Responsive Ad Slot

Hmasawnna Thar | 29 August, 2015

Sunday, August 30, 2015

/ Published by VIRTHLI
Tuolsung
Hmar Inpui Executive Council inthung a nih
CCPur: August 28, 2015, 11:00AM khan VTI, Muolhlum  Rengkai, CCPur hmunah Hmar Inpui Executive Council inthung a nih. Council inthung huna hin HSA, HWA, HYA Literature Society le Hmar hnam sunga Pawl tum tuma thuoitu hai, ADC CCPur­a Hmar mi MDC 4 hai bakah region tum tum­ Meghalaya, N.C. Hills, Barak Valley; Jiribam le Mizoram haia inthawk palai an fekhawm tha hle. Upa Dr L. Fimate in hun hawng tawngtaina a nei a, Pu David Buhril, General Secregary HI GHQ chun thuhmathuoi hrilin, Prof. Vanlalnghak, Assembly Speaker, Hmar Inpui GHQ in Council palai hai lawmlutna thucha a hril zovin Dr John Pulamte, President, HI GHQ a inthawk thuhril ngaithlak a nih.
   
Dr John Pulamte chun, Hmar hnam pumpui huopa agenda pawimaw le inhmaw tak takhai inhrilhriettuoa hnam anga ei damkhawsuok dan ding lampui ngaituo le dap tlang nuomna leia Council inthung hi buotsai a ni thu; Politics leiin Hmar hai Manipur, Mizoram, Assam le Meghalaya haia thedarin sawrkar hrietpuia umin, sawtnawte hnunga Tripura­a khawm recognised ei la hung ni  ngei a beisei thu a hril a. August 3, 2015 nia  India sawrkar le NSCN(IM) han  Peace Accord an ziek le inzawma hril hlaw ‘Pan Naga Council’; chuongang Council (Inpui) Assam, Manipur, Meghalaya, Mizoram le Tripura le hmun dang danga cheng Hmar nau hai khawma ei nei thei ve dan ding ngaituo le dap a tul thu; Sawrkar a inthawk chau ni lo, ei ni ngei khawma ei thu le hla, hnam nunpung suk hmasawnna dinga thang ei lak a pawimaw thu; India hmarsak biela politics tuifawn hrat lai tak a ni leiin hi hun tha hi fimkhur le thiem taka ei lo pal ve a pawimaw thu hai a hril.
   
Council inthung huna an ngaituo tlang (agenda) pawimaw tak chu Hmar mipui le Hmar hnam pum huopa pawl (organisation) hai sukhrat le thawtlangna tha lem nei dan ding a nih. Hi huna hin a bik takin Mizoram le Assam haia ei politics ngirhmun le hmalak pei dan ding hriltlang a nih.
           
Council chun declaration an siem bawk a, chu taka chun Hmar mipui han an rights humhal le hmasawnna ding kawnga thangruol tlat ding; an rights le hmakhuo suksie zawnga dan siem an remtinaw thu le inrem taka chengtlang theina dinga dan siemna kawnga sawrkar chu fair taka thil thaw dinga an ditna thu  hai an ziek.

Insulator disc siet leia electric var lo
CCPur: Ningthoukhong a inthawk 132/33/11 KV Khengjang Sub­Station­a inthawka electric power pekdawkna Phubala hmuna Insulator Disc iemanizat a puncture (siet) leia 132/33/11 KV Sub­Station Khengjang­ah mei a lut theinaw leiin Aug. 28, 2015 (zanita) inthawk khan CCPur District pumpuiin electric meivar a hmu nawh. Insulator Disc sie siemthat dingin MSPCL chun hma a lak mek a, an rang thei anga siemthat tum a nih. A siem thatna dingin iengchen am hun a la aw ding hril thei ninaw sien khawm vawisun (Aug. 29, 2015) zan chena chu CCPur District in Electric meiver ei hmu hman beisei a nih tiin ei thu dawngna chun a hril.

Edn. Admin. thuah ZEO an inhmupui
CCPur:  Directorate of Education (S), Manipur hnuoia ‘3rd All India Survey on Educational Administration” le inzawmin National University of Education Planning and Administration, New Delhi­a representative G. Anita Devi, JD; T. Binodini Devi, MO; S. Mangi Singh, GT le Khogendro Singh, GT hai chu zanikhan CCPur­ah an hung a, ZEO/CCPur an inhmupui bakah ZEO Office chamber­ah Rengkai Hr Sec School; Vungzagen Hr Sec School; Lanva Model H/S; Valte Khamzathang Aided H/S; Bijang Loubuk Govt Jr H/S; le Gandhi Centenary Aided Jr H/S   haia Headmaster hai joint meeting an neipui. Hi zo hin Central representative han Vungzagen Hr Sec School, Mata le Lanva Model school hai sirin Imphal tieng an kir nawk.

GSO in Freshers meet an hmang
CCPur: Gangte Students’ Organisation (GSO), CCPur College Unit chun zani 10:30AM khan KKL Complex, IB Road­ah Freshers Meet an hmang. Hi huna hin S. Lungin Gangte, MDC (Tamenglong) khuollienin a thang a, Col. Aditya Verma, CO 7­Assam Rifles le Th. Neka Gangte, President, GSO HQ hai chu guest of honour le functional president in an thang a, Upa Th. Mangngul, Executive Chairman, ESC in freshers hai tawngtaipekna a nei.


Workshop/Seminar nei
CCPur: Zani 11:00AM kha CCPur College­ah “Role of Bank in Setting up Entrepreneurship” nei a nih. Hi huna hin CCPur College­a 3rd Semester student hai an thang a, HDFC Branch Manager Dina resource person in a thang.

Dist. Hospital­ah Biometric Attendance
CCPur: District Hospital, CCPur a chun hospital thawktu hai po po attendance lakna dingin zanikhan Medical Superintendent Room bul lai Biometric Attendance machine sie a nitah.  District Hospital thawktu hai popo hming hi taka hin thunlut vawng a nih.

Headline
Members han Dr APJ Abdul Kalam le Ksh. Irabot hai sunna an nei; Goverment Bills 3 putlut a nih
Imphal: Zani 11AM a inthawk khan Manipur Legislative Assembly Second Emergency Session tan a ni a, Session tan huna Assembly Speaker, Th. Lokeshwar Singh chun India President hlui Dr APJ Abdul Kalam le August 27, 2015 nia lo thi tah Manipur Eduation Minister hlui Kshetrimayum Irobot hai sunna nei dingin a hung hrillang a, members han sunna hunser minutes 2 sung totawkin hun an hmang. CM O.Ibobi Singh le Members dang dang han sunna thu an hril tawl. Kshetrimayum Irabot hi kum 78 mi niin August 27, 2015, 8:30AM khan Kakching Makha Leikai­a a chengna hmuna a thi a, a nuhmei, nau pasal 2 le nau nuhmei 5 a thisan. Irabot hi Kakching A/C a inthawk term thum lai CPI ticket­a MLA a thlangtlinga um a nih.
   
Chief Minister Okram Ibobi Singh thuoina hnuoia Congress sawrkar chun Joint Committee on Inner Line Permit System (ILPS) thuoinaa Manipur mipuihai ngenna angin Bills 3 putlut a nih. O.Ibobi Singh in The Protection of Manipur People’s Bill, 2015 (Bill No. 16 of 2015) inpuiah a putlut a, Law Minister Th. Debendra Singh in The Manipur Land Revenue and Land Reformed (Seventh Amendment) Bill, 2015 (Bill No. 17 of 2015) le Labour Minister I. Hemochandra in The Manipur Shops and Establishments (Second Amendment) Bill, 2015 (Bill No. 18 of 2015) a putlut.
           
Zanita Government Bills 3 putluta um hai hi August 31, 2015 khin members han inpuiah hriltlangin pasi an tih. Manipur Legislative Assembly Speaker in a disqualify­na Manipur High Court in a cheltang mek, Wangoi A/C MLA O. Lukhoi khawm zanita Manipur Assembly Session­a hin a thang ve.
KNF(N) pawl pahniin an inthe, mi 2 that
Imphal: Party sum hmang indiklo tia intumtuona leiin KNF(N) chu pawl pahniin an inthe niin ei thu dawngna chun a hril. KNF(N) le KNF(D) tia inthe anni a, KNF(N) chu James in a thuoi a, KNF(D) chu Douthanglen in a thuoi niin ei thu dawngna chun a hril. Hieng laizing hin KNF(N) a intahwka tlan hmang nia hril Paominkhin Vaiphei (26) s/o Akai of Heiroiland, P.S. Yairipok le  Thangam  VAiphei (19) s/o Akam of Gotangkot, P.S. Yairipok hai thisa ruong chu zanikhan  Senapati district, Yairipok Police station (PS) huop sunga Bongbal Khullen bula Keithelmanbi Dam ah hmu anni a, Yairipok Police han mithiruonghai hi an va lak a, Postmortem thaw dingin JNIMS Morgue­ah an va sie. Mithihai taksaa hin silaimu lutna be hmu a ninaw a, vuok hlum anni ring a nih. Anni hi Douthanglen group a thang tuma ni 2 liemtaa kha AK­47 Rifles 4 le tlan hmang niin Police chun an hril.

Imphal khawpuia Dawrhai khar
Imphal: ILPS ngenna fe mek an thlawpnain zanikhan nuhmei ruolin thungbuma  nuorna an nei a, hi lei hin B.T. Road, Paona Bazar, Thangal Bazar le Nagamapal hmuna dawr le Bazar  hai po po khar an nih.

Imphal­Moreh blockade ni 3 a tling tah
Imphal: JAC of Imphal­Moreh Transporters Association in hun tiemchin um lova Imphal­Moreh Road blockade/bandh an thaw chu zani kha ni 3 a tlingna a ni tah. Moreh buoinaa an motor suksieta um hai state sawrkarin zangnadawmna a pek naw leia lungawi lova Blockade/bandh hi an thaw a nih.

Foot Suspension Bridge
Imphal: Tulienin Lokchao leilak a suksiet leiin 11 Assam Rifles han Foot Suspension bridge an siem a, August 26, 2015 khan mipui hmang thei dina hawng a ni tah tiin Assam Rifles thusuok chun a hril.
Tuensang­ah NSCN(K) 6 kap hlum
Tuensang: Zanikhan Tuensang district,  Nagaland­ah Security Foreces le NSCN(K)  cadres ni dinga ringhla hai an inkaptuo a, NSCN(K)  ni dinga ring mi 6 kap hlum an nih tiin ei thu dawngna chun a hril. Ni 4 liemta khawm khan Indias Special Forces hai chu Myanmar le ramri zulah an hang fe a, helpawlhai camps pahni an hang suksiet bakah helpawl 50 an kap  hlum niin ei thu dawngna chun a hril.

NLFT leh Ceasefire a nuom nawh
Agartala: Sawrkar thlungpui, state sawrkar le NLFT han Tripartite talk tumhni zet an nei ta a, ra insuo a neinaw leiin Tripura state sawrkar chun NLFT chu inkapchawl (ceasefire) thawpui a nuom nawh. NLFT chun Ceasefire agreement ziek an nuom. Ceasefire puong ninaw ni a, state sawrkar chun a mipuihai veng sunzawm pei a tih tiin Tripura CM Manik Sarkar chun zanita Agartala hmuna reporter­hai an hmupui huna a hril. An demand an peklut naw a, thiltha pakhat chu a um, chu chu India danpui hnuoia inbiek an nuom hi a nih tiin Manik Sarkar chun a hril.

KPLT cadres 2 AK Rifle 1 leh man
Diphu: Zani zingkar khan Security Forces han Kalyani, Chokihala Police station huop sung, Karbi Anglong District, Assam ah Karbi People’s Liberation Tigers (KPLT) cadres 2 AK series  Rifle 1 le a mu iemanizat leh an man niin Police thusuok chun a hril.

India le Pak. indo a kum 50 tlingna
New Delhi: Zanikhan kum 1965 a India le Pakistan indo a kum 50 tling champha, Indonaa India sipai lo thi tahai thlan hmun Amar Jawan Jyoti ah hmang a ni a, sipai lo thi tahai inzanain par inhlan a nih. Hi hunsera hin President Pranab Mukherjee; PM Narendra Modi; Union Defence Minister Manohar Parrikar; Union minister of state for Defence Rao Inderjit Singh; Army Chief General Dalbir Singh; Navy Chief Admiral R.K. Dhawan le Air Chief Marshal Arup Rah le AICC President Sonia Gandhi hai an thang. August 28, 1965 khan tuta Pakistan Occupied Kashmir a um ta Haji Pass chu India sipai han zing dar 10 velin Pakistan kuta inthawk an lak a nih.

Pawisa ka dawng fiena a um chun 
Aizawl: Mizoram Health Minister le MLA a ninaa inthawka inban tah Lalthanzara chun, Sunshine Overseas Limited a share a nei leia pawisa a dawng naw thu a hril nawn nawk. ‘Pawisa ka dawng ti fiena a um chun lungin a intang kan peizing’ tiin a hril. Ti ka nei leia inban anga an min tumna  hi thudiklo a ni a, ti ka nei nawh’ tiin a hril. HP Food Product hi ka buoipui le ka hminga indin a ni a, PC ministry le MNF ministry hun haia khawm khan bei kan supply ta tiin Lalthanzara chun a hril.

Mizoram NH­54­ah mimkei rapthlak tak
Aizawl: Mizorama khawm NH­54 a Kawnpui khaw bula mimkei rapthlak takel a tlung a, Mizoram chu Silchar, Assam leh infepaw thei lovin an um pha. NH­54 hi Mizoram mipuihai lifeline ve a nih. Lampui hi August 27, 2015 a inthawka mimkeiin a hnawping tan a ni a, mimkei hi hmun dang danga khawm a tlung a, an hmatienga motor hraw thei dinga lampui sietna hmun hai hi siem zo tum a nih tiin Vanlaltluanga, Engineer­in­Chief, PWD, Govt. of Mizoram chun a hril.

J&K ah Civil mi 3 kap hlum, mi 17 hliem
Jammu: Zani zingkar dar 2 vel khan Jammu & Kashmir a R.S.Pura Sector chu Pakistan sipai han nasa takin an  kap a, nuhmei pakhat thangsain civil mi 3 an kap hlum bakah midang 17 an hliem a, GMC Hospital, Jammu panpui an nih. Hienghai laia 15 hai chu an hliem inrik hle. BSF hai khawmin an kaplet ve leiin inkaptuona hi zing dar 10 chen a aw niin  Defence thusuok chun a hril. Pakistan sipai hai hin silai le Mortar shells an hmang. August 16, 2015 khawm khan Pakistan sipai han LOC, Poonch district an kap a, civil mi 6 an kap hlum bakah mi 20 an hliem.

Thamna Rs. 1,00,000 a lak leiin Peon man
Panaji: Transport Department, Govt. of Goa hnuoia Peon sinthaw Dattaram Gaude chu thamna Rs. 1,00,000 a lak laiin zanikhan ACB pawlin a thawkna Office sungah an man. Rs. 1,00,000 a hmuna hi suizui mek a nih. Gaude hi Transport Department Head Office a thawk a nih. July thla khawm khan ACB pawlin Transport Department hnuoia thawk pasal 2 hai chu thamna lakna case lei bawkin an lo man ta a nih. Thamna sum hi Contractor haia inthawka an lak niin pasal pahni hai chu an inpuong.

Tripura in  Sept. 1 a inthawk NFSA
Agartala: Tripura state sawrkar chun September 1, 2015 a inthawk an state sungah National Food Security Act (NFSA) hmang tan a,  kum 2021 chena NFSA hi hmang dingin thutlukna a siem. Sawrkar thlungpui in NFSA thaw dinga a remti phawt chun thaw dinga inpeisain a um a nih tiin Tripura Finance minister Bhanulal Saha chun a hril. Tripura state a hin Below Poverty Line (BPL) Card nei mi nuoi 3 le 54 an um a, BPL Card nei hai chau NFSA hin a huomsa a, APL card neihai chu thla tin bufai kg. 15 pei, kg. 1 ah Rs. 13 rate (per card holder) pek an nih tiin Bhanulal Saha chun a hril. NFSA hnuoia hin BPL Card pakhatin bufai kg. 5 pei, kg. 1 ah Rs. 2 rate in la thei an ta, NFSA thaw leiin state sawrkarin kum khatah Rs. 16.73 crore a seng belsa ding niin Mr Saha chun a hril.

Special Category status ngennain an khai hlum
Machilipatnam: Zani hmasa zan khan Siripurapu Udaya Bhanu (40) chu an state Andhra Pradesh Special Category status pe dinga sawrkar thlungpui ngennain Godiwada town­ah a ma le ama an khai hlum. Bhanu hin lekha ziek a maksan a, chu taka chun “Save Andhra Pradesh” ti an ziek niin Police chun an hril. August 27, 2015 sun var lai khan Special category status ngenna leiin piengphunga ruolbanlo kum 55 mi pasal pakhat ama le ama a lo inthat ta bawk nia hril a nih.

OROP a thua pawm a nih
New Delhi: Defence minister Manohar Parrikar chun, One Rank One Pension (OROP) chu a thuin pawm a nih tiin zanita chanchinbumihai an hmupuina huna a hril a, thil tul hai sukfelna dingin hun a la lak met ding thu a hril. Hieng laizng hin OROP sukpuitling dinga nawrnain   Ex­servicemen hai chun kum 1965 a India le Pakistan indo champha vawi 50­na zanita inser chu an boycott bakah OROP sukpuitling dinga an nuorna thla 2 le a chanve zet an nei ta a, August 15, 2015 a inthawk khan New Delhi­a Jantar Mantar­ah bungheia nuorna an lo tan ta bawk a nih.

Ram danga inthawk Purunsen tonnes 1,000
New Delhi: Sawrkar thlungpui chun ramdanga inthawk Purunsen tonnes 1000 India rama laklut dingin thutlukna a siem. Purunsen hi September 10, 2015 khin Indian ports hungtlung hman an tih tiin official thusuok chun a hril. Purunsen hi kg. 1 ah Rs. 45 rate­a an chawk ding a nih. Delhi­a khawm Purunsen man a tlahnuoi ta a, kg. 1 ah Rs. 41 a zawr a ni tah. Lasalgaon le Pinpalgaon haia chun kg. 1 ah Rs. 48 a zawr a nih.

Pak. in kum khatah nuclear ralthuom 20
Islamabad: Pakistan chun kum khatah nuclear ralthuom 20 pei a siem niin News Agency report hun a hril. Hiengang peia a siem chun tuta inthawk kum 20 hnunga chun nuclear ralthuom a tlawm takah 350 lai hung nei a ta, US le Russia hai thangsa lovin khawvela rambung dang dang hai neka hau lem a hung ni el thei tiin report chun a hril. Tuhin Pakistan chun nuclear ralthuom 120 a nei a, India in 100 a nei a, US le Russia han 1000 chuong ve ve an nei niin Agency report chun a hril.

Lungin intang 1,800 chuong insuo zalen
Hanoi: Vietnam chun zanikhan France laka Independence a hmu a kum 70 tling lawmna an nei. Hi ni le inzawm hin lungin intang 1,800 chuong an suo zalen. Insuo zalena um hai lai hin ramdangmi 34 an thangsa a, chu hai lai chun China mi 16, Malaysia mi 6, Laos mi 6 le Australia mi 2 an thang. Insuo hai lai hin National Security Crimes a thiemnaw inchangtir tasa hai chu an thangsa nawh tiin Vietnam Vice Foreign Minister Ha Kim Ngoc chun a hril.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
VAWISUN THUPUI
I lungril po poin Lalpa chu ring la, Nanga hrietthiemna ringawta chun innghat naw rawh. I lampuihai po poa chun ama chu hre zing la, A man i lampuihai chu suktluong a tih.   ­ Thuvarhai 3:5­6

Editorial
Ei State sawrkarin ensin ve pei sien
Economics inchuklaihai po poin an inchuk le an hrietlar pawl tak, pawimaw em em el chu “Cost­Benefit Analysis” hi a nih. Sawrkar le Private Company hai khawmin an hmang lar hle a nih. A bikin Private Company lem chun an hmang lar zuol ti thei a nih. A mawl thei zawng le a hrietthiem thei zawnga hril chun “Inhmang le Hlep annawleh Hlawk” sut chiengna tina a nih. Mimal annawleh sawrkarin development a dinga hma a lak dingin hmalakna ding “Project” a um nuol a, chuhai lai chun a ieng tak am a thlang ding? Investment thawna ding chi hran hran a uma a ieng tak am thlang ding ti hrietna dingin Cost­Benefit Analysis hi hmang a hung ni ta hlak a nih.
   
Cost­Benefit­Analysis hmang hin investment thawtu chun a hmasain pawisa a sengna ding po po chipchier takin sut suok vawng a ta, chu chu Cost ti chu a hung ni a. Hi thil a hriet hnung hin  khang zat a seng ral ( a chawk suok zat) khan iengzat  am hmu let nawk ding (return/benefit) a hung nei ding ti sut let ding a ni a, hi taka hin direct benefit le indirect benefit a thang vawng ding a nih. Chuong chun Cost­Benefit Analysis hmangin project annawleh investment a dinga sengso zat ding po po le a rasuok (return/benefit) ding a sut thei a, a hlawkna ding programme ngei kha a thlang ding a nih.
   
“Privatisation” a tha, ramin a hlawkpui ei tina san khawm Private Company chun a hmalaknaah hlawkna (benefit) a um naw chun an hmalakna kha an suktawp tawp el a nih. A ni naw vek leh hlawk dingin thang a lak a, an mi ruoi an suktlawm a, a hlawk dingin an insiemrem zung zung el hlak a nih. Sawrkar ruok chu an ngawichawi deu a, iemanizat an inhmang hnunga khawm mipui mitmei an veng lei annawleh politics thilah an sietpui an tithawng lei annawleh action an lak ngam nawna a um hlak niin an lang. Iengkhawm nisienla a thei china “Cost­Benefit­ Analysis” hi hmang hram hram inla a tul lova sum seng thlawnna a hung nep sawt ngei ring a um.
   
Manipur sawrkar khawmin a ensinnain Electricity Department chu PPP System hmangin Privatisation a hung thaw tan a, state sawrkar enkawlna hnuoia a um lai  nekin Manipur mipui han  electric ei hmu tha lem dai ti chu a hrietu seng ei nih.  Electric bill khawm a hma nekin a tam chuong naw leiin sawiselna ding ei hriet chuong nawh. Electric a hma neka tha le regular lema ei hmu leiin mipui ei lawm lem niin an lang. Hieng a ni lei hin ei state sawrkarin PPP system hmangin Department dang danghai khawm Privatisation ensin pei sienla a tha el naw ding maw?
   
Education Department dam hi ei state sawrkar sum seng rawnna pawl tak a ni a. Amiruokchu HSLC le HSSLC result haia inthawk chun sawrkar school­hai  hi an hlawsam niin an lang. A hausa taka inthawka a rethei tak chenin ei nauhai sawrkar school a tir le inkaitir nekin Private/Mission school haiah ei inkaitir vawng si leiin state sawrkar sum seng thlawnna pakhat niin an lang. Hi lei hin ei state sawrkar hin Nursery a inthawk Class X chen hi chu Privatisation thawin Class XI a inthawk a chungtienghai  hi hnesaw takin ei state sawrkarin enkawl sienla a tha lem el dim? Ensin ve chi niin an lang.
           

Thil remchang tak ninaw sienlakhawm ei ram thuoitu, roreltu dinga ei thlanglal (Legislators) hai dam hin Cost­Benefit Analysis hi hmang ta inla an ta dingin darthlalang tha tak a ninaw ding maw? Legislator­hai hi an hun lai senga ei dit taka ei thlang anni a, project thaw ding anga inkhia, Cost Benefit Analysis hmanga X­ray vel chu a rem naw el thei. Amiruokchu, mipui vantlang sum, sawrkar sum fatu le hmangtu anni mieu si leiin an ta dinga sangsawn (input) le an thawsuok (output) ei lo bichieng a thaw ve ding tho a ni ring a um.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate