Responsive Ad Slot

HPC (D) in Thupuong le mipui kuoma ngenna a siem

Friday, August 5, 2016

/ Published by VIRTHLI
Camp Sinlung/CCPur | Aug. 5, 2016; Virthli (ONP): Mizoram sawrkar le August 10, 2016 a Aizawl hmuna inbiekna nei țan ding HPC(D) chun vawisun khan thupuong le mipui kuoma ngenna hieng ang hin a siem. Hi thupuong le mipui kuoma ngenna hi HPC(D) aiawin L.T. Hmar, Working Chairman in hming a ziek. Chu taka chun hiengang hin an ziek.

Hmar hnam hming chawia (HPC(D)-in) Mizoram state sunga movement a neina hi kum 30 a tling tah a; 1994-a HPC-Mizoram MoS-a lungawi loa HPC(D) hming chawia movement fepui mek khawm hin È›hang khat (one generation) a chuongkai ta ding a nih. Mizoram a Hmar political demand chu a tir a'nthawkin ‘6th Schedule provision hnuoia Autonomous District Council’ a nia, a la ni zing bawk. Mani thil phut hmu tumna leia silai le ramhnuoia luta tharum le thisen insuo hi HPC(D) thuring kumhlun a ni naw a. Khawvel Indopui-hai khawm dawkan kila inbiekremnaa suktawp a ni zie chiengtaka hrie-in Mizorama Hmar political issue khawm hi chuong  anga suktawp le chingfel a la beisei zing lem a nih. 1994 MoS ruok chu innghatna tlak a ni naw zie le ‘beseina thlawn’ a ni zie mit ngeia hmutu vawng ei nih.


Mizoram Hmarhai nuor thusim laia langsar tak chu an nitin khawsak inrelbawlna le, an ram le an hnam hmasawnna dinga sawrkar ruohmanna le sukpuitlingna iengkimah hrietfuk le uksak an hlaw naw leia khawvel hmasawnna in a maksan zie le rammi hai meu khawma ‘zangkhua bungbu hnan ram’ tia an ko hiel lei bakah, an chanvo le phutawk an hmu naw leia an hnam nunphung, niphung, È›awng le khawsak danhai le hnam pakhat anga an damkhawsuokna dinghai chen a suk derthawng thu a nih. An kawl le kienga an unau le hnam danghai ang bawkin an È›awng, nunphung, niphung le khawsak danhai humhal chauh ni lovin khawvel hmasawn le inÈ›hangzuia zawm ve an nuom si a. Hmarhai thilphut hi India sawrkar le MNF inremna thuthlung (Mizoram Accord) Article 9 le khawm a’nzul bawk a nih.

Mi țhenkhatin, Hmar haiin Autonomous Council an phut hin Mizoram state a'nthawk inla hrana, Mizo hnam pui a'nthawka intum suokna a kawk der nawh ti hi a vel a velin ka puong. Inlakhranna tieng ni lovin Hmar haiin an hnam nunphung, niphung, țawng le chingdan hai an changchawia an sukvulna hin Mizo hnam hi hnampui (nation) lien le chunghnung, Zo hnathlak hnam lien le hnam tenau po po keikhawmtu a ni zie suklangna ding a ni zie mitin hriet ah a suklang lem a nih. Hmarhai hi tuta Mizoram state a hin mikhuol ni lovin a chawngpu le a ram leilung hluo hmasatu hai an ni zie hlak chu hril sei a ngai nawh a; a hrana inlakhran tumna thu chu hril hran a ngai naw bawk.

HPC(D) chun Hmar ni sia, mani hnam țawng, nunphung le niphung hrie le hmang hran ta loa inti Mizo em ema Duhlien țawng lungawi taka hmang hai le Mizoram state puotienga kawng iengkima Hmar hai ang bawka Mizoram a khawm Hmar nihai a en hran nawh. Mizoram Hmarhai ta dinga Autonomous Council a ngen hin a rama chenghai lai chawngpu nina lungril neia Mizoram state pumpui hmasawnna ding le in țhanglienna dinga an lungril le ngaituona, thiemna le varna po po an hmang țangkai ve ngei a beisei a; Chuong ang ngirhmuna hlangkai an ni chun an ni remhrietna le duthusamna ngeia an khuo le tui, ram le hnam an insawngbawlin ro an in rel a beisei lem bawk a nih.

Mizoram a Hmarhai chengna biela Sixth Schedule provision inzauh hin a biela chenghai ta ding chauh ni lovin Mizoram state pumpuia Mizo hnampui ta dingin a sawt-a-seia a la È›ha lem ding zie hi hrietna ding na neihai chun hrie mawl raw hai se. India Constituion-a  Sixth Schedule provision a dan pakhat chun, “tribal  hnamhai  bubitna seng seng a khawm Sixth Scheduled huomsunga umhai chauh ‘tribal areas’ ning an tih” tiin chieng takin a tarlang a nih. Hi lei hin Mizoram pumpui hi, Lai, Mara le Chakma AC ti lo chu ‘tribal areas’ indiktak anga tiem thei lo a nih. Chu lei tak chun a nih Mizoram pumpui hi a state sawrkar hin Sixth Schedule provision hnuoia a sie vat naw chun tulaia Northeast India state tin deuthawin an buopui luoi luoi ‘illegal immigration’ laka inthawk hin him kumtluon nawng a ta; a ram leilung hausakna, thing le ruo hai hi damte te’n a la chan vawng el thei dan a um a nih.

Tulai hnai hin tribal-hai chengna ram le leilung humhalna kawngah nasatakin harsatna a uma; a san lientak chu chuong ramhai chu Sixth Schedule provision hnuoia an um naw lei nia hmusuok a nih. Chu el khelah chun, India sawrkarin globalization, liberalization le Look/Act East Policy tia nasataka khawsak ramhai le infepawna a suk hrat tumna lei hin hilai biela hnam hnuoihnunghai ta ding hin inhumhalna provision fumfe tak a um naw chun inchimralna policy lientak a ni ding zie hi hriet a pawimaw hle. Chuleiin, Mizoram pumpui hi ‘tribal areas’ tia puong hi Hmarhai ta ding chauh ni lovin a state pumpui ta dingin inhumhimna kulbang indin a ni zie hi a la hrie naw hai khawma an hung hrietsuok vat a pawimaw a nih. Hi thu a chie hin HPC(D) chun Mizoram sawrkar le a aiawtuhai kuomah thil um dan le um pei dan ding theitawp suoa hrilfie le hrilhriet dingin an pei zing a nih. Chuonglai zing chun anni tieng hmudan le ngaidan hai ngaithla dingin an pei el bakah awium khawpa thu an hung phursuok thei chun a ngirna hmasa a'nthawka inÈ›humhnuoi chen khawm a'nhuom a nih. 1994-a Mizoram-HPC Accord rasuok, Sinlung Hills Development Council (SHDC) ruok chun a ram sung le puoa chenghai chauh nilvon a Mizoram state sawrkar le mipui hai ta dingin hlawsamna chungchuong a ni zie hril tam a ngai nawh.

Mizoram sawrkar le HPC(D) chun inremna dawkan awtin vawi iemani zat inbiek a ni taa chu ra È›ha a la’n suo meu naw a ni tak. Tuhin ‘remna palai’ mimal le pawl iemanizat hai hmalakna zarin inbiekna nei nawk dingin iengkim ruohmanna siem thar nawk a nia; tuta È›um bek chu ra È›ha tluontling a hung suok theina dingin mimal, pawl le kohran tinin hnam le sawrkar È›huoituhai kaiza vengpuia iengkim chunga thuneitu Pathien kuoma È›awngÈ›ainaa lo intlun seng dingin ka ngen cheu. tiin.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate