawk tawp el a nih. A hmun le a sina chieng hmasa ei tum a, a Kotu a chieng phawt ding ei nih. Judson chun Abraham angin “Hmu theilo chu” a hmu lei a nih. “Hmu theia innghat lovin, hmuthei lovah an nghat lem a nih”. Lalpa kona an hriet a, an hmatieng a dingin an ringzo a, an hnuoi tieng taksa awngrawp tiel tiel sienkhawm, an sin thawna ra hmuthei tamtak a um zing a nih. “Ra tamtak insuo dinga” tir an nina an sukdik leiin mihai ta dinga sandmana le mawlsawmna an nih. Eini rawi chu Pathien tadinga ‘chan’ hi ei inlau taluo hlak leiin ei ‘chan’ zing a! Thlarau ram ah chu ‘a chan ngamin an hmu a, hum tumtu haiin an chan zing a nih!’

Pathien le ei ni rawi: Mani tading chaua mawlsawmna zawngtu eini chun lawm thei ngainaw mani. Lalpa tadinga hring le a thupek zawm, le nitin nun a Ama ringzo hi ‘hnena nun, Lalpa chengpui nun ram’ a nih. Ei Pathien ram khal tum dan ngun taka ka en chang hin nasatakin ka lungngai rawp hlak. Pathien kona chieng ve lo hai dam, Pathien rama chan inlau hai dam, an inpekna taktak hmu ding um derlo hai dam, an tisa mi nina chiengkuou a inlang zing hai dam, khawvel sum du emem hai dam, hmu theilo hmu velo hai damin huoisen emem a, inphalamna nei der lova, Pathienin a ‘peihawnsa khawvel varna le hnuoi ram varna’ hmanga Pathien kohran an mi khalpui el hi a thlaphang thlak hle a nih. Pathien thupek awitu hai chu an fe suok kher naw khawmin mi danghai hringna chunga entawn ding ei hmu hlak. Pathien thupek hi dilsut taluoa zawm tum hi malsawmna hnar ani kher nawh. A kona a chieng kha a hun tawk! I fena ding hmun nekin a kotu che ah chieng hmasa rawh! Unau, nang I fena ding chin I hriet dem?

HT Sunday Sermon: Jan. 31, 2016

HMASAWN THEI I LA NIH!

No comments

December 31, 2015

HT- New Year Message/Sermon

Rev. Dr H.M. Songate

“For I know the plans I have for you”, declares the Lord, “plans to proper you and not to harm you, plans to give you hope and a future”. Jeremiah 29:11

Pathienin Israel hai kha an umna ngaia um char char dingin a dit nawh a, hmatieng fe pei a, inthanglien deu deu a, an hmu ngai lo le an phu lo le hmu phaklo hmun ah thuoilut a tum a nih. Sal tang ringawta um dingin a thlang dawk nawh a, hnam ropui tak, hrattak, hnam var tak le khawvela hnam chunghnung tak ni ding a a thlang an nih. An ngaituona (mentality) indiklo le inhnuoitak kha thlakpek a nuom a, Puon In a inthawk­Pucca building ah; thlaler Tui umnawna hmun a inthawk­ well, tuikhur cho sa dawn dingin; an lan tem phak ngailo­Grape phun sa diem le puitling sa sawr le dawn dingin; Olive thing fak chu hrillo, a hmel khawm an la hmu ngailo sik hunta sa sik el ding; sal a inthawka lal le roreltu dingin le Hnam ropui tak a buotsai a tum a nih. An thu awinaw lei le, an lulul leiin hmatieng an fe nuom nawh a, tuor lo ding an tuor teu a, thipui lo ding an thipui teu a nih. Pathien thu an awi naw lei a nih. Zo hnathlak chite te hai hin an umdan le nungchang ei inchuk nisien a hawi bak el!
   
Kum thar 2016 hi ei nuom le nuom naw thu in, hlawtlingna kum le hlawsamna kum in ei hmang thei. Hlawtlingna ding chun mani sin thawna seng ah ‘hma sawn ngei ngei ding a hma lak’ a ngai. A ngai ngaia um zing, hril ngai hril, thawngai thaw, hmu ngai hmu ringawtin ‘Hma sawn’ naw tawp ei tih. Tulai Car thar le SUV thar mawi tak tak le hrattak tak a suok zut zut laia Ambassador car le Premier Fiat car ah ei la tung kuk tawl ana maw!! Ambassador car hai kukhi Silchar le Kolkota a bak ka hmu ta der nawh! Power brake le power steering bova ei hringna ei khal zing el hin accident naw hmabak ei nei naw hrim a nih! TV ni inla chu mi’n channel 400/500 an nei lai, DD I le II channel nei chau ning ei tih! Vai khuong ben le vai inrum ri chau ngai phak ei tih! Olympic motto pathum chau a um a, chu motto (thiltum) chu sukpuitling dingin khawvel pumpuia inkhel mi haiin hma an lak sup sup hlak leiin Olympic hi mi popo en nuom a tling a nih. Olympic thiltum pathum hai chu:

   CITUS=SWIFTER (Inrang lem)
   ALTIUS=HIGHER (Insang lem)
   FORTIUS=STRONGER (Hrat lem)

Olympic hmasa lema record hai break ding an um der naw chun iengkhawm en ding le thafanpui ding um ngai naw nih. Hun, tha le sum tamtak sengin tukhawm fe bawk naw ni hai. Inkhel mi, hrat tak tak hai nasataka an inbuotsai leiin, Inrang lem (Swifter); Insang lem (higher) le Hrat lem (stronger) um ding hai hmu nuom leia Olympic ah mi an tlan khawm a nih. Hmu ta sa, angai ngai en dingin ei fe pei ngai nawh. BA pass ei lawm zo hnung in kum tin ei la lawm zing ding maw? Thil thar, hmu thar, thu thar, chanchin thar, mi thar hai ei hmu nuom leiin ei fe khawma, mi popo a hip hlak a nih.
   
Inchuktu (student) bik hai tading in­ Kum 2016 I lut char a inthawkin kum 2015 nek a Inrang lem, Insang lem, Hrat lem dingin hma la nghal rawh! Tum lovin thaw nghal rawh. Zing tho inhma lem dingin, lekha tiem rawn lem dingin, Khawlai leng tlawm lem dingin, mani khat chaua um inchuk a taima insuo dingin, tawng tlawm lem dingin, mi rel le mi hrilsietna dose khawm suk tlawm in, thiltha ngaituo rawn lem in, inthena neka inpumkhatna lungril put lem dingin, khawlai leng tlawm lem dingin, tawng tlahawl mei mei bansan in, titakna nun inchuk in, mani inngaise lova inngaihnuoi lem in, mani neka chau le hratnaw lem hai er lova, a thiem lem, a var lem le changkang lem hai el in, facebook neka textbook hawng rawn lemin hma lak angai ding a nih. Ni khat ah darkar thum (3) chau lekha tiem tu chun, nitin darkar 8 le darkar 10 chen tiem dingin hma la rawh. Chuongchun Insang lem I ta, sin lien lem, sin thalem neiin Nuhmei/pasal fel lem le thalem nei pha bawk I ta, I lawmna zuol bawk a ta, Pathien thu hi pawmtlak ani zie chieng bawk I tih. Kei khawm international school (USA) ah theology le management kum sari (7) le kum hni dang kan chuk ve a. A tawp tieng chu, nitin darkar 8 le darkar 10 inkar ka tiem ve a nih. Chuongchun, ruol ban phak ngailo khan mi dum le mi var hai dam ka hung phak ve a nih. I nuom le nuom naw thu le I pei le pei naw thu ah an nghat a nih. Ruol tluklo a ei ngai hai hi Pathienin lampui a buotsai peksa hraw tha nuomlo hai an ni deu tak. Khawvel hmasawn dan le inthanglien dan hi an rang emem a, angaia um char char tuhai tading chun, ruol ban phak chu hrillo, hmasawn ngaina a um naw a nih. Pathienin Adam a kuom ah “I dam sungin sin inrim takin thawng I ta, a ra chu fa tang I tih. Hling le buorhai khawm insuo pek a ti che” (Gen 3:17) alo tih. Sin inrim pei lo, Hling le buor khawm nertlang peilo, Thalai le pastor le rawngbawltuhai khawm eini chun, fa tlak ei ni nawh. Ei fak khawmin mi fak ang fa phak ding ziezang ei ni nawh. Lungsiet um tlak khawm eini bawk nawh! Pathien thu bawsie zingin ieng tinam mawlsawmna hmung ei ta? Hnuoi malsawmna hi tiemsa ana, hmai a thlan luong nguoi nguoi a sin thawtuhai tading a nih. I la thaw ngai naw ani chun 2016 hin tan nghal rawh! Malsawmna hnar a nih
   
Private le sawrkara sin thawna neituhai khawm a, ringumtak le mit tlung taka sin ei thaw a, a hma neka fel lem, thiem lem, tha lem ni ei tum chun malsawmna ei dawng ding a nih. James Hilton chu Bangladesh ram ah Christian officer lientak umsun hlak a nih a. Secretary level a nih. A hming ah (nickname) ‘That incorruptible man’ (Corrupt velo pa kha) an tih. Bill Clinton US president ani lai a Bangladesh ram thangpuina in kind in wheat (beiphit) tamtak a hung pek khan WV India senior staff hai Monetization thawna enpui dinglai ka thang ve a. Chu tum chun James Hilton kan hmupuia, a testimony mitin hriet ani zie ka zu hril nghe nghe. Onesimus angin ei danglamna le ei puitlingna mitinin hre mawl raw hai se. Chu ding chun chan ngam angai a nih. Isun’n a vanram ropui le a Lalna a chan a, Abraham in a ram le a sunghai le a hausakna popo a maksan a, Moses in Egypt ram popo a chan tawp ani kha! Khawvel in, eini rawi hi Pathien nau siemthar (transformed) ei ni hi hmu ve raw hai se!

Philemon 11 ah Paul in “Kha hma khan chu hmangna bo ana, tu ruok hin chu nang le kei a ta dingin tangkai tak a nih” a tih. (Formerly, he was useless to you, but now he has become useful both to you and to me). Onesimus khawm hmangna bo le hmang tlaklo kha, Paul in a cousel hnungin mi piengthar, hmangtlak le fel a hung nita a nih. Nang teh, a ngai ngaiin I la um zing ding a ni? Thabo zing ding I ni? Zu rui zing ding I ni? Khawlai lengtham mei mei zing ding I ni? Hlaw dawk le mai dawk nei lova, insung ah ilan hrawt zing ding a ni? Insiem that le danglam I nuom ve naw? Israel hai ang in lulul I lan suo zing ding? Zu, drug le nungchang thanaw leia ei hringna ei chan hi Lalremruot ani ngai nawh. Ei in hril pei naw lei le Pathien thu ei zawmnaw lei ani lem. Pucca In I hluo theinaw nasan, le rethei taka I um zing nasan kha NANG a lei a nih kha! Intum ding zawng der naw rawh! Kei ni nupa khawm kan khat chau a tawngtaina hun kan hmang pha, ruol kan tluk zo naw zie dam, mi hai angin kan ringna a hrat tawk naw zie dam, kan tuorsel tawk naw zie dam, thiemna le felna kawng ah hma lak nasat a la tul zie dam, inpekna kawnga dam, tawngtaina kawnga, thilpekna kawnga dam, Pathien thudik tan tlat na kawnga dam, Pathien ram kohran rawngbawlna a dam kan thawthei ve hai a tlawm zie kan hriet in, inphalam um kan ti hlak a, ingaise lovin inngaihnuoi tak le inphalam tak pumin ‘hma tieng kan pan tal tal’ hlak a nih. Chuong naw chun Lalpa ram rawngbawlna ah ruol ban lo le hmangtaklo in um pal kan tih ti kan inlau hlak. Nupui hai le In a umtu hai khawma, leng thawveng mei mei el lovin, hun thiemtak le var taka hmang ding a nih. 2016 kum hi hmai a thlan luong a, Hling le Buorhai ner thlenga Insang lem, Inrang lem le Hrat lem kumin hmang tum seng ei tiu, chuchu Pathien thupek ani si a. Amen

EI KUOMAH A HUNG! (HE CAME NEAR TO US)

No comments

December 24, 2015

Rev. Dr H.M. Songate

“Ama mihai kuom ah a hung a, Ama mi haiin an lo lawm si nawh” Johan 1:11
Zantieng thlasik Ni nem ah pa pakhat hi inhmaw takin kawtthler pakhat ah a hung lawn vuk vuk a! Lampui ah Chawngzawng (Sparrow) ruolin bu mal tla an lo chuk mawl mawl a hei hmu a. Chu pa chun Chawngzawng ruol bu fak chu a hang hnai dep chun, an lo ti a. A hang hnai pei chun bu chuk ngam ta lovin an um a, a tawp a chun an bu chuk lai chu an vuong hmang san vawng el tah a. Chu pa chun, “Chawngzawng hai kha suknat ka tum si nawh a, ieng dinga an mi ti am ani aw?” tiin an ngaituo ta a. A tawpa chun, “E he khai, kei a lei a nih! Vate hai ta dingin ka lien taluo leiin an mi ti a lo nih” ati tah a. Chun, an ngaituo zawm pei a. “An leh, Vate hai ti lovin iengtinam an kuomah va um ka ta? Mi ti naw ro, suknat ka tum naw cheu, iengtinam va ti thei ka ti aw?” a tih a. Ama vek chun, “Anni lai, an ni ang ngeia, Vate a kan siem naw chun ka biek thei naw ding a nih” a ti a. Isu mihriema a hung pieng dan lampui kha Thlarau tieng ngaituona feltak a hung hmu pha tah a nih.
       
Mi tamtak in hi thu hi an min dawn rawp hlak. “Pathien in a naupa kha Pathien nina nei ngei in hung tir sien ring el ka tih” ti dam, “Isu kha Lal ani angin hung pieng sienla hril hranpa ngai lovin lo ring el naw ma nim” ti dam hi mi tamtak chier inthluokna a nih. Pathien le mihriem kar hi a hla emem a, ei ropui dan khawm hrilkhi ruol an nawh a. Chuleiin, Pathien angin hung tum sienla, a naupa awi le ring nek hmanin ti taluo in um ei ta, ei biek ngam naw ding a nih. Chuleiin, bible ah Pathien le a Vantirko haiin mihriem an biek hrim hrim in “|i naw”, “|i naw ro”, ti damin a tan hlak a nih. Abraham khawm kha Pathienin vantirko (heavenly Messengers) a hung tir a, Mosie khawm ‘Chimbuk meiin” a hung biek a. Chawngzawng haiin mihriem a lien leiin anlo ti ringawt el ang khan ei ni khawma Pathien hi a nina leh hung sien chu ei hnai ngam naw ding a nih. Khawvel mi lien le mi lal hai khawm an nina leh an hung chun ei tia, ei inza hle hlak a nih. Chulei tak chun Pathien in ami hmangai si leiin a naupa suol neinaw chu suol nei ang in a hung siem a, iengkim neipa chu ei hung hausa theina dingin pasie angin a hung insieng tir ta lem a nih. A ropui emem a nih.
        
Chuleiin, bible in chiengtakin “Ama chu Pathien nina neia um zing ni sienkhawm........mihriem anga hung insiengin, suok angin an siema, thi khawp raka thu zawmin a lo um tah a, Krosa athina ngei chu” (Phil 2:6­8) alo tih. Tulai scientist haiin test tube baby dam, cloning (ran le mihriem siemfawm) dam an thaw thei chun, iengkim thaw thei Pathien tading chun a naupa mihriem anga hung insiengtir chu thil harsa ani naw tawp el! Amiruokchu, setan hmalakna nasatak leiin, Ama mihai kuomah a hung khawmin, an lo lawm nawh a, an lo pawm nuom naw a nih. Tulai ei ram kohran chen khawmin Isu hi ei lo pawm taktak naw a hawi! Lawm chu ei lo lawm ngei a, hlim khawm ei hlimpui a, ei buoipui nasa bawk de. Lal ding le a thu zawm ding ruok chun ei dit nawh! A thu (bible thu) ngei khawm ‘Sakhi thei fak in ei fak tah’! Ei duna lai po ei lem a, ei du nawna lai chu ei phu dawk zawt zawt el a nih! Kum za chuong kohran hai hi puitlingna le tak changna ei la bak nasa emem el hi a san lientak chu ‘Isu hi Lal ah ei ruot naw lei a nih’. Bible in “Krista chu In lungril ah Lal ah ruot ro” a ti hi ei zawm naw hulhuol el chu a nih. Pathien rawl hre le be pawp mi ei tam nawna san tak chu ei nuom zawng le dit zawnga kalchawi hlak ‘inti ringtu’ ei tam lei a nih. Mani ngaituona le rawl kha Pathien rawl ah ei ngai hlak! Thil ti um tak a nih. Pathien meu, ei biek phak le ei in pawlpui phaka a mi hung hnai el hi lawm a um vei leh. Isu hi vawisun chenin ‘mihriem hmu a’ ei la hmu ani chun mi vangduoi tak ei ni ding a nih. A Pathienna hmusa a ngai!
       
December thla tawp zat a, ‘Lal pieng ni kawla liem hnung a hung suok nawk’ el ni lovin, ringtu diktak hai tading chun nitin a tharin a suokin a vul zing ding a nih. Bible in “Enok chu Pathien leh an lawn hmunkhat hlak” (Enoch walked with God) a tih. A suk a tungin an lawn hmunkhat hlak a tih. Ei Krismas lawm hi a dauna tamtak um sienkhawm, ei thawsuolna ropuitak chu “Ni khat” thil mei mei le hlimna (One day event) ah ei ngai hi a pawi emem a nih. Zakaria le Elizabeth in Pathien rawl an hriet a, Mary le Joseph in Pathien rawl an hriet a, berampu ha’n Pathien vantirko rawl an hriet a, mi var haiin Pathien rawl an hriet bawk a, an lawm seng ringawt ni lovin, Pathien thu le a hril ang taka an thaw seng leiin a tak tak in Isu kha chieng takin an hmu seng. Kha lei khan lawmna chul theilo le suksiet theilo (Joy­indestructible) an chang a nih. A huo huo ringawt in Pathien ram tukhawmin an khal ngai nawh a,  khal thei ani bawk nawh. Mani ngei a, hmu a, chang a, a thu zawmtu ei ni ding a nih. Tulai kum iemani zat sung hin khawvel in Krismas hi a hmang nasa emem. Ei ni laia Lal, mihriem anga hung insieng Pa ruok hi chu ‘namnul le hriet fuklo’ a la hlaw zing! Kristien inti hai lai khawm, ‘Ama mi haiin’ an la lawm naw zing ani hi!

       
Pathienin mihriem a biek taktak chun, lawmna le inchawm kalang el na ding a hril ngai nawh a, phur rik le thawding (thupek) a hril zie hlak. Joseph le Mari hai nupa, Beram vengtuhai, le Mi var hai kuom ah a hung a, an lo lawm senga, thipui ngam in, a thu hril ang takin an zawm seng leiin damna an chang a, Naute Isu khawm a him pha a ni kha. Nanga Naute kha a la him tawk dem? Iem I lo law hman rek a? Nang teh, Lalpa rawl I hriet am? I kuoma a um hlak am? I lo lawm am? I lo nghawk lem am? A lawm naw pawl ah I la thang zing am ie? “Thu lawm nekin Thu zawm” a tha lem si a. Chu chu Pathien in nang le keia a beisei tak chu a nih. Mi naute thar dam, In thar dam, motor thar dam ei lawmpui khan, neitu nina ei chang nawh a. Ei lo va lawmpui el a nih. Isua lawmna ropui tak chu­ Ama ta ei ni ti hre a, lungawi taka, a thu zawm a ei um hi a nih. Ei kuoma a hung a, Ami hung hnai hi, nghawk lovin lo lawm ei tiu a, a thu ngaiin ei dam sunga dingin zui pei ei tiu! Chuongchun, Krismas thuruk changin Ama lo lawm ei tiu! Tiemtu popo chuong ang taka (Christ centre) Krismas hmang dingin ka ditsakna kan hlan cheu. Amen!


HT Christmas Special issue Sermons/ Articles, 2015

Almost Christian - Part -III

No comments

September 06, 2015

Sermon:
ALMOST CHRISTIAN-PART-III
Kawng khat I la bak” Mark 10:21
Rev Mansang Songate

Pathien ram ah ‘bak’ ei nei senga, ei bak nei dan I zirin ei hringin ei khawsa a. Ei ‘bak’ dan i zirin  kohran ah rawng ei bawl hlak. Thenkhatin an bak chu ‘thipui khawp suolna’ ana, thenkhat ‘bak’ chu ‘inthanglien theilo khawpa suol kawptlat’ dam, thenkhat bak chu ‘Pathien rawl ngai nawna’ dam, mi thenkhat chu an inpek zo tawk naw leiin Pathien ram le kohran ram ah ‘thangmaw bawk’ an ni hlak a, mi ta ding chenin ‘hling’ an ni bawk hlak. Chuleiin, Pathien kohran inti hai laia hieng suolna chi dang dang, uiretna, tuol thatna, mani inthatna, hurna lei a inpawngsuol, zu, corruption, inrukna- bible a suol ra ati popo khan ami chim nel mek an tah. Hindu hai, Sikh hai, Jain hai, Budhism hai lai nekin Christian hai lai suolna (crime rate)a nasa lem hrim a, theft (rukrukna), zu le drugs hai khawm a tam lem a hril ani rawp. Hieng anga ‘bak’ tamtak ei nei ferfur hi Ringtuhai ei inthang thei nawna  lientak pakhat a ni a, Pathien ram ei inzau theinawna san a ni bawk. Kohran thuoitu inti le hotu a inngai tamtak hai khawmin ‘bak’ an nei a, nu le pa hai khawmin ‘bak’ ei nei senga, thalai hai khawmin ‘bak’ an nei a, rongbawltu hai khawmin ‘bak’ ei nei seng hlak. Tamtak chun ei bak hai hi ei hriet a, mi tamtak ruok chun an bak hai an hriet kher nawh. Bak neia inngai le hre hai chun nasatakin thang an lak hlaka, bak neia inngailo hai chun hmasawn dan ding an zawng chuong nawh. Ringtuhai hi hieng an hin ‘age grouping’ hang thaw inla. Grouping tin hai ‘bak langsar zuol’ ziek dawk a awlsam el dim. (i) Workers’ group (rongbawltu hai bik); (ii) Parents’ group (Nu le pa hai bik); (iii) Youth group (Thalai hai bik) le (iv) Children group (naupang hai bik). Tuta tum hin Youth Group (Thalaihai bik) hi holistic approach in ei bakna hai hang zawng suok inla a tha ka ring.

