HNAM-IN KRISTA LUNGRIL A PUT AM?

~Joe Sanghmingthang Khawbung

Khawvela hin mihring chi dang dang ei cheng a, ei hmelhai a dang seng ang bawkin ei ngaituonahai khawm a danglam fir fer tawl. Mi mal tin ngaituona khawm a danglam a, ei beiseina khawm an ang vawng nawh. A then chu lung-pu-tut nei ei um a, a then ruok chu mi nun innem tak khawm ei um bawk, a then chu lung inhmaw tak ei um a, a then ve thung chu lung inuoi tak khawm ei um bawk. Chengna hmun izir khawmin lungril hi a danglam thei khawp el, vai-hai laia cheng ngun chun vai lungril an put nuom hlak a, sap-hai laia cheng chun sap lungril an put nuom bawk.

Mi mal el khawm an nawh, a hnam telpui khawm hin lungril put dan bik chu ei lo nei a ni awm. Ei chengpui zing zing khawm nihai sienla hnam hran le hnam hran chu lungril nuom zawng an ang tak tak thei ngai nawh. Seilenna an ang naw chun hril nuom zawng an ang tak tak thei ngai nawh a, ti ti kal an rem fuk tak tak thei ngai meu naw chu tie.

Chun, a mimal le hnam el khelah ei ringna khawm hin ei lungril a fensa rawn hle. Sakhuo tin hin ringdan le ei sakhuo fepui dan ei nei seng a. Ieng sakhuo zuitu khawm ni inla ei sakhuo zuiin ring dan ei nei chu ei zui dinga ngai ei nih. Khawvela sakhuo dang dang hieng Hindu, Muslim, Sikh, Buddhist le a dang danghai khawmin an sakhuo zuituhai chu an inchuktirna zawm dingin an beisei ve. Eini Kristien-hai lek lem hi chu ei huop lien hle el a. Ei iengkim deu thaw hi ei sakhuonain a thunun ding anga ngai a nih. Chuong anga nun hmang nuom lohai chu ringtu tha an ni thei nawh a, society-a mi entawn tlak loah ei sie deu tak hlak.

Ei Pathien hi Pathien thikthu se tak a ni leiin a mi dinga a thlang ta vekhai chu ama dit dana um dingin a phut tlat hlak. Thuthlung Hlui ei en chun Pathien-in Israel-hai a thlang a, ama ta ni dingin a dit a, a dit dana um dingin a phut bawk. Pathien-in Israel-hai a thlangna a hin khingtieng tieng (both parties)-in thaw ding an nei. Chu chu Pathien-in a thlanghai an ni leiin malsawmna pek a tiem a, humhim an tiem bawk a, fak le dawn khawm hnienghnar taka pek an tiem. A mi Israel-hai khawma thaw ding an nei ve chu Pathien thu awi a, a dan zawm a, iengkimah ama chau ring ding le ama chau sie chunghnung tlat dingin a dit.

Israel-haiin Pathien lungril ang an put a, a thu an zawm sung phawt khan chu malsawmna tam takin a vur a, mihai lai khawm chan tha an chang a, mihai hnengdein an um ngai reng reng nawh. Beiseina hring leh mihai chungah an leng zar zar a nih. Pathien thu an awi a, Pathien lungril an put sung chun an hnam a dam a, an ram a dam bawk a, an sir le vela hnam danghai khawmin an inza em em a nih. Amiruokchu, Pathien lungril an putnaw chara inthawk khan an harsatna chu an tan a nih. Pathien iengkim thawthei neituhai nihai sien khawm an Pathien chu iengkhawm thaw thei lo angin a to tawk tawk a. An va hang thaw suol chieng de! An hnam, mihai inza em em ni hlak kha, mihai hmusit an hung ni ta a. An ram ram tha tak le ra nuom tak kha ram tawl an chang zo ta a. Beiseina reng reng nei lo angin an um el a ni kha. Hmar tieng lalram lem chu Assuria-in a hnelak a, an innei pawl tir a, Pathien hnam thlang ti thei lo hielin an sawisak a nih, a mihai khawma Israel am ka ni ka ni nawh ti hre thei lo khawpin an um ta a. Sim tieng lalram khawm an bang bik chuong nawh, Babulon lalramin a dittawkin a sawisak a, innei pawl iemani zat an um ve, ana chu hnam anga an bo el ding Pathien-in a phalnaw leiin an la dam tawk tawk chau a nih. Thi vang vanga hring zing siin, tihai ang pawl khan.

Hi a chunga Israel-hai chanchin ei hril ngirhmun hi ei chang ve man ta ding maw? hnam anga bo naw tawk chau hin Pathien-in a mi sawisak am an tah? Ei ngeituo ta hlak am? Pathien hmangaihai ei ni a, inhma khan chu mihai ngaisang le entawn tak ei ni hlak, amiruokchu, tuhin chu mihai inza khawm ei kai zo ta naw a, an nuom a ninga an mi sawisak thei zingin ei um chu an ta hi. Ei hnam hin Krista lungril ei la put zing chu nisein hieng bek bek hi chu ei ni ring a um nawh.

Thuthlung Thar tieng ei en nawk chun Isu Krista neitu hnam iemani zat ei hmu a, chuong laia chun eini Hmar-hai khawm hi ei thang ve. Kristien zaah za insal ei ni leiin Krista inlalna le Krista lungril put dinga phut ei nih. Anleh Hmar-hai hin Krista lungril ei put chie am? Krista neitu hnam ei ni ta leiin ei ngirhmun hi a zalen lai zingin khir tak a nih. Ei hnam sungah pawl hrang hrang ei um a, HI, HYA, HSA, HWA le a dang dang. Hieng ei hnam thuoituhai hin Krista lungril an put am? Kohran a ni naw lei el a Isu thang ngai lo ding anga ei ngai a ni chun ei ngaituona a persan chieng hle ning a tih. Hnama hin Krista a um a ngai a nih. Krista lungril put lo ei ni chun ei hnam hin hnuoi tawk lo van tawk lo ngirhmun la chang ngei a tih. Chulei chun hnam thuoituhai hi eiin en fel rawp a pawimaw.

Ei hnam sunga hin ram le hnam hmangai tam tak ei um a, hienghai khawm hi eiin en nawn chu a pawimaw hle ding a nih. Hnam le ram humhimna ding chun chengrang ei chawi a ngai hun khawm um ta veng a tih. Amiruokchu eiin ngaituona dinga ka dit chu Krista lungril put zing pumin ram le hnam hmangai eiin ti am? annaw leh ram le hnam thang-maw-bawk le hnawksak ei ni lem ti hi a nih. Mipui ta dinga tium ei inchang am, annawleh mipui ta dinga malsawmna, ram le hnam ta dinga malsawmna. Mipui thang lovin tukhawm ei um thei nawh a, hnam anga hi khawvela hin ei um sung chu mipui mamaw lo tukhawm ei um ring a um nawh. Chulichun mipui anin za thiem ve a ngai khawp el, chuong annaw chun damkhaw suokna ding a um nawh.

Kohran khawm hi eiin en fie chu a tul awm de! Kohran thuoitu le kohran mipuihai hin Krista lungril ei put tak tak am? annaw leh mani kohran ringawt suklien ei tum lem? Kohran hin Krista lungril put zing puma kal ei pen naw a ni chun inkhawmpui tumtiek tieng ang ni ngei ei tih. Kohran sunga khawm hin mani sung-le-kuohai chau ditsak tlatna ei nei a ni chun Krista lungril ei put naw hle ding a nih. Laibungism hin Kohranah ro a rel ding a ni nawh. Hmar Kohran tam tak hin chu laibung le chi le kuong inditsakna ei lakna hlein an lang, hieng khawm hi pei vat ding a nih, a Krista lungril naw em el. Kohrana chun mi tin inleng an ta, Krista an lal tak bawk ding a nih.

Krista’n mimal/kohran/hnam a thuoi naw chun a bohmang ngei ngei hlek a, chu chu lan dik pei bawk a tih. Ei hnam hi ka ngaituo hlak a, bohmangna lampui tieng pan hin kal ei pen mek amani aw! ti dingin a um chu tie. Ei nghatna tieng tieng ai-kaw-tawp thang an hril ang el ei nih. Amiruokchu a lan hnu nawh, ei suolhai sima Krista tieng ei pan a, ama lungril ang ei put nawk a ni chun hmun hlak taka inthawka mani inlum ngei tieng pana hlim taka ei inlawi ang elin beiseina leh ke penruol thei ei tih.

Hnam thuoitu hai, Kohran thuoitu hai, ram le hnam hmangaitu hai, le Hmar mipui hai po po hin eini seng zuk indawn sin hman ei tiu. Ei hnam hin Krista lungril ei put chie am? mani lungril puksuok ringawt a khawsa am ei nih?

Mani unau thisen ngei khawm inza lova la tu chu Pathien-in a ngaidam ngai naw ti ei hriet kha. Krista lungril puttu chun a hmelma khawm a hmangai ding a ni zing lai, ei ni Krista lungril put inti sihai hin mani unau thisen ngei khawm kut kei thak lova ei lak a ni chun ei hmabak chu boralna ning a tih. Tu am hnam hmangai? Krista lungril puttuhai hi hnam hmangaituhai an nih. Asan chu Pathien chieng taka hmutu chun a hnam a hmangai hlak leiin. Isu Krista neitu inti si hnam hmangaina chang hre lo chu a hmangai tak tak ring a um nawh. Hnam hmangai ei ti hin thil dang dang kawk thei ngei a tih. Khawlai hmuna um inla khawm ei nau le tehaiin ei hnam tawng an theinghil naw khawm hi hnam ei hmangaina chi khat chu a nih. Chuong tieng chu ei hril tum annaw leiin hril sei dal ei tih.

Hnam-in Krista lungril a put am? ti hi zawna eiin pek seng ding ni sien. Krista nei ta si a Krista lungril put lo hnam chu hnam boral la ni pei an ta, Krista nei ta sia Krista lungril puttu hnam chu la ding chang pei a tih.

Ramlai Rose Par

~Joe Sanghmingthang Khawbung

Kan naupang lai chun leilet kan nei hlak a. Chu leileta bu chingna ding chun nasa takin sin kan thaw hlak a. Chu leilet keiletna ding chun bawng kan hmang hlak. Chuongchun zing tieng inhma tak, vai pathien tho hmain kan thova, chuongchun pei lo tak pum dei bawk si.

Lokei hun hi phalbi lai a ni hlak bawk leh, zana zan zakuo ka nei sun suna inthuom in, Khuonu mi pek kan puon nei tawkhai chun lum tat tatin ka zal hlak a. Chuonga lum tata ka zallai chun zingkar a hung ni a, lokei dinga sinthawna thuomhnawa hang intlak chu, ka khawvel thil tawnga chu hi baka thil rinum hi ka la tawng ngai nawh.

Chuongchun lo ei hang kei a, sawl chu a um thei ngei. Bu phun tuk lem chun aw! sunlai dar 12 chen dam sinthaw a ngai hlak leiin phing a tam thei hle. Bufak a hung hun a, sunghaiin ina inthawka arpui intui lai ngat an hung zeuva, ei hang fak tak tak chu aw, phing hmul an khat phat thei chu tin. Vawikhat lem chu bu ser chenve zet ka fak vawng chu tie!

Bufak khawp chun naupang ti takah bawng ching dingin fe a ngai nawk a, ruolhai leh inhawi kan ti thlang thei khawp el. Lekhadeng hi kan chawi a, saihlum bawt kan thaw hlak a, sunni chu kan intawi ve el hlak.

Nikhat chu ka lekhadeng kan hnik deu mani ding ka bawng chinghai chu an bo ta tlat el le. A zawng ding chun kan thawk ta a. Bawnghai chu kawlrawk (bawngin an ri thei ringa an awr) an awr leiin a riin ka zawng a.

Rala inthawk hin ka bawng kawlrawk ri chu ka hriet nal thei a, chu ri tieng chu ka pan ta a. Rala inthawk chun ka bawnghai umna chu ka zuk hmu thei a, an umna hmun chu a mawi ngang el. A vul chuk el a nih. Pi le puhaiin pielral hmun mawi em em el, nat tinreng umnawna hmun, hmun mawi an hril kha a ni dim aw! ka ti hiel chu tie.

Ka pan hnai deu deuva, a mawi deu deu bawk a, a par chu a then asen dam, a then avar dam anni tawl a, a par rawng inzep dan khawm chu a bua ziek ang tlap hi a ni ringawt el. Chuong lawma par mawi le, mit la tak chu hmu kan hawk ta em em el a, a tlan hin ka tlan a ni tak.

A hmun ka tlung khawm chun a mawina chu a chuoi chuong nawh, a mawiin hmu nuom a um deu deu lem mani ti dingin a um hiel a nih. Hun iem a ni chen chu rauthla rama cheng angin kan ngai hiel, ka hang thanghar meu chun chu par mawi tak bula chun ka lo ngir zing el. Rala inthawka ka hmu mawi em em el chu RAMLAI ROSE PAR hi a lo ni zing el a.

Chu ramlai rose par chu lo fing khat zet dinga lien hmun hi a lo hluo a, amin an hril kumpinu ram khawm kha a hawi hiel awm ie! Chu ramlai rose par lo fing khat zet hluo khela chun ka bawng chinghai chu an um a. Chu ramlai rose par chu ka fe thlang a ngai leiin ka hlim em em el a, fekar nghak hla chun kan za zek zek el a nih.

Ka hang fe tan ta ngei a le, ka ring ang a lo ni naw fet el. Ramlai rose par mawi em emhai khan hling inzum tak tak le sei tak tak hi an lo nei tawl a. Ka fe sung phawt chun azekei..azekei…ana…ana…ti ngawtin hun ka hmang zo hi a ni tak. Chu ramlai rose par ka hmu thei china inhthawka a hmun ka tlung chena mawi em em le ama ngei them a, amaa cheng ka nuomna kha nghilin a um a, ramlai rose par lo fingkhat zet hmun ding ka lawn suok meu chun kan thi neng nung el a nih.

Ei ringtu nun khawm hi hieng ang deu hi niin ka hriet hlak chu tie. Ral khata inthawka en chun ei mawi em em a, ei kuom an tlung chen khawmin ei mawina chun danglamna ala nei chuong nawh. Amiruokchu miin an mi pal a, einiah hung chenga fak ding an zawng pha ruok chun fak ding an hmu ta ngai nawh.

Ramlai rose par mawi em em angin mihai hmua chun ei mawi em em a, zing tawngtai chenin lawmman sem ding nihai sien chu lawmman pakhatna khawm la thei ding khawpin ei mawi hlak. Amiruokchu, mani ringtu puihai demna le hrilsietna chu bansan si lo, rawngbawlnaah mitha ni si lova mani sunghai anni lei ringawta ditsak hlur el, ṭawngṭai le inkhawm chang chun a hlap fuk tak pawl chu ni zing si. Mi dang an kaisang ding nek chun mani laibunghai/sunghai inhnikna nei bek bek lohai pawt kai tum tawk tawk hlak…
Ramlai rose par khawm a mawi em em el, amiruokchu a mawi ang hu’n ama tak takah fak ding le hlimna ei zawng tum chun natna ding ngawt a ni hlak. Chuong ang ringtu, mawi em em el, amiruokchu mihai einiah mihai an hung cheng ding phat phat inpan neng nungin ei insuok hlak chu a ni hi. Hieng ang ringtu hi iengzam um ei tih aw???

 

Zanril Laia Berampu

By Joe Khawbung

Zanril Laia Berampu ~Rev. Thangngur

1. Zan ril laia berampu,
Bethlehem phula riekhai kha;
Van tieng thli ri’n a hung ṭhawng,
Ngai dingin an tho va.
Lawmna thil a hung hrang del del,
Angel rawl thangkhawka chun;
Mi tin ta ding inpak tlak Lal,
Krista piengna thu hrilin;