Responsive Ad Slot

KOHRAN: Christian Fellowship hi Kohran ani am?

Monday, July 3, 2017

/ Published by VIRTHLI
-Tawnluaia


Ka zawlpa Rev. Kh. Thangdailoin Kohran le Christian Fellowship ti thu a ziek, February 25, 2017a mi kha ka lo tiem ve a, bengvarthlak ka ti hle. Kei khawmin, a ma ang bawkin, hi thu hi ka lo sui vena a sawt vieu ta a, Bible châng sirsan le Kohran hmasahaiin inkhawmpui ko meua anlo chai ta hlak le an rorelnahai suiin Kohran hi iemana? Kohran umzie hi iemana ? Kohran a ngirna san hi iemana ?  ti suklang hei tum ei tih. Hnam hming puta fellowship hrim hrim hieng; Hmar Christian Fellowship, Mizo Christian Fellowship, Vaiphei, Tangkhul, Garo, Khasi fellowshiphai hi a mak nawha, kohran a thlingzo nawa, tu chena thudik ngir zing a la ni zing thu, a tawi thei ang takin sui hei tum ei tih.



KOHRAN HRILNA ṬAWNGBAU – EKKLESIA

Hi á¹­awngbau hi Grik á¹­awng ana, Hi hi Israel pungkhawm hrilna á¹­awngbau Edhah le Qahal leh thuhmun, umzie thuhmun ana, Ekklesia tih umzie hin ‘kosuok’ ‘kohrang’ ‘kokhawm’ ti dam a huom vawnga, Sin bik thaw dinga kosuok, kokhawm hrilna ana, Lal Isu’n “Hi lungpui chunga hin ka Kohranhai rem  ka ta, mithi khuo kul kawtkharhai chun chu chu ngam naw ni hai”  a lo tih. (Math. 16:18). Chun, Isu vana a lawn tawmin anchÈ—ktirhai, kuomah, “Khawvel po poah fe unla, thilsienhai po po kuomah chanchin tha hi hril ro” a lo ti bawka, Kohran chu sin bik - chanchin á¹­ha hril dinga, kosuok, kohrang, kokhawm tina anih. Chu chu, Ekklesia ti á¹­awngkam umzie a lo ni tah a. Lal Isu’n Kohran an din theina dingin a laimu ding pawlhai an dina, aman a ditzawnghai a koa, zirtir 12 a ruot tah anih kha (Mk. 3: 12-19).

PENTIKOST NIAH KOHRAN EI HMUH

Lal Isu’n a inchÈ—ktirhai chu Jerusalem suoksan loa Pathien thiltiem lo nghak tlat dingin a hrila (TT 1:4) Hotu neilo, inchÈ—ktir khawsawt takhai chun, an Lalpa thupêk chu awiin Pa thiltiem hung tlung ding nghâkin á¹­hahnemngai takin an á¹­awngá¹­ai hlaka (TT. 1:14) Chuongchun Pentikost ni a hung tlung chun Pa Pathien thiltiem ang takin Thlarau Inthieng chu a hung tlung ta a, (TT. 2:4) an rengin an chang senga an nina ding le ngirhmun indik tak kohran zie chu, chutaka chun hlensuokin a um tah anih.

Pentikost nia Thlarau Inthieng changtuhai hi hnam chi hrang hranga mi, á¹­awng chi hrang hrang hmanghai an nia, Chulleiin, kohrana chun hnam, chi le kuong an leng ve nawh a, Krista Isua chun ei rengin pumkhat ei nih (Gal. 3:28; Kol. 3:11) Thlarau chu mitin chunga buokin a uma, zawlnei hrillawk kha a hung tlung ta anih (Joel 2:28)

HNAM PAKHAT HNUOIA KOHRAN KHUMLÛT TUMNA JERUSALEM INKHAWMPUI

Pentikost nia Thlarau Inthieng a hung tlung hnung chun ringtuhai chun huoi takin thu an hril ta peia, nitinin ringthar an pung ta peia. Jerusalema chau  naw khawm Antiokei chen chenin ringthar an pung peia, Jentail tam takin Krista an hung pawm ve ta a. Kohran chu kum 20 laia upa a lo ni ve ta a. Thlarau Inthieng hung tlung kha Isu a thonawka inthawk ni 50naah a nia. Chuhnung AD 34 velah Paula a piengthara.  A piengthar hnungin Arabia ramah kum thum vel a thang hmanga (Gal.1:15-21) AD 37 velah .Arabia rama inthawkin a hung kira. Chungchun Thlarau Inthieng tirin Paula le Barnaba chu AD 48ah an inzin suoka. An hung hnung AD. 50 ah Jerusalem inkhawm a um tah anih.

INKHAWMPUI KONA SAN

An Agenda pui tak chu “Jentailhai tam takin Krista an hung ring ve sia, Kohrana an ngirhmun ding sukchieng ni raw se” ti hi anih. Juda ringtu á¹­henkhathai chun, “Jentailhai chu Kohrana an hung lût ve ding ani chun, Mosie dan anga ser intantir an ni naw chun sandam ni thei naw ni hai” tiin Antiokeia ringtharhai chu an zu sukbuoi tah anih. Peterin a hriet chun Jentailhai laia inthawkin an lâk kienga, Barnaba ngei khawm an tim el tah a. Hi lai hin Paula, Peter le Barnabahai chu Antiokeia an um ve lai anih. Paula’n a ngaithei ta naw leiin Peter chu hmai sanah a hal ta hrep ela (Gal 2:12-14) Paula le Barnaba le Jerusalema mi Juda á¹­henkhat, Antiokeia zu fehai chu nasatakin an insel ta hrep ela, an inkhing ta anih. (TT 15:1) Chuongchun, Jerusalema tirkohai le upahai kuoma hril dingin an fe ta a. Ringtu pharisaihai chun, “Jentailhai chu an ser intantira, Mosie dân khawm zawm dinga  phût kher ding” an tia (TT 15:4-5) Chuongchun, an thu anmil thei ta naw leiin an thu chu rêl dingin kohran inkhawmpui hmasatak chu neiin Tirkohai le upahai chu an inkhawm ta anih. Chipchier taka an hril tak hnung chun hnam pakhat kalchar sunga kohran khumlut chu hnawlin Jentail ringtharhai chu milem biekna thil tirdakum fâk dam, indit dam, sa râkhlum le thisen fâk dam bansan dingin lekha thawn an rêlthluk ta lem anih (TT.15:13-20)

Hi rorela inthawk hin kohran chu hnam thil le chawkpawl ding a ni naw zie a chieng hle. Kohran thil chu kohranin a rel ding ana, sawrkar le hnam á¹­huoituhai i rel ding ani nawh. Chun, hnam pakhat kalchar huong sunga khumlut ding khawm ani bawk nawh.

KOHRAN INDIK ZEPUI PALI CHU

Kohran hmasa le tulai chen khawma an buoipui, inkhawmpui lien ko hiel a ngaina san chu inchûktirna indiklo le kohran umzie sukfel ngai lei ani hlaka. Kohran chanchina thu inlâr le pawimaw em em el chu kohran umzie a Constantinople AD 381a Kohran inkhawmpuiin Thuring a duongsuok hi ana. Kohran hmasahai khawm kha kohran umzie a hin anlo buoi, anlo buoi ni ding ana, kohran umzie tak sukchieng a ngai leiin kohran Thuring “Kohran pakhat, Thienghlim, Huopzo, Apostolhai inhlan sawng chu ka ring” ti hi inkhawpuiin a siem suok ta anih. Hi hi kohran hmasahai nuna le biek dana inlang, thuringin a fe tungpui pei chu anih. (Constantinople –AD. 381). Tuchen khawma Kohran indik hriet theina ding le inkhina ngir zing chu a nih. An lang chiengna dingin a mal malin, a tawi thei ang takin, hang sui ei tih:

1.   Kohran chu pakhat anih.

Thuthlung tharah ei hmuh, Lal Isu thina le thonawkna leia hung ngir chu pakhat chau anih. Kohran hrang a um nawh. Pakhat ani dan, a Lalpa pakhat a nia, a sukhringtu thlarau Thienghlim khawm pakhat a ni bawka, a maa iengkim thawtu Pathien khawm pakhat chau bawk anih. (I Kor.12:4,6, Eph. 4:4-6)

Kohran pakhat nina hin tienlai le tulai nakie a huom vawng. Apostolhai huna kohran le tuta mi hi pakhat ania, la hung um ding pei khawm pakhat anih. Nisienlakhawm, khawvelah hmu thei kohran hrang tam tak a um tâk leiin kohran pakhat chau ti hi hrietthiem an tak deu hlak. Veng hrang hranga tui her put chu tuikhûop pakhata inthawka hung suok vawng ani leiin tui thuhmun le pakhat an na, chuongang bawk chun kohran hmun hrang hranga mi hi pakhata inthawka hung um vawng an ni leiin pakhat le thuhmun vawng an nih.

2.    Kohran chu Thienghlim anih.

Kohran chu khawvel thil le mihriem thilthaw el ni loin, thlarau tieng thil Pathienin andin ani leiin a piengzie hrima khawm a thienghlim anih. Thienghlim ani dan kawng thum a um.

i)     Kohran chu a mihai fel leia thienghlim a ni nawha, an dintu a neitu Pathien a thienghlim leiin a thienghlim anih. Chuleiin Lal Isu’n “Tukhawm hin inthienghlim ta pang anih” a ti kha (Joh. 15:3) Chu thienghlimna chu an dintu lei anina le a um peina ding ana. Chuongang ni dinga kona thienghlima ko anih (II Tim. 1-9)

ii)   Kohran chu serhrang ani leiin a thienghlim anih. Israel sungkuoa inthawkin an lang chieng hle. Anni lei ni loin Pathien hnam thlang an ni leiin, “Lalpa an Pathien ta dingin hnam thienghlim an nih” (Deut. 7:6) Chuongang bawkin kohran chu khawvela inthawk laksuok Pathien naupa thisena intlan, serhrang ani leiin a thienghlima, chu lungril chu putin Paula chun, “Ei Lalpa Isu Krista hminga le Thlarau thienghlima chun sawpfai in ni taa, thienghlim in ni tah”, a lo tih anih (I Kor. 6:11)

iii) Kohran chu thienghlim deu deu dinga ko ania (Rom. 1:7, I Kor. 1:2) “A kotu cheu a thienghlim angin nangni khawm in changzie po poa lo thienghlim lem ta ro. Nangni in thienghlim ding anih, kei ka thienghlim sia” ti ziek anih (I Pet. 1:15)

3.    KOHRAN CHU HUOPZO ANIH

‘Huopzo’ ei ti hi a á¹­awngbula chu, ‘Catholicos’ ania, chu chu ‘Khawvel mitin huop’ tina anih. Chuleichun, kohran chun hmun khat le hnam khat chau a kawk nawh a, hmun tinreng le hnam tin chitin a huom vawng anih. Chutaka khawm chun tukhawm thlier hrang loin milien le mi chin, mi hausa le pasie, pasal le nuhmei, bawi le bawi naw ahuom vawng a nih (Gal. 3:28, Kol. 3:11) Chuleichun, Lal Isu pieng laia Berampuhai kuomah Vantirkoin “á¹­inaw unla ngai ro, mitin ta ding chanchin á¹­ha lawmum bêk bêk ka hung intlun cheu anih” (Lk. 2:10) a ti a nih kha. Hi taka hin kohran hi huopzo ani zie  a suklanga. Asan chu a Lalpa, kohran neitu ngei chu  ‘Mitin ta ding’ ani lei ani tih ei hmuh. Chuleichun, Thuring humhimtu laia mi Iqnatia lem chun, Isu Krista umna ta phawtah Huopzo kohran a um,” alo ti hiel anih.

Hi kohran huopzo anina hi khawvela mi popo huopzo ani bakah van tieng chen a huom anih. Paula’n chuong thu chu hrilin, “iengkim vana thil umhai, hnuoi chunga thil umhai khawm Kristaa fawkkhawm ding (Eph. 1:10) ti dam, “Chuleiin, Isu hmingin mitin vana mihai, hnuoia mihai, hnuoi hnuoia mihai leh an dingá¹­haá¹­huon-na dingin” (Phil. 2:9) alo ti hrim anih. Chuongchun, kohran chu mitin hnuoi le van huop ani leiin Huopzo kohran anih.

Kohran chu chuongang taka huopzo, huopkim, huoplien ani naw chun kohran ni a tlingzo nawh. Ei kohran ngaidân a chin el thei, Kohran ninazie ruok chu a chin thei nawh.

“Aw hnam po po le chitin á¹­awngtin hi,
Vanlalnau anga á¹­apna Kalvariah
An dang chuong nawh ie”
(Suakliana)

4.    KOHRAN CHU APOSTOLHAI INHLAN SAWNG ANIH

Hi thil hi sapá¹­awng chun, “Apostolic” an tia ‘Apostolic’ ti chun kawng thum a huom thei.

(i)   Hnam hi inthla sawng pei leiin an sunzawm peia; chuongang bawk chun kohran chu Apostolhaia inthawka inhlan sawng sunzawm pei ana.  Hi hin hotu nina inhlan sawng pei a kawk.
(ii) Kohran sukhringtu a puongsuok hlak thuring chu Apostolhai thuring bawk kha ania. Hi hin Apostolhai inchûktirna ang peia ngir pei a kawk.
(iii)  Apostolhai kha an Lalpa thuhretu ni dinga, ‘Tir’ anni ang bawk khan, kohran chu mani ta dinga    hring ni ta loin, a Lalpa tir anga hring ding anih. Hi hin kohran chu ‘tir’ anina a kawk.

Hiengang hin Kohran chu hotu nina inhlân sawng pei, Apostolhai inchûktirna fepui pei ani leiin, ‘Apostolhai inhlân sawng kohran’ a lo ni taa. Hieng hi inchik inla. Kohran nina zepui pali hi a malin an fe nawh a, an á¹­hang tlang vawng anih. A nina pakhat chau khawm hi lo um tanaw sienla, Kohran chu kohran tling zo naw nih. Chuongchu a ni lei chun kohran hi a pawimaw em em a, Augustin, Pathien Thu thiem hminginthang Pastor ropui le thuhriltu ropui le kohran Pa an ti hiel chun kohran hi a si insang em em ela, “Huopzo Kohran, Pathienin andin le Kohran indik chu Apostolhaia inthawka hung, Bishop hmanga ngir pei Pathien pawltuhai (Divine Society) hi ania, chu Kohran chau chu ringtuhai himna kulpui ana, Kohran puotieng sandamna aum nawh” a lo ti hiel anih.

FELLOWSHIP HI KOHRAN ANI AM?

‘Kohran chu ringtu hmasahai nun le biek dana inlang thuringin (Doctrine) a fe tungpuipei chu anih’ tih ei hril ta a (Constantinople 381) Hi taka inthawk hin Kohran umziea chu ei chieng thei ah ngai inla. Fellowship hi sapá¹­awnga mi ei lâk, ei á¹­awng ang ela ei hmang innâl tah ania. A umzie tak chu ‘pawl zawmna’ ‘inzawmna’, ‘inpawl ngeina’  tina ning a tih. Chi hniin á¹­he thei ning a tih:
i)     Hmun hming, khaw hming besana fellowship. Tuta hmaa hmun hming besana kohran umhai Korinth kohran, Jerusalem Kohran Ephesi Kohran a um ang bawkin Gurgaon Fellowship, Delhi Christian Fellowship ti dam um thei anih.
ii)   Hnam hming besana Fellowship nei, Vaiphei Christian Fellowship, Tangkhul Fellowship, Hmar Christian Fellowship etc. hai hi ani a.

Hnam hming besana pawl siem hrim hrim chun a hnampui bâk chu (hnam dang) a huomsa thei naw leiin Huopzo Kohran ani thei nawha, Kohran a tlingzo nawh.  Khasi Christian Fellowship chun Khasi chau a huom a, Hmar Christian Fellowship chun Hmar chau a huom bawk. Mitin an huomsa naw leiin Kohran Thuring zuiin Kohrana inbûk thei ni naw nihai. (Constantinople 381) Kohran ni dingin an Qualified (tling) naw ani chu.

Chun, hieng hi ana, kohran chun Thuring bulfuk nei a ngaia; thuring nei dingin Fellowship, hmun amanih, khuo a manih besana siem chun doctrine thuah harsatna nei ngei a tih. Mi á¹­henkhatin Trinity (Pathien pakhat a mi pathum) an pawm laiin á¹­henkhat chun Unitary (Pathien pakhat, hun hran hrana inlang dan hrang) an lo pawm mêk bawka. Mi á¹­henkhat chun Pa chau pawma, Naupa Pathienna pawm lo an lo um mêk bawka (Jehova Witness) Chun, ser le sang, hieng;  Sacrament le Baptisma ei hmang dan  an ang tlang naw bawk. Hieng pawm dan inanglo á¹­hemá¹­hûmhai hi kohran pakhata umkhawm thei tak tak ani nawh. Thuring ei siem pha pha leh mi á¹­henkhat hnawl lo thei lo an um ding ani tlat el. Chuleiin, hnam pakhata mi á¹­awng thuhmun hmanghai khawm kohran anga intêlkhawm thei tak tak ani nawh. Fellowship pakhata inkhawm hmunkhathai khawm thuring an hril pha pha leh buoi el an tih. Mani rilrem zawng seng thuring ei zui ani tlat leiin, India ram khawpui  hrang hranga khawm Northeast mi umhai laiah  Presbetyrian, Independent Church, UPC etc. a pieng fer fur el an ta hi.

Iengkhawm  nisienla, tuta hmaa mihlimhaiin an lo ti angin.

“A thlukah val I buai em ni?
Engatinge hmangaih ram thilthlawnpek hi;
Sual rinawm hiala I lo sawi le?”

A thluka buoi loin sandam eini theina dinga thil pakhat ei thaw ding um hi buoipui lem inla, chu chu hi hi anih.

“I bauin, “Isu chu Lalpa a nih tia i á¹­ana, mithi laia inthawkin Pathienin a keitho tih i lungrila i ring phawt chun sandamin um i tih” (Rom 8:9)

“Pathien sunghai chu Pathien hring Kohranhai thutak ban le innghatna chu anih” (I Tim. 3:15)


Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate