~V.K.Pangamte
‘A râwl ri hriet leia lâwmin,
Lemderna a ang si naw a;
Hmangaina a țhang phawt,
Chel tlat tuma ngaituona;
Hnâwlna lungril ril um lovin,
A bula nêka biethu thlumin.’
Thu Hmasa: Kum intluona lung dumtu ngaituonaa hun hmang inchik neu neuvin, tu chen khawm hin a ri a la re naw a, hma tienga beiseina insâng tak neiin hun ka la hmang ve zing a. Hieng lâwm lâwma mi hîptu hi mi dang ni lovin, nghâknu tam tak nêka mâwi le ditum lem, Sangi bawk a la nih. Dîptu le sêlna khir tak tak hnebân hnung a, hmangaina lipui sûnga rûn hmunkhata ka chêngpui nuom chanchin hi inchat lovin a la fe zing a, hring le dama hringnun ka hmang sâwt a ni phawt chun, Sangi sakhming sâm hi châwl lovin a sâwt el ding chu a nih. Indona chanchin ni si lo, dotu țhenkhat inrawl um anga hmangaina lampui intarzie hi, selna le tumruna thuoma inbel naw chun, tum ram tlung zo lova hlawsam thei a la ni si a. …
Indawnna Dawnin: Khawlaidung chu a re rup a, ni dang angin mihriem le motor hmu ding a tam nawh. Lênghri leiin inchûkna hmun le inkhâwmna hmun ha’n kantu an nei tlâwm a, ni danga mipui a suk a tunga inlawn hum hum hmu ding a vâng a, infiemna hmun chen a re riei riei a nih. Hieng anga khawsakna hmun tam lema hai nuom anga hun hmang thei a ni naw lai zingin, kei chu pakhat zûn phurin hun ka hmang a, ring naw tiengin thu indawnna tam tak ka dawng a, dawn naw chun inthiem lo dinga ka ngai leiin țhenkhat chau dawnna siem ka tih. Pakhatna, ‘Sangi hi i ta dingin ieng ang hlawla țha am a n’a?’ ti chu hieng ang hin dawnna ka siem: ‘Ka ta dinga Sangi țhatna le mâwina hi tlar khat chauva hril ding a ni chun, ‘ Sangi hi hnuoi chunga pieng ve naw ang ela țha le mâwi a nih’ tiin. Pahnina, ‘Hmangaina lampui i hraw dân enin Sangi hi i lêngpui thei naw anga um ni siin, hieng lâwm lâwma i tlânginsampui el hi nang le nang în sukbuoi lem naw maw?' tia indawnna chu hieng ang hin ka hei dawn chawt el a: ‘Sangi hi chang ngêi tuma lungril ril ka’n siemna chu a sâwt ta hle el a, amiruokchu, Khuonu ruot naw am a ni ding, ama le hin rûn hmunkhat inlâwi thei lo ding angin boruok a um a, hieng sa sâ khawmin a sakhming inzâwt le a chanchin puong pei ka la tum ta âwn a nih.
Sangi hmangaina râwl nghâk le ka hmangaina râwl intuok naw lei ela a chanchin hril hi ka ma tum naw a, ka ta ding chun biethu chanchin hriltu a tling tak zet a, a let tam takin puong pei lem ka tih; 'aw Sangi, ka ta ding chun i hlu si a’ tiin. Ka ngaituona khawvêl-a hin Sangi hin hmun a hluo lien êm leiin ama ta ding a ni phawt chun tu chen hin tâwp thei lovin ama puolin hun ka la pêk zing a nih. Indawnna dawn tam leia Sangi hi ko tlung thei ni sien la chu, inchat lovin dawnna siem ngêi ka tih. Sienkhawm, hnuoi mihriem dânin nuom anga tling le chang thei a ni si naw a, hringnun tak el hi chu aw, duthu ai anga ka sâm tamin nghil thei lo Sangi bawkin a mi hîp a; beiseina leiin hma tieng ka la pan țâl țâl a nih. Hi nêka nasa lem le hrât lema hmangai zawng hmu dingin ieng râlthuom am a țha ding aw ti dâm ka ngaituo a. Inbûr nawna dinga inbûr el am ka nih ti chen lungril rila umin, sienkhawm, ka’n thiem naw tum po leh ngaituona tharin a mi man nâwk pei a, mihriem khawsakna le hnuoi hringnun hmang dân hrim ka dâwnin a dang danga buoi ve, hlim ni le beidawng ni inpawla hringnun hmang vawng an ni zie ka hmuin, kei le kei ka’n sukhlim chawp châng a um hlak. Thlasietna thu ringawta nun hmang chu khawvêl mihriem taphawtin an zo bîk ka ring thei naw a, kei khawmin ka hne naw pakhat chu a chieng a nih. Thlalêr lêr-a um thei hrim an um am? Aw Sangi. …
Țawng Le Pâwl Dang Lei A Ni Nawh: Hmangaina thu hi a taka inchangtir dingin țawng hmang le biek-in inlâwina inang naw leiin a mi țhe ding a ni nawh ti hi ka lo pawm thiem ve dân chu a ni a. Chun, nuhmeiin pasal a neiin hnung tieng a ngha vet a ni chun buoina a tlung bawk hlak. Chuleiin, kawppui ding ka zawngna lampuia hin ngai dân le pawm dân inang naw leia intângna neu neu a um a, hi thua ruok hin chu kei chauvin harsatna ka tuok nawh ti ka chieng a nih. Sangi hi țawng dang hmang a ni a, kei khawm a ta ding chun țawng dang hmang ka ni ve a. Hi hi sui inthûk ngai lova kan inangna pakhat a nih. Hmangaina kan hril fie tum dân le kan fepui tum dân ruok hi chu zaa za a’n ang naw tâwp khawmin, a hnuoi met chauva inang naw nîng kan tih. Hmangaina hin țawng hmang bîk a nei naw a, rawng bîk khawm a nei bawk nawh. A pawimaw tak chu hmangai le hmangai inhrepaw taka sûngril rila inman det a nih. Sangi le hin kan la’n hrietpaw tâwk naw chu ni ngêi a t’a, fel taka thutlûkna iengkhawm siem lova a la um zing el hi; hmangaitu indik chun țawng tam si lovin a va hei hmu fie âwm de aw!
