~ John L Pulamte
Mihriem hi ieng ang mize put am an n’a? Mi suol am mi ṭha an nih? tîhai hi a hriet thei dân awlsam tak pakhat chu, ran chunga an lungril put dân le an khawsak dâna hin a nih. A tlângpui thûin ran chunga mi nunrâwng hrim hrim hai hi, mi suol pângngâi chunga lêng hi an ni deu têi. Lunginsietna le hmangaina hi Krista mizie a ni a, chû tlasam hai rêng rêng chu thlarâu tieng an la fel zân nawh tîna ni thei a tih.
Ran hi thlarâu nei ni naw hai sien khawm, mihriem angin an phîng a ṭâmin an dang a châr ve thei a, natna, lâwmna le lungngaina hai khawm an hriet ve vawng a nih. Chûleiin mihriem anga inzâ le duot taka cheibâwl ve hlak ding hi ei nih. Mi suol le mi ṭha khawm an thlier thiem em em a nih.
Thilhring chikte khawm hi, an hringna chu sâipui nêka a nêp bîkna a um chuong nawh. Einî mihriemhai anga dam nuom ve tho an nih. Ran chu nûhai phîng sûnga hung insiengin, rimsi takin hun sâwt tak an pâi a; nûhai phîng sûnga inthawka an hung pieng thlâk chara inthawkin nene tuiin an châwm ṭan nghâl a. Chêr rakin an nene tui kang râwtin an châwm thâu a. Thil ṭîum le sukna theitu tam tak laka humin, an hringna hiel thâpin an fâk sik sik chu pein an enkawl a. Chuonga harsa taka an nûhaiin an châwn lien ta sa chu, einîhaiin kutthak nûlnaa hmangin, an hringna hlu tak chu bû vawi khat fâk sukhnikna ding ringawtin, a châwm lientû, nûhaiin an suknat phal lo le an duot ngâwi ngâwi chu chem le hmawl tumin lâinatna bo dêrin ei hem thlûk ta ṭhuoi ṭhuoi el a nih. Hun sâwt tak an nûhaiin thil ṭîum laka an lo humnahai le an thîna ding vawi tam an lo pumpelnahai po po kha, vawi le khatin iengma loah ei inchantir ta vawng el a nih. Mi pakhatin, “Sa le sa ei hei infâk huom huom el ta hi chu a râpthlâk a nih” a ti a. Âwm ve tak a nih.
Nâupang chikte ka nî lai khan vate per hi ka’n hnikin ka’n hâwk thei em em a, ka’n hnik ang bawkin ka per thlâk thei hle bawk a nih. Sâihli le ka’n thawk dawk ta chun kut ruokin ka’n lâwi ngai meu nawh. Amiruokchu, nâupang hun kha ka hung fe khêl met a, thil chinchâng hre thei tâwka ka hung lien met hnung chun, vate per hi bânsan em naw lang khawm, fâk khawp lo ding kha chu ka tâwk nuom ta ngai nawh. Chun, vate nûpa chau an tlat lai ka hmu chun, tâwk nuom lovin ka’n thla zalên el hlak. Pakhat ka that chun a pakhat lem chu khawsâwt em ema kawppui boa mâkhât tea hringnun a hei hmang bîk el ta ding chu ka ngaituo a, a chan ding ka ngai ngam naw leiin, ka luginsiet a, ka mâksan el hlak. Mazu châng dâm hi lo zâuah kamin kan âwk ṭeu ṭeu hlak. Amiruokchu, a pui nene kâi ṭak, a te châwm lai tî inhre ngâwi ngâwi dâm hi ka âwk châng chu ka lungril um a’n hawi naw thei hle. A têhai chu phîngṭâm le dangchârin an thi ngei âwm si a, chu chu ka ngaituo a, mazû tam tak ka âwk khawmin ka hlim thei ta ngai rêng rêng nawh. “Ka nu chu a va hung intak ta de aw, nu khaw la’m i um a? Ka phîng a ṭâm, ka dang a châr...” ti’n nghâkhla em emin a thi ta hnung, hung inlâwi ta ngai lo ding chu phîngṭâm le khawsâwt em ema koin, an nû hung inlâwi hun ding chu dârkâr tin, minute tin le second tina thlîrin, an thî chenin an nghâk hlum ṭhak el hlak a nih tî hai dâm chu lungrilin a ngaituo reu reu a. Lungriemin a mi thlâk a, ka bu fâk a sukinhnik naw pha a, a châng lem chu ka inpui thei naw pha hiel hlak.
Vapuol lem hi chu an ti’n nâwm, a pui lo kâp hlum ta inla, a nuhmei chu a thi ngei a nih tî hrietna dingin a hmul chu put a t’a, mi dangin an lo pawm naw a ni chun, a khâtin a chavai sawng el hlak. Chun mî nûhai a va’n chûpui ding a ni chun, an pasalhai chu va’n suolpui ngat ngat a t’a, a va hne chun, chû nuhmei chu nuhmeiah a va nei thei chau ding a nih. Lungsiet an um em em. Thilhring chikte chau that khawm hin thil pawi sei tak a tâwk thei a nih. An kawppuihai khawsâwt pûr doa inrieng ngâwi ngâwia hringnun ei inhmangtir dâm hi tam tak um an t’a, ṭhenkhat chu a te châwm lai ei that leia a tê tam takin an thî pha khawm um bawk an tih. Ha kâra intâng khawp chau, ienga fâk khawp khawm tling lo, virkâwng luot leia thilhring le rannung ei that hai hi, a danghai mitthli tlâkna le lu sûnna dâm a lo ni tî hi ei ngaituo hlak di’m.
Tienamî pakhat ka nâupang laia ka hriet tah, tû chena ka lungril la thi thei lo le mi la tâwk em em zing pakhat zuk hril zawk ka tih.
Pa pakhat hin ui var deu el hi a nei a. Ni khat chu a ui le a nâute nei sun chu a nuhmei le chun fena an neisan a. A nâute chu an ui vêng dinga an mâksan a nih. An um naw kâr chun, satene pakhat hi ina chun hung lûtin, nâute chu fâk tumin a va pan a. Chu lai tak chun ui chun a lo hmu zing a, nâute hringna chu sanhim tumin chû satene chu a va bei ta a. Sâwt tak châu hnâwpa an insuol hnung chun, a satene chu a chan châu lemah a ṭhang ta a, ui chun a that ta a nih.
A pûhai nupa chu an hung inlâwi chun, an ui bâu thisen kâi hnuonga um chu an hei hmu a, a pu lungsen chun, “E he... ei nâute a lo fâk a ni tie hi ui chavai hin,” tîin an nâute chu a zâlnaa a la um am? Kan um naw kâr ieng thil am a lo tlung a? tî khawm ngaituo set set lovin, a lungsen inthawk vak chun a thingrema a silai sie chu va lain, a ui chalbâwk taka chun tin tuoin, “Nang hi maw kan nâute nei sun mi lo thatpêktu, lo vêng ṭha dingin ka’n châ lawp lawp che a, vêng ta nêkin iengtiziea i lo that el am a n’a?” tîin a vau khâwng ta hrep a. A ui chun a thiem thu hril thei nghâl lo chu, ran el khawm ni sien, a mitthli chu a bienga chun a luong tla zawi zawi a; chu chau chu a thiem thu a hril thei dân um sun a ni si a, a pu hlak chun a hrietthiem teu si nawh. A pu chun, a thil thaw hi nakie tienga a la’n sîrna hmakhuo ding a nih tî hre dêr lovin, a ui bâwk taka chun a kâp ta ṭhuoi a. Chuongchun a ui ringumna chu silai muin a thung lêt ta a nih.
A ui a kâp hlum zo chun, a hazatin an room tieng a hei pan a, chû room sûnga chun, ngai tâ, a dam sûnga a theinghil ta ngai rêng rêng lo ding thil chu a va tawng fûk ta a nih. A nâute chu him damin a lo la um zing a, a kâwl ela chun satene thi sa hi a lo inthal buol a. Chu zet chun, pawi tâwk lo chunga thisen insuotû, mi tirdakum a lo nîzie a’n hriet suok ta a. Sienkhawm siem ṭhat thei hlak a ni ta sî nawh, khuoi ang a’n khêl zo tah. A thil thaw suol chun a ui kâp nêka na lemin ama chu a vuok lêt a. Pawitiin inring takin a ṭap suok ta hawm hawm a.
Ran el khawm ni hai sien, Pathien kutsuok an nî leiin, an chunga nungrâwng chu Siemtu chunga nunrâwngna a ni ve. Chûleiin ran chunga nunrâwngna hi vângduoina a nî ruol ruolin, an chunga lainatna nei hi vângneina a ni ve thung. Pathien thil siemhai chunga inzâna le lainatna nei nawtuhai chu hremin an la um hlak. Chûleiin ei mihriem chanpuihai chunga ei thaw ang tho hin, ran chunga khawm ṭhat insuo ve hlak ding ei nih. Chu chu ei Pathien thû khawm a nih.
Ran ê tî ding an ni nawh. Mihriem nêka ringum lem an nih. Khêl an hril thei naw a, an thiemna thû khawm an hril thei bawk nawh. Mihriem angin nat der an thaw ve ngai naw a, lem chang an thiem ve nawh. An nîna ang anga saruoka inlang ve tawp an nih. Khawvêl mihriem hieng zo zâi laia hin, ran anga inthup lo va, manî nîna ang anga inlang ngam hi zîng nisa suok hnunga arasi zât khawm tling kher naw’m ei nih. Mêngte that chîng ruok chu kutpâr thliek sêng lo ding hi kei a ziektu ngei khawm hin ngaituo buoi ngai dêr lo khawma ka hming hriet tluka ka hriet sa a nih.
Mihriem chunga ei thil thawhai hi Pathien chunga ei thawna a hung ni pei a, chûleichun mihriem chunga ei khawsak dân izirin Pathien lungril hi ei suklâwmin ei sukna thei a nih. Chuong ang char chun, ran chunga nunrâwng ei insuo hin a ran chauvin a tuor naw a, ei hrietpui lovin a neituhai chen khawmin nasa takin an lo tuor ve hlak a nih. Chu chû thil chu kei a ziektupa chung ngeia tlung ta sâ a nih.
Ran hi mi tam tak chun an sûngkuoa mihriem anga member pakhata an sie ve a ni a, an na chun an lo natpui ve pei el hlak a nih. Ei virkâwng luot lei hin, tû hriet lovin mî ieng zât tak am khawsâwt le lungril na ngâwi ngâwin ei siem hlak ding. Fâk zawng pei lo le zân in thei loa ran inhmang sûn ngâwi ngâwia hringnun rinum taka hmang dâm um ei tih. Tienlaia ei pi le puhai khan fiemthaw titak a, “Mêngte chu a neitu tak tak an um nawh” an lo tî hlak kha, tak sâwna remchânga la a, pasal ṭha khawm ni ve met met lo, ram vachala insiema mêngte thata thang lo suo tum phêt phêt pawl hlak bo lo. Lâwm hlak hi ei um nasa. Ei pasal ṭha naw luot leia ran chunga chau kut thlâk ngam ei nih tî rêng ei inhriet sî nawh.
Tienlai khan chu mi hrâng sa hrâng lu la râwn râwn kha pasal ṭha nîna le thangsuona a lo ni hlak a, amiruokchu tû tieng ruok hin chu, hringna hum thiem thiem kha pasal ṭha nîna le thangsuona a lo ni lem tah.
Mihriem hi ieng ang mize put am an n’a? Mi suol am mi ṭha an nih? tîhai hi a hriet thei dân awlsam tak pakhat chu, ran chunga an lungril put dân le an khawsak dâna hin a nih. A tlângpui thûin ran chunga mi nunrâwng hrim hrim hai hi, mi suol pângngâi chunga lêng hi an ni deu têi. Lunginsietna le hmangaina hi Krista mizie a ni a, chû tlasam hai rêng rêng chu thlarâu tieng an la fel zân nawh tîna ni thei a tih.
Ran hi thlarâu nei ni naw hai sien khawm, mihriem angin an phîng a ṭâmin an dang a châr ve thei a, natna, lâwmna le lungngaina hai khawm an hriet ve vawng a nih. Chûleiin mihriem anga inzâ le duot taka cheibâwl ve hlak ding hi ei nih. Mi suol le mi ṭha khawm an thlier thiem em em a nih.
Thilhring chikte khawm hi, an hringna chu sâipui nêka a nêp bîkna a um chuong nawh. Einî mihriemhai anga dam nuom ve tho an nih. Ran chu nûhai phîng sûnga hung insiengin, rimsi takin hun sâwt tak an pâi a; nûhai phîng sûnga inthawka an hung pieng thlâk chara inthawkin nene tuiin an châwm ṭan nghâl a. Chêr rakin an nene tui kang râwtin an châwm thâu a. Thil ṭîum le sukna theitu tam tak laka humin, an hringna hiel thâpin an fâk sik sik chu pein an enkawl a. Chuonga harsa taka an nûhaiin an châwn lien ta sa chu, einîhaiin kutthak nûlnaa hmangin, an hringna hlu tak chu bû vawi khat fâk sukhnikna ding ringawtin, a châwm lientû, nûhaiin an suknat phal lo le an duot ngâwi ngâwi chu chem le hmawl tumin lâinatna bo dêrin ei hem thlûk ta ṭhuoi ṭhuoi el a nih. Hun sâwt tak an nûhaiin thil ṭîum laka an lo humnahai le an thîna ding vawi tam an lo pumpelnahai po po kha, vawi le khatin iengma loah ei inchantir ta vawng el a nih. Mi pakhatin, “Sa le sa ei hei infâk huom huom el ta hi chu a râpthlâk a nih” a ti a. Âwm ve tak a nih.
Nâupang chikte ka nî lai khan vate per hi ka’n hnikin ka’n hâwk thei em em a, ka’n hnik ang bawkin ka per thlâk thei hle bawk a nih. Sâihli le ka’n thawk dawk ta chun kut ruokin ka’n lâwi ngai meu nawh. Amiruokchu, nâupang hun kha ka hung fe khêl met a, thil chinchâng hre thei tâwka ka hung lien met hnung chun, vate per hi bânsan em naw lang khawm, fâk khawp lo ding kha chu ka tâwk nuom ta ngai nawh. Chun, vate nûpa chau an tlat lai ka hmu chun, tâwk nuom lovin ka’n thla zalên el hlak. Pakhat ka that chun a pakhat lem chu khawsâwt em ema kawppui boa mâkhât tea hringnun a hei hmang bîk el ta ding chu ka ngaituo a, a chan ding ka ngai ngam naw leiin, ka luginsiet a, ka mâksan el hlak. Mazu châng dâm hi lo zâuah kamin kan âwk ṭeu ṭeu hlak. Amiruokchu, a pui nene kâi ṭak, a te châwm lai tî inhre ngâwi ngâwi dâm hi ka âwk châng chu ka lungril um a’n hawi naw thei hle. A têhai chu phîngṭâm le dangchârin an thi ngei âwm si a, chu chu ka ngaituo a, mazû tam tak ka âwk khawmin ka hlim thei ta ngai rêng rêng nawh. “Ka nu chu a va hung intak ta de aw, nu khaw la’m i um a? Ka phîng a ṭâm, ka dang a châr...” ti’n nghâkhla em emin a thi ta hnung, hung inlâwi ta ngai lo ding chu phîngṭâm le khawsâwt em ema koin, an nû hung inlâwi hun ding chu dârkâr tin, minute tin le second tina thlîrin, an thî chenin an nghâk hlum ṭhak el hlak a nih tî hai dâm chu lungrilin a ngaituo reu reu a. Lungriemin a mi thlâk a, ka bu fâk a sukinhnik naw pha a, a châng lem chu ka inpui thei naw pha hiel hlak.
Vapuol lem hi chu an ti’n nâwm, a pui lo kâp hlum ta inla, a nuhmei chu a thi ngei a nih tî hrietna dingin a hmul chu put a t’a, mi dangin an lo pawm naw a ni chun, a khâtin a chavai sawng el hlak. Chun mî nûhai a va’n chûpui ding a ni chun, an pasalhai chu va’n suolpui ngat ngat a t’a, a va hne chun, chû nuhmei chu nuhmeiah a va nei thei chau ding a nih. Lungsiet an um em em. Thilhring chikte chau that khawm hin thil pawi sei tak a tâwk thei a nih. An kawppuihai khawsâwt pûr doa inrieng ngâwi ngâwia hringnun ei inhmangtir dâm hi tam tak um an t’a, ṭhenkhat chu a te châwm lai ei that leia a tê tam takin an thî pha khawm um bawk an tih. Ha kâra intâng khawp chau, ienga fâk khawp khawm tling lo, virkâwng luot leia thilhring le rannung ei that hai hi, a danghai mitthli tlâkna le lu sûnna dâm a lo ni tî hi ei ngaituo hlak di’m.
Tienamî pakhat ka nâupang laia ka hriet tah, tû chena ka lungril la thi thei lo le mi la tâwk em em zing pakhat zuk hril zawk ka tih.
Pa pakhat hin ui var deu el hi a nei a. Ni khat chu a ui le a nâute nei sun chu a nuhmei le chun fena an neisan a. A nâute chu an ui vêng dinga an mâksan a nih. An um naw kâr chun, satene pakhat hi ina chun hung lûtin, nâute chu fâk tumin a va pan a. Chu lai tak chun ui chun a lo hmu zing a, nâute hringna chu sanhim tumin chû satene chu a va bei ta a. Sâwt tak châu hnâwpa an insuol hnung chun, a satene chu a chan châu lemah a ṭhang ta a, ui chun a that ta a nih.
A pûhai nupa chu an hung inlâwi chun, an ui bâu thisen kâi hnuonga um chu an hei hmu a, a pu lungsen chun, “E he... ei nâute a lo fâk a ni tie hi ui chavai hin,” tîin an nâute chu a zâlnaa a la um am? Kan um naw kâr ieng thil am a lo tlung a? tî khawm ngaituo set set lovin, a lungsen inthawk vak chun a thingrema a silai sie chu va lain, a ui chalbâwk taka chun tin tuoin, “Nang hi maw kan nâute nei sun mi lo thatpêktu, lo vêng ṭha dingin ka’n châ lawp lawp che a, vêng ta nêkin iengtiziea i lo that el am a n’a?” tîin a vau khâwng ta hrep a. A ui chun a thiem thu hril thei nghâl lo chu, ran el khawm ni sien, a mitthli chu a bienga chun a luong tla zawi zawi a; chu chau chu a thiem thu a hril thei dân um sun a ni si a, a pu hlak chun a hrietthiem teu si nawh. A pu chun, a thil thaw hi nakie tienga a la’n sîrna hmakhuo ding a nih tî hre dêr lovin, a ui bâwk taka chun a kâp ta ṭhuoi a. Chuongchun a ui ringumna chu silai muin a thung lêt ta a nih.
A ui a kâp hlum zo chun, a hazatin an room tieng a hei pan a, chû room sûnga chun, ngai tâ, a dam sûnga a theinghil ta ngai rêng rêng lo ding thil chu a va tawng fûk ta a nih. A nâute chu him damin a lo la um zing a, a kâwl ela chun satene thi sa hi a lo inthal buol a. Chu zet chun, pawi tâwk lo chunga thisen insuotû, mi tirdakum a lo nîzie a’n hriet suok ta a. Sienkhawm siem ṭhat thei hlak a ni ta sî nawh, khuoi ang a’n khêl zo tah. A thil thaw suol chun a ui kâp nêka na lemin ama chu a vuok lêt a. Pawitiin inring takin a ṭap suok ta hawm hawm a.
Ran el khawm ni hai sien, Pathien kutsuok an nî leiin, an chunga nungrâwng chu Siemtu chunga nunrâwngna a ni ve. Chûleiin ran chunga nunrâwngna hi vângduoina a nî ruol ruolin, an chunga lainatna nei hi vângneina a ni ve thung. Pathien thil siemhai chunga inzâna le lainatna nei nawtuhai chu hremin an la um hlak. Chûleiin ei mihriem chanpuihai chunga ei thaw ang tho hin, ran chunga khawm ṭhat insuo ve hlak ding ei nih. Chu chu ei Pathien thû khawm a nih.
Ran ê tî ding an ni nawh. Mihriem nêka ringum lem an nih. Khêl an hril thei naw a, an thiemna thû khawm an hril thei bawk nawh. Mihriem angin nat der an thaw ve ngai naw a, lem chang an thiem ve nawh. An nîna ang anga saruoka inlang ve tawp an nih. Khawvêl mihriem hieng zo zâi laia hin, ran anga inthup lo va, manî nîna ang anga inlang ngam hi zîng nisa suok hnunga arasi zât khawm tling kher naw’m ei nih. Mêngte that chîng ruok chu kutpâr thliek sêng lo ding hi kei a ziektu ngei khawm hin ngaituo buoi ngai dêr lo khawma ka hming hriet tluka ka hriet sa a nih.
Mihriem chunga ei thil thawhai hi Pathien chunga ei thawna a hung ni pei a, chûleichun mihriem chunga ei khawsak dân izirin Pathien lungril hi ei suklâwmin ei sukna thei a nih. Chuong ang char chun, ran chunga nunrâwng ei insuo hin a ran chauvin a tuor naw a, ei hrietpui lovin a neituhai chen khawmin nasa takin an lo tuor ve hlak a nih. Chu chû thil chu kei a ziektupa chung ngeia tlung ta sâ a nih.
Ran hi mi tam tak chun an sûngkuoa mihriem anga member pakhata an sie ve a ni a, an na chun an lo natpui ve pei el hlak a nih. Ei virkâwng luot lei hin, tû hriet lovin mî ieng zât tak am khawsâwt le lungril na ngâwi ngâwin ei siem hlak ding. Fâk zawng pei lo le zân in thei loa ran inhmang sûn ngâwi ngâwia hringnun rinum taka hmang dâm um ei tih. Tienlaia ei pi le puhai khan fiemthaw titak a, “Mêngte chu a neitu tak tak an um nawh” an lo tî hlak kha, tak sâwna remchânga la a, pasal ṭha khawm ni ve met met lo, ram vachala insiema mêngte thata thang lo suo tum phêt phêt pawl hlak bo lo. Lâwm hlak hi ei um nasa. Ei pasal ṭha naw luot leia ran chunga chau kut thlâk ngam ei nih tî rêng ei inhriet sî nawh.
Tienlai khan chu mi hrâng sa hrâng lu la râwn râwn kha pasal ṭha nîna le thangsuona a lo ni hlak a, amiruokchu tû tieng ruok hin chu, hringna hum thiem thiem kha pasal ṭha nîna le thangsuona a lo ni lem tah.
