- Jr Amo
Hrileng leiin kum 2020 March a inthawk tiem ṭanin kum khat le thla 5 (kum khat le a chanve) tling ṭep chu India ram ah khawser puongin hun harsatak el ei lo hmang tawl taa. Tam takin an thi pha taa, sung le kuo hnai le laina hai hri lei ni naw sien chu la dam dinga ring um hai khawm a thi tam tak an um tah. Ei hang inhawk a, ei hang inti pui tum rak hlak a chu mihriem hringna chunga hin thuneina ei lo nei tlawm kher el!
Hrileng a re ta ding rawm ei sawn leh a vel thar a hung um nawk a, thu dang dang a hung thar nawk pei leiin iengtik am a re phak ta ding hrim maw ti chu ringthu hril ringawt khawm a harsa ta a nih. Hrileng hi bo ni a zuk um el ring a um ta naw a, nisienkhawm, boruok inkieng hun ding hi nghakhla a um ta hle.
Hrileng hun a sawrkarin khawser a puong hi ieng ang a hmang ding am a ni deu a? Khawser hi hri laka inthawka invengna hmangruo tak a ni naw a. Inkaizap sukchaina ding, chu sukchai a ni sunga hrileng dona kawnga inbuotsaia hmangruo le hmalak dan ding hai ngaituona le riruong siemnaa hmang tak a ni a. Khawser sung hin, testing le medical facility hai inthuo thar a ni naw chun khawser zoah ngirhmun pangngaia bawk kir nawkin harsat insiemna an chang thei.
Kum khat neka tam nundan pangngai ta lo, sin thawa inhlawna ding tam tak suk chawl ni tah. Sawrkar sin thaw naw hai po po deu thaw vang sin nei lo ngirhmun a um ei ni ta leiin ei khawsakna ngirhmun hai a ṭha bek bek tawl ta naw niin an lang. Chuong lai zing chun, hri a la’n leng zing a, a mi la man zing a, a thi ei la um zing bawk. Hmalatu ta ding khawma ngaituona in a tlin phak chin bak a ni ring a um taa, sawrkar lem chu a pei ta naw a, ka bâng nuom tah a ti deu hlak khawm a hawi tah. Bang el chu a thei bik si naw a, a hmingin curfew dam a mi la zam khum hlak a nih.
Sawrkar curfew annawleh khawser puong hi chu, a enkaitu hai khawm an pei tak tak ngai naw leiin fak le dawn, sin thawna kawnga dingin inhlem san zau zau theiin a um leiin a zie a um. Nisienkhawm, tu ang ngirhmun a ei khêl thei lo le ei inkhawkpui ni a inlang ta chu ei khuo haia khau mangkheng a khawser ei puong le zam hai hi a hawi tah.
Khau takin khawser ei zam a, tukhawm suok ei remti naw a, mi fak le dawn ding ei pek ti um si lo. A Corona dang tum ti inla hlak dang hne chi a ni nawna chin a um bawk, khawser ei zam zing laiin ei khuo hai hlak chu hriin a mi rûn zing bawk. A ieng hi’m an taa ei thiltum ti hi ngaituo thar a hun ta naw am a ni maw.
Thla liemtah laia Chief Medical Officer (CMO) in thusuok a siemnaa khan, Home Isolation ei tam ta leia hri inkaina pung angin a hril a. Indik dingin ring a um. Ei khawsakna in haiin a zir tawl naw a, ei inkai tawl ding ma niin an lang. Hi lei hin, ei khawser zam ringawt hin mi a ṭhangpui nek hmanin ei khum hai le mipui harsatna ei intlun pei ta khawm a hawi. Khawser huna suok thei hai chu pass nei le a che thei deu hai an hung ni a, a rethei hai ta dingin suokna chance a um nawh. Tukhawma an fak ding le an tangka lam ai an pek ti ei hriet ngai bawk si nawh, kilkhata hin fak ding nei lo le rinum ti em em a khawsa dam hi lo um pal ei tih ti inlau a um ta hle.
Khawser khau taka zam ringawt nekin, hrileng vel khatna laia an vawi lo hai khaw tin deu thawin a khum hranna ei siem pek ang khan hrivawi hai khum hranna ding dam hi siem pek dan ngaituo lem ta inla. Ambulance hmang man khawm hi nitin a lamsuok nei lo ta ding chun vel khata sang khat le ti chu tulai rama dingin mawngkuo a bendawk el thei ni lo chun a harsa ta khawp el. Ei harsatna hi khawser in a suk kieng thei dingin an lang ta naw a, an kieng ding nisien chu an kieng vawng ta ring a um. Chuleichun, hmalak dan thar hun lo liemtah a ei thaw, Centre buotsai hai dam kha ei ngaituo thar nawk a ṭul lem ta a hawi.
Inruithei chîng hai ngaituo lo thei an ni nawh. Zu dawn, damdawi le thil dang dang inrui hai hi an thaw ṭha ei ti na ni loin ei mihriem chanpui hai an ni a, ei fak le dawn ang faa khawtlang a khawsa ve. Inzakna chang hrie, an thisen a kawp an tawpsan el thei ta lo inruithei sala intang an ni a. Khawser ei puong a hma ei lakna kawnga hin, hieng ang chîng mi hai hin ka zu dawn ding le ka damdawi thaw ding mi hung la pek ro an ti beiseiin ring nawng ei tiu. Khawser ei puong a hmalakna ei nei zawm pei ding a la ni ngai chun, ei khawsung senga hieng ang harsatna nei hai hi tu tu am an um ti hriet tum a hotuhaiin vantlang hriet kher loa an hring le dam thei dan ding lampui dap pek an ṭul, hmelma an ni bik nawh.
A ieng ieng ding khawma ei hriet buoi lo ding thil chu, hrileng hi a tawp hnai el nawa a zuk bo el naw ding hi chu a chieng taa. Chuleichun, ei hmalakna fepui mek - khawser inzam khumna hi ei sunzawm char char ding am hmalakna dang ei ngaituo ding? July 31 a ei chanchinbu lo tiemtu hai chun ei hmu tawl ka ring a, sawrkar ni leh ei khawsunga hai khawser ei inzam khum a chu state tlangram district ah Churachandpur chu Positivity rate insang tak ngirhmun hautu ah ei la ṭhang phak a ni kha. Hi hin ei ngirhmun le ei hmalakna iem a ni chen a mi hrilfie. Manipur hin Covid vel hnina a inthawk khawser a la zam deu char char a, vawisun chen hin a la pawtsei a, a thuoin khawsung a hai ei puong tawl bawk. Anachu, ei case chu a la tlahnuoi naw hrim hrim.
Sawrkar hlaka thla khata ding bufai kg 10 a sem bak pek thei nei bik lo, bufai kg 10 fak char char a dam el thei hlak ei ni nawh. Ei ngirhmun hi a buoithlak ta kher el maw. A neinung hai ta dingin harsatna um naw ni a, fakfawm zawng, sin nghet nei loa khawsak rel a sung le kuo chawmtu hai ta ding chun hnarkuo pahniah meikhu a suok naw chau a ni ta ding a nih. Ei suok thei si naw chun tuin am a châwm ding a?
Khuo pakhat a tlung ni a an hril chu, sungkuo harsatak el an um a. A nauhai phingṭam fak ding nei loa an um el chu inkhatpa in a en ngam nawa, kutdaw a nuom el si nawh, an nei ang ang thlai hmeruo zawr dinga a suok chu tlawmngai pawl haiin remti loin an lo vau zek ta lem ti ri dam a um a. Fak le dawn inchawk dinga suok thei lo, annawleh, tangka keidawk dinga suok remti nawna hmun hai dam. Damdawi ṭul le mamaw lak dinga phallo ti hai dam a ri hriet ding a um zeu zeu taa. Kut inthlakna le in ensanna hai chen a tlung ta ti hriet a ni bawk. Hri ei dona kawnga hin, khawtlang a cheng hmunkhat, kohrana inlawi hmunkhat, Krista zara unau kara dam hin inhmelmakna le inṭhena dam intlun pal a tih ti khawm hi inlau a um ta ngawt el. English Rock band Pink Flyod haiin an hla ah - “in\hena dar vuok ri ṭan a ni tah” tia mawi taka an lo rem le sak kha intlung tir pal ei tih, hmalakna hai khawm fimkhur le ṭha taka hri do ei nih ti inhrietchiengna nei zing pum a kal pen a pawimaw hle tah.
Covid hi ka hril hnuol a ni naw a, khawser khawm ka dem tawp a ni nawh. Ei thi zing a ei invawi zing a, ei harsatna hin a thuo thuoin a mi del ta a nih. A buoithlak zuolna chu, khawser hin fak le dawn, mihriem le motor inlawn hai a dangin a khap theia chu hrileng a la dang zo naw hi a pawina tak chu a nih. Chuong lai zing chun, khawtlang le mipui himna ding ngaituoa sawl em em a hmalatu hai inpekna hi innghil ruol a ni nawa. Tlawmngai pawl hai ta dingin chawimawina dar vuok ri ni ve raw sen!
Hrileng harsatna ei la tuok ngai lo tuok ei ni a, hmalakna kawnga tukhawm a buoi naw ei um nawa sawrkar meu khawm a buoi hle. Hmatieng ah ieng thil am a tlung ding hrillawk thei a ni nawh. Nisienkhawm, hrileng ei do mekna kawnga hin a hri ni loin ei mihriem chanpui hai hi lo do tûn tûn pal ei tih ti hi thil inlau um tak chu a ni mek tah. Ei damna ding ni a ei ngai mek hi ei thina khawm a’n chang thei a, ei thi ngei ngei na ding ni a ei hriet hi ei damna ding khawm a ni thei zing ta bawk. Khawser: Damna am thina?