Kum tieng enin vawi khat puitling ni ve ve, amiruokchu, rem naw biethu chai leia vawi le changa lungkim lo taka hringnun hmang si, hril ding le inzâwt ding invâi khawm a awl hiel a. Vawi tam tak chu ieng leia Sangi hi ka lo hmu kher kher am a n’a? ti chenin ka lungril ril a hluosip a nih. A piengna le seilienna ka hriet le inruolin a mi hîp hnai sawt a, thil po po ka hriet naw ding ka chieng a, amiruokchu, Sangi khawsakna hmun le a hringnun hmang dân ruok chu hriet sei ka tum hrim hrim a nih. Tuhin chu a hnam hming ka hriet ta a, a thiltum khawm ka hriet a, a pasal dit zâwng ruok chu chieng takin ka la hriet nawh. ‘Vate vuong lai chu tu ta bîk a’n nawh’ tia zaipu’n a lo rem hi ka’n hnêmna pakhat a ni a, lâwmpui ding zawng angin ka la nghâk fan fan a nih. Tûk tin pâr mâwizie hril inthangin a um a, mihriem hringnun hi tûk tin pâr tluk naw anga hril a ni lai zingin, mi nunnêm be dinga ka’n buotsaina hi pâr kûngpui tluka hringnun cheimâwitu a tling ve’n ka hriet. Kâr hla taka um hi hnai tea um angin ka’n ngai a, țawng dang hmang ve ve ni inlang khawm, inhrepaw taka kan inbiekpaw thei a ni phawt chun, țawng inlettu hrim ngai lovin hmangaina țawngin fie tak siin inbe mawl mawl kan tih. Chu hun chu tlung sienla, thîktu um leia ma dingin ka’n ring nawh.
Puo tieng mi thlîr dân le sûngril ril nun hi a lo va dang thei de aw! Mit-a hmu thei lo khawpa hmangaina mit a hung inthim ding chu inringna khêl tieng dai a ni a. Chawp le chila hriltu an um a ni ruok chun thu danga sie thei nîng a tih. ‘Hrilin a zo nawh’ ti hi a tak tak a hei tlung meu chu a det zuol khawp el. Sangi zûn ka phur dân hi a rik zâwnga inkhi ding ni sienla, ieng ang chara rik ding am a ni ding ti chu ngaituo tham a tling a nih. Thumal rem khâwm hi sin tak taka nei ding hlak chun, ni tin le zân tina ka hun hmangin a zo naw ding a ni si a, ka’n vêt naw chau a nih! Ka piengpui ang hiela zûn innêm phur ding ka nei hi, a se tieng a ni naw tlat leiin vângneina chi khata ka ngai. Remruottu ringum le fel chun Sangi le lêng hmunkhat dingin hun mi hung sukmilpêk hrâm sienla, lâwm kim ngêi a tih. Hmangaina nuna buoi chu ka ni ie maw!
Sangi kuoma inzin dinga ka ruol dit, L.Ringsan le kan infielna chu kum khat a liem el ding a’n ta a. Khawvêl hripui inlêng leia dangtu hi nuom thu a ni nawh ti a chieng ngawt el. Hun thawveng nghâk kârin nghâknu hin lêng dang a lo sai ka phal lul naw a, dang tlat theitu ruok chu ka ni nawh. Hi lei hin thutlûkna fel tak ka siem thei naw a ni hrim a, pawi ka ti tak zet a nih. Hmangaitu țhenkhata inthawkin thurâwn țha tak tak ka dawng a, Sangi le intuok naw ding anga hriltu hai ruok chu ruol ringum lo angin ka sie hiel a; a mi pawmpui le lâwmpui hai ruok chu a bêlpui chang dinga ka dit hai an nih. Kan kâra lampui le muol inkhang um anga hril khawm hi hmangaina taka hraw thleng thei a la ni a, a hmunpui tlung ding chun fîmkhur ruok chu a ngai. Mâni hmasielna leia biethu phan ringawtin tum ram tlung thei a ni ngai si naw a, Sangi țawng hmang le biek-in inlâwina ka hrietthiempui a țûl a; a taka kan la lêng hmunkhat thei naw nasan hi țawng le biek-in inlâwina inang naw lei a ni si naw a. A san indik tak chu nakie la hung fie el dingin ka ring. Ringum takin lo hei nghâk phawt ka t’a, Siemtu’n ka ta dinga țha chu a hriet a, ringhla dingin ka mâwi lul nawh.
Lekhathawn Nuhnung A Ni El Dîm? : Khuol ram hla taka inzin dingin inbuotsaina țha tâwk nei a țûl angin, dam sûng ni-a hmangaina lungphun phun ding chun uluk le ursûn a țûl hrim tia lungril rila vawng zingin, ni khat chu thil dang ngaituo thei lovin Sangi le inhmu dân ding remchâng ka dap vêl a. Ruol-le-pai, u-le-nau, laibung le hmangaitu țhenkhat khat râwn êm chu thil ni thei dingin ka ring si naw a, theinghila hei inphat el hlak chu ka nuom si nawh; a mi bûktu rik dân hi bazar-a thil rik inkhina nêka rik lem dai a ni si a. Chuleiin, zân a tlung pha zân khawvârin ka so hin a mî’n phupui det det a, sûn a tlung pha sûnni tlâkin a mi man det nâwk pei hlak. Uor thila thu inzâwt le țawngkam hmang mei mei ni lang, hi chen chen hi ka fepui naw ding a nih ti chu ka chieng a, ka hming le inhme lo khawp hielin mi pakhat zûna hin ka lo intâng ve zing a nih ti hi inphat ruol lovin a’n lang a; a dawta ie’m nîng a a t’a? ti hi indawnna umsa ni ngêi a tih. Hmangaina leia hmangai zawngna dingin vuong theina thla nei ni lang, Sangi bula a kimte’n biethu hrilin hringnun thutiem nei tâ’ng ka t’a, inthla lovin lung dumtu chu chel zing ka tih. Sienkhawm, hieng hlak hi a thei si nawa maw! Hmangaina ka’n sampui hin umzie hrim a nei naw ding ti hlak chu fie takin ka la hriet si naw a, tiena khaw khat hmelțha biengno kona ienga sakhming châwi, Țhadâng chu la dâng lovin a la dang thei lul naw ie! Sangi chanchin hril inthang a la ni zing. Phûr le phûr naw inkawpin hieng ang hin hmangaina lekhathawn chu ka hei thai nâwk sin phawt a, ka phûr nasan chu Sangi hin a lungril thlâk thlengin dawnna lâwmum a siem ka beisei a. Ka phûr naw nasan chu Sangi hin iengti kawng zâwng khawmin rem thei lo thu a mi hrilpêk inlâuna’n ka sip a. Hril thiem le ziek thiem chu a’n tak ngawt el! Hmangaina thu chu hei thawn nâwk phawt el ka ti aw:
To,
Ka la hmangai zing,
Miss Sangi
Hmangaina hi a sûna sûn ang hielin ka hun tam lem ka hmang a. I laka beiseina ka nei insâng êm leiin hmangaina lekhathawn ka hung invuongtir nâwk el a nih. Khawvêla thilpêk le lâwmman man tam tak tak ka phût naw che a, sienkhawm, thil pakhat chau ka hni che; i mi sukpuitlingpêk ngêi ka nuom. Ka hringnun hin umzie nei taka hun a hmang i mi ditsakpui a ni phawt chun, sêlna thu i mi thawn kîr ka ring thei lul naw a. Hi hi i kuoma ka thil hni umsun chu a nih: ‘Rûn rempui dingin ka thlang che a, iengtin am mi lo ngai vê’ng i t’a?’
Beidawngna hi beiseina țhaa inchang a, khawsâwtna hi hlimnaa inchang a, hmangaina thu hi a taka inchang a, biethu hla hi i ta dingin ka sak nawn a nih ti mi hrepuiin, lâwmna thusam mî’n hlân ve la, hlim ka tih. Hieng nêka hmangai dân ding che hi ka hrietna le ka varna’n a tlin mawl naw a, i mî’n chûktir ka ngai.
I dawnna nghâktu,
V.K.Pangamte
Hi chena hin SANGI ZÛN PHURIN MAW! – VI chu khârin a lo um nâwk ta a. Ka hung invêl nâwk tieng la’n hmu nâwk ngêi dingin, hringnun damin lo hmang la, Siemtu malsâwmna kut-in țhuoi pei raw se che! Kei anga hmangaina lipui fang tum a, Lêngi zûna intâng ha’n tiem a, ka hringnuna Sangi sakhming mâwi a kawp det tlat hi mi lo hrethiempui ngêi a, hmangaina khingbai nun hmang lova a kima hmang thei seng dingin, a bula inthawka a thu tâwpna chen hi Sangi hmingin ka’n hlân.