Thalai bik: Thalai hai hi “Pathien in” (temple) ei ni hi ei hriet tho de naka chu, ei zawm tawk naw hi thil pawi tak a nih. Zawm ei tum naw khawm a hawi. Pathien thu hringpui ta lovin, a tamlem chun ‘fashion’ in ei hmang tah. A pawi em em. Inkhawmpui le conference inhawtirna dinga hmang chau. Hla pawl inchuk khawm a huou huou lawm leia thang ve ringawt el, Pathien tina le inzana nei mumal lo thalai ei pung hrat hle. Ringtu ei nina hi ‘Pathien naupa neisun thisen ngeia’ intlan ei na, mana inchawk ei nih a, mani ta nita lovin, a min chawtu Pathien ta ei ni ti hriet chieng a tul emem. Bawng nene tuipawl angin ei hringna hi a da zo an tah. Sanctified life (nun sawp thieng) ei ni tah a, ei sukpawrche ding an ta nawh. “Pathien In in ni le Pathieng thlarau nangniah a um ti inhrietnaw am a nih? Mi tukhawmin Pathien in chu a sukkhawhlo chun Pathienin ama chu sukkhawhlo veng a tih. Pathien in chu an thieng si a, chu in chu nangni in nih” 1Cor 3:16 ah an ziek a nih. Chuleiin, thalai haiin ‘Pathien in’ ei nina anga ei hringpui naw hi ei ‘Kawngkhat bak’ inlawk bura inlang zing chu a nih. Nu le pa le naupanghai nekin Thalai hai hi puongtieng mihai tadinga langsar tak ei nih. Ei hnam nunphung le ei sakhuo mizie tarlangtu lientak ei ni leiin iengkim ah ei pawi emem. Ei nina indiktak ‘Pathien Lal nau’ ei nina ei hriet chieng taktak chun iengkim ah, titakna, taimakna, tlawmngaina, felna, ringumna, indikna le thienghlimna haiin an mi zui ding a nih. Mani nina hre naw thalai lai hin ei pung deu deuin ka hmu a, pawi ka ti ngawt el. Ka hmu suol nisien ka nuom el a nih. Inchuktu haiin inchuk ding in nih, ti inchieng chun hril ngai lovin taimakna in inkhum a cheu a, kawr le vai hai nekin inhnuoi bik naw ti niu. Kan naupanglai kan hotu haiin ‘thu khel’ in an milo inchuktir hlak leiin, Vai le Meitei hai tluk naw dingin kan in ngai tlat hlak! ‘Mathematics le Tribal thluok an mil nawh, thiem thei naw ti niu’ an mi ti hlak! Ka lo awi ve leiin mathematics ka thiem naw sawng! ‘Vai thluok le tribal thluok an ang nawh! Bengali hai lem chu phak ngai naw ti niu’ an mi tih a. Ka awi sung po khan ‘Vai ruol’ ka  tluk naw hrim a nih! A lo pawi sei em em a nih. Pathien in pasal le nuhmei thluok hi danglam met in a siema ngai a nih. Pasal thluok popo dan naran in a lien zie le rik zie an ang vawng an tih. Hrietna tlawm hi ti alo va um de! Hrietna tlawm ei lo intu rawp hlak leiin ‘bak’ ei hau pha chau ni lovin, ruol ei ban naw pha a nih. Entirna dingin “London bridge is falling dawn, my fair lady” ti hla kha, kan naupang lai “London pi chil foren dan, my fe lezi” tiin an min chuktir! A hla indiktak ka hrietna kha ala sawt bek nawh! 1963 kum laia zirtirtu pakhat chun “Play while you play, work while you work. That is the way to be happy and gay” ti kha, “In fiem chu infiem, sinthaw chu, sinthaw” tiin class ah an let! Zirtirtu ni tlak loin an mi zirtir a, Pathien thu hre mumal lovin, ringthu an milo hril hai hin, vawisun chenin ei thizam a fang a nih. Zirtirtu thenkhat ruok kha chu theitawpin, an thiem ang tawkin an inbuotsai hlak. Kha hma deua Pathien thu an mi hril ka la hriet thenkhat le an min chuktir hai dam chu, a zieka ziek dawk chi an ta nawh! Vanram chanchin pulpita an milo hril hai dam kha chu, a rapthlak tho a nih! Chuleiin a nih, thalaihai hi ‘self starter’ ei ni a pawimaw na chu!

Tumruna: Thalai hai tadinga kan fui nuom chu ‘self starter’ ni tum hi a nih. {Holistic approach in hang sui met inla. Chu umzie chu, midang mi hril fawm ngailova mani a thil thaw le zawng suok a nih. Harsatna tuok met leia In suk lungzinga, insuk kur inkuk fawma, love song sak ding mai ruoi el ding an nawh! Nang a neka harsa lema, inchuk tawk tawk an tam lem dai ti hre tlat rawh. Kawr le vaihai lem chu eini rawi neka harsa a inchuk deu vawng an nih. Rawngbawla ka lut hnung chun Vai neka tuor sel kha ka tum lem hrim hrim hlak. Ei phaklo hai le ei tluklo hai kha ei hneban tum ding a nih. Chuong naw chun, Pathien thu chau ah ni lovin khawvel tieng a khawm ‘bak’ hau taluo pal ei tih. Thiemna kawng ah thiem bek bek chu ka ni ve nawh. Ruol hnung hnawt ah kan ngai chau. Pathien kona ka dawng hlimin “Lalpa, BA tawng chau ka nih. Hmangna ding ka um nawh. Mi hmang theinaw ti nih” tiin ka tawngtai hlak. Amiruokchu, hringna thar pek kani hnung le rawngbawlna ram ah ka lut hnung ruok chun Pathien zar chauin ‘mi hnung hnawt’ ni ka tum nawh a, theitawpin mani inchuk fawmin le inzawng fawmin, sum ka hlaw sunhai seng in, hma ka lak hlak. Theology le management kum sawm deu thaw kan chuk sung khawm Pathien kuomah hriselna ka ngen a, international school ah ‘Bengali thluok tha’ tia an mi lo hril hai le, ram dang mi ei ni neka changkang hai hnuoi ah Lalpa’n a mi sie der nawh. Kei telul, Class X third division a passed, PUC third division a passed in hienga kan siem thei chun, Aw, thalai, nang Class X first division/2nd division a passed, 12th second/first division a passed phak le thiemin, I ‘bak’ hai kha maksan la, IAS chau ni lovin, WAS  (World Administrative Service a lo um ani chun) chen khawm tling taluo ringawt I tih! ‘Ieng leia officer ei kai thei tanaw ma nih’, ‘Ieng leia IAS ei tling thei ta naw ma ni’? ti a chier chier lovin, Pathien malsawmna dawng tlakin ei bak laia a lientak ‘Thabona’kha hlip inla, tu inam tluk bik an che a? Ei officer hlui hai lekha inchuk dan le tiem dan dam, ngaivena hma lak ve ding ni naw nim. Lekha tiem mumal lova zan sawt tak tak menga, zingkar in ‘Good Morning’ hman lo ringawt khan iem hlaw dawk I ta? Ieng sin am hmu zo I ta? Pathienin iengtinam mal misawm thei a che a?

Tienlai Texas ram ah chu tharum hratna le huoisenna in ro a rel tak meu hlak a. Ram dam, bawng tlatna ding ram dam, rangkachak chona khur dam nasatakin an inchu hlak a. An inthat hlak. A hratnaw tamtak hai chu khawlai dung ah le Saloon hai ah muolpho takin an sawp hrep hlak a nih.  Chuonga sop hrep a umhai chu ram dang ah kum nga dam an tlan hmang a, pistol kap le kut tuma insuol dan an van chuk hlak. Hrat tawk a an inngai pha leh, a sawp hrep tuhai kha an hung cho hlak a, an hne rawp hlak a nih. Nang khawm, a huou huou lawm taluo naw la, midang hai in iem tuta, Khauphar thawvenga an thawvenga an innui huou huou lai, kum thum dam, kum nga dam, nitin darkar 8 le 10 vel tiem zing la, inkhum rawh. Chun, hung suok dawk rawh! Chu zet chun I hnam chanpui hai lawmna le uongpui hung ning I ta, Kawr le Vaihai khawmin an chung en ding che a nih. Titak nawna hmun le a huou huou hmun kha kum nga vel tlansan rawh. I hung nawk tieng chu Cowboy-phawirang hai ang I ni tading a nih! Dawizepna I bak ani chun, hlip nghal la, Pathien malsawmna’n zui ngei a che a, ei ram le hnam haiin kan lo lawm dur dur ding che a nih! Chu chu, I thawthei a nih. Nang ah a um a nih! Tumruna le dawizepna I la bak rawp am ie? Chuong a I hung kir pha chun, nunghak hmeltha hai le nungchang thahai khan I hma ah ‘Cat walk’ an hung thaw zut zut el ding a nih! Chuong ang hlawtlingna chang chu, a siemtu che Lalpa ditdan a nih. A hun hma a nunghak sai kuol vel kha ‘Phulo ‘D’’ tawng rawnna mei mei a nih! Nunghak, tlangval hai, hung tho suok ta um ie! I potential, nanga thilthawtheina um kha hmang tangkai raw khai. I Kawngkhat bak kha iem a na? Thabona am tum neilo nun?

Mani tawng: Mani tawng hmang thu a khawm tulai thalai hai hi demna cheu ka nei! In Hmar tawng ziek hai hi a ngaina hlawl ka hriet nawh, ka tiem mumal theinaw tieng a nih! Kei hman ka naupang lai, Meitei rama khawsa le lekha inchuk, Hmar tawng ziek chu hrillo, a hmang tak ngiel khawm buoi hlak, Class four kani khawma, bible tiem mumal theilo ka nih! Ka ‘bakna’ kha ka siemtha naw chun Hmar lai Pathien thu ka hril theinaw ding ani le ka ziek thei ngainaw ding ani zie kha ka chieng em em. Mani tawng ka thiemnaw chun Sap tawng ka thiem thei naw ding ani ti ka man chieng bawk a. Chuleiin, Hmar tawng vaihnu ram in kan chuk tan a nih. A hmasatak in Pu L Keivom Nairobi ah First Secretary vela a um lai, a Hmar tawng ziekhai ka hni a, ka lo inchuk a. Chulaia a lekha ziek mi thawn tha ka ti em em chu “Khawvel ah hian lawmna a kim thei si lo” ti Siampuii Sailo a hla kha, Hmar tawng in a zieka, a thu ka hlawk pui a, a tawng ka hlawkpui bawk. Chu hnung ah Pu L Ruoivel Pangamte khi coach in ka hmang a, hun iemani chen sunga ka sermon ziek popo ami correct pek vawng hlak a nih. Thenkhat in ‘I Hmar tawng ziek chu ava mawi nuom sawt de aw’, dam an hung ti a, insuk mitak hun a nih ka ta, ka to tawk tawk hlak! Hmar tawng a Pathien thu ziek dinga Lalpa’n ami tirna hi kum ruk vel chau a la nih. Chu sunga thahnem ngai taka mi thangpuitu hai tam tak an um a. Mobile in an mi hung hril hlak! Kei neka Hmar tawng inchuk nasa Hmar Pastor lai an um ka ring nawh. Mani tawng thiem lo kha thil mawi le tha ni thei dingin ka ring theinaw tlat a nih. Thalai hai, mani tawng thiem dingin hma la ve tu’m ie! In ‘bakna’ lientak ani uo! Mani tawng inzapui hai hi (tawng mawilo ah inchang naw sien) ka hmu pei pakhat khawm an um nawh! Nunghak pakhat hi Assam regiment centre, Shillong ah kum khat nau dawnin a zu uma, ‘Hmar tawng ka thiem ta nawh’ a hung ti chu! Mizoram ah kumkhat uma, insung a mani tawng hmang ngam lo dam- hnaam an um ka tih! Khawvel pumpui ah Zomi Christian Fellowship 40 vel an um tah. USA, Australia, Singapore, etc ah an tawngin hla an sakin, Pathien an biek zing. Kuki Worship Service hi USA a ringawt khawm iemanizat an um, London ah an nei, Tokyo ah an nei Kaula Lampur, etc ah an nei. Tukhawmin an tawng an hmusit nawh. Mani veng suoksan meta, lunga deng phakna chau ah khawsaa hriet ngawi ngawi ha’n, “Hmar tawng ka harsa e ek e” an ti vet hi sim vang vang inla, inchuk ro! Pathien hmangai tuha’n an hnam le an chipui hai an hmangai in an theinghil ngai nawh.

Chun, hun (time) hmangna kawngah ‘bak’ in hau taluo! Hun hi Lalpa ta a nih. Eini rawi tamtak chun ‘10:00 am ah inkhawm ding ti chu, 10:00am ah insiem tan ding’ tina ah an la ngai! Hun awl hau hi suol in a hmang nuom. Thlemna tuokna ani bawk. Chuleiin, hun sukbit zing ro. Subject text bak ah, Christian books, daily bible guide hai tiem inla, hma sawn emem in tih. UK a soloist a ka hmang hlak nunghak pakhat chu pastor tam takin Pathien thu tiemna le Christian book tiem rawnna kawngah an phak nawh. Pathien thu ah titi pui khawp a tling. A nun a tha in, a takin a fel hrim a nih. Technology in a control cheu chun thil inlau umtak a nih. I hringna, I hun, I lungril kha control tlat rawh. Hmangna bo hrila inpan khawm ding an nawha, inpan ani khawmin ‘inpan hlawk’ tum lem ding a nih. Pastor khawm nihai sien ka hlawkpui theinaw ding hai chu ka ngai bek nawh. Chuleiin, ka thalai chanpui hai, thlarau ram le taksa khawsakna ram ah in ‘bakna hai popo’ kha tlansuok san unla, Lalpa tiem ram hang lut sup sup ta u le! Amen!




Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate