Responsive Ad Slot

NGAMBAWM LE TUOITLING

Friday, July 24, 2020

/ Published by Simon L Infimate
~Isaac Hmar

Thuhawngnâ: Hi tienamî (thawnthu) hi pi leh pu a'nthawka ṭawngbâuva, ei lo in hril sâwng a nia; tû ṭhang (this generation) a um tah naw chu a nih. Chûleiin, a zuk thâm ral el ding chu ngâi ngam a'n taka; chuleiin, thlin lo chungchuongin thei ang angin ka hung ziek lang nâwk a nih. A hun laia ei pi leh pu hai culture, tradition lê an thuhringhai hi tienami a hin a fawmkim vawng a nih. Chuleiin, lo hlutsakâ lo tiem seng dingin ka hung ngên chêu a nih; amiruokchu, a hlut lê a hlut naw tî ruok chu nang n'a innghat ni lem raw se.

Tienlai hin nu pahni naupai an in lawma. Sin  thaw malam in an hohlim hlak a, fiem thu hai an thaw hlak a, a châng le hin tû phîng am a lien lem? tîin an phîng hai an inkhi hlak a. Ni le thla hai an liem pei a, an nau pâi khawm an hung iná¹­hang pei a. Ni khat chu an ruolcham chun, "Ruol ei nâuhai hi nuhmei le pasal an ni chun inneitir ei tih" tîin rem an ti  ve ve a. An nau pâi a hung châng pha an phîng a na thaw ngaina hre lovin an phîng le an phîng chu an suktuo a. Chungchun mak deuvin an phîngna chu a dam hlak a nih. 


Hun le ni le tla hai a hung liem pei a, an nau hai chu an hung hring ta ngei a. An duthusam ang ngeiin nuhmei le pasal an nih.
A pasal lem chu Ngambawm an sak a. A nuhmei lem chu Tuoitling an sak a nih. An in lawm pei a, an nâuhai chu an sin thawna tieng ṭhuoiin an sin thaw tâwma hnathiel an pha a, a dang dang in an inzâl ve hlak a. An nu hai sin thaw dingin an liem fel ta maw ti vel le hin Ngambawm chu tangnam a inchangin Tuoitling kâwla a va zâl hlak a. An nu hai ieng hre lo chun an in hal sel pha ta hlak a nih.


Ni khat chu Tuoitling a nu chu lungawi theilo chun fie a tum ta a. Ngambawm nu kâwla dâia van hnâwm ka ti tîin an nau hai chu a va en thla ta a. Sawt naw te a, an nu hai thâwm a rê ta maw ti ding hin Ngambawm chu tangnam a inchangin Tuoitling kâwla a va zâl ta a. A thil hmu chun, Tuoitling a nu chu a sukṭiin a râp bawk. Chu lei chun iengkhom hril sêl lova Ngambawm hai nufa chu that a tum ta a.


Kum le tla hai a liem a, Ngambawm le Tuoitling chu an hung tuol chai a. In pâwl ngei in an hung iná¹­hang pei a. Tleirawl hung niin nunghak tlangval an hung ni ta a. An hung inngâi ta ngei a. An nu hai ang bawk chun an pahni chu an hung inlâwm a. An inhmangai em em a. An inhmangaina chu sukpuitling dingin innei hiel an nuom ta a. Ni khat chu Ngambawmin a nu kâwla Tuoitling hai ina va palai dingin a tir a. A tir ang ngeiin a nu chu tuok khat a va leng a. A nu a hung tlung chun, "Iengtin am an hung ti a?" tîin a lo indawn a? A nu chun, "Nangni khawhring rimsi nei an mi tih" tîin a hril ta a. Chuchun Ngambawm  lungril a suk na a. A suk thangtlawm ta a. Ni khat chu Tuoitling samthi a inthokin a samzai a laka. Tuoitling lim a siem a. A sam zai le chun bawm sunga si in a sin a.   Vadung panga sîin  a dâwi ta a. Chu taka inthawk chun Tuoitling chu dam nawin a na ta a. Ngambawm in a va kan ding pha le bawm chu a hawng hlak a. Chu a hawng kâr le chu Tuoitling hi a dam hlak a. Chu lei chun a sûnghaiin "zuonngai thabo i nih" an ti hlak a.


Zan khat chu ruopuivânawn a sûr a. Ngambawm thil  sina vadung chu tui hung lienin a bâwm sie chu a fen ta a. Ngambawmin a zawng zang a chu a hmu zo ta si nawh. Tuoitling nat chu a zuol deu deu a. A san thei hlak an um ta nawh. Ngambawm chu inslr hle sien khawm umzie a nei ta si naw a. Tuoitling chu nat tuor zo lovin a thi ta a. Tlan an chova a vuoi a hun a, kuonga an inzâl tum le lo lien in a keng ta si nawh. "I kuong siem a chîn ni'ng a tih" an t'a, a dang an siem nâwk a. Kuong hai chu a chîn pei a. Tu khawmin ama chu an inzâltir thei ta nawh. A tâwpa a ngaizawngpa Ngambawm inzâl a phût ni'ng a tih tîin Ngambawm chu an va ko ta a. Ngambawm chu hungin Tuoitling kuom a, "Tlingi thla se naw. Saisen têt lai khawma thiel hna chunga ei zâl hlak kha" a ti a. Chuongchun Tuoitling chu a hung chîn deu deu a. Kuonga chun inzalin an vuoi ta a.


A zînga chun dân angin Tuoitling chu a nuhaiin  tlai chie an tum a. Anâchu an sa hmang tum Tuoltling hai vawk chal fuon sari chun an man thei ta reng reng nawh. A tawpa Ngambawm bokin a manpêk ta. Tuoltling tlan chu inhuong in zu le sa in an tlaichie ta a. Ngambawm hlak chu khawsawtin fâk le dawn, sin thaw zai rêl lovin a kur el ta a.


Tuoitlingin sang a nei a, a hming chu Sielnieng a n'a. Sielnieng in lâwm a nei a. Lâwmhai laiin Ngambawm sangnu khawm a á¹­hang a nih. Tuoltling hai lova hin inbuong thing lien deu a zâr thlâk ngai a um a, Sielnieng lawmpa hai lai tu khawm a thlak thei an um ta nawh. Chu lai chu remchang inchuin Ngambawm sangnu chun a ruolnu Sielnieng kuoma chun, "Ka u Ngambawm va fiel rawh" (A u Ngambawm khawsawt a nei tal hlo beiseiin a ti a). Sielnieng chun a fiel ta ngei a. A fielna ang chun Ngambawm khawmin inbuong thing zar chu a va thlakpêk a. Chu ni chun Sielnieng chun bu fûnin sa hme inhnik tawl le zu thlum tawk ûm a a châwi a.  Ngambawm thingzar thlâk a hung tumin, "U Ngam, sâwl dangchar ta'ng i tih, zu hung dâwn la, bu khawm fa rawh, i phîng ṭâm a tih" a ti a. Anâchu Ngambawmin, "Hun raw se, a ngai nawh, kei khawma ka pai ie" tîin a dawn a. An lo biekna hai," Nangni khawhring rimsie" a ngaituo suokin a'n zak ngâwi ngâwi el a nih. Zantieng khuo an hung inlâwi a, a ie'm a ni bêk tîin Sielnieng chun a u tlaichi siethat chu Ngambawm kuom a, "Hi ka u Tuoltling sie á¹­hat a nih" tîin a pêk a. Chu chu Ngambawmin lain, a huon siema chun an kuoi a. Meisem pârin a hung á¹­o a, a hung vul charin zân khat chu a lo inhliep vawng a. Ngambawm ngai ni ta lo chun, "Tu'm a ni a parte thliek?" tîin a'n chân ta a. Unaumelhai a hin sanghar pakhatin a hung thliek zat zat el a. Ngambawm chun sa nghar chu manin,"Ie'm a ti le ka parte i thliek a? Ka that ding che tîin avo a." Sanghar chun,"Lunginsiet takin mi that naw la, mi'n suo rawh. Ka pi Tuoitlingin a mi hung tir ka nih" tîin a dawn a. Chu vela chun Ngambawm chun, "A kawla mi thruoi la insuo'ng ka ti che" a ti a. Sanghar chun,"Hung thei naw ti nih" a ti a. Ngambawm chun,"Ie'm a t'a?" a ti a. Sanghar chun, "A lampui a rinumin a harsa taluo. Iengtin am hung thei i tih? " a ti a. Ngambawm chu,"I mei chel ka t'a, i fe ang angin i tlân le tlân ka t'a, i'n châwm le inchâwm ka tih" a ti a. Sanghar chun, "Annawleh mei thar am mei hlui am i chel ding?" tiin a'n dawn a.  Ngambawm ieng hre lo chun "Mei thar leh" tiin a dawn a. Chu vêl le sanghar chun "I kut daw raw le" tiin Ngambawmin a kut a daw chu sanghar chun a kut chunga a ek seideu a zampêk a. A tlânsan ta dai a. A zîng a zâna a lo inchân nâwk a. A man nâwk ta a. Sanghar chun,"Mi'n suo rawh" a ti a. "I mi á¹­huoi naw chun insuo naw'ng ka ti che" a ti a. Chu phing le chun á¹­ha deuin a mei pangai a dawpêk ta a. Sanghar mei chelin hling kâr, râwl kâra a zui pei a. Mithi khuo chu a va tlung ta a. Sanghar chun a bosan ta dai a.


Mithi khuo chu kul lien deu el hi a n'a. A sûnga lut chu an lo remti si nawh. An in hai khom chu telkawng kuong lien puipui ang el hi a n'a. Mithi khuo hai chun,"Ie'm a t'a thi lovin hin i hung a?" an ti a. Ama chun a ngâizâwngnu Tuoitling kawla hung a ni ti a hril a.  Chu ni chun "Kan lalpa inbuon a i hne phawt a ngai a nih" a ti a (Ngambawm hi thil thaw theina le pieng mihriem pieng danglam a ni a). An mithi khuo lalpa le chun inbuonin a hrât ta ngei a. Chu vêl le mithi khuo nunghak pasal la nei lova thi hai kha sang têlin an hung intlar a. Anâchu an ni lai hai khan Tuoitling kha a á¹­hang naw pei a. A tâwp a tâwp a chun an lalpain nupui dinga a sie á¹­hat hai lai chun a va hmu ta a. Innei hlak a thei nawh. Pakhat mithi pakhat mi dam an ni si a. Chuong chun Ngambawm thaw ngaina hre lo chu mithi khuo kul puo tieng chun in a bâwl a. A khawsa ta a.


Mithi khuoa a um lai hin a hming hi 'Thihlempa' tiin an ko ani. A san chu thi si lova mithi khuo tlung a nî leiin. Mithi khuo a hin ni khat chu nga man ding an ruot a. Ngambawm khom a va fe ve a. Mithi hai kha vadunga á¹­um ta lo chun tlâng lai nathel á¹­il laia an inmai sup sup a. Ama hlak chu vadunga nga zawngin a'n vâk a'n vâk a. A nga man sun hlak chu paipêr mawng awnga chun an lo tla bo pei a. A hung hriet suok chun a nga man hai kha an lo tla zo deu thaw el a. Chu apaiper hrukna dingin sawlna ṭâwl a lâka. A dâp ta a. Chawhnung tieng a hung ni a, ni a tla vâng ta a, inlâwi zai an rêl ta a. Chu lai chun mithi hai chun, " Hi ei inthim ding an' ta a. Iengtin am hring leng in am thi leng in am?" tiin  an indawn ta a. "A ni ieng hre se se lovin hring leng in le" tiin a dawn a. Chu ve le mithi hai chu dumade a inchangin an vuong san ta dei a. A khât chauvin thim hnuoia inhnu deuvin sawl phengin a in a tlung a. Tuoitling in, "Khaw'm i nga man?" a ti a. "Khawlai nga khom man ding a um naw ie" a ti a. A paipêr pai kha tluong laia a deng thlâk a. Paipêr mawng dâpna dinga sawlhna ṭâwl a hmang kha Tuoitling chun a lâk a. Tuola a thil a. A raw ta a. Chu chu nga a hung inchangin a hriek a far kiu kiu el a. A man a zuk raw hlak chun a kang vâp vawng a.


Zân khat chu Ngambawmin Tuoitling le a ruolhai chu a ina riek dingin a fiel a. An riek ta ngei a. Zingkar Ngawmbawm zing zun suok chu inzun dinga a fe le tluong laia saru ṭâwl inbûm a pal fûk a. Ama khawmin, "Khâwlai saru ṭâwl?" tîin pangtlang tieng a dêng thlâk vawng a. Zing khuo a hung var a, mithi hai chu Tuoitling chawpin Ngambawm pantlang tieng chun an hung tho a. "Ie ei thitlempa ina riek chu a chî naw tawp. Ei sil á¹­hêm á¹­huom el a nih" an ti a. Tuoitling chun hieng hi a ni chu iengtik lai khawm an um hmunkhat  thei naw ding thu a hriet ta a. Ngambawm kuom a, "Hieng hin chu a thei nawh. Kei ka thi a. Ngaiban tlâng le Tawllo tlâng ka fe pèl ta a. Ka hung kîr thei ta si nawh. I mi hmangai a i mi ngai a le hring mi laia ka kir la, in in i tlung pha le in zarluong chunga i fei ki bar a khan a pheiin sie la. I sun châwl pha le a hnuoia zâl hlak rawh" tiin a hung intla ta a. Chuong chun Ngambawm khawm hung kîrin Tuoitling hril ang char chun a thaw ta a.


Ni khat chu Ngambawm a zâl chu a sawl ni'ng a tih. A lo in innghil ta a. Chu lai tak chun âr in sûnga hung lutin, zartluonga a vuong kâi chu Ngambawm fei si a hmawr taka a va fu ta a. Chu chun fei chu  zartluonga inthok in a sukthlak ta a. Fei chun Ngambawmin  lai a awm taka sunin Ngambawm khom a thi ta a. An khuo hai chun Ngambawm thlân chu Tuoitling thlân  kuoma  chovin a ngzaizawngnu kuoma an phûm ta a. Chuongchun an thlarau hai chu mithi khuoa intuokin hlim takin an innei a.

Ei naunpang lai ei pi le pu haiin thlapa an mi thlîrpui pha "Ngambawm inbuong thing zâr thlâk" an ti hlak hi thlapa ku hi thlir la, thingkûng a zâr inthlâk ang deu hi hmuong i ti..


"Ngaiban tlâng hi mithi haiin an fe pêl pha le an sungkhat lainahai, an ruolṭhahai, an ngaizâwng hai an ngaina po po a rê vawng a nih" tiin pi le pu haiin an lo ngai anih...

Tawllo tlang an fe pêl pha chun hnung tieng an intawl thei ta ngai naw a nih.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate