Responsive Ad Slot

DELIMITATION COMMISSION LE MANIPUR HMAR

Tuesday, March 3, 2020

/ Published by Simon L Infimate
1. THUHMATHUOI

Kum 2011 khan India ah Hmar tawng hmangtu mihriem 98,988 ei um tah. Chutaka 49,081 chu Manipur a cheng ei nih. Assam ah 29,323 ei um a. Mizoram ah 17,981. Meghalaya ah 1,994. Tripura ah 171. NCT ah 197 ei um.

-Census 2011

Kum 2026 zova India MP le Manipur MLA ramri siemthat ding le inzawmin Census Record hi a pawimawtak.

Manipur a Hmar Census le statistics thenkhat buoipui ei tih.



2. DELIMITATION

Ei hriet thei zawng takin, MP biel le MLA seat siemthat hi "delimitation" ei tih. Chu chu Delimitation Commission in a buoipui hlak. India ah Delimitation Commission vawi li ei lo indin tah. Kum 1952, 1963, 1973 le 2002 khan Delimitation Commission ei lo indin.

Kum 1954 khan Delimitation Commission chun Manipur tlangram a cheng Naga, Kuki, Zomi le Hmar hai political hriemhrei ding "Outer Manipur MP Seat" siem a lo tum a. Amiruokchu, MP nei thei ding khawp Manipur tlangram ah mihriem an lo la um naw leiin MP nei theina khawp tlangram biel rindawk a lo harsa pek a nih. Chuleiin, khang hun laia Jiribam, Churachandpur, Ukhrul, Tamenglong, Mao le Thoubal subdivision a Bishenpur biel tilo po kha Outer Manipur MP biel huomsunga zieklut dingin Delimitation Commission chun rawtna a lo siem a nih. Chu zar chun Outer MP seat ei hung nei thei ta a nih.

Outer MP seat a pieng hlim khan Manipur tlangram ah mihriem 3,00,185 ei um a. Tlangmi STs tia inziektlar 1,80,641 ei nih. Phairam mi Non-ST Outer MP biel sunga cheng ruok chu 1,20,185 an nih. Non ST hai hi MLA biel pariet nei Thoubal district huomsunga ziektlar an hung ni tung pei a nih.

3. THOUBAL DISTRICT

Outer MP biel a hin phairam mi non-ST Meitei le Mosolman haiin vote an thlak thei ve a, amiruokchu, MP election ah an ngir thei nawh.

Outer MP biel a tling ding chun phairam non-ST Meitei le Mosolman voter hai biekthat thei a lo tul hlak. Kum 2003 khan Manipur Assembly chun Thoubal district sunga MLA seats pariet Outer MP seat huomsunga um hai chu Inner MP seat sunga zieklut dingin resolution a lo passed. Manipur aiawtu RS seat pakhat hi Thoubal a MLA biel riet mipui hai chanpuol dingin siethat ni raw se tiin state sawrkar chun rawtna a siem tum bawk.

Kum 2014 khan NPF candidate Soso Loro in Outer a non-tribal vote 5,358 chau a hmu. Congress candidate Thangso Biate in 1,06,120 vote a hmu a, MP a tling.

Amiruokchu, kum 2019 khan Outer Manipur a Congress candidate K. James in Thoubal vote 87,962 a hmu. BJP candidate Shekhopau khawma Thoubal ah vote 63,255 a hmu. Amiruokchu, James le Shekhopau an tling naw ve ve. Outer a tling NPF candidate Lorho SPfoze in Thoubal vote 6,450 chau a hmu. Anachu 3.62 lakhs hmuin Outer MP a tling thei tlat el.

A san chu kum 2019 MP election a khan Naga hai vote bel khatah a lut vawng. Naga haiin Manipur hills politics hi a hemdanglam dan le Thoubal Meitei le Mosolman sukpawimawnaw dan trick an mandawk ve tah. Hmar haiin inchuk ding ei nei.

4. CENSUS 2001

Kum 2002 khan India sawrkarin Delimitation Commission a lo indin nawk a. Retired Judge Pu Kuldip Singh Chairman in ruot a nih. Delimitation Commission chun Manipur MP biel pahni le MLA biel sawmruk hai chu Cenusus 2001 sirsana delimitation le realignment thaw tumin hma a hung lak tan a. Chu fe pei chun Manipur a delimitation thaw dan ding rawtna DRAFT WORKING PAPER chu tlangzar a nih.

Amiruokchu, Manipur state sawrkar le Manipur a political parties a tamlemin Draft Paper hi an sawisel. Nasatakin political le security boruok an suklum a nih. Delimitation Commission in rawtna a siem popo kha 2001 Census sirsana a siem an nih.

Census 2001 besana Manipur ah delimitation thaw thei a ni chun

(A). Hills districts pathum hieng Senapati, Chandel le Ukhrul ah MLA biel thar pathum hung pieng a ta.

(B). Hills Districts ah MLA seat pathum ziekdawk an hung ni chun, Valley districts pathum hieng Imphal East, Imphal West le Bishenpur haiin an MLA seat pathum chanpha bawk an tih.

(C). Manipur a MLA seat open seat paliin suktlawm hung ning a ta.

(D). ST reserved seats pathumin sukpung ning a tih.

(E). SC category khawm seat pakhat pek belsa ning an tih.

Hieng hi a ni thei ding thil an ni leiin Meitei le Mosolman hai an bei a dawng em em. Kum 1991-2001 sunga Senapati, Chandel le Ukhrul a mihriem pungdan awi a um nawh, tiin Meitei haiin boruok an hung chawkbuoi ta a nih.

5. CENSUS 2001

Zuk hril zawm pei ei tih.

Kum 1991 a inthawka kum 2001 chena Manipur a mihriem pungdan official Census 2001 in a lo record dan chu hihi a nih:

A. Kum sawm sung India ah mihriem 21% in ei pung a.

B. A telpuiin Manipur ah mihriem 30% in ei pung

C. Valley ah 18% in ei pung

D. Amiruokchu, Hills district pathum hieng Senapati, Chandel le Ukhrul sunga subdivision pakuo ah mihriem 41% a inthawka 169% chenin an pung.

Chuong subdivision pakuo hai chu hieng hai khu an nih

i. Purul, Senapati ah mihriem 169% in an pung.

ii. Mao Maram, Senapati ah 143%

iii. Paomata, Senapati ah 123%

iv. Chapikarong 118%

v. Moreh 69%

vi. Kasom 64%

vii. Machi 58%

viii. Saithu 54%

ix. Chandel HQ 41%

Kum 1991-2001 sung khan Senapati ah 81% in voter an pung a. Chandel ah 72% in mihriem an pung. Ukhrul a khawm chu zat bawrin an pung. Churachandpur a khawm mihriem ei pung deu deu. Valley hai mit ei sukkham a nih.

Chuleiin sakhuona thil ngaituo pha Manipur a mihriem a chanve vel hi eini ringtu ei ni tah. Hienga ringtu ei pung chun kum Census 2021 bawr a chu ringtu ei tam tak el thei a nih. Chu chu Valley a ringnawtu haiin an lo thlir phak ve leiin Census 2001 kha uluk takin an study ve ta a nih. Ringtu hai an la huphur deu deu ding khawm a hawi.

Kum 2007 laia Delimitation Commission a Draft Paper le rawtna chu Meitei haiin Gauhati High Court ah an putlut a. Fresh Census nei dingin lekha an thelut bawk. Gauhati High Court chun hi thil hi nguk takin an sui a. Manipur Hills District pathum Senapati, Chandel le Ukhrul ah re-counting nei ding le Census 2001 chu sukdik dingin sawrkar chu an hriettir ta a nih.

Amiruokchu, Gauhati High Court order chu Naga haiin Supreme Court ah an khing a. A tawpah RGI in Senapati district sunga subdivision pathum Census 2001 record chau chu a hung cancel ta a nih. Chuleiin Naga biel pathum hieng Mao, Maram le Purun a population estimate 39% bawr siemin Census record chu siemthat a hung nih.

Amiruokchu, Hills district danga tlangmi hai Census record a khingtu an la re chuong nawh. Meitei politician hai ngaidan chun kum 1992-1998 a Naga-Kuki hnam buoina lei khan Kuki tamtakin Senapati, Ukhrul le Chandel rausanin phairam dam, district dang dang hieng Churachandpur, etc. a hai an lo inpemlut. Census 2001 tiem lai khan rausan khuo hai a hin mihriem an cheng ta naw a. Hmun dang danga an lo inpemlut tah tiin Senapati, Ukhrul, Chandel, etc a Census 2001 record hai chu BOGUS RECORD an nih tiin an sopui zing. Manipur ram lak phet phet tum hai conspiracy ni dingin an ring a. An do ta char char a nih.

Churachandpur district sunga hnam thenkhat hai population figure "sukpung" an ni dan khawm uluk taka ngaiventu an um.

Census 2001 le inzawma boruok inlumlet lei hin kum iemanizat Manipur delimitation process chu sukthrulin a lo um. Amiruokchu, Manipur security le political boruok a hung tha pei ta leiin nikhat lai khan Delimitation Act 2002 le Delimtation Rules 2008 chu bawzui dan ding lampui ngaituoin Central sawrkar chun thusuokthar a lo siem tah. Chu bawzui dingin Manipur sawrkar an singsa mek. Kum 2026 zova delimitation a khin Census 2021 pawimaw hleng a tih.

Manipur a Hmar hnam chun MP nei thei khawpin population ei la nei awh. Outer Manipur MP seat ah Naga annawle Kuki pakhat lem lem tieng tienga ei inkuoilut pei a la tul. Amiruokchu, hills politics an fuk hun ah Outer MP biela consensus candidate ni thei ngirhmun a ngir chu Hmar hai chau hi ei nih.

6. MLA SEAT DELIMITATION

Census Operation 2021 chu kum 2019 a inthawk khan tan a lo ni tah. Tukum April-September sung hi hun pawimaw bek bek a nih. A tam thei ang patawpa Census ah ei inzieklut a tul a nih.

A san chu kum 2026 zova MLA seat siemthat huna Census 2021 khi an sirsan ta ding a nih.

Manipur ah MLA seats sawmruk a um a. Chuong hai chu (A). Valley/Inner ah 32. (B). Hills/Outer ah 28.

Manipur a 19/60 MLA seats chu ST reserved seats an nih. Kangpokpi hi open seat a nih. Seat pakhat Sekmai MLA seat hi SC reserved a nih. Chu umzie chu Manipur a MLA seats 60 ah 40 hai chu open seats an nih. Hieng sawmli seat a hin a nuom nuom ei ngir thei.

Outer Manipur MP seat hnuoia MLA 28 seat ah, Naga vote 4.2 lakhs bawr a um. Kuki 3.2 lakh bawr an nih. Hmar chu 45,000 bawr ei nih. Manipur a MLA biel panga hieng Tipaimukh, Thanlon, Saikot, Churachandpur le Jiribam MLA biel ah ei cheng.

Kum 1972 khan Delimitation ei lo nei a. Kum 1971 Census dungzuiin CCP le Thanlon MLA biel huomsung chu siemthat a lo nih. Chuleiin MLA biel thar pali ziekdawk an nih. Saikawt, Tipaimukh, Henglep le Singhat MLA biel hai hi ziekdawk an nih. Undivided Churachandpur district sungah MLA seat paruk zieklut an nih.

Chuong hai chu

A. Tipaimukh MLA biel

Tipaimukh MLA biel a hin Tipaimukh subdivision huomsunga khuo pali tilo a mipuiin vote an nei. Hmar tling zing theina biel a la nih. Hnam dang delna khuo hieng Chingmun, Doltang, Suangphumun, P. Munte, Nungsekpunji le Buangmun hai hi MLA tlingna dinga "deciding factor" an ni ngun. Hieng hai hi Thanlon MLA biela rinlut tumtu an um. Chun Thanlon MLA area a Hmar khuo iemanizat le Tipaimukh MLA biela Hmar khuo iemanizat khitkawpa MLA biel thar Pherzawl MLA biel nawr tum an um bawk.

B. Thanlon MLA biel

Thanlon subdivision mipuiin vote an nei. Tipaimukh subdivision a rinlut Hmar khuo hieng Tinsuong, Damdeii, Pherzawl, Talan, Leisen, Thanlon a Hmar delna hmun le Loibual hai chu Thanlon MLA biel ah rinlut an lo nih. Tipaimukh MLA biel a khuo thenkhat le khitkawpa MLA biel thar rindawk tumtu an um.

C. Saikot MLA biel

Saikot MLA biel hi kum 1971 Census sirsana Delimitation Commission in a lo rindawk a nih. Vawi nga lai Hmar ei lo ngir tah. Hmar ei la tling thei nawh. Pu Lala Khawbung kha a lo tling vang. Saikot MLA biel a Hmar khuo hieng Sielmat, Hmarveng, Bethel, Khawmawi, Ngurte, Khawpuibung, Ngurte, Muolvaiphei, Bethel le tuta Churachandpur MLA biela mi Rengkai khuo hi khitkawpa Hmar tling theina MLA biel thar Rengkai MLA Seat nawrdawk tumtu ei um.

D. Churachandpur

Territorial legislative assembly hun 1967 a inthawk khan MLA politics ei lo inhnel ve a. HNU thuoitu Pu Lalrokung Hmar le Pu Ngurdinglien Sanate hai kha CCP district sunga politician puitling hmasatak hai an lo nih. Churachandpur mipuiin MLA dingin ei lo thlangtling veve. Chuong hun lai chun Pansak hai inhnar ei lo nih.

Churachandpur biel ah Mizo hai vawikhat kha an tling. Pu Ruolneikhum Pakhuongte MLA candidate in ei lo inngirtir bawk. Amiruokchu, kum 1980 a inthawk khan CCP MLA seat hi Pansak haiin an lo chang tah.

Hmar ei tling thei nawa chu Churachandpur MLA biel a Rengkai khuo hi Hmar sangkuo bawr chengna khuo a nih. CCP MLA tling tum haiin tling theina "deciding factor" pawimawtakin an hung hmang tah.

E. Jiribam

Jiribam MLA biel sunga Kalinagar, Chotebekra, Jakuradhor le Borobekra ah Hmar ei cheng ve. Jiribam MLA biel a Hmar khuo iemanizat le Tipaimukh MLA biel huomsung Vangai tlanga Hmar khuo iemanizat khitkawpa Hmar tling ngei ngei theina ding MLA biel thar rindawk tumtu an um ve.

Kum 2026 zova delimitation um ding khi ei political hmathlir ni thei ta sien. Chu ding chun Hmar National Union (HNU) khawm an tuoithar tul a tih.

7. THUKHARNA

Churachandpur district sungah MLA biel paruk a um a. Chu taka pathum chu Zo/Paite tling tlingna an nih. Chuong hai chu Churachandpur, Thanlon le Singhat hai hi an nih. Kuki tling ngunna MLA biel pahni a um bawk. Henglep le Saikot ah an tling ngun. Tipaimukh MLA seat ah Hmar ei tling zie.

Manipur tlangmi population 1991

Kum 1991 Census dungzuia Manipur a tlangmi hai population chu a hnuoia hin ei hung tarlang:

A. Naga 3,36,161

B. Thadou Kuki 1,21,994

C. Paite 44,861

D. Hmar 35,767

E. Vaiphei 27,791

F. Zou 19,112

G. Kom 13,004

H. Gangte 12,729

I. Mizo 8,240

J. Simte 7,150

Churachandpur population 2011

Amiruokchu, kum 2011 Churachandpur District Census Report dungzuia CCP district population chu a hnuoia hin ei hung tarlang:

A. Lamka 73,388

B. Tuibong 47,913

C. Samulamlan 25,119

D. Thanlon 18,464

E. Tipaimukh 16,117

F. Saikot 14,361

G. Sangaikot 13,357

H. Vangai 12,678

I. Rengkai Town 8,293

J. Zehnang Lamka Town 7,771

K. Hill Town 2,293

Delimitation le Churachandpur district population

A chunga census nuhnungtak Churachandpur District Census 2011 khi a lo indik a ni chun MLA biel delimitation hun ah Hmar in political chanpuol ding ei nei hmel nawh. Census 2011 record dungzuia Churachandpur district huomsunga MLA biel hai hi delimitation an lo thaw ding ni ta ang sien chu, Lamka, Tuibong, Samulamlan, Thanlon le Sangaikot biel hai population khi sirsan ngei an tih. Khieng khuo panga hai khi unau Paite le Kuki tamna biel an nih.

Chuleiin MLA delimitation thaw a lo ni chun tuta Saikot MLA biel huomsunga khuo pathum hieng Samulamlan (Paite), Sangaikot (Paite) le Tuibong (Kuki) biel khi MLA biel an innitir tum ring a um.

Churachandpur, Pherzawl le Jiribam district sunga ei delna khuo hieng Tipaimukh, Saikot, Vangai, Rengkai Town, Jiribam huomsunga ei population khi iengza a la tling nawh, sawrkar record sirsan chun. A san uluk taka ei sui nawn a tul tah.

Paite population 2011

Sawrkar Census 2011 vekin a hril dan chun ei unau Paite tawng hmang India ah 79,507 an um a. Chu taka 55,031 chu Manipur a cheng an nih. 22,214 chu Mizoram ah an um. NCT ah 496 an nih.

Churachandpur Census 2011 record khi a manipulate-tu an um ka la ti nuom nawh. Meitei le Naga hai angin Court tlung tum ei tiu, ka ti nuom chuong nawh.

Amiruokchu, hmalak phawt dan ding thenkhat ka tarlang nuom:

(A). Census 2021 khi ngaipawimaw hle tang ei tiu. Pansak hai chun Census 2011 a khan an ar le vawk chen an lo thunlut, an tih. A tak a ni diem chu?

(B). Hill House Tax return regular deuvin peng ei tiu. A petu khawm pung tum ei tiu.

(C). Voter ID nei thei popovin electoral roll ah ei hming thun hlak ei tiu. Inchawkbuoi tum naw mani.

(D). Kum 2026 zova MLA biel delimitation an thaw pha Hmar tling theina ding MLA biel thar pathum rindawk dan nguk takin ngaituong ei tiu.

Churachandpur District sunga CCP MLA biel, Saikot MLA biel le Pherzawl District sunga Thanlon MLA biel le Tipaimukh MLA biela Hmar delna khuo thenkhat khitkawpa MLA biel thar pathum ei satdawk thei ngeina dingin Census 2021 a hin inthun chur chur ei tiu.

-Ziektu

Dada le Jojo Pa,
Hmarkhawlien, Cachar, Assam

1.3.2020
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate