Kum 2012-a HSLC exam ka zo khan Bulandshakr District, Uttar Pradesh-ah khaw chûte pakhatah ka zu fe a. Chu takah chun ka pahaiin PMS school pakhatah rawng an bâwl a. Chu tum chun an hotu pakhat aûawin Sierkawp ka thei ang angin ka zu hril ve a. Nikhat chu pâwl 4-hai bel, pei, sem le puntûr kan ‘test’ tir a, to thapa an ziek lai chun a nuhnungtaka inthung, Vikram an ti pa chu a hung tho thut a, a classwork bu chu a mi hung pêk a. Chuonga a dawnnahai ka endik lâi zing chun, “Vikram, i lien pha iem i ni nuom?” tiin ka hang indawn a. Vai dungsâng le nuhmei nei ngam rak khawpa lien tah pâwl 4 la’nchûkpa chu an ngâituo vung vunga, a kutchalin vântieng a khûk phuta, “Sir,… Pilot ni ka nuom!” tiin a mi dawn a. Ka lungril khawlâitak amani chu a dêng khawpel. An tin fel vawng hnung chun ka lungrilah, “Tutak hin Vikram chu a pa lo panin bhel-gari (bâwng-gari ang) ‘pilot’ a ta, a homework rêng rêng hrefu tanaw nih” tiin ka’n ngâituo a.
Mitinin lêkha hi ei inhâwmthaw leia ei inchûk a ni naw a. Inchûknain khawvêl a rûn hne ta ngang a, Sûra’n a sekibusuok a dehâwn anga nuorthusim ding nei lova inchûk ei ni lem. Eini lâi ang bawkin ei ruolpa Vikram khawm hi beisei ding dang nei lova inchûk tawk tawk a ni a, a ‘pilot’ ni nuom hi a sûnghaiin an hrietpui ka ring naw a, inchûkna boruok an khawtlângah an lêng ve naw leiin ‘classroom’ a mâksan pha ama ngêi khawmin a hrietfûk ta ngâi naw a nih. Kei khawm ‘DM College” tia hrietlâr, Dhanamanjuri College, Imphalah BA 2nd Semester inchûklâi ka ni ve a, ka lienphaa ka ni ding ruok chu khuonu’n khawvêl a her danglam dânah ka’n nghat leiin ka la hril thei nawh! Anachu khawvêl mi hrietpui nawnahai theinghila tumru taka kan inchûk pei chun USA panin ka ruolpa Vikramin vuongna’n a mi la phur el thei a nih!
Hlâwtling ngêi dinga inchûk ding chun a mimal sengin ei zir a tul ti chu a hretu vawng ei nih. Amiruokchu, mimal izirna ang thoa pawimâw chu a mi huolvêltu ‘environment’ hi a nih. ‘College level’ lem hi chu mani inthunun harsa ei ti hun lâi tak a nih. Ruol le khawtlâng boruok hin a nuom dân dânin an mi hêm thei hlak a, an mi hêm ngêi theina ding hin inhâwkna lungril ei lo put tât hlak bawk a nih. College tha nasa takin ei zawng hlaka, pâwl sawmpahnih ei zo huna lem hin chu khawvêl hmu ei nuom ta hlak bawk leiin ramchangkâng an tihai ei pan sup sup hlak. Ramchangkânga an collegehaia chun inchûktirdânhai khawm a lo changkâng ve peia, a kâihai khawm inhnar an um hrim a nih. Amiruokchu, ei thiem nuomna lungril a lo detzo naw huna chun, ei college hmingthatnain a mi dawmkâng nêk hmanin, ei umna khawtlâng boruok inkhâwknain a mi keihnuol zuol lem ti hi ngâituo a pawimâw hle niin ka hriet. Mi rama zu tlahawl nêkin mani rama ‘active member’ mei mei ni hin lukhâwng nei lem a tih!
Kei ka kâina DM College hi Manipura college hming inthang ve pâwl ni sienkhawm, district tina chethei deu haiin vaimuol an mi liemsan tah a, a chethei naw po kan zu’n hmukhâwm hlak a nih. Zuk inhnar ding taluo chu an vâng hle! Hitaka Hmarnâu kâi keini lem hi chu a ‘chetheilo inngâi’ ti po kan thaw a ka’n inzui ral ral hlak! Zân a hung inher a, vêng um ni inlang chu thlavar zânhaia dâm sumphuk annawleh khawlâiahai dâm inhmukhâwm thei ding kan na. Annawleh, khawpui kha lo baw rawk inla chu ‘Movie Theatre’ annawleh ruolhai inhluonaah lêngin hunâwl kan hnâwkhawp thei ding bah! Nisienkhawm keini ruok chu kan umna chitah kan inri rêt rêt phâk tawk a nih! Anngâi zuol poin ‘WhatsApp’ groupah inri dal dalin titi kan sep a, ruol dang kan ngâi chuong nawh! Anachu, ruol ngâi ve tho sia lêkha tiem tul leia lo thangphâklohai chun chân ropuiin an inngâi lêm chuong nawh! Chun, Hmâr kan la tlâwm a, rûhâu kan la nei phâk ve nawh. MIL class lem chu kan la lâk dukdak thei nawh.
DM Collegea Hmârnâu kâihai kan vângneina bûk umsuna ka hriet chu vêng kan la hnai a, kan umna hmun ngêia khawm “Hmârram’ kan la themphâk zingna hi a nih. A châng lem hin chu zothlifûmin a mi la thâwi phâk riei rieiin ka hriet! Ei hnam culture khawm a la det a, khuolrama um intina hrim kan nei nuom nawh. Manipur hi ei ram a ni ve a, Imphal hi a khawpui; hi hmuna ei hnam ban sukdettua kan thang phâk hi ka’n suong em em el a nih.
Midangin “Ka ta” an tina ramah thingban zu put lût nêk hmanin, ‘Ka ram” ei tina hmunhai hi ei thlahaiin, “Ka pu ka pa ram ngêi” an ti theina dingin zung innghet zuol pei inla chu Hmâr thing khawm hung pârsuok nâwk ngêi a tih. Sim thing a pâr sâwt ta a, ei vêl a hnâi tah! Ra insuo ngêi dingin inchûkhaiin thang lang ei tiu.
A tâwpna taka dingin DM College, Hmâr Students’ Association intanna a ni ang hrimin a sûnga HSA unit khawm inthanglien sien. Hi article tiemtu inchûklâihai po po hlâwtlingna chibai!!
(Hi article hi DM College HSA Unit in ‘Article Writing Competition’ a buotsai a, lâwmman 1st dawngtu thuziek insuo dingin a rêl anga hung insuo a nih.)
