Responsive Ad Slot

MIZORAM INTHLANGPUI 2018

Monday, November 19, 2018

/ Published by Simon L Infimate
~ John Pulamte

November 28, 2018-a Mizoram MLA inthlang ding hin Hmarhai political ngirhmun le hmabakah thu tamtak hrilin kakhawk sei deu a nei ngei ding a haw. Mizoram Hmar issue a hin ‘ka chan ka thlak tah’ tia insiekieng deu ka ni taa chu lungril ruk tak anthawka a mi turtu a um tlat leiin tlawmte ka la hung saksuok nawk hram a nih.

Hril sei ngai lovin, Hmarhaiin tharum meuh insuoa hnam hminga political movement ei á¹­anna chu Mizoram a nih. Sawtnawte kar Manipur le Assam-a Hmar khuo le biel a dengsuok a. MNF um naw hnunga Zohnathlak hnamhai lai a ‘a chawipawl’ nei hmasatak khawm ei nih. Kum 1994 July in vawikhat chawllawk ei puong a. SHDC a pieng a, demand area sungah nundang pangngai a aw nghal a, ‘interim period’ hmang á¹­an a nih. Sinlung Hills puo tieng ruok chu a hma neka nasa hman hmanin a buoi ti thei din a um a, unau le unau, pawl le pawl innghirnghona le inthatna a hluor a, kohran hotuhaiin ban an phar a ngai hiel kha a nih. A tawpah HPC(D) a hung dingchang meta chu pawl dang a hung pieng pei tho leiin Hmar le Hmar kara thisen insuona a bo tak tak ta nawh. Kum sangbi thar ei hung chuongkai a, Hmar Inpui meuin ‘D’ chu ‘hnam sipai’ anga a hung pawm ta leiin a pawl hming hmang chun Mizoram-a hnam movement sunzawm a ni a. A vangnei a siemin Manipur le Assam-ah ei tum lawk taluo ni lovin sawrkar leh Suspension of Operation (SoO) neiin inbiekna dawkan dawin ei inbiek á¹­an mek a, iemani tak chu a rasuok beisei a nih. Hi ngirhmun chen ei tlung theina hi Mizorama ‘Hmar movement’ rasuok a ni ve tlat.

HPC pieng hnungin Mizoramah vawi iemani zat MLA inthlang ei lo nei taa, ei thawfuk le fuk naw hretu vawng ei na; a Hmar hlang hlak angzawnga bei ruok chu HPC vung lai tak khawma ‘rawl bang ei baw’ zie ei hriet seng. Tuta á¹­uma mi hi HPC(D)-Mzr Accord sign kum, ei phak le phu tawk State Act hnuoia SHC peka ei um kum le ei tlangval mi za khat neka tam, an ralthuom á¹­ha 40 chuong le in an inlawi kum a ni bawk leiin ramsuok inlawihai le a hming hminga political party ei lo nei ve, HPC rawl ngaichang malama boruok a dei dup ding ni’n ka lo ngaia chu a ni naw tawp. Manipur tieng kohrana graduate ei tam angin Mizoram tieng electoral politics-a graduate ei tam a. A hrie le ngaidan siemthei ei tam a, a ‘follower’ nekin a ‘leader’ ei tam lem hman hman ti thei dingin a um a; a zienaw á¹­het.

Tutaka Hmarhai ta dinga pawimaw hmasatak chu SHC suk changtlung le in ‘take-off’ tir a nih. Chu thawna ding chun July 2018 anthawk khan hun tawite ei neia chu eini tieng felhlel zo tawk nawna lei le iengkim a bula á¹­an ei ni leiin hun a lak met a, Election Code of Conduct in a mi nang hmana, a poi. Thla 6 sunga dinga ei Interim Council hi Jan 2019 chen vel ding a na; Dec 15, 2018 vela Code of Conduct hlip a ni le inruolin ei SHC hotuhai hin ‘ramhuoi speed indiktaka’ SHC Rules le Constituency Delimitation, etc an buoipui a ngai ding a nih.

Tuta á¹­um inthlang hi ‘Council’ le Hmar political ‘Party’ inkawp thapa an á¹­hangkhawm vawikhatna a ni el thei. Chuleiin, anni thlekna tieng thleka an kaiza veng chu Hmar chauh ni lovin, SHC biela mipui po po thaw makmawa ka lo ngai lai, “SHC hai, HPC hai” tia deusaw deua rawl insuotu an um nuol a, lungril a na. “SHC le HPC hin ‘hnam’ an represent zo nawh, Hmar Inpui ding a nih” tia á¹­hang khaw hai lem hin chu ei INPUI hi an hrietchieng naw lei ni mei a tih; am, suonlama an hmang mei mei? Electionah hin mimal tinin mani sie le á¹­ha hrietna hmanga ‘vote’ thlak hlak ei ni leiin tukhawm inthawlui thei a’n nawh. Mimal, sungkuo, hnam le ruolá¹­ha inlaichinna khela ‘hnam’ sie chunghnung lem ruok chu pawimaw hleng a tih.

Hmar hnam le Hmar hming chawi pawla thuoitu, SHC hung pieng theina dinga theitawp suotu le inbiekna nei laia á¹­hahnemngaitaka ngaidan á¹­ha thawlawmtu á¹­henkhatin tuta ngirhmun ei hung chuongkai phinga pawlpui zamsana pawl dang bel dei an um deu nuol hi chu mak ka ti tawp. A sung thu, mumal taka hrie mang loa, ralkang anthawk, ‘social media’ vel fethlenga mi thurawn an lak leia hienga ramthla an ni pal lem chun pawi hle’ng a tih.

Movement nei lai le ei harsat zuol laia inbengbelna le chakkhai lakna chu Manipur le Assam a ni zie mani ngeia tawnhriet nei ni zing sia tuphinga ‘state puo tieng mi’ ti á¹­awngbau á¹­henkhatin an hang hmang kher hin thin a khei bawk. Hmarhai hi a state zawnga inlakhran ding chun ei la tlawm taluo. ‘Mizoram HSA, Mizoram HPC’ ti vel chawisangtu le pawl thar indin le beltuhai ruok hi chu hrila á¹­angkai chi an ni ta nawh; an ni‘singul, private, personal, individual, alone takmeu’-a agenda nei nihai sien a ang. Annihai hnuoi meta mihai chu - Hnam (HI, HSA, HPC, etc) á¹­huoitu inti sia midang ngaidan le thlek dan en hmasa loa mani mimal ngaidan le dit dana mi á¹­huoikawi tumtuhai hi an nih.

Ka zuk ngaituo kir ruok chun, anni rawi hi hrietthiem zai rel a, ngaidamna bawma thlak el nuomna ka nei; pawlitiks hi mi tlawmtein mi tamtak an keihemna khelzawl a ni tlat a. Ana chu anni hai hin hlawtling taka hnam le pawl ‘ramropui an á¹­huoi tlung’ chu ka ring á¹­hak nawh. Chuleiin, inti pawlitisian le inti hnam á¹­huoitu, party le kandidet awn bik neihai chu ieng hnam le ram thu khom hrilpui inla pawpsa ta chuong lo ding an ni leiin to san el chi nin ka ngai tah. “A party le kandidet hi á¹­ha ka tia ‘vote’ khom ka ‘vote’ nuoma chu lo tling pui tereng inla khom keia nekin a lo umhmasahai hi an lien/thunei lem ding leiin ka nuom nawh”, tia an insiekieng an ni ruok chun ka hriet ta nawh.

SHC huomsunga á¹­hangthar, 2018 inthlang hi an ‘vote’ vawikhat thlakna ni dinghai dam, tiena tlang anthawka ieng party a khawm member la ni loa á¹­hangna nghet bik nei hran lo hai dam le, lungril ruk taka hnam hmakhuo ngaitu le ‘roreltua umhai hi Pathien ruot an nih’ tia lungril le titakzeta á¹­awngá¹­ aina le ‘polling booth’ pan hlakhai chun an sie le á¹­ha hrietna le ditthlangna khelah hnam le ram hmakhuo ngaina leiin ‘vote’ an thlak ngei ka beisei. Tuta á¹­uma inthlangna hi kum hmasahai po po nekin ‘a crucial’ lemna chin a um. Ei thaw fuk chun inkang dawrna thei le thawsuol vei chun á¹­hangdan (generation) pakhat vela hnungtawlna ning a ta, a hnam anga intalsuokna khawm a um ta naw el thei bawk.

2018 MLA inthlang a hin Hmar mi le sa, party hrang hrang official candidate lai hin a tling ngei ngei dinga puong ngam chi ka hriet nawa chu tling lo hrim hrim ding chu pakhat neka tam an hming suota hril ding ka hriet. No offense!

National Games Village, Imphal
November 15, 2018
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate