THLARAU THIENGHLIM LE NU HAI SINTHAW IN ANGNA
- Zairemthang Songate
Thuhawngna : Tukum kum 2020 Mother’s day ei hang tlung thei nawk el hi lawm a um in Pathien ṭhuoina zar chau ani a, natna ṭibaiumtak khawvel in a hmasuon zing leiin Biekin a fekhawmin in ser thei an ta nawh. Amiruokchu Biekin a fe khawm a in ser hi a pawimaw tak ani naw a,a pawimaw lem chu mitin in mani lungrila in ser a, Nu hai ei hmangaizie nuntak nei a phursuok/târlang hi a pawimaw lem a nih ti chu ei hung hril lang hmasa a nih. Mihriem a insieng ta reng reng hai chu Nu a inthawk a ni a, mihring hringnun a hin Nuhai hi an pawimaw hle in thilpawimaw tak laia pakhat nina chu hmun an hluo a nih. Nuhai ni a ni leiin Nuhai ni an ṭan dan, iengleia ei hmang nasan dam, chawimawi le lawmthu hrilna thusep ziek âwm hle sienkhawm, chu tieng âwnah ziek ni lovin Thlarau Thienghlim le Nuhai sinthaw in angna thu tlawmte ṭhenawina panga (5) in ei hung ziek lem ding a nih.
Thlarau Thienghlim sinthaw le Nuhai sinthaw in angna ei hung tekhi hi tiemtuhai mak ti le a barakhei hiel a kai phak ring a um. Amiruokchu ei thuhring BIBLE a hin Thlarau Thienghlim pawimawna le sinthaw ei hang biechieng tak tak chun, Nu pawimawna le sinthawhai leh a lo in angna ṭhahnem tak el hmu thei le hrietthei a nih. Chuleichun, hi ei thusep, a chunga THUPUI a ei hung hmang hi ei hung zieksuok a nih.
Thlarau Thienghlim le Nu sinthaw in angna hai -
1) Insiengna/Sukhringtu : Mihriem hi taksa putin ei hungin insieng / piengsuok ding hin Nu a inthawk a ngai a, tukhawm Pasal taksa/phîng a inthawka hung piengsuok ei um ngai nawh. Nu chun a phîng sunga thla kuo zet inrim le na tak puma ami pai hnungin, Nu a inthawk chun taksa neiin ei hung piengsuok ani a. Nu le nau inlaichinna chu thisen el bakah, ei inlaichinna Nu phîng sunga ei um laia ei lairil inzawmna hi a nih. Nu nautak nina mi sukchiengtu chu Nu ngeiin a thisenin mi vawna, taksa neia ama a inthawka hung piengsuok le a mi hringsuokna hi a nih.
Chuongang char chun Pathien in khawvel a siem/khawvel insieng ding khan Thlarau Thienghlim khawm a siemtu laiah a ṭhang thu Genesis 1:1 “ A tirin Pathien in hnuoi le van a siem a” ti thu ei hmu a nih. Hi châng a hin TRINITY hmu thei in a um a, God the Father, God the Son le God the Holy Spirit hai pathum chu an nih, Pathien pakhat chau ni zing siin. Thlarau Thienghlim hi Trinity ah mi pakhat ani ve leiin, Pathien in khawvel a siemna a chun Thlarau Thienghlim chu a ṭhang ve zing a nih.
Thlarau ram taka khawm Thlarau Thienghlim chu a pawimaw hle a nih, a bîkin piengtharna a hin. Pathien nau nina ding chun Pathien Thlarau ei nei le Thlaraua piengthar ei ngai a nih. ISU KRISTA le NIKODEM hai pahni chungchang a khan, ISU KRISTA in NIKODEM kha Thlarauva piengthar ngei ding le mak ti lo dinga a hrilna Johan 3 :5-8 lai haiah ei hmu a nih. Sukhringtu chu Thlarau a nih ti Johan 6:63 a ei hmu a, Thlaraua piengthar le ṭhuoia um hai chu Pathien nau le Tisa a pienghai ruok chu tisa nau ei nih. Chun Rom 8:6-11 a chun Krista Thlarau neinaw chu Ama mi a ni nawh thu ei hmu a. Taksa ram taka ei insiengna le piengna hai chu ei nu indiktak an ni ang hrimin Thlarau ram a ngei khawm piengthar ei ni ding chun ei insiengna le piengna chu Thlarau Thienghlim a ni a ngai a, chuleichun Thlarau Thienghlim le Nu hai sinthaw hi a pawimaw dan an ang hle a nih.
2) Thlamuongtu : Nuhai hi nauhai ta ding chun thlamuongtu le thlamuongna petu an nih. Pa le nau inkar inlaichinna nekin Nu le nau inkar inlaichinna hi a ṭha lemin iengkim an langtlang lem ti inla ei hril suol kher ring a um nawh. Chuleichun , nauhai nun thurûk, harsatna le hlimna lawmnahai hi Nuhai chun Pahai nekin an hriet lem in an ngaituoin lungril an pek lema, nauhai khawm chun Pahai nekin Nuhai hi an inhrietpaw pui lem hlak a nih.
Nauhai hin an hringnun a hin harsatna, mangangna le zanthim an hraw châng ni hin, Nu hai hi an ngai ngawi ngawi a, an ângsûnga um thlakhlâ in thlamuong um an ti em em el a nih. Insûng a ringawt khawm hin Nu tak a um naw chun, Insûng hi a ruok huou in Nauhai chun Nu tak chu khawlam a um tiin an zawng mawl mawl el hlak a nih. Nu tak a um hin chu nauhai inhawi an tiin an thla a muong tak zet a, chuongang chun Pahai tak khawm chun inhawi an ti ve hle a nih. Insûng khawsak nitin inrêlbawlna kawnga khawm hin Nu tak a um naw chun a fel famkim thei naw a, thla khawm a suk muong um naw hle a nih. Nuhai awp lum le awp lum lo hringmal nun le sûngkuo nun thlamuong um zie a kar a hla khawp el a nih.
Ringtu kalchawina lamtluonga hin, Pathien in a mi thlamuongtu ding Thlarau Thienghlim a mi pek thu le Thlarau Thienghlim chu thlamuongtu a nih ti Bible ah hmun iengzam ani ah ei hmu a, tlawma zâwng suk lang ei tih. Johan 14:26 & 27“ Chun Thlamuongtu, Thlarau inthieng, Pain ka hminga a hung tir ding khan, ama chun iengkim inchûktir a ti cheu a, a kuoma ka hril popo kha inhriet suoktir nawk a ti cheu. “Thlamuongna ka mâk pêk cheu hi; keima thlamuongna ka pêk cheu a; khawvêlin a pêk ang cheuin ka pêk naw cheu hi. In lungril lunginzîng naw raw se, ṭi khawm ṭi naw raw se.”
Eini Ringtu Pathien nauhai hi ṭitna thlarau ni lo, Thlamuongtu Thlarau Thienghlim pek ei ni le ei nei hi mi vangnei tak chu ei nih. Ramtiem ram ei panna lampui a hin, inthim chunga roreltu le van hmun haia thlarau suol umhai chu an hrâng na sa em em a, thil an thaw thei in thlaphâng deuva min umtir char char dingin iengtik lai khawm ṭhang hi an lâk zing chu a nih. Mihriemhai hi mi hratlo, mi dawizep, thlaphâng awl em em el ei ni leiin, suol thilthaw leia thlasietak, thlaphângtak le ṭi dawr dawra ei um ding a nih ti Pathien chun a hrietchieng em leiin Thlamuongtu a mi pek a nih. Hieng anga ṭhangpuitu le Thlamuongtu ami pek hnung khawm hin ṭi dawr dawr le thlamuonglo tak hunah ei um chang a bo chuong der nawh a. Pathien nau ni ta in la khawm, Thlamuongtu Thlarau Thienghlim pek ni naw lem in la chu ei damsûng hun popo thlaphângna le thlamuonglo na ngawtin ei damlai nun ei hmang ring a um. Pathien hin a nauhai a mi hmangai hle thu le Thlamuong taka um dinga a mi dit thu a hung puonglang thu ngaituo le hrietsuok thei in a um.
Damlai nun chauva Thlamuongna ni lovin, thi hnung khel tieng, Thlarauvin taksa a suoksan ding nisien khawm khawvel in a pek theilo Nun Thlamuongna le lawmna chen ami pek sa a nih. Khawvel mihai nei phaklo, thlamuongna zedik Pa kuoma thlamuong taka min chawltirtu ding ,Thlarau Thienghlim thlamuongna le umpuina ei zuk nei el dam hi, ei vangnei chungchuong hle a nih. Thilthawthei tak le zaidam tak el, Pa kuoma min chiktu Thlarau Thienghlim (Ephesi 1:13 &14) ei chang hi a thlamuong um tak zet a nih.
3) Țawngṭai mi : Ringtu Isu Krista hnung zuitu ei ni leiin, Nuhai hin nauhai ta dinga an ṭawngṭai hlak a nih ti chu ei in hmai nawh a, nauhai nuna pawimaw tak el chu Nuhai ṭawngṭaina hi a nih. Mi ringum tamtak a inthawka ṭawngbau ka lo hriet ve pakhat chu, “hieng ang nun inhawitak ka nei thei nasan chu ka Nu mi ṭawngṭai pekna le a ṭawngṭaina ra a nih” ti chu a nih.
Ka nu khawm hi ka ta ding hin ringna le ringtu nun le taksa ram taka tiemtlâk nun ka nei theina dingin, a mi ṭawngṭai pek ngun em em a nih ti chu inphat ruol lo a nih. Tu chena ka nu ṭawngṭaina ka la theinghil thei ṭhak naw pakhat hei suklang zawk ka tih. Pawl XI (sawm le pakhat) kan chûklai, nikhat chu ka ruolhai mi pahni leh school khawm tlung lovin class kan bunk a, sûn phingṭam chun Zenhang Bazar sunga hotel pakhata inṭhungin, insuk khawp kan tuma, chuonglai tak chun ka ruolpa Pa chu bei inchaw dingin a hung lut a, kan zukin hmu khâwm tawl chu hril a hai nuom hle. Iengkhawm hril lo chun in tieng a kîra, chanchin um dan ka nu a lo hrila, zantieng in kan in lawi, in ka zuk tlung chu ka Nu chun pindan sunga mi ko lût nghalin, ka suksuolna veka chun ngaidam an hni a, BIBLE kei dawkin ka lu chunga innghatin mitthli far ṭuk ṭuk pumin a mi ṭawngṭai peka, hril ding a vang in a hamhai thlak tak zet el. Nauhai suksuolna leiin mitthli tla puma mi ṭawngṭai pektu ka Nu hi ka ngaisang hle in mi huoisen nina TITLE keima tâwk tâwk chun ka lo pek ve a nih.
Chuongang chun Thlarau Thienghlim chun ei ringtu kalchawina a hin hrat lo tak ei ni ti a hriet leiin ei ta dinga a mi ṭawngṭai pek thu Rom 8:26 “Chuong ang bawkin, Thlarau chun ei hratnawnahai a mi ṭhangpui hlaka; ieng anga ṭawngṭai ding am a ni ti ei hriet si nawh a; nisienlakhawm, Thlarau chun inrûm hril ruolloin ami ṭawngṭai pêk hlak” ti thu ei hmu a nih.
Thlarau Thienghlim hi emotions nei, lungngai thei, lunginzing thei, suknuor thei le suk lawm thei a nih ti thu Ephesi 4:30, Hebrai 10:29 le Luka 10:21 a hai ei hmuh. Chuongang mi chu a ni leiin, ringtu nun kal ei chawina le Pathien hnung ei zuina kawnga hin, ei hratnaw zie, ei ringum zo naw zie le ei chau awl zie hi a mi hrietchiengin a lungril vawitamtak suklungzingin suk na tang ei tih. Pathien hnung ei zuina le ringtu nun puitling tak ei nei theina ding hin iengtiklai khawmin inrûm hril ruol loin ei ṭhatna ding hin a mi ṭawngṭai pek zing hlak a nih. Chuleichun mani khat chauva ṭawngṭai ni lovin, ṭhangpuitu, iengtiklaikhawm ei ṭhatna ding le Pathien hnung le a lampui ei hraw thiem theina dingin Thlarau Thienghlim chun a mi lo ṭawngṭai pek ve zing hlak a nih. Mi thlathlam ngai der lova mi ṭawngṭaipektu ei nei hi ei vangnei hle.
4) Inchûktirtu : Nuhai hin nauhai an hmangai le thilṭha tinreng an ditpui lei hin Pathien thu, umdan ding le thil ṭha tinreng an inchûktir a, Nuhai hin an nauhai suol le ṭhanawtaka um dingin an inchûktir /an hril ngai naw a nih. Thil iengkima mi ṭhangpui nuomin thilṭha lampui a chun mi ṭhuoi lut an tum lem hlak. Ka nu hi khawvel le Pathien thuah thiemna le varna hril ding nei naw sienkhawm, a thei tawkin a nauhai hi Pathien thu le thilṭha /nun hmang dan ding hi ama tâwk tâwk hin a min chûktir hlak a. Ka Nu min chûktirna le a ṭawngbau ienglai khawma ka theinghil theilo pakhat chu “ In Nu le Pahai hi ṭawngbau in kan hmangai cheu mi ti in, parṭhi mawi tak tak min awrtir in la cheu khawm, in nun hmang a ṭha nawh a, in nunin in mi hmangai zie a suklang naw chun lawmna tak tak inchang naw nih, Pathien dit anga hringnun ṭhataka in hmanga, min za na funghrawl in kengkaw zing chun kan lawmna tak tak tling lem a ta, in mi hmangai zie in lang zuol lem a tih” ti hi a nih. Hmangaina leiin Nuhai chun nauhai hi Pathien ditzawng le taksa ram taka nun ṭha le puitling ding hin an min chûktir hlak a nih.
Thlarau Thienghlim khawmin ei nitin ringtu nun kalchawi dan ding a min chûktir thu hmun ṭhenkhat hei tarlang ei tih. (Johan 14:26, 15:26, 16:13, Luka 12:12, Revelation 2:17.) Thlarau Thienghlim chun Pathien thutak, thuhring Bible fe thlenga a ziekhai chu min hirettirin a min chûktir a, ei sungril nun a hin chu thutakhai chun a mi biek ran hlak a nih. Iengkim hretu le suisuoktu a ni leiin thudik le lampui indik Pathien ditzawnghai chu a hrietchieng a, chu lampui chu hraw dik ngei dingin iengtiklaikhawm a mi hrilhriet in a min chûktir a nih.
Pathien hi Thlarau a nih a, Bible khawm hi Thlarauva ziek ani leiin, Pathien thu khawm hi Thlarau hrilfiena le Thlarauva naw a laimuril tak hrietfie thei an naw a. Tisa ram a chun Bible hi hrietfie le hrietthiem tak tak thei an nawh. Thlarau le Tisa chu inkal, inrem thei lo an ni tlat leiin, Pathien thu inril tak tak hai hi Thlarauva chau chun suisuok le hrilfie thei chau a ni hlak, Pathien thu hai chu Thlarau Thienghlim chau naw chun tukhawmin an hrietchieng thei naw a an sukhring thei bawk nawh. Sukhringtu chu Thlarau a nih (Johan 6:63).
5) Suisuoktu : Nu in nauhai a hmangai em em le thisen inzawm tlat an ni leiin Nu chun nauhai chu a ngaituo hlak em em a, iem a chang, ieng ang ngirhmun am a ngir, a damṭha am a damṭha nawh ti thu hai hrenuomin lungril takin a suizui char char hlak a nih. Ka tleirawl ṭantîr nun zalen tak hmang nuom hun lai khan, zana hin zan sawt tak tak leng hi ka chîngin inhawi ka ti khawp el a, sawt tak tak leng lang khawm ka Nu hin a mi lo nghak in a mi lo insan ngai mang nawh. In kan lawi insung ka hang lut chun ka nu hin —Mama sawt tak tak leng ta ngai naw rawh, lungril I suksawl in thilṭha naw tuok pal i tih ti in, in thei lovin ngaituonaah I um char char a, ka suizui char char hlak che a nih ti in a mi hril hlak. Kha hun lai khan nun zalen tak hmang nuom ka ni hlak lei khan, hrietthiem le rîlrem kha chu an tak hle, amiruokchu kum tieng ka hung upa deu deuva, hmangaina le ngaituona ṭawngbau a nih ti ka hrietthiem ta in lawmna lungril ka nei lem tah.
Thlarau Thienghlim hi suisuok hlak tu a nih ti chieng takin “1 Korinth 2:10 - Keini ruok chu chuong chu Pathienin Thlarauin a min hriettir ta a nih; Thlarau chun iengkim a suisuok hlak sih a: a nih, Pathien thu inril khawm” a chun ei hmu a nih. Thlarau Thienghlim hi thil suisuok mi tak el, mihriem hrietna le varna in a suisuok el theilo Pathien thu inril tak takhai le mihrem lungril inthûktak khawm suisuok theitu a nih. Pathien thu, mihriem hrietfie thei dan ding le hrilfie pek hlak tu khawm Pathien Thlarau Thienghlim sinthaw ngei chu a nih.
Thlarau Thienghlim hin Pathien thu chau suisuok lovin mihriem lungril inthûktak ngaituona, mihriem suolzie le suolnahai suisuok hlaktu a ni bawk a nih. Ei nitin ringtu kalchawina, Thlarau ramah iengang ngirhmun âm ei um, ei chauvin khawlai hmun âm ei inpal thluk, iengchen a hla le inthûkin Pathien ei lo invakhmangsan tah, ienganga suol am ei lo ni tah a ti hai Thlarau Thienghlim chun mi hung zawngsuoka mi hrilin a mi hung suisuok hlak anih ei umna hmun chuh. Chuongangchun Thlarauva ei umna hmun mi hung hrilin Thlarau mitvarna a min thuomin insiemṭhatna lampuia chun a mi ṭhuoikir nawk hlak a nih.
Thukharna: Ei ram, Kohran(Denomination) nun le mimal (Kohran zedik) nun hi, ei hang enchieng a ei hang bichieng hin, Thlarau Thienghlim le a sinthaw hi ei ngaipawimaw nawh a, ei ûksak rak nawh a, ei ngai mak in ei ngai thupui rak naw mani aw ti thei dingin a um. PA le NAUPA huna chêng ei ni ta nawh a, THLARAU THIENGHLIM huna cheng ei ni lem tah tuta eini Ringtu, ISU KRISTA hnungzui hai hih. Chuleichun PA le NAUPA huna an pawimaw ang char khan, tuta KOHRAN (mimal), Ringtu kal ei chawina mek a khawm hin THLARAU THIENGHLIM hi a pawimaw ve hle a nih.
ISU KRISTA in THLARAU THIENGHLIM a mi maksan pek hi mi thlamuongtu ding ringawt a ni nawh a, nitin Ringtu nun ei hmangnaah mi ṭhuoitu, Pathien thutak mi hrilfie pektu le lampui indik a mi ṭhuoilut tu chu a nih. Țitna le châu hunah huoisenna le hratna mi petu, Pathien thil thaw mak tak tak (miracles) phursuoktu le suklangtu a nih.
Taksa ram taka mihriem hringna le hringnun a NU a pawimaw ang char hin, Pathien nau hai ta ding chun, Ramtiem Ram, Van Jerusalem ei pan mekna lampui a hin THLARAU THIENGHLIM hi a pawimaw hle a nih. PA le NAUPA ngei khawmin an ngaipawi hle leiin THLARAU THIENGHLIM hrilsiet ṭi um thu le hrisetu ruok chu ngaidam an ni naw ding thu Matthai 12:31, Marka 3:29 a hai ei hmu a nih. Tiemtuhai po po Pathien in malsawm raw se cheu.
Pune, 22/04/2020.
