(AN, A'N LE AN', KAN, KA'N LE KAN', TA LE T'A, NA LE N'A a hmangna hmun hai)
~ John L Pulamte
Pu L. Keivom-in ka lungril hrie ni âwm fahranin ka lungril rûk taka ka lo invawi, ziek dinga ka lo intin tuo mêk lai zingin, "Apostrophe" hmang dân chungchâng thu bengvârthlâk tak el a hung ziek a. Ama ziek a sap sana ni chuong lovin, ka lo tum ta sa rêng a ni leiin, lungrila sipliem chu puo tieng hmu theiin a'n lang suok hlak tî angin, ka hung inlang suokpui ta rawi el a nih.
Hmar ṭawng ziek sukharsat bêk bêkna pakhat chu, thumal ṭhenkhat inhnai tak anga inlang, ṭawngbâua lam rîk khawmin a rî inang char si, sienkhawm a kâwk chu sim le hmâr anga indang nâwk si thumal pahni pathum dâm ei nei hi a nih. Chuong ang chu ei Bible-a ngei khawm an inther fek fuk a, ziek dân kalhmang mumal khawm inhrawtir lovin, ṭawngbâua ei lam rîk ang anga ei sie el an nih.
Ṭawng inlet dân indik lo chungchâng thu hi ei mi thiemhaiin vawi tam an lo chai ta hlak a, amiruokchu an ngaitha le chai khawpa an ngai lo thumal hmang dân indik lo iemani zât zet a um a, chuong laia a langsâr zuol deua ka hriethai a hnuoia khun hung suklang ei tih.
1 A'N, AN LE AN':
Hienghai hi ṭawngbâua sâm chun a ri inang deu phuorin inlang sien khawm, kâwk indang seng an nih.
"A'N" hi thil/mi pakhat hrilna (singular)-a ei hmang hlak a ni a, "A" le "IN" inkawp an nih (A'n = A+in).
"A'N" hmangna hmun:
A'n dik. = "A indik" tîna a nih.
A'n sil. = A insil.
A'n hnâwm. = A inhnâwm.
A'n khâwm. = A inkhâwm.
A'n pâk che. = A inpâk che.
A'n hme ie. = A inhme ie.
"AN" hi pakhat nêka tam hrilna (plural) a nih.
"AN" hmangna hmun ṭhenkhat:
An indik.
An insil.
An inhnâwm.
An inkhâwm.
An inpâk che.
An inhme ie.
AN' hi "A" le "NI" inkawp anga hmang hlak a nih (A+NI).
A hmangna hmun ṭhenkhat entirna hmangin zuk suklang ei tih:
Ka fe ding an' tah. = "Ka fe ding a ni tah" tîna a nih.
A hung tlung indik mêk an' tah. = A hung tlung indik mêk a ni tah.
Thanga chu a sâwl deu an' ta âwm ie. = Thanga chu a sâwl deu a ni ta âwm ie.
Chuong chu an' ta? = Chuong chu a ni ta?
(2) KA'N, KAN LE KAN':
"KA'N" hi mi pakhat chungchâng hrilna (singular)-a hmang hlak, thumal "KA" le "IN" kei kawp a nih.
Entirna:
Ka'n sil. = "Ka insil" tîna a nih.
Ka'n châwm. = Ka inchâwm.
Ka'n sâwp. = Ka insâwp.
Ka'n siem. = Ka insiem.
"KAN" hi mi pakhat nêka tam hrilna (plural)-a hmang hlak a nih.
Entirna:
Kan insil.
Kan inchâwm.
Kan insâwp
Kan insiem.
KAN' hi thumal pahni "KA" le "Ni" inkawp anga hmang hlak a nih.
Entirna:
Kei kan' naw ie. = "Kei ka ni naw ie" tîna.
Dam lang chu officer kan' ta/tâk ding vai leh. = Dam lang chu officer ka ni ta/tâk ding vai leh.
Kum 77 kan' tah. = Kum 77 ka ni tah.
(3) T'A le TA:
T'A hi "TI" le "A" thumal inkawp a nih.
Entirna:
Chuong chun a lo t'a. = "Chuong chun a lo ti a" tîna a nih.
Lo um naw hlau râwi a t'a. = Lo um naw hlau râwi a ti a.
Hieng hin thaw'ng ka t'a. = Hieng hin thaw'ng ka ti a.
"TA" hmangna hmun.
Entirna:
Ka ta a nih.
Chuongchun a thaw ta a.
Thanga a hung ta kha.
Liena ta ding a nih.
(4) NA le N'A:
"N'A" hi "NI" le "A" inkawp a nih.
Entirna:
Thaw dinga ka tî sa rêng a n'a. = "Thaw dinga ka tî sa rêng a ni a" tîna a nih.
Hieng hin thaw la ṭha ding a n'a. = Hieng hin thaw la ṭha ding a ni a.
Fêna ding ka hriet a n'a tie. = Fêna ding ka hriet a ni a tie.
NA hmangna hmun:
Ka phîng a na.
Ka ka lu a na.
Ka mit a na.
Chun suffix (thu hnung bel) khawmin ei hmang hlak, khuong ang khun:
Lusûnna.
Rinumna.
Hlimna.
Lawmna.
Inpâkna.
Chawimawina.
Ropuina.
Tuta ṭuma ding chun khienghai po khi la ni hrî phawt raw se.
