Hla siemtu chun “ Rinum thlemna ka tuor laiin, Hlingin ka ke an huol vel lai; Lungril taka ka ngaituoin, Lalpa i mi ngaituo ” a lo ti nih.
Tulai ei hnam ngirhmun ei en chun mihai, hnam dang hai ei kawl le kienga umhai ta ding chun ennuom le chanchin ngainuom um tak siem eini chau annawm maw. A nawn a nawnin ei sipai hotuhai chu mi vervek lungril i phîr khum hai hre lovin manin an uma. Hieng ang chanchin lem chu thup tum rak inla mi’n an hriet zuol sau sau lem am a ni aw ti thei dinga um. Chu chau ni lova, Chuachandpur phairuom sûng ei hang thlîr nawk chun ei hnam chu mi hai i sirde hnam ei intia, ei hratnawna po po, mi ei phak naw na hai po po le ei tluk naw nahai po po chu hahipin ei bau sip purin ei hril ei hril ringawt el a nih. Hang ngaituo sei pei lem chun hnam beisei bo khawm in ti nuom hiel tang ei tih, ring a um. A nina tamtak a um, kawng dang dang ei hang thlîr a Hmar hming inlang theina chie a tlawm ta em em a nih. Hi hma khan chu Sawrkar Office a hai khawm hril ding ei la um deu nuol a tu hri hin chu râm tieng ei pan ta a hawi. Thil ni thei le ringthlak a ni ding???
Ei hnam hratnawna, ei chau na, mi hnam ei tluk nawna hai chu ei intuo hne taluo ta niin ka hriet kei chun. Hieng thua intuo intuo nek hin ṭhang la hung thar pei ding hai kuomah hin ei thil thaw na zawn seng a ringum taka thaw fan fan ding damin infui tawl ta lem inla a ṭha ta lem naw d$m a ni aw tiin ka ngaituo hlak chu tie. A nuoma ei chau na manih, mi ei tluk nawna le ei hratnawna hai po po ei dap ngat ngat a chu a kha ei ti ei ti chun hma ei sawn taluo inring nawng ei tieu. Ṭhang la hung thar hai ta dingin beiseina beiseina ditum takel siem tum pek lem tang ei tieu. Chu chun phur tharna hai a mi pek ngei ring a um. Mi pakhat hin khawlam a nih Civil Service amanih, SSC exam amanih lo fethleng ta sienla chu mi pakhat dang hin a hung thaw nuom ve a kha pa khan nasatakin an tak zie le beisei a um naw thu hai lo hril khum rak el sien la chu kha exam pe nuom ve tu pa kha chu a phur ring a um ta nawh. A ṭhul lem hman hman khawm ring a um. Chuong a ni lei chun tuta hun hmang mek hai bengvar tak tak hai nang le kei hin ei ram ei hnam ei hnufuol zie chu ei hriet ta sa a ni kha, iengtin am ṭhang la thar ei ta? Iengtin am pênkhat pênhnia hnam dang lo hmasawn lem tahai hi letkhup nawk thei ei ta? tihai hi ngaituoin ṭhang hang la thar sau sau ei tieu aw. Ei lungril put dan hai khawm hi thlak danglam met met chu a hun ta thao an nawm a nih? Lungril pangngai mihai neka hnufuolna thu puta um ngat ngat el hai khawm hi bân a hun tah.
Rev. H.P. Runremthang a lekhabu siem My Seminary Memoirs ti kha ei tiem tawl deu fur ta ring a um. Hieng hin a ziek a nih “ Eini rawi inkhi dana chun malsawmna ei dawng deu anleh Lalpa’n a mi umpui niin ei inhriet a; harsatna’n a mi tlakbuok deu anleh Lalpa’n a mi maksan tah niin ei ngai nawk rawp hlak ” A lo hril indik kherel maw. Harsatna chi dang dangin a mi hang deng chu in ngai naw a lo harsa hlak bawk sie. Ei hnam hin Pathien ei ring dan hi ei lungril chenve chau ring ei ang. Ei hnam mizie hi ringtu inti ve sie amiruokchu harsatna, rinumna chi dang dang tuok hun chaua a siemtu Pathien hrefu hlak chau mi ang ka tih. A malsawmna dawng hai khawm hre nuom loa a beidawngna le harsatna a ituok hai po po inzawt a mani le mani insuk lungngaia lungzing taka um hlak mi. Ei Lalpa Pathien hin a ihmangai taphawt chu a thunun hlak a ni ti hi hre thar ei tieu.
Churachandpur phairuom hang thlîr nawk inla a hmun dang ei va hriet phak rak naw leiin. Hmar khuo a hai pucca road a um naw, lam ṭha a um nawh, sawrkara hamṭhatna ei dawng naw hnam dang hai i dawng ang ei tia ei nuor senga ieng ei thaw thei nawh. Mi hnam hai chu electric, lampui ṭha tak tak annei ei tia. A ni ngei kawng dang dangin inkhîng ei ta thlîr bawk ei tieu. Pathien mal mi sawmna chu a dang tieng dei a lo ni nawk hlak. Inhmaw taluo nawng ei tieu. Addict a tam lem hi Hmar hnam an ni nawh. Rûkru a tama tam hai hi Hmar ei tlawm em em. Bazara addict tamtak inlawna inrûk ding zawng vel hai hi Hmar ṭawng hmang hriet ding an um rak le. Pasie le mi isirde angin ei inngaia chu ei hausakna ki hi ki dang dei a nia ei lo hriet naw a ni chau lem. An choir tam lem hai chu ei hla ṭha tak tak hai naw chu sak ding an hriet naw ti inla an khel em di'm? Ei hla hai hmangin ram ei lak zing annawm. Eini ei lo inngai sie raka chu anni hai mi ngaia chun ei lo ropi vieu el theia, tum a hrie ei va um? In ropui tak takel an inṭhuta inhawi ti angin an inlanga chu an nau, an tu le te hai hi hriet phak lova nasatak suolna tuipuiin a i lên hai an nih. Ei fihliem ei ti der nawh. Anachu ti thei dingin thil a um.
Chu leiin ṭhang har ei ta ei lungril put hnufuol tak le mihai i diriem em em, mi phak nawa inngaina hai hi peihmang ei ta hi neka hnam changkang le inṭhang mihai i entawn le hnam inhnar um tak ni nasa tum nawk zuolin ṭhang la lem tang ei tieu. Chau tak le hratnaw taka ei inngai lai, mi hnam hai phaklo le mi hmusit a ei inngai lai khawm Lalpa chu Joseph kuomah a um pei ang khan ei Hmar hnam kuomah khawm hin Lalpa chu a um zing annawm ie unau! Chun, harsat hun chaua Pathien bêltu ni lova malsawmna ei dawng lai le hun hlimum ei tawng lai khawma a ma betu le ringtu ni zing dingin ei in fiel thar a nih. “ Lungngai hungin fehmang sien, Nun inhawiin rinum sienkhawm; Hi ka hrietin ka lung a muong, Lalpa I mi ngaituo ”
Sunday ( 22.07.2012 )
