Responsive Ad Slot

HNAM INPUMKHATNA SUKSIET THEITU CHU, TUHAI AM ?

Saturday, July 14, 2012

/ Published by Simon L Infimate
~Ngurrivung Hmar

Ei unau, HPC (D)-ha’n thawluina a an Demand huomsung po po a YMA Branch le Group-hai á¹­hiek dinga an han ti meu khan chu Zoram hi a sukhnieng in ka hriet. Iemata, hieng ang thil an thaw el ta hi! Asan tak nia HPC (D) ha’n an hril chu Central YMA President-in Mizoram á¹­hendar a Autonomous District thar siem a ditnaw thu a hril le Mizoram á¹­hendar zawnga hma lakna reng reng an do tlat ding thu a hril lei a ni awm.

Ei unau, HPC (D) hai chun Autonomuos District hi Mizoram á¹­hedarna a ni nawh, ti a, an khek zing laiin, iemata Central YMA President thuhril hi an ngai thei naw viu le? Annawleh, ei hnam tlawmngai pawl lientak, YMA an cho ve hrim hrim, aninaw bek khawmin, Mizo mipui an mi hmusit ve hrim hrim, annawleh nunau pawi hrillo an suk thlabar nuom ve hrim hrim, ti hi indawnna awm tak a nih. A khingtieng pangah, ei Central YMA á¹­houituha’n, an thuhril dan a inthawk hin, Autonomuos District hi Mizoram á¹­hedarna a nih, ti pum zingin, iemata Autonomuos Districts-Lai, Mara le Chakma-hai hi a suk bo dan ding an zawng naw, Autonomous District hi Mizoram á¹­hendarna a ni chun Autonomuos District pakhatkhawm um lovin, District pangngaiin um vawng inla a á¹­ha el naw ding maw? Chuongchun, Chibing a inlak hranna hai hi hung re vat vat a ta, Mizo tiin á¹­awng leh nungphungah zai khatin ei luong khawm el ding a na. Chuongang thil thawding chun YMA hin hma a lak tak tak ngam ding am? Hma hung la ta tak tak sienla, Mizoram mipui a zatve neka tam chun ei thlawp ngei ding a na, chuongchun, thukhat chelin zaikhatah ei luong diel diel el ding a nawm, India ram hi Democracy, atam lem hratna / thuneina a ni bawk si a.

Nisienlakhawm, chuongang chu Zoram Kristianhai thaw dan ding chu a ni si nawh. Chibing le á¹­awngbing mi petu ei Pathien hin, ei nina seng hi mi humtlat a nuoma, chu chau chu nilovin, ei ram danpui, Indian Constitution ngei khawm hin, ei chibing le á¹­awngbing seng chawisang/ humhal hi a mi nuom pui tlat bawk, chuongchu ninawsien chu ei Aizawl khawpui khawm hi ‘enga’ ti hin hmun chang ta mang nawng a tih. Indian Constitution duong a nilai khawm khan, eini anga hnam hnufuol ve tho Pu B.R. Ambedkar, khalai hun a Constitution Drafting Committee Chairman, khan ei hmakhuo a lo ngai hlein an hriet thei, member á¹­henkhatha’n tribal mihai ta ding a thil huolbik nei á¹­halo an ti thu le tlangmihai le phaimihai chu incheng pawl ei ta, chuongchun, hmasawnna (development) khawm inruol khai a ta, ti a, ngaidan an nei lai khawm khan, Pu Ambedkar hin chu eini mi hratnaw te te hai hmakhuo thlirin a lo selthlak vawng a ni kha, hieng ang inpindanna amanih, Reservation amanih hin ei ram, India inpumkhatna chu a la suksiet naw phawt chu a ni hi.

Ei Bible thuring ei en chun Israel nauhai kha Pathienin Kanân ram a pek lai khan, Israel ni vawnghai sienkhawm chibingin ram a pek tlat chu tie! Iemata Israel seng seng hiengang a Pathienin a thaw ta el hi, thlierbik a nei a ni el naw maw? Chun, an ram kha, Israel seng senghai laikhawm anni chibing ah chau naw chu inhmun, ram zawr le inchawk a phal á¹­hak nawh. Chun, Israelhai lai khan mi pakhat Zelophehad (Numbers 36:10) chun naupasal nei lovin, naunuhmei- Mahla, Tirza le Hogla hai a nei a, a naunuhmeihai khan Israelhai lai khan an dit dit pasala an nei a phal pek á¹­hak nawh, an ram kha sawn kuol, sawn kuol a ninawna ding le Israel nauhai lai khan chibing pakhat an ni ve na kha a ral el nawna dingin, anni chibing a mi chau pasalah an neithei a ni kha. Chun, Israel nauha’n Ram tiem ram an hang hluo a, an lai a Benjamin Hnam chun suol rawng an bawl leiin, Israel hnam sawmpakhat han an do hrawn a, atawpah chun Benjamin Hnam chu hnehin an um ta a, mi zaruk (600) chau an khawpui a inthawkin damin an tlansuok a, chuongchun, a dang po chu kawlhnama that an ni ta a nih. Hienglai hin Israel nauhai chu an hung harsuok nawk a, an laia hnam khat, Benjamin hnam an hang chan el ding chu an lungril ana a, a tawpah chun inremna siemin an (Benjaminhai) nuhmei ding chenin an zawng pek ta a nih, asanchu, indona ah khan an nuhmei ding khawm hla lovin an that pek vawng lei a nih (Roreltute 19-21).

Eini, Mizo-hai lai khawm hin Chibing, ṭawngbing nei inla khawm Mizo hnam inpumkhatna a suk siet phak ka ring nawh, suksiet nekin Mizo hnam suk hausa lem a tih. Iemani chang, unauhmelhai ti dam hi lo um hlak sienkhawm, eini inpui chan chang tuhai hi a tuom hlawmtu ding ei ni lem a ni nawh maw? Ei lungril put dan (mindset) hi a tu tu khawm hin ei thlak a ngai ta naw maw? Mizoṭawng- Lusei ṭawng pei hai hi, Mizo ṭawng khawm thiemlo Mizo ninaw nih ti na lungril le Lusei ṭawng ei thiem naw lei ringawt a Mizo nilovin Hmar amanih, Lai amanih, Mara amanih chau ni a ei inngaina hai khawm hi ei pei bo a ngai ta khawp el. Hnam inpumkhatna ding chun ṭawng hi a pawimaw hle a, sienkhawm, hiengtieng pang a ei inhmaw taluo chun Mizo hnam inpumkhatna suk khawtlai tu ni lem a tih, ti hi ṭi a um hle. India sawrkar chun India ram pumpuiah Hindi ṭawng hmang seng ding ti a Parliament-ah a hang rel thluk meu khan chu Hindi ṭawng hmang lona, South Indian State-ah hai chun buoina an siem a, inlakhranna lungril an put hman hiel a ni kha. Tuta, Mizorama, sawrkar ṭawng hmang mek, Mizo (Lusei) ṭawng hin chu Zonauhai hi a mi khuopkhawm thawkkhat viu in an lang, ei ṭawngkam hi lo dang deu khawm nisien, Lusei ṭawng hin chu ei inbe tlang thei vawngin an lang, unau, Hmar Kohhranah lem hin chu Biek In inkhawmna-ah khawm Lusei ṭawng le Hmar ṭawngin, angkhat rawngin hla an sak thei, chun, Lusei ṭawnga hla inlar hai reng reng hi Lusei ṭawngin anni Biak In sengah an sak ve el hlak a nih. Chun, Tripura a inthawk, Burma a inthawk, Manipur a inthawk, Assam a inthawk le hmun dang dang a inthawk khawm hin, Mizo (Lusei) ṭawng hi chu, Sinlung suok Zo nauhai hin ei thiem tlangpui a, inpakna le lenglawng hla inlar hlak hai hi ei sak tlang thei seng bawk. Nisienlakhawm, eini, Lusei ṭawng hmang hai hin chun Zohnathlak ṭawng dang danghai hi chu ei va hriet ve lêm naw a, tamtak hin chu va hriet ve khawm hi aṭul ei ti bawk nawh, chun, Pathien Biek Inah lem hin chu anni ṭawng hin inpakna hla, ei sak ngai reng reng bawk nawh. An hlahai (Chibing ṭawng hla) ei dit a ni chun Lusei ṭawngin ei inlet a, ei sak ve el hlak a nih. Chun, lehkhabu tieng pangah zuk hril ta inla, Zohnahthlak lai hin Lusei ṭawng hmang tuhai hi ei vangnei hlein an lang, Zohnahthlak ṭawng hieng- Hmar, Paite, Thadou, Vaiphei, Mara, Lai leh a dang dang hai hin anni Chibing ṭawngin lehkhabu an hang siem khawm hin a hlawkna aum thei tak tak nawh, an hlaw ve sun chu sawl hi a ni el in an lang. Hieng hi thil um dan a ni lei hin, Lusei ṭawng hin chu Mizo hnam peng chi hran hranhai hi a mi khuop khawm meka, chun, min la khuop khawm nawk pei a tih, hienglai zing hin, Lusei ṭawng hmang hai hin Mizo hnam peng chi hran hran hai hi nekchep el lovin, Mizoṭawng suk hausakna dingin hmang tum lem ei tiu.

Mizo eini lei hin, ei chibing á¹­awng leh hnam-hai hi ei pei bo el ding a ni nawh. Chibing le á¹­awngbing hai mi petu, Pathien hi ei inza ding a nih. Ei Chi, ei Ṭawng-hai hi thina khel, chatuon chena ei sawm ding a nih. Thupuon 7: 9 a chun, “Chu hnunga chun ka hang en a, chun, ngai ta, mipui nasatak tûkhawm itiem sêng naw, hnam tin laia mi dâm, chi tin laia mi dâm, mi tin laia mi dâm, á¹­awng tin laia mi dâm puon vâr sila, tûm kâu chawiin, lalá¹­hungpha hma le Berâmte hmaa ngîr ka hmuh a.” tih a ni si a. Kristien, Ringtu diktak chun ei á¹­awng, ei hnam ei hmangai ding a nih, sienkhawm, midang, á¹­awng dang va sawisel amanih, va theida ringawt chu thil indik a ninawh ti ei hriet seng ringa um. Kha hma deu, tarik 4th May, 2012ah khan Kolasib District MGNREGS thuneituha’n Home Department lehkha NO. D.32020/24/2010-HMS, Dated 25th Oct, 2011 an hmu angin Kolasib District-ah Hmar pem luthai Job Card pek lo ding a nih, an hang ti ringawt kha chu! Hi taka, Home Department lehkha an sirsan tak hlak hi September le October, 2011 vel a N.C. Hills, Assam buoina leia ei unau, Hmar sungkaw iemani zat hung raltlan lei ani a. Chun, ei sawrkar hlak chun tuolsung chanchinbu á¹­henkhatah hieng raltlanhai hi 24th October, 2011 khan an chengna N.C.Hills-ah an kir nawk vawng tah, tiin a inhrilfie si a, hi taka Kolasib District MGNREGS thuneituhan, tarik 4th May, 2012-a Order suk suoka an hung thawthar nawk ringawt hi chu Mizo hnam sungah iná¹­hedarna chi tutu a nilem el naw maw? Hmar pemlut ni leia Job Card hang inpek lo ringawt chu, ei unau Ralte, Paite, Thadou, Mara, Lai le a dang dang hai hi hung impem ta hai sienla, iengtinam ei sawrkar thuneituhai hin thaw’ng an ta aw? ti hi indawnna um thei tak a ni.

Ei hnam ngirsuokna dinga, ei á¹­hahnem ngai taluo lei khawm hin ei hnam hin sietna rapthlak tak a tuok thei a annawm! Tienlai Israel ramah Lal Sawla inlal lai khan, Lal Sawla chun Israel nauhai tadingin á¹­hahnem a ngai taluo leiin Gibeon mihai kha that chimit vawng tumin a that tawl a, hi taka a thil thaw lei hin kum iemani zat hnungah Israel ramah á¹­am rapthlak tak a hung tla a. Chun, hi á¹­ampui, Israel rama tuorna nasa tak hi, lak kieng a ni nawkna ding chun Lal Sawla thlaa mi pasari-hai chungah phuba lakna (Gibeon miha’n Lalpa hmaah an khai hlum) a thlung hiel a nih (2Samuel 21:1). Ei ram, Ei hnam tading ti a á¹­hahnemngaitaka ei thaw khawm hin Pathien ditdan hi baw pel naw hram hram tum ei tiu, chuong annaw chun, ei ram, ei hnam, ei tu le tehai chungah chen khawm phuba lakna a thlung thei a nih, ti hi i hre seng ei tiu.

Hnam inpumkhatna suk se theitu laia langsar tak pakhat chu á¹­huoituhai hi ei ni thei el naw maw? Lal Solomon chu lal ropui le thil thawthei tak niin, Israel ram pumpuiah ro a rel a, sienkhawm, Pathien mithmuah thil a suk suol a, milem pathien chibai bukin an hmaah a kun a, hiang ang thil a thaw lei hin a thi hnung ah Israel ram chu a kawidar pha ta a nih, ti ei hmuh ( I Lalhai 10-12). Chuleichun, ram á¹­huoituhai hin ei ram, ei hnam ngirsuokna ding chun ei nun hi ei fimkhur a ngai khawp el, Pathien le ei inkar hi a fel am? tiin ei in ennawn rawp a á¹­ulin, a pawimaw hle a nih.
Thina hi midang insung ah a thlung hin, khawvar ngai khawm nisien, a tuordan chu ei thiem hle in an lang, sienkhawm, mani sungkuoah a hung thlung meu chun a tuor an tak khawp el; thil hi ei ngirhmun i zir hin a lo danglam thei viu a nih hi! Hieng deu hin Britishhai mi awpna hnuoiah 1857 khan helna a suoka, hi á¹­uma helna hi British-hai chun Sipai Lubawk helna tiin an hril hlak a, sienkhawm India-mihai chun ei zalenna dinga Indona (First War of India Independence) tiin ei hril ve tlat annawm! Chun, Pu Gandhi kha a hung suoka, British sawrkar ta ding chun mi hnawksak, hnam inpumkhatna sukse theitu a ni a, sienkhawm tuhin chu ei ngaisang dan hi Vaihai chun Pathien angin an biek naw chau a ni hi. Chun, India in zalenna a hung hmu a, 1966 a inthawk khan Mizo-hai khawmin Idependent ei hung suol ve a, kha taka ei pasalá¹­hahai kha India sawrkar tading chun hel hmang, hnam inpumkhatna sukse theitu an ni tlat el, sienkhawm, tuhin chu eini, Mizohai tading chun hnam pasalá¹­ha, hringna chan huom a hnam san ngam, an sin thaw khawm eini, Mizohai chanchin ziekna a mellung pawimaw tak a lo ni tah a nih. Hieng ang deu hin, ei unau, Hmarha’n anni á¹­awng le zierang a bo el nawna dinga an hma lakna hi, mi tam tak ngai a chun Mizo Hnam inpumkhatna sukse theitu, a suoltu, HPCD-hai khawm Helhmang, hnam inpumkhatna suksetu, tiin hril hai sienkhawm, anni, unau, Hmar-hai tading chun Pasalá¹­ha, hringna chan huom a Hnam san ngam an ni nawk si a. Chuleiin, thil hi a tuortu ngirhmun a inthawk khawm hin ei thlier pek ve a ngai a khawp el.

Kha hma met, tarik 16, May, 2012 a HSA le SHDC-hai á¹­hangkawpin Martyrs’ Ni hmangna dingin Chanmari YMA hall, inhma taka an biek rem sa vawng, a tuk el a hunser hmang dinga inhriettirna leh lehkha khawm semdar vawng tah hnung, Central YMA in a remchang lo ding thu an hang hril ringawt dam kha! HSA á¹­huoituhai le SHDC-ah sinthawtuha’n chawp-le-chila Hall an hang zawng rum rum el tâk thu le hall dang an hmu remchang nawk hnung sawtnawte ah Chanmari YMA hall hmang an remti nâwk si thu, Myrtars’ day hmangna ah SHDC sinthaw pakhatin hnuk-ul rak le mithli far puma a hang hril kha chu, a en a rinum in, a ngaithlak antak khawp el. Hieng hi thil um dan ani lei hin, ei YMA á¹­huoituhai khawm hin lungril lienlem an put a ngai ta khawp el, YMA ngir san tak á¹­hanpui ngai hai á¹­hanpui a ni sih a. HPCD le YMA-hai karah hin boruok á¹­halo a lo um khawm nisien, Hmar nauhai hi chu ei unauhai, ei Mizo chanpui an nih ti a YMA in ei tuom hlawm tlat chun tukhawm hmangaitu hrelo chun um zing naw ni hai, chun, Hmar mipui hin helna lungril hi an put vawng ring a um bawk nawh.

Daktorthai chun damlo thi el ding, cancer meu khawm an enkawl hin, hlim hmel put takin, ‘á¹­ha nawk el i tih’ tiin zaidaw thei takin an enkawl hlak a. Nisienlakhawm, ram á¹­huoitu á¹­henkhat hi chu, iemani chang hin chu á¹­awngkam hmang dan hi chu ei inchuk deu a ngai naw maw? Ei Chief Minister inzaum tak, Pu Lalthanhawla ngei khawmin, Inpuiah SHDC chungchanga a thu hril dan dam kha “... SHDC hi chiengnaw sienla, sorkarin a nuom dan dan, a thaw hi a hun tawk chau...” a ti dam kha, SHDC hung piengna dinga hringna lo inhlan tah hai sung-le-kuo hai tading chun pawm dan thiem intak hlêng a tih. SHDC hi, MNF le India sawrkar inremna thuthlung ang deu khan, Mizoram sawrkar dit dan a indin a ni nawh a, chun, HPC ditdan a indin khawm a ni bawk nawh; SHDC hi Mizoram sawrkar le HPC-hai an inkei hnuoi thei ang tawpa a tu tu khawm in keihnuoiin remna tluontling a umna theina dinga thuthlung an siem a nih, chuleichun a tu lem lem khawma’n an inza ding a nih, a suk awngrawp tieng a hmalakna reng reng hi chu ei ram ngirsuokna daltu ti thei ngei ei tih.

Ei Hnam inpumkhatna a ding chun thil hi ngun tak a ei thlir hi a pawimaw khawp el. Iemani chang hin unauhmelhai ti ang deu khawm hung um vang vang sienla, inpui chan chang tuhai hi a tuom hlawm tu ding ei nih, ti hi hre thar nawk seng ei tiu.
Tarik 11/07/2012

Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate