Showing posts with label Gospel Songate. Show all posts
Showing posts with label Gospel Songate. Show all posts

Beiruol Puntîr

No comments

September 11, 2019


~ Gospel Songate

Kum 1521, Tuolbuol  ni 3 laia dodâltu (Protestant) hotu Martin Luther hnawtsuok a ni khah, vawisuna kohran mipuihai hin a thubul ei hriet naw ring a um nawh. Catholic kohran puipa á¹­henkhathaiin rawngbawlna thienghlimlo an hmathe leia inirsuok a nih ti ei hriet. Martin Luther ang pa huoisen kha um naw sien, ‘Vân lekha’ inchaw tâng ei ta, pulpit sîpa inthawkin ‘sandamna’ thu ei sopui vet ta naw ding a n’a!  Sienkhawm, tangka sum thilthawtheina nêka thlarau beiseitu Martin Luther hnungzuituhai hin, á¹­obul ei pêthmangsan chu a ni tak tah. Martin Luther huna inthawk kum 500 lai a liem tah a, ei ngirhmun ding âwm khawm chu suongtuo thei rei ruoi a nih; takna nêkin dat tieng. A chieng chiengin ‘Pawisa ei sie-lal tah’ ei ti nuom êm naw khawmin kohran huongah Isu nêka ei buoipui chu a ni tah.


Ṭobul Mizoram Presbyterian kohranin Thlado (June) 1918 khan beiruol an hmang á¹­an a. Nikum 2018 khan kum 100-na an lo lawm dêr tah. September thla beiruol tia ei hrietlar hin á¹­obul thuchel a nei :–
1.   Thla chawhmâ (kâr 2 sûng) chu tuolsûng kohran insukhratna ding, lo insukthienghlimna ding le, thlarau le taksaa lo insukmukna huna hmang ding ti a nih.
2.   Thla chawhnung (kâr 2 dang) chu hratnaw, châu le ringnawhai ta dinga hun hmang ding, pakhat bêk kohran huongah á¹­huoilut tum ding ti a nih.

Chun, beiruol hma khawm hin lo ṭawngṭai nasa dinga infûi a nih.

Tulai thilumzie anga THAWLAWM bituk siem le Headquarters inmawmna ding hi beiruol piengsan a ni nawh.

A hlâwk am? Semtember thla beiruol hi hlâwk taka hmang zeu zeu hlak um ei tih. Mimal le kohran tina ei á¹­hathnempui dân chu dang a ta. A tlangpui thu chun beiruol leia nun danglamna hi hmu ding a vâng ngang el. ‘Ei thupui chu a á¹­ha ie...’  ti thei pawl hi chu ei um nuk a, mihai tiem thei ding a á¹­hâl râ ang bêk thlarau râ hmu ding a um chuong nawh. Kohran á¹­huoitu tam tak khawm mitmei vêng mana inkhâwm hrâm hrâm hmu ding an tam. A ieng po khawm chu ni sien, nutling patlingin zan 30 sûng ei buoipui râsuok hi hang sût chet chet inla, hlâwk ei ti chie am? Mâni indawn ei tih.

Hratna am châuna? Mimal inah ei va beiruol hin Pathien thutak nilo intlun nei pal hlau rawi ei tih. Inkhatpa tam tak kamcherek (refreshment) man dinga buoi an um a. Thingpuisen el an lo hlui châng, beiruol thupui nêkin hmûr a hluosip nuom lawi si! Thawlawm beisei zat (Headquarters bituk a tam si) nei karin beiruol report in tinah ei hang pêk a. Chu zat chu pe ro, ti chie si loin mi dang pêk zat hril thâwi lep lep chîng hlak ei bo nawh. Chu kakhâwk chun hratna nêkin ei va beiruolpui sungkuo a sukhliem hlak a, kokhâwm chu vâna râ, Changer thlaah inkhâwm ei pung duok bawk nawh.

Thawlâwm le Bituk Tiksie hrim hrim lo um tho dê hai sien khawm, nei phawt chun Pathien rama uikawm taluo hi ei tam nawh. Mi’n a sungkuo ngirhmun sût chet cheta thawlâwm a thaw hi va phût bel sa ding a ni awzâng nawh. Thawlâwm  hi Pathien ram hmangaina leia lawm taka thaw hi a nih, Bituk ruok chu tisa mit tlung nuomna leia sukpuitling a ni rawp.

Beiruol nghaisana bituk pawisa khawn ngaituo suoktu hin beiruol hlutna a suosam ka ti naw thei nawh.

Beiruol Tuortu Nu-le-pa á¹­henkhat nauhai zilnain ‘Ka châwmsa/Ka nenetuia ka châwm’ ti chîng an tam. Naupangin a’n á¹­hanglienna kawngah mawphurna a nei nawh. Naupang a lo fel deua hril a zawm nuom vieu chun nu-le-pa vangneina a nih. Amiruokchu, nau suol le hlawsam a ni chun nu-le-pa mâw lieu lieu a nih.

A thlaa thla pumhlûm tawp zan tin naupang, enkawltu boin an um chun inkhâwm zan tin inla khawm a bahlâna chu tam a tih. ‘Inkhâwm a á¹­ha nawh’ ti tiengpang a’n nawh, inkhâwm a pawimaw ruol ruolin nau enkawl khawm ngaitha thei ding thil a ni nawh. Thil hi a ‘inchawitawk (balanced)’ tê hi a um vawng. ‘Beiruol leia suol phâ an um nawh’ ei ti ni thei, tlangramah chu naupang exam result-ah khawm hriet el thei a nih. A’n khâwmhai khawm hlâwk êm êm lo, naupangin tuor bawk!

Ei phâktâwk Kohranin program ei induonghai hi a rethei deuhai inkiltawina ding ni pal a tih, ti hi ei ngaituo hlak a pawimaw. Rawngbawlna ei i-ti ta po po pawisa lâkkhâwmna hmangruo vawng a’n chang el ta hi, ringtuhai beisei tak khawm hi iem a nih tah aw...! Pathien ram suklien dinga rawng bâwl ding ei nih ti hi ei chieng thawkhat. Pathien hmangaina pawisaa inhliekhû tir ding a ni nawh, ti khawm hi chieng thar inla.

Ei phur zo naw ding ramthim invawi ṭeu khawm bansan a hun tah. Ei phur zo tâwk Missionary 2 amanih ei châwm leh hne takin thaw phawt ei tih. Pahni khawm châwm hne ṭhalo khan 3 châwm ei tum; number tam hrim hrim lawm ei ni chun iem hril ei ta!

Khuo tinah fâkfawm zawng, suong-insam lek leka hringnun hmang an tam. Ei Hmar chanpui, thisen inzawmpui, Biek-In hmunkhata ei inlawpuihai hi kohranhai khawm hin tuomhlâwm dân ngaituo thiem a hun.

Kîmna Isu’n Biek-In sukthieng dinga tharum hmang a nuom hielna thuhai (Johan 2:14-17) hi ‘Sumdâwng Kohran’ ti ei hlaw lek lek hnung lem hin chu chîk nawkzuol ei tiu. Kohran rorelna insângah khawm ‘SUM’ ei hril rawn tak vawng ta hin chu ‘tlûksan kohran’ hi hla hle ta naw nih; beiruol chen ei hang peipung/puntîr (monetized) nâwk ta lem hin chu, buoipui ding tak khawm hi thlier thiem a’n tak a. Pathien rama sierkawp tam taluo hi thlarau ruok chun a lel a ni hih!

ADC Mangțha a țûl el awm!

No comments

September 14, 2016

~ Gospel Songate

Memorandum of Settlement (MoS) July 27, 1994 a ziek ta chu sukpuitling tumin thi-le-thau ei sêng a. Lâkkir theilo hringna tam tak ei vuiliem ta bawk. Nu-Nau hmeithai fahran a siem a. Ei i-mithla Autonomous District Council hlak chu a sumrisang a lan lang thei mawl si nawh. Kum 22 lai ei lo suol ta hi  iengleia beisei um hlawl loa ei suolser el mani aw? Inbiekna khawm vawi tam a um tah; a ngai bawk inbiekna, ei thilphût le inmil hlawl lo chu kum 22 liem hnungah khawm hin ei la lawm hlut tho niin an lang. "Ra neilo ding inbiekna a nih" ti lang, a paina ei um dim?

Mizoram Home Minister R Lalzirliana chun an (Mizoram sawrkar) dit dan puong a ni hnunga inbiekna țan a ni thu a hril a ( www.vanglaini.org/tualchhung/60080). "ADC kan sawi lo ang" an ti hnung khawma inbiekna ei la neipui ta fan el hi, ei ngirhmun a derthawng ta hle a ni awm de aw..... ti dingin a um a. Rorum le hnam huoisen nia ka ngai hlak Hmar hnam chu pilvut ei thekhum zing ta niin ka hmu a. Hmar politician inchawmkalang mizie khawm hin ei Hmar hnam chu awmnêm le buon dâwl zo lo ei hlaw mek a. Hi zeneresawna chénghai hin Hmar hnam mawina le inzaumna chu a vun inhlipin ei hak țawl a ni tak tah.

Kum 22 lai bu tak khûkin ei khûkpui a. Movement leiin ei ram, ram țawlin an chang zo tah. Hmasawnna ding nekin tlangval ruol chawmnain ei nei ro thilhai ei hmang nasa. Chau chu a ni nawh; eini vêk ei la hang insapél tawn zak zak a. Ei ropui naw nih. Mani chipui thizama silaimu thun ngam ei tam anghu hin ei movement a hrat dér si nawh. Huoi lona dinga huoi hnam hming sâla intlaw suolhai leiin mi hmangtlâk tam takin sarthi an chang a. Ei population tlawm ngaituoin ei inthat rawn ta hle nih. Tuhin Charter of Demand thar ei peklut nawk tah niin ei hriet a. A sung thu ka hriet nawh; amiruokchu kum 22 hnunga Charter of Demand siem hi mawng hlîmna el ni loin, demand ei nei tak tak naw nia ngai thei a nih.

"ADC kan sawi lo ang" an ti si chun insukbuoi loin inbiekna hi hnâwl ngam inla. Ei thil phût hi ei tum tak tak a nih ti inhriettir a È›ha. Kum 22 ei hlawsam ta a, ei ngirna ngaiah ei ngir zinga kum 22 dang a la fe khawma hnungtawl nêkin suong a um lem el dim?  Ningintel thawkhat sukfel nuom hrim hrim ei ni ta chun È›hangthar kutah sie lem el inla. Vawisuna Hmarnauhaiin ei hlawsam khawmin, zingah Hmarnau la um an tih; chuonghai chun ropui la hung rél thei an tih. Hienga ei fe a ni chun ADC chu mangÈ›ha a țûl el awm tah. A iengpo khawm tlung ding nisien, fumfe takin inrawntlâng inla. Tuta ei kalsiema hin ei lung a awi tawk chie am? Lungvar nei le remhrie tak tak ei i-hnengde an um el thei a nih. Zawngsuokin ei kalsiem hi thlak a hun a, a mihriem khawm inthlak a hun tah. Èšhangthar khawvela hin È›hangtharhai hmun inruok pek thiem a hun vieu tah.

Hmar hnam sungah inremna, inthuruolna hi um el dingin an lang nawh. Ei kuthai thisen kai neng nung, ei i-that, a mi thattuhai le inrem rawng rawng intak a tih. Kohran rama ei pawl ințhe hripui lei khawmin nasa takin ei political lamtluong a sukbuoi a nih. Chuleiin Hmar hnam hi inremna le inthuruolna neia kal a pen ding chun thisen kai puonsilhai, kum 50 chungtienghai chawl a hun. Țhangțhar hnam hmangaihai hmun upahaiin ei dâl niin an lang tah.

Ei hril tum tak chu hi hi a nih. Tuta Mizoram sawrkar khawm nilo, official le inbiekna hi ieng chen am ring thei a ni ding? Ei thilphut a vêl a vêla ei la hril hin ADC chu hlamzuia thi dingin an lang ta a.  Hieng tieng nek hin unau È›henkhat hmalakna High Court tieng mit inlén hin damna an tlun lem dim? Pawl khatin ei inbiekpui a, pawl khatin Court-ah ei khing a. Èšhenkhatin ei zui a, È›henkhat hi chena lungawi hmel em em a sawrkar suklungawi tum leh. Inthuruol deu inla chu hi nek hin chu ei ngirhmun a zie um ding bah!  Hmar hnam hi chu mutmaleng mut puom ang vawng ei nih; inbúm nekin indar awlsam ei tih.
.
"ADC kan remti lo/ADC kan sawi lo ang," an ti hnung hin
Iem hril ei ta?
Demand pakhat ei nei, ADC!

(Views expressed are personal, doesn't intend to hurt any organization)

Career guidance: A career in counselling (fâkzawngna dingin counsellor)

No comments

April 27, 2016

By: Gospel Songate

“Counselling” ti thumal hi ei hrietbel em em el a ni a. Amiruokchu fâkzawngna tieng thila hin ei la hmelhriet vieu naw’l thei a nih. Eini lai chu “counselling i mamaw” ei ti chun sandamna thila buoi amanih, thlarau tieng thila harsatna nei angin ei ngai deu tak. Counselling hi mitin mamaw le tul pakhat a ni ve a. Mihriem hringnun khal ngîltu dinga pawimaw em em a nih. Lungril buoi le ngaituona fîm tlasamhai ta ding chauin counselling hi a pawimaw naw a. Ieng kawnga khawm mani khata ei sukfel theilo thil a um hlak. Harsatna le buoina lien lema ei lût hma hin counselling hi nei a pawimaw hle a nih. Mitinin counselling mamaw hun ei nei seng a, panna châng hrie ruok chu ei tlawm hle.

Thanga chu exam a thaw sie leiin a um an hawi pêk naw a. Sûng-le-kuo le  a ruolhai lakah an zak a, fâk le dawn a zawng pei nawh. A nu chun a naupa nunchang a enin enkawl ngai a nih ti a hmu a. Psychiatrist (lungril buoi enkawltu) hang rawn em hlak chu muolpho thlâk a ti si. Amiruokchu, vawi iemani zat counsellor an pan hnung chun huoisenna thar leh Thanga chun khawvel a hmasuon ngam tah.

Counselling hi midang tukhawm um nawna hmunah counsellor le a pantu chun an nei hlak a. A pantu (client) chun a harsatna (difficulty) le lungawinawna (dissatisfaction) a neihai a hrilsuok a. Chuongchun, counsellor chun a hmasuon (face) theina ding a lo kawkhmu hlak a nih.

Counsellor sin hmu theina:  Khawpuia school changkâng, sawrkar le mimal enkawlhai hin counsellor an nei hlak. Coaching institute le training centre hai khawmin student enkawltu dingin an ruoi hlak a. Company, NGO le social welfare organisation hai khawmin counsellor hi an hmang nasa em em.

Kohran changtlung deuhai chun counsellor hi an nei hlak a. Nupa kara buoina dâm, nungchanga harsatna nei hai dâmin an rawn nasa. NGO hai hin inruithei thaw enkawlna (rehab centre) tieng counsellor hi an mamaw rawn a. Sawrkar sin ang zâwng chun ei hril ta angin Social Welfare Department hnuoiah a um ve hlak.

Chun, mimal (private) khawmin hlawtling takin thaw thei a nih. Company, NGO le sawrkar hnuoia thawk kher lovin, mani ning ningin clinic hai hawng thei a ni a. Hiengang khawvel ngîrhmuna hin pan nuom le mamawtu bo naw tawp ei ta, ei pung pei lem ding a nih. Mi baw huk hnunga thaw chau nêkin a ram tang hmasatu ni manhla vieu thei a tih.

Counsellor ni dinga pawimaw:  Counsellor tam tak chun Psychology tieng sulhnu (background) an nei a. Mi nungchang hriet theina tam tak an nei leiin nasa takin a thangpui. Candidate Master Degree nei taphawt chun  Diploma in Counselling hi an inchûk thei a. Graduate khawmin Diploma an inchûk theina hmun (institution) a um bawk.  Inchûkna hmun hrang hrang hai hin inchûk theina dinga tul (eligibility criteria) an hmang hi an ang vawng naw a. A thenin Psychology background nei an dit (prefer) a, a then chun an ti kher chuong nawh. Graduate chungtienghai phâk ang tawka inchûkna ding a um ti hin a fie tak awm ie......!

Inchûkna hmun langsar deuhai: India rama Diploma in Counselling inchûk theina hmun langsar deuhai chu a hnuoia hin tarlang a ni a. Hienghai bâka hin hmun danga khawm um nuol a tih. Chun, course le inchûk hun sûng khawm inang vawng kher naw nih. Inchûk nuomhai chun chieng nawkzuola ngaiven a tha.

Diploma in guidance and counselling are available at:
Ø  The Maharaja Sayajirao University of Baroda, Vadodara, Gujarat.
Ø  Panjab University, Chandigarh.
Ø  Tata Institute of Social Sciences, Mumbai.
          Certificate in guidance is available at:
Ø IGNOU, New Delhi (through correspondence).
          Diploma in counselling for post-graduates is available at:
Ø NCERT, Ajmer, Bhopal, Bhubaneswar and Mysore.
Ø University of Bombay, Mumbai.
Ø Karnataka University, Dharwad, Karnataka.
Ø Himachal Pradesh University, Shimla.            **(Source:www.succeeds.net)

 Tulai khawvela sawrkar sin inchutu an tam em em, sinin a dai nawh.  Master Degree zo ringawt khawm pêk sêng ni naw ni hai. Hienglai hin corporate sector, company le NGO tieng sin tam tak a um a. Sawrkar sin hmu thei dingin thiemna tak tak ei nei si naw chun har a hun ta hle. Hmarnauhaiin tuta ei hmelhriet le baw sup sup inchûkna pangngai bâka thildang ei baw a hun tah. Entirna dingin: ITI (Industrial Training Institute), Polytechnic, Engineering chi hrang hrang, Homoeopathy, etc ti hai inchûk ei tlawm hle a. Hieng tieng panga hin sin tam tak mihaiin an chang zo a nih. India sawrkar hnuoia sin ringawt ei beisei chun changkim ni um thei naw nih. Ei thiemna le theinain a tlin tawk hi hriet a, chu tieng chu muong lova hnawt lem ding a nih.

Thil pakhat la zuk belsa lang: ITI (Industrial Training Institute) hi eini pasiehai ta dingin hlawtlingpui a harsa nawh. Sûngkuo harsa sa saa class XII, TDC thaw a, tawpsan nawk el nêkin, class X zovin ITI ah thil tam tak inchûk thei a nih. Kum hni/khat hnungah sawrkar sin tam tak ITI zo hai ta dinga um kha ei chang thei a nih. Class XII/BA/MA ei thaw a, ei qualification ang sin ei hmu chuong si naw chun hun ei khawral mei mei lem a nih. BA/MA hi a tha nawh ei ti nawh, an chûk pawl um ei ta, chuonglai chun vawisuna class X/XII zova thâmral el hai hin thaw nachâng ei hriet a hun tah. Ei thaw thei ding sin tam tak ei chân mêk zing a nih. Hun nawka ITI tieng hmelhriet ei tum ding a nih.

. ___________________________________________________________________

Cachar Titi: Scheduled Tribe – Hills / Plains

No comments

July 14, 2015

~ Gospel Songate

Tulai Cachar-ah ei ngirhmun ding thlang fel ei tum leiin ngaidan inphier a tam a. ST (H) am ST (P) ti chu ei buoina bul a nih. Mi tam takin hi chungchangah a nina tak hre mumal lovin bau ei phawng mal mal tawl a, a then lem chun Cachar-a Hmarhai hi Scheduled Tribe ei ni le ni naw khawm la fie lo ei nih. Chuleiin, hi chungchanga ngaidan nei nazawngin ei thawlawm tum hi a fuk kher naw’l thei. Mani neka hriehai thu zawm thiem a pawimaw a. Ei pawm dan a lo indik zan naw a ni khawmin puitling takin insiehnuoi thiem a hun ta hle nih. Chuong annaw chun mi hnung hawtin um ei ta, tuifawn laia sietu ding neilo kebai ang el khan ei hnam hi um rawi a tih ti inlau a um ta hle.

 Govt. Circular No. TAD/ST/279/82/16DTD. 24/12/1982 dungzuia Caste Certificate insuo hin ST (H)/(P) ah a mi hlangkai naw a. Amiruokchu hnam mawl ei ni meu leiin Assam sunga ding chauin hrietthiem ei nih. Assam puotienga ding chun tangkaina a um nawh; Assam sawrkarin a mihai a ditsak leia a ‘ngaithiemna’ ti inla suol kher naw nih.

“.......belongs to Scheduled Tribe (Hills) Caste/Community (Community hi tick a nih) ....Hmar..... which is not a Scheduled Tribe in the aforementioned district, but is recognised by the Govt. Of Assam as a “hill tribe in plains” for the purpose of giving economic, educational and employment benefit against quotas reserved for Scheduled Tribe (Hills).” Ti a nih.

 A umzie chu Scheduled Tribe ni si lo kha ST angin a mi ngaithiem a. ST (Hills) hai chanvo (quotas)  ei fakpui a nih. Hi hih tuta Cachar-a ei ngirhmun a ni a. Phairama um zing si hin ST(H) ni ei tum hi thil harsa tak chu a nih. Scheduled Tribe chanvo indiktak ei hmu theina ding chu ST(P) chau hi kawng umsun niin an lang.

Kum 1992 anthawk ta khan ST(H) ei nawr ta char char a, tha le zung, sum tam tak ei khawral tah. Kum 23 zet ei buoipui ta hi a hlimthla ding awm an lang fel ta hle a. A hrie lem le roreltu sawrkar ‘dawivet/hlem’ ei tum hi thil harsa tak a nih. Assam sawrkarin ei inlawilutna ding “bawm” a mi siempek a. Hi naw chu lutna ding dang a um hri nawh. Central sawrkarin Hmarhai mi ditsakin ei nuomna hmunah a mi thun ding nisien khawm, State sawrkar hrilmawina (recommendation) a um naw chun a fethleng thei chuong nawh.
Dr. B.N. Bordoloi, Director, Assam Institute of Research for Tribals & Scheduled Castes, Guwahati-22 chun 30th April, 1992 khan Govt. Letter No. TAD(Pt)712/76/Pt. Dtd. 31. 8. 1988 dungzuiin dawnna Deputy Secretary to the Govt. Of Assam, Dept. For W.P.T & B.C kuomah a siem a. Inkhina (criteria) pangahai hmangin Cachar-a Hmarhai chu Scheduled Tribe (Plains) dingin a hrilmawi a nih. Thuthar hlatharin kum tin sukthar nawk hlak inla khawm hi recommendation bak hi kawkhmu ei ni ngai chuong naw a, ei bawm ding hi a chieng sa a nih. ST(P) hi lo pawm tah ni inla chu full ST ni ta ngei ei tih. Phairama um zing sia Hills ei beisei tlat hin ei nina indiktak thupbo ei tum niin an lang. ST(P) ei pawm huna chun hieng district pathum Cachar, Hailakandi le Karimganj-ah hin a rammi nina tak tak nei ve tang ei ta. ST(P) quota chu tuta neka hnienghnar lemin ei tlan ding an tah. Chun central-ah 7% ST reservation hi hmang thei ei ta, NC Hills, Manipur le Mizoram-a ST a inziektlarhai leh pass mark angkhat ni bawk a tih.

ST(P) hi a tiumzie am ei ti ding, a that nawna ei hril hril hlak a, eini le eini ei innawr sungin hnam dang an lo var zo tah. Bodo 13 lakh, Mising 5 lakh, Sonowal 2 lakh, Rabha 2 lakh, Tiwa 1 lakh, Garo 1 lakh, hienghai hi hnam lien deuhai population (approx) a nih. Hnam tlawm deu Deuri 41,000 , Barman 15,000 , Dimasa 3000 , Hajong 6000 , Mech 8000 , Hojai 1800 , Singpho 8000 , Khampti 5000 , a then hi kum 2003 laia ST(P) ve chau an nih.  Tribal Research Institute hin kum 1992 le 2005 khan ei nina ding a sukfel der ta a, eini’n ei hnawl lem a nih.

Ei Ngaituo Ding:   Assam sungah ST(P) le ST(H) ngaidan (concept) hi sawrkarin a sukbo tawp annaw chun Full ST chu hmu harsa tak ding a nih. Thiltheilo chu a ni naw a, a theina dinga tul le pawimaw ruok chu ei ngaituo chieng tul a tih. Ei tlakna muolin a zir ta naw leiin hi thil hih ei pawm thiem a hun tah. Ei inelpui tak Garo le Dimasa hi 2003 khan ST(P) ah an lut ve a. Cachar le Lakhipur laia sin tenauhai hi ST(P) haiin an chang deu vawng hlak.  ST(H) ta dinga sin ruok (vacancies) hluobit dingin Lakhimpur le Dubri ei va pan nuom chuong naw a, umhmuna ei hmu theina ding chu ST(P) a nih. ST(P) hai hi Hmar neka thiem lem an ni bik der nawh. Employment advantage ei ti hi APSC le MBBS chau a kawk naw a, sin dang tam tak a um. Chuonghai chu ei chang ve theina dingin a rammi nina tak tak ST(P) hi ei thlang lem dinga tha a nih.

Full ST/ Hills hi phairama ding chun hmang thei (applicable) a ni naw a. Full ST ni theina chu ST(P) a nih. Cachar-a hin Hmar hi 64,000 velin ei insal a, Sawrkarpa chun 2001 census khan 11,000 velin a mi tiem. Ei population chu a ieng ieng khawm nisien, tuta ST(P) lo ni tah hnam tam takhai chu ei khum hne hle nih. Chulei chun ti a um naw a, ei neka tlawm lemhai khawmin an damna dingin an lo kuongkuo der tah.

Ei unau hmun dangahai angin ST(H) ni nuom hle inla khawm ei ram tuonna an dang tlat si leiin, Cachar-a Hmarhai ta ding chun ST(P) hi tu hria ding chun a ngai tlat si nih.

(WARNING:  Hi a chungahai hi ka mimal suina a ni a. Ngaidan mawlmang tak tak, innghatna umlo (baseless) chun hung tuihni ve kher tul naw nih. Comment bengvarthlak ruok chu a hnam ang khawmin ei pawimaw hle.)
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate