Responsive Ad Slot

PHERZAWL DIARY

Friday, August 28, 2020

/ Published by Simon L Infimate

~ John H Pulamte

Mimal sin trulna leiin Aug 20, 2020 zingkar khan Pherzawl district-a khuo pakhat pan din ruol pahni leh Imphal anthok kan suok a, thuomhnaw phur ding le thil trul neu neuhai kan buoipui zovin zan dar 6 hnungin Tuithaphai a’n thok kan suok nawk a. Kan chuongna motor a’n trumintrak rak naw leiin a zingah zantieng sawl phitin kan tum ram kan tlung hram. Covid-19 le inzawma an khuo inkeihruoi dan angin khawsunga ka mansapui bangna hlak pan lovin khawhnawm tieng taka in ruok pakhat panin ka hluo a, thuka mei kan sem chok fawma chu thlai em chu kan insuong nawh. Buktea um pakhatte kan zom a, a poimaw taka kan ngai midang le inhnai lo kha kan kengkaw hram hram tho leiin dan bawsie taluoin kan inngai nawh.



Khawtlang le sorkar dan hi theitawpa zawm ding ti chu ka thu fepui tak a ni lai zingin tu ang huna dan le dunhai hi chu mihriem a tunga lawn taphot intrawm nisien thra nawkzuol dinga ngai pawla mi ka nih. Coronavirus hin hausa le pasie a thlier hran nawh a, natna benvon lo neihai ruok chun an thawhla deu ti thu chauh a nih. Tuithaphai tieng anthoka lut seng seng, a thren ‘VIP treatment’ pein khawtlang thruoituhaiin thlaithleng chen an siem pek lai mi naranhai chu CQC-a kuarantin top an nih. Kohran pakhat bieltu pastor thar ding, a nuhmei le nauhai le hmelhrietlo ram anthoka hung khom ‘a khuo dan’ angin CQC-ah chawlkar khat kuarantin dingin an puonthuo hai le hnawlut top an nih. Sorkar thlungpui le state sorkar SOP dungzui chun an umna dinga an kohranin a lo riruong sa (Pastor quarter) ah midang le inpaw lovin ni sawmpali (home isolation in) an um el ding a na. Tu lem hin chu Covid-19 positive hai khom mani ina inenkol dinga thurawn chen pek an ni tah. 


Motor threnkhat a khawsunga chawl takngiel khom khap bur a ni lai motor threnkhat le a khaltu (driver) hai chu an nuomna naa chawl le an nuom in ina fa, dawn le riek thei. Motor threnkhat le a khaltu khawsunga an lut khap pek an ni leiin a khuoa midang pakhatin an motor khalpekin an thuohnaw phurhai an va thak peka, an phur kir ding an dawl khawm pek. Trongthusie lovin Tuithaphai anthawka darkar 10 chuong motor hung khal pa kha, corona hrik lo pai nisien chu a motor steering wheel a khan natna hrik a kop thei ring a um. A motor sung le puo sukfai (sanitize) hmaa lo va khalpektu ta ding khan danger thret. 


A khaw hnunga ka lungrila ka zuk ngaituo mei mei chu - vangduoia khom vangduoi nawksawngin Pherzawl district a hin Covid-19 positive pakhat hmu ni pal thut el sien chu leh! A biela ‘health care system & facility’ hlak chu hril uor deu inla chu ‘zero’ khom ni phak lo, ‘c’ ni phak hram hram a nih. ‘Zero’ chu a la’n biela, ‘c’ chu inbiel zo lo a nih. Contact tracing hlak Imphal le Tuithaphai anthoka thaw seng ni naw top a ta. A damnaw chu inrik deu meta Imphal chen phur ngai dam hung ni nawk pei sien chu a va buoithlak awm de aw, ti tiengpang a nih. Chuong ang hun rapthlak le tribaium chu tlung naw hram raw seh!


A soisel le dem thu ni kher lovin la zuk hap sa met lang. Sorkar thlungpuiin a khuoletuihai him tlang theina ding nia a hriet leia Biekin inkhawm le puipunna lien dang khom a la khap lai zinga lo inkhawmlui hin ringna rama insangduokna le kohran kalchawi sukhrattu a ni ka ring thei nawh. Bau le hmur tuom a poimaw zie hrie zinga khuongpui le khuongte vuoa hla lo sak dup dup khom hi trul ka ti naw el ni lovin trium ka tih. Khawtlang thruoitu le Nu le Pa lai, “Kohran inkhawm ei thaw ta si si chun ei naupanghai khom skul kai ve el ta raw hai se” tia rotna siem an la um naw lei mani ding sorkar le mission skul umhai a la re thlok thlok. Khawpui tienga skulhai khom an la chawla chu tamtak chun ‘online class’ an thawna a sawt tah. Private tutor iemani zat khomin an thaw bok. Phairam le tlangrama skul naupanghai hi nakie chu ‘board’ pakhat hnuoia question inangchar hmua ekzam dinghai an ni a na tie. Inchukna (education) hi taksa le thlaraua mimal le hnam damkhawsuokna dinga poimaw bek bek a ni leiin nu le pahaiin ei hriet chauh ni loa ei ngai poimaw a va hun ta de aw.


Hmarrama Covid-19 dona konga hmalak dan hi nuizatum le ho tieng deuin ka zuk ngai trep hmana chu India ram pumpuia sorkar le kar naw inbuotsaina le a natna dona tienga hmalakna a thra huntawk nawh tia ngaidan nei pawl ei tam. Delhia hotupa tak hlakin ni 19 sunga sukchimit tumin thlengbel le darbenthek bena vauh zam a mi tumpui thuol. A hnung meta Minute 9 sunga a ram mipui hai sarmonin mi thlak khumin zan dar 9 chara minute 9 sung electric var hmethlumin sathau khawnvar a mi sitpui thuol. Hripui dona le inzawma ral hmatawnga um Daktor, Nurse le Health Workers hai thlamuongna le sukthathona ding ti’n indona vuongna hai poisa sum tamtak sengin an vuong kuol nawk; ieng chen am an hlawkpui kei chun ka hriet nawh. Tu’m a hrie? A rawi machek le amaa hming thra nuom threnkhat hlakin Bawng zun le ek an lo hrilmawi. A Corona damdawi hmusuoka insal le Hindu ringna le inzawma thusam threnkhat lo hrilmawi pawl leh. A poi taluo, siel le salam!


Manipur sorkar khom a hamhai tho. Lockdown a hung zalen met le inruola mani in lum pana Rel (train) le Bus-a hung inlawihai fimkhur taluo mangkhenga lo dongsawnga an district-a sorkar skul le building remchang changa an fak le dawn ding chu hrillo, an zun le ek thakhmangna ding takngiel khom a um le um mumal naw ngaituo hmasa lovin a khum khawm tawl. Sorkar tiengha’n QC-a umhai chu ‘social distancing’ le discipline naran kengkaw lovin a’n tuma, anni hlak bang bing der lo. Chuong lai zing chun Vuongna a hung vuong lut VIP le chi le kuong neithra deuhai chu a ri dei zatin in an inlawi tir nawk ang loi si. Tulaia ‘community spread’ angdeua um khom ku Rel le Bus-a hunghai hung phurlut ni lovin Vuongnaa hunghai hung phurlut khom a ni thei a ni uo. Tu hlaka a finfiena nei lo. 


Hmarhaiin Covid-19 ei tri le hmu dan hi a mak danglam bek bek nawh. Imphala Meiteihai khom ‘a sipai’ taka pom Covid Care Centre le Hospitala Doctor, Nurse, le Technician le Grade IV hai an thinhrik a, sawl taka an duty shift an zo hnunga QC haia ni 7 an inkhum zonawk hnunga RT-PCR an fethleng zoa in an inlawi ding chen lo phal naw khom an um nuol. Lockdown intran hlim lai khan Tuithaphaia khuo tin deuthaw chun mani kotsuohai dai sakin ambulance lut le suok ding chen an sukbuoi; khuo pakhat a lem chu silai le an duty. Ei nasa thret!  


Pherzawl district a khuo National Highway in a hraw tleng threnkhat nawk thung chun an khuo mi le sa le an khuo ta ding thuomhnaw phur a ni naw chun motor hrim hrim chawl an phal nawh. An khuo tlan thleng motorin an Ar le Varakhai hrawthlum sienkhom a motor kha chawl an phal tlat si naw chun an ka hak el ding niawm a nih. Manipura khuo National Highway hrula um threnkhathai Ar le Varakpui motorin a hrawthlum pha chu a tui nei ding le a tehai te neisawng nawk ding zathai chen bithliekin ‘bill’ an siem an tih. Chu lei chu mani ding, truck tlan tamna deua ‘Highway-a’ poultry farm, a in le huondai umloa siem nuom an um.  


Thei ang anga ni 3/4 sung thei ang anga ‘sawsial distensing’ kengkawin kan insiehrana chu kan suok tawma Tinhmun khom ni phak lo, khuo tontira in pakhat tuola darkar 3 deuthaw insingsat malama kan innghakkhawmna a chu Covid vit naw kan dondai nawk ta si nawh. ‘Social Distant Singh’ an tipa ku hi tu’m a na kan hriet nawa, kan uksak ta lo zen. ‘Face mask’ khom khak tuomna beka hmang pei le tum khom kan um nawh. Pakhat bek khom kan um nawh. Daktor le damdawi tieng thu hrie deuhai hril dan chun Corona hrik hi a puo tienga inlang thrak lovin mihriem taksaa umin taksa bung dang dang suk sie zing siin ni tamtak a um theia, chu hun sung chun amaa natna hrik um chun midang a kaisawng thei nawk, ti a nih. 


Khuo pakhata darkar 90 chuong hret ka um hma le ka um lai khan chu keimaah iengkhom inringhlana le insoiselna ka nei naw leiin TrueNat e nat naw e hmangin ka’n ‘test’ naw top. In ‘test’ lo na na na chu ‘zaah za ka fihlim’ ka ti thei nawh. Chawlkar hni deuthaw kei le kei inhrie lovin a hrik chu lo pai zing pal lang chu khang thlawta ka fimkhur sa khom khan ka fe le hungpuihai tiem lovin a khuo mi pakhat-pahni bek chu ka kaisawng ve el tho naw di’m a nih. Anni hai chun, midang dang lo kaisawng ve thei bok. A buoithlak ie. Hril sei ta da’l ka tih. Tuta truma ka khuol inzin lem hi chu ni dang po po nekin ‘ka doctor’ in a mi fimkhur puia; nitina ka fak hlak zunthlum damdawi le khawsik, hritlang, phingna damdawi pangngai ka chawi baka tu chena Covid-19 damdawi taka an hmang, damdawi mum 2 a mi’n pai tir kek. Thosilen, bedsheet, blanket, add leh!


Kum 2020 hi Covid-19 leiin kum siet kum le kum vangduoi angin mi tamtakin ei ngaia chu kong threnkhata en chun ‘kum thrat kum’, Mimtukthla ni 5-a Sikpui Ruoi hmang hielna thlak kum a ni ve tlat. A san iem? Van ruotui a thla thraa, lo le ram a thra pha. Kum 2019-a Tuithaphai biel Imphal phairuoma lo nei theinawna leilet po poah thra takin an nei theia, tu chena an bukuonghai enin thafan a um. Tlangram a khom kum dang nek deiin an lohai a hlawtling ding a ang. Fanghma le thlai danghai khom a suok thra. Fanghma kher lem chu veng tieng phur inla khom truck te chu a tlawna mi pe nuom an um ding. Fanghma Kut buotsaina khop lem chu a ni naw el thei. 


Hripui leiin sorkar khomin theitawp a suoa, a hmelhmang hmu ding a um nuol. Scheme hran hran bufai bakah a hranpa lieua ‘kawvit bufai’ a tlawn lieu lieua milukipa an sem khom a um. Mi threnkhat lem chun fiemthu-titakin, ‘lockdown’ ku hi um zing sien an nuom thu an hril. Theitawpin sin an thaw theia, kum dang po poa an lungkhampui, bufai hlak fak seng lo an hmu lei a ni tak. Tlangrama lem chu khawpui tienga hai angin ‘private sector’ tienga sin nei, Covid leia an sin thaw chawl top; sin dang la hmu si lo, hlaw mumal hmu loa a thla tel um tah an um meu si nawh. A um sunhai chu, ‘singgul praivet, parsawnal, indivijual alawn takmeua’ mani lo sin thawhai an nih. An buoi nawh.  


Kum dang nekin Hmar biela Aithing man a thraa, tu tak lem hin chu serah sawmli in khuoah an zor hem hem. Chuong lai zing chun, mipui aiaw dinga thlangtling MLA le MDC hai mong zang le biek inhoi lai tak a ni nawk tie. A san a um. Tukum kum tawp tieng MDC inthlang ding a ni a, a ni lai le ni tumhai tiktlai le bengvar lai tak a nih. MLA inthlangna ding hun hlak thla 16 vel chauh a bak tah. Cher cher!  


Pherzawl district ka sir nuhnungtak chu May 2019 thla tawp khan a nih. Khang lai khan ei lamlien hi Pherzawl chen chu siem thrain ‘blacktop’ ni tain a khel tieng khom sukruol phuor a ni tah. Kha trum khan kan inhmaw bok leiin Thanlon anthok Parbung kha darkar 3 pel met chauh kan aw. Kum khat sungin Hmarram sunga po chu alkatara inkhuma siem zo phuor a nia chu fur ruotui voikhat tlak khom dawl zo lovin hmun tam taka a’n khok pher phur nawk hman tah. Hi hin NHIDCL hnuoia lam siema umin ‘quality’ an kontrawl naw zie a sukchieng. A hmasataka thawtu BRTF, a threnin ‘painar’ (pioneer) ei tihai ma ma kha an sin a thra el di’m. State PWD hai neka lung an sukmuong metna sun chu hmun threnkhat khatah ‘camp’ neiin an umgha a, motor intang, mim kei le eksiden um thut pal khoma a hnai taka umhaiin an thangpui vat vat thei. An la hung burip tung pei beisei phot ei tih. Painar hai lai khan ‘Hmar makpa’ an um hman nuola chu tuta mihai lai chu an um hang beisei naw phot ei tih; kum sawm tel an um pha ruok chu ei hriet nawh.  


Patling thrangkin thawkhatin Motor sung le sung nawa Sai Hla ngai rauh rauh ding chun Fam Paulsiemlien a hlahai ma ma in lung a kuoi tak ti thu la zuk hril belsa zauh ka tih. 


Natonal Games Village, Imphal

August 28, 2020

Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate