Responsive Ad Slot

INDIANISATION

Tuesday, July 28, 2020

/ Published by Simon L Infimate
- Dr. John H. Pulamte

July 22, 2020 (Nilaini) chawhnung tienga Manipur-a chanchin thar lum hlok chu State Cabinet in Manipur pumpuia ding chawlkar 2 dang ‘Lockdown’ a puong thar nawk thu ‘WhatsApp’ group hran hrana thedara um kha a nih. Covid-19 in China le Europe khawmuolpuia rambung threnkhat a sawi hlim lai khan ei lo lunginsietin ei tuorpuina thu ei hril a, zaipu threnkhatin hlaa inawiin thlamuongna thu ei thon bok. Hun sawtnawtea eini lai bu a hung khuor ve meu hlak chun a mi ngaiven pui ding tukhom an um ta nawh; inhnemtuo bik ding dan a um ta naw hrim a.


January 30, 2020 khan Wuhan, China anthoka hung lut ngei nia ngai Covid-19 hripui chu Indiaa hmusuok a ni a; March 12 in a hmasataka din mi pakhatin a thipui a, March 19 lem khan chu a hri invoi mi 500 ei chuong hman nghal. March 22, 2020 (Pathienni) zing dar 7:00 anthoka zan dar 9 chen PM Modi rotna angin ‘Janata Curfew’ ei hmang a, March 24 zanril anthok ni 21 sung inkharkhip puong a nia; ni 19 dang keiseiin May 3, 2020 chen ei hmang. Ei ram roreltu le pawlisi zamtu mithiemhai khan Covid-19 hi ei zuom suol deu chu ni mei a tih, ni 19 sunga sukchimit ei inring a; a haw haw zawng le risie siema kut le darbenthek bena benhlum ei tum thuok a, zan dar 9 ah minit 9 sung elektrik meivar pangngai hmethluma sathau khawnvar sita sukhlum ei tum thuol bok. A uor nawkzuol threnkhatin bawng ek le bawng zun hmanga insukfihlim an lo tum bok. Ei thei naw thret. Ei zuom suol mani ei phu naw hrim hrim hriet a harsa.

Lockdown intran hlim lai Manipur le Mizoram-in case pakhat ve ve ei neia, midang tukhom an kaizap hman hmain damdawia enkol dam an nih a; Meghalaya ah vangduoithlaktakin doctor pakhatin a thipuia, a sung le kuo a kaizaphai ruok chu an damsuok nawk. Ni 40 le zan 40 rimsitaka ei inkharkhip hnungin sorkar thlungpui le state sorkarhai ruohmanna le sengsoin tangkhanghai inthlasuokin mani in tieng seng Bus, Rel (train) le Vuongnaa mihriem a sang tel in an hung inlawi zo sawtnawteah eini rawi khom Covid-19 chun a mi hung chenchil ve chat nghal a; thla hni hnungah Mizoram chu a zie a um met taa, Manipur le state danghai a ruok chu thrat tieng nekin siet tieng a la pan pei.

Khanga mihriem a nuoi tel in inlawi tir ding rau rau chun, ‘lockdown’ puong le hmang tranna kar ku kha ni 4/5 bek um sien ni ding bah. Chu sung chun sorkarin special train, bus le vuongnahai buotsai sien chu in inlawi nuom mi zaah sawmli-sawmnga bek chu anni le anni intumin an inlawi hman ding a na. Khang lai huna khan a natna hrik tak hlak hril khop a la um nawa, a hung inlawihai lo dongsawng le lo buoipui khom a hau intak bek lo ding. Ei ram roreltuhaiin Covid-19 hripui ku kha Hindu thuring threnkhat besana inhuolkhum thuta sukrem an tum a ni ruok chun thudang!

A hrilmawi thiem haiin, ‘khang ni 40 sung kha inbuotsaina hun a nih’ an tia chu ieng ang chie in am ei state sorkarhai an lo inbuotsai ti hriet a harsa. Inlawina runpui um mek laia kuarantin (quarantine) hmun dinghai khom zongfawm le a enkai dan ding ngaituo fawm an ni a; ‘social distancing’ kengkaw dan ding takngiel khom ei lan hrilhriet hman chuong nawh. Mizoram lem chun a natna hrik hmusuokna khawl khom vaihnu rama a nei chauh a nih. India anthok Myanmar tieng hmaikawr (facemask) a vaibelsie tel a ruka tawlsuokna hun chu a um chieng.

Covid-19 chun July chawlkar nuhnung taka chu tritram um khopin Manipurah bu a khuor ta a; India ram pumpuiah khom ni 4 sungin mihriem nuoi 2 in a hri invoi hmusuok a nih. A ram khawpui tak New Delhi-ah kiem tieng a pana chu hmun thar dangah rapthlaktakin a’n dar dei. Hieng anga chawlkar hni dang ei la fe pei chun a ram pumpui ‘health care system’ in a phur zo naw khom thil ni thei a nih. Hawphur a um trei. Chuong sa khom chun ei union HM le a natna hrik dodalna khonga hmalatu lulok threnkhat chun thaw tha inti em emin thu ramtin an saksuok a; a ram population le enkhi in a hrik pai ei tlawm, a hrik pai tam anghuin a thi ei tlawm, tin mani le mani inpak ei bo nawh. A hrik invoi zongsuokna khawl (RAT, R-PCR, TrueNat) hmanga test hlak chu USA ah maktaduoi khata nuoi 15 (15.5%) an thaw ta lai India a chu sing khat chuong (1.1%) a la nih. India neka test (per million population) thaw tlawm chu Mexico, Pakistan le Bangladesh an nih. Test ei thaw tam naw leia a hri invoi ei tlawm khom a ni el thei.

Ei hril tumtak ei hril hman ei trong invet vang; Covid hin chu a mi suk kaw vit chu a ni tak - to san ei tih. Manipur state cabinet in lockdown zam thar nawk dinga thuthlukna a siemna thu WhatsApp vela ka hmu laia mi khei zoktu le ka mit la nal chu a thu ni lovin Manipur CM cabinet room-a thlalak intharhai a nih. Ka hmu le hriet china chu Governor, CM, CS, etc office haia thlalak tar hlak hai chu - ‘father of the nation’ Mahatma Gandhi le ‘President of India’ nilai zinghai an nih. Tutaka Manipur CM Cabinet room-a thlalak tara umhai ruok chu BJP PM hlui, AB Vajpayee, PM Narendra Modi le awm lo basaktakin Home Minister Amit Shah thlalak a ni dei. President a president naw chieng.
BJP State le Central Minister le MLA hai official letter head po po ah ‘Ashoka Chakra’ bakah a sir voitiengah ‘Golden Khaini’ bur lim niawmtak hmu hlak i tih; hi hi tu dang lim ni lovin BJP hming hmasa, Bharatiya Jan Sangh indintu laia mi Pandit Deendayal Upadhyaya (1916-1968) lim a nih. Hienga an thaw hi a CM le Ministers/MLA hai awmthusuok a ni ring a um nawh. Chung tieng anthoka thusuok a nih. Thil tamtak a hril.

BJP hi political party danghai le an inangnawna lientak pakhat chu a pawl le thruoituhai thuring innghatna le keihruoitu chu a party inopdan (constitution) ah ni lovin Thlaram (Sept) 27, 1925-a indin, Hindu kulmut pawl, RSS (Rashtriya Swayamsevak Sangh) ah a nih. BJP President, PM, Central Minister, State CM le Ministers, Political Appointees le inthlangna tum tuma BJP tiket hmutu ding le, policy decision poimawah RSS thu le hla thrangnawna a um meu nawh; an thu hi a fe hle ringot a nih. RSS thiltum laia lientak chu India ram pumpui hi Hindu lalrama thuroilut a nih a; a hming khom ‘India’ ni lovin ‘Bharat’ ti kher ding a ni bok. India histawri hi Hindu awn zawnga siem thar tumin nasatakin hma an lak a; school le college-a subject hai a lang a changin an siem danglam mek zing bok.
Tuta truma Manipur Rajya Sabha MP dinga Manipur reng, Leishemba Sanajaoba thlang suok nal a ni dam khan hril lientak a nei; a state CM le BJP mi le sahai rotna le ditthlangna a um nawa, rawn lawkna a um naw bok. ‘A nih’ ti ieng anghai sienkhom awi a um chuong nawh. Khanga an thaw khan - Manipur hi India ah a bo a bang um loa insunglut a ni zie an sukchieng bakah Oct 15, 1949 Merger Agreement pom loa tharuma Independent la suoltu, an ramhnuoimihai a thua hnebanna poimaw taluo ringot a nih.

British anthoka zalenna a rampumin a suol lai khan Indian National Congress hming anlar hle a; chu pawl ma chun tuta Gandhi sungkuohai keihruoi Congress hin a hung rochung nawk chie bok leiin BJP hai thang a tlawm a; tu hin ‘Congress um lo India’ siem tumin beipui an thlak a nih. Chu thila dinga poimaw hmasatak nia an hriet chu Sonia Gandhi le a nauhai thrumhnuoi nia an ngai leiin anni sungkuo bei ding chun an tha an za zok zok zing a nih. Mahatma Gandhi kaphlumtupa chen a pawlpui hming ni chie lovin a sir anthoka hung chawi lar dinghai mong an hol pek zeuh zeuh zing bok.

Sakhuona hi damdawi inruithei le tekhi hlak khom a ni a, mani tranghma ngai pum zinga fepui thei khom a nih. Mosolman le Khristien sakhuo zuituhai lai invetchil pawl an tam a; Hindu lai khom an pung hrat mek. Hienga RSS keihruoinaa BJP in hma a sawn pei chun eini lai khom ‘ghar wapsi’ an ti ang chi khom hi ‘um naw hrim hrim a tih’ ti thei khom a ni le. Iengangin ditnaw in nuom naw inla khom ei hmasuon mek a nih. India anthok independent hlak chu thil liem hnung a ni tah. Khawvel a hung inthlakdanglam thuta Zo nauhai thuring le ngaidan a hung inlet thup a ni ngot naw chun Mizoram a chu BJP in BJP ang takin ram a lak dekduoka state sorkarna chen a chel chu ring a um nawh. Sienkhom, ar that dan chi khat chauh a um naw zie chu eini hriet ang thoin anni khomin an hriet tie.
Ka thuziek ka suktawp ding laia ka lungrila thu hung inlang chu - CCPur le Pherzawl district mi le sa Covid hripui leia mani thu le hla loa in hung inlawi hi mi 6000 bawr ni dinga hril a nih. Chuonghai laia zaah sawmsari panga vel chu private company le dawrhaia a sin chite te thawa mani le mani intodel khela chun in tienga an sung le kuohai hung thrangpui an ni nit awl. Kutbengthek deuthawin an hung kir a, a um ang ang ei fakin ei dawn tlang phot ta chu a nih. Ieng tik am pangngai ei aw nawk ding hlak hriet ni lo. Chulai zing chun, ei rama private sector laia direct & indirect employment pe rawn tak chu ‘private school’ a nih. Chu khom chu a tlu sie letder chu a la ni nawa chu a chau a, zirtirtu le thoktu danghai le a zara fak lo hmu – transporters, dawrte, add ei chiai mek. Damkhawsuokna ding ei dap inhmaw a ngai.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate