Responsive Ad Slot

Hmasawnna Thar | 17 September, 2015

Thursday, September 17, 2015

/ Published by VIRTHLI
Headline
JAC huoihawtnain Tribal Conclave nei; Resolutions 6 an passed
CCPur: Joint Action Committee, Camp:CCPur huoihawtnain Sept. 16, 2015, 11:30AM khan  YPA Hall, Hiangtam Lamka hmunah “Tribal Conclave on the Anti­Tribal Policies of the State Govt. including the three Bills passed” nei a nih. Rev Stephen Chinzathang in tawng­tainain a hawng a, H. Mangchinkhup, Chief Convenor, JAC in lawmlutna thucha hrilin Dr R.Sanga in paper a present Kuki Innpi, Hmar Inpui, MPC Manipur; Zomi Council le ATSUM haia inthawk thuhril ngaithlak a nih. Hi huna hin Church leaders, Lal; V/A Members; Tribe leaders; Philanthropic leaders; Intellectuals; Academicians; Women leaders; Student leaders; Social workers le Public Leader hai an thang.
   

Dr John Pulamte, President, Hmar Inpui in thu a hrilnaa chun, Imphal­ah mi 1 chau a thi leiin Manipur Assembly in Bill 3 an passed a, hi chau ni lovin Tlangmi hai humhalna dingin mi 9 zet Martyr in an thi bakah tlangmi hai popo Bill passed­a um hin a mi tawk a, ei unau Meitei hai lungril an lang chieng hle a nih. Tlangmi hai ei mawl lai hun ang ela tu chena unau Meitei hai mi enkawl dan hi tlangmi hai ta dingin a muolpho thlak el chau ni lovin inhmusitna a nih tiin a hril.
   
MPC aiawa thuhriltu LS Gangte chun, Bill 3 hai hin tlangmi hai a mi tawk el chau ni lovin hmatienga ei tu le te hai a tawk a nih. Bill 3 leia martyr 9 hai leiin nang­kei ti um lovin tlangmi hai pumkhata ei um leiin an thisen a thlawnin a luong naw a, an thi hamtha a nih ti an sung han hre thar hai sien. Outer Manipur a inenkawlna hran hi ei ditthlangna ni lovin India Constitution in a mi pek, Tribal hai tawkbuoi thei ding 1951 cut off year a siem hin unau Meitei hai lungril an lang chieng hle a nih tiin a hril.
   
LB. Sona, Chairman, ZC chun, tribal hai buoina kara a thil hmusuok 7 wonder of Manipur 1. Debate leh discussion um lova Assembly in bill a passed vawikhatna; 2. Constitution kala tlangmi hai rights sukse thei ding thil bill 3 hai minute 10 le second 10 sunga passed; 3. Elected member han mipui tapri hrie lova an um vawikhatna; 4. Anti­tribal bill 3 hai passed leia mi 9 in an thi pha bakah mipuiin an aiawtu (MLA) hai In an raw vawikhatna; 5. Iengtik hun laia khawm inrem ngai lo ATSUM faction 2 hai Aug. 31, 2015 a inthawk ke khatin an ngir tlang thei; 6. Kuki Inpi, Hmar Inpui, Zomi Council le United Naga Council han inthuruol taka platform 1 an um theina; 7. UPF in Autononous State Article 244 A, KNO in Kuki State le UNC in Alternative Arrangement ngen hai sienkhawm tutum ei buoina leiin Politicial goal/ Political movement pakhatin an fe thei hai a puong. 
   
KIC President Thangjang Haokip chun, Bill 3 hai passed hma in UPF, KNO le Inpui 3 han ei palai (MLA) hai inhriettirna pein HAC level a dodal ding annawleh Assembly­a dodal dinga inhriettir an ni a, ATSUM, AMSUM, KSO hai khawmin Bill 3 passed ding hriein Aug 31 in Manipur tlangram bielah darkar 12 sung bandh an thaw a, hlawsama Bill 3 hai passed leia buoina suok a ni thu, ei representative hai vawisun hin an mimal­a ei hmu peinaw ni lovin an thilthaw dan ei theida a nih. Bill 3 passed­a um hi vangduoina nisienkhawm Manipur tlangmi hai lai inpumkhatna a hung intlun a nih. Ei MLA hai an inban nuomnaw a ni chun hnam thuoitu annawleh JAC in mipui lai ei thaw ding course of action puong a hun tanaw manih? Tiin a hril. Tuta ei ram ngirhmun hi Political earthquake a ni a, a la dam han political system ei thlakthleng a tul a; money power, muscle power thang lova ram le hnam hmangaitu ei thlangtling ding an nih tiin a hril.
   
ATSUM President Muan Tombing chun, Aug. 31 a ei buoi tana inthawk vawisun chen mipui (public) le inthungkhawm thei lovin ATSUM chu hmun tinah a tlankuol a, tuhin team 2 a inthein awareness an thaw zing thu; Bills 3 passed hma Aug. 26, 2015 in Drafting committee a inthawk a leaked leiin ATSUM thuoitu han an hmu a, expert hai le an study hnungin Aug. 26, 2015 khan Save our Soul (SOS) Memorandum PM kuoma thawn ani a, hi zan 7:00PM in PMO a inthawk phone call hungin Memorandum hmu a ni thu hung inhriettir a ni a. Aug. 27 in ATSUM  Executive meeting neiin Manipur Governor kuoma memorandum pek a ni a, Aug. 28 in ATSUM hotu han HAC Chairman ti lo tlangmi MLA hai an In sengah an inhmupui a, Bill 3 hai pass a ni nawna dinga hma la dinga ngen an ni a. Aug. 30 in HAC Chairman inhmupuiin lekha pek le bill chungthu hai hrilpui a ni hnungin ama khawmin Bill 3 hai a la tiemzonaw thu ATSUM a hril a, MLA thenkhatin Bill 3 han tribal hai pawi a tawk naw tiin ATSUM an hril. Sept. 30 chena tlangmi MLA inban dingin ATSUM chun inhriettirna a pek le inzawmin Zeliangrong han an MLA hai Sept. 30, 2015 chena inban dingin thutawp an pek ve thu a hril.
   
Tulai ei buoina le inzawmin thudiklo le thuthang tam tak um a ta,Meitei han Social networking fethlengin ei inrem nawna ding an thaw thei leiin mitin fimkhur seng ding le ei movement daltua um lo ding, le hmatieng pan ding ei ni thu; MLR & LR Act hnuoiah tuhin Hill dist.­ah khuo 2529 a um a, PMP Bill (Protection Manipur People ) Bill 2015 hnuoia 1951 cut off year  an pek hi Meitei han study  thawin State tum tuma data an lakkhawm a, 1951 chenin Non­Naga khuo 15 govt in a registered chau; 1951 census le Village directory ah Manipur a Non Naga village 15 umin, 1961 in Manpur a Census huna Manipur population 5.6 lakh chau niin a hril. Bill 3 hai hi Article 371 C le inkal a ni leia ATSUM in a dodal a ni thu a hril. Hi huna hin JPO in an hmalak dan le sinthaw hai report an pek bawk.

Resolutions 6 an passed
Zanita YPA GHQ Hall, Hiangtam Lamka a Tribal Conclave a chun Resolutions 6 an passed a, chuonghai chu­ Autust 31, 2015 a Manipur Assembly in bills 3 an passed hai hnawl, Manipur­a  ADCs biel sungah hieng bills 3 hai hi hmang lo ding; Manipur sawrkarin Special A ssembly ko sienla Bills 3 passed a um haiin Manipur­a ADCs hai a huopsa nawna dingin bill dang pasi raw seh, a chunga resolutions 3 passed a um hai hi September 30, 2015 chenin Manipur sawrkarin sukpuitling raw seh, Tribal Conclave thu rel hai duthusama sukpuitling a ni hmakhat JAC in a hmalakna sunzawm pei raw seh ti le an hmatiengin Manipur Governor le India President hai kuomah Memorandum JAC in pelut raw seh tihai an nih.

UPF le KNO in GOI leh Poitical Dialogue
CCPur/New Delhi: UPF le KNO delegation team New Delhi­a inzin hai chun September 16, 2015, 11:00AM khan Manipur Tribal Forum, Delhi thuoituhai an inhmupui a bakah zani zantieng 5:30PM khan UPF le KNO delegation team chun RN Ravi, Chief Intel. & Interlocutor, GOI­-NSCN (IM) an inhmupuiin  inbiekpuina an nei. Union Home Minister Rajnath Singh an inhmupui hunah UPF + KNO hai le Political dialogue nei a remti a, hi le inzawm hin Union Home Secretary komah an rang thei anga Political Dialogue nei tan dingin an hriettir. Hi lei hin Govt. of India (GOI), UPF le KNO han tuta inthawk sawtnawte hnunga Political Dialogue an nei tan ding a nih tiin Delhi­a cham mek UPF+ KNO delegation team chun telephone hmangin chanchin an hung intlun.

Women Welfare an indin
CCPur: Tribal movement fepui mek le inzawmin zanikhan Kamdou Veng Nuhmei pawl hai chun Kamdou Veng Community Hall­ah inkhawmna neiin Kamdou Veng Women Welfare Association (KWWA) an indin. Chairperson in Thennem; Secy. in Dimneilam hai thlang an ni a, member hai Rev. Dr Ginkhanmung in Pathien kuoma tawngtaipekna a nei.


Thanlon SDO/BDO quarter raw
CCPur: September 12, 2015 zan khan Thanlon khuoa SDO/BDO Thanlon official quarter chu tu ti hrietlo han suosamin an raw niin Police a inthawk ei thu dawngna chun a hril. Ei thu dawngnain a hril danin quarter sunga platic chair 5, mattres 2 inruk hmang a ni a, generator 1 le syntex 1 an suksiet niin a hril a, thil an suksiet hai lai table 1, electric wiring, cupboard/almirah 2,  official documents, quarter bang le ceiling hai athang. Sept. 15, 2015 khan Mangte Jonathan Kom, SDC/Thanlon chun Thanlon Police station­ah report a pek a, Police han FIR No. 3 (9) 2015 TLN­PS U/S 380/457/436/34 IPC an registered.

Thangpuina Rs. 2,36,990/­ a lut nawk
CCPur:Zanikhan Manglem Changsan, Adviser, Moltamlhang Kuki Inpi, Sadar Hills inrawinain Moltamhang area member han District Hospital a Tribal Martyrs 9 hai ralna an hung nei a, JPO kutah ralnain Rs. 35,000/­ an pek. Chun, L. Achung Kom, Chairman, Komrem Chief Welfare Assn., CCPur in Rs. 20,000/­ ralna JPO kutah a pek bawk.
   



Hieng hai baka hin Immanuel Church, ECA­Game Village, Imphal in Rs.8,200/­; Zomi Welfare Assn. Dimapur­in Rs.20,600/­; Kangpokpi Town Women Organisation­in Rs.50,000/­; Thanlon Block Village Athority/ZYA han Rs.18,525/; Sumchinvum Village Authority han Rs.1,800/­;  Songpeh Baptist Church, KBC No. Ukhrul District in Rs. 5,000/­ JPO kutah an inhlan bawk. Hienghai bakah Organisation tum tum 18 han zanita ralna sum JPO kuta an pek chu Rs.2,36,990/­  a tling phak.

Imphal tieng an kir nawk tah
CCPur:  Manipur Assembly in Bills 3 a passed hai leia Manipur tlangram district a bikin CCPur district­a buoina nasa tak tlung leia Law & Order enkai dinga Sept. 2, 2015 a inthawk CCPur­a hung rieklut LM Khaute, IPS, ADGP (Law & Order); Kailun Lupheng, IPS, IG (Zone­II) le TK Vaiphei, IPS, IG (Intellegence) hai chu Sept 12, 2015  khan Imphal tieng an kir nawk tah. Tuhin Thangkhanlal Guite, IPS, IG (Zone­III) chu CCPur­a um in law & order ngirhmun a enkai mek.

HWA Lamka in Rs. 11,210 an pek
CCPur:  September 13, 2015 khan HWA Lamka Unit chun Tribal Martyrs 9 hai ralna dingin Rs. 11,210/­ an pek ve.

3rd Lamka Young Leaders Cohort thul
CCPur: September 18 le 19, 2015 haia Glocal Volunteers le Elim Resource Centre hai huoihawtnaa Dorcas Hall Mini Auditorium, New Lamka hmuna 3rd Lamka Young Leaders  Cohort nei dinga ti chu tulaia CCPur district­a dan le thupek ngirhmun thatnaw leiin thul a nih tiin President & CEO, Glocal Volunteers chun inhriettirna a siem.

Manipur UT pahnia the dingin
New Delhi: NE biela tribal MP­hai chun Manipur chu Union Territories pahnia the nisienla tiin rawtna an siem. Tulaia Manipur a buoina boruok chingfel theina umsun a nih tiin an hril tawl niin ei thu dawngna chun a zieklang. Hi rawtna siemtuhai lai hin Nagaland Rajya Sabha MP neisun Khekiho Zhimoni le Manipur Outer Lok Sabha MP Thangso Baite hai khawm an thangsa niin ei thu dawngna chun a hril. (IANS)

Tata Sumo eksidenah mi 6 an thi
Imphal: Jiribam a inthawka Imphal pana hung Tata Sumo pakhat zani zantieng dar 3 vel khan Imphal­Jiribam Road­a Awangkhul Part­II bulah a eksiden a, lamthlang tieng metres 300 vela inthukah an lettla a, nuhmei pakhat thangsain mi 6 an thi a, mi 5 na takin an hliem niin ei thu dawngna chun a hril.

Imphal­Moreh Road­ah darkar 48 bandh
Imphal: Maring Uparup Assembly (MUA) chun Anti­tribal bills 3 passed, ADC/Chandel  Chairman thlang that nawk le ADC/Chandel Imphal a sie (exile) an dodalnain zani zanrila inthawk Sept. 18, 2015 zanril chen, darkar 48 sung aw ding Imphal­Moreh Road bandh an thaw tan.

AMWJU kum 42 tling lawmna
Imphal: Zanikhan Manipur Press Club, Imphal­ah All Manipur Working Journalists Union (AMWJU) kum 42 tling lawmna nei a ni a, senior Journalist le Journalists pension ta hai kuomah  thilpek inhlan an nih.

NE Edn. Minister’s Conference
Agartala: Vawisun hin Tripura state khawpui Agartala ah NE Education Ministers Conference nei ning a tih. Union Human Resource Development Minister Smriti Irani chun khuollien ni pumin hi Conference hi hawng a tih. Hi Conference a hin Education policy chungchang hriltlang an ta. NDA sawrkar chun CCE ni lovin education policy hran hmang le fepui a nuom a, chu chungthu khawm chu hriltlang sa a ni el thei.

An thlawpna an hnukkir
Dimapur: August 3, 2015 a India sawrkar le NSCN(IM) han Naga Peace Accord an ziek an thlawpna chu NSCN­Khole­Kitovi faction in an hnukkir a, Nagaland a Naga­hai ta ding bik chauva Accord hran ziek dingin ngenna an siem niin ei thu­ dawngna chun a hril. NSCN­Khole­Kitovi hi June 7, 2011 a indin a nih. Hi thil hin sawrkar le NSCN(IM) hai Peace Accord ziek le inzawmin harsatna an tlun pha ring a nih. (IANS)

Bihar Election Notification
New Delhi: Zanikhan Election Commission of India chun Bihar Assembly first phase election Notification an suo. First phase election a hin Assembly constituencies 49 haiah inthlangna nei ning a tih. Bihar Assembly a hin seats 243 a u m a, Election hi phase 5­ a nei ding a nih.  November 5, 2015 khin inthlangna zo ning a ta, votes tla hai November 8, 2015 in tiem tan ning a tih.

Lalthanzara chungah MNF in FIR
Aizawl: September 14, 2015 khan Mizo National Front (MNF) chun Minister hlui le Mizoram CM Lalthanhawla sangpa Lalthanzara chungah FIR  Mizoram Anti­-Corruption Bureau (ACB) kutah an peklut. Lalthanzara hi Parliamentary Secretary (2009­12) a ni laiin Sunshine Overseas Ltd. ah share 21.6% a chang tia intumin MNF chun ACB kuomah hekna an siem a nih.

Mimkeiin thlan 40 chuong a suksiet
Aizawl: Sept. 15, 2015 zingkar dar 1:30 vel khan Aizawla Republic Veng, Upper Republic Veng le Republic Vengthlang hai thlanmuol intawm chu mimin a kei a, thlan 40 chuong a suksiet a, tlawmngai pawl han thlan lung hai an hre tha a, hi sin hi zani khawm khan an sunzawm. Hnatlang hai thingpui man dingin Disaster Management & Rehabilitation minister C. Ngunlianchunga in Rs. 7,000 a pek. Hi tuk ma hin Zemabawk Vengthar a AL Road a khawm mimkei a tlung a, In 2 a suksiet a, mi 1 a hliem. Thina tuok ruok chu an um nawh.

NSCN(K) in leilak bomb siet an tum
Silchar: Zani hmasa khan NSCN(K) pawlin Manipur le Cachar District, Assam infepawna leilak pahni, Sadarghat leilak le Fulertol leilak bomb siet an tum a, sienkhawm an thiltum an sukpuitling hmain security forces han leilak bomb siet tumna thil hai an man pek leiin an hlawsam. Leilak bomb sie tum NSCN(K) cadre 2 man hman lovin an tlan hmang a, an inbikrukna In a inthawk Improvised Explosive Device (IED) kg. 3 vela rik, Gelatin tluon 52,  Detonator 1, fuse wire le leilak map hai dapdawkin tuolsung mi 4 leh an man niin Police thusuok chun a hril.

Mizoram Assembly Autumn Session
Aizawl: Mizoram Governor chun Mizoram Assembly session chu October 6, 2015 a inthawk inthung tan dingin a ko. Mizoram Assembly Business Advisory Committee (BAC) meeting chu Speaker, Hiphei Chairman nina hnuoiah September 15, 2015 khan nei a ni a. Session hi October 6­21, 2015 inkar sunga nei dingin an rel. Hi session sung hin sittings vawi 12 um a ta, Mizoram Finance Minister Lalsawta in October 9, 2015 in an State Annual Budget Inpuiah phar a tih.

Delhi Police hmaah Bharti an pe
New Delhi: Delhi Law Minister hlui le AAP MLA Somnath Bharti chu zanikhan Delhi Police hmaah an pe. Somnath Bharti hi a nuhmeiin domestic violence Act le tuolthatna thil haiah case a siem khum a nih. Bharti hi AAP MLA Police in an man a 4­na a nih. Thla 4 liemta khan case hran hran leiin Delhi a AAP MLA 3, Jitendra Singh Tomar, Manoj Kumar le Surinder Singh hai chu Delhi Police han an lo man ta bawk a nih.

Bomb sukpuoktu Rajendra man
Indore: September 13, 2015 a Petlawad town, Jhabua district, Madhya Pradesh a Restaurant pakhat sunga thil puok a mawphurtu taka intum Rajendra Kaswa chu Maharashtra Police han Sept. 15, 2015 zan khan an man. Rajendra Kaswa nuhmei Pramila, an naupa Shubham, an naunu Sonia le a unauhai pasal 2, Phoolchand le Narendra hai khawm thu indawn dingin Police han an hrentang. Bomb puoka khan mi 100 an thi a, building sawng 3 khawm a suksiet vawng a nih.  Hi thil tlung le inzawma Kaswa kuoma thilpuokthei petu Dharmendra Rathore khawm man a nih.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
VAWISUN THUPUI
Nang, lungzingna tamtak le nasatak min hmutirtu chun, Mi sukhring nawk i ta, hnuoi inthuktaka inthawkin mi thuoisuok nawk i tih.  ­Sâm 71:20

Editorial
Tribal nina chungchang
Manipur a hin tribal nekin general tia ei hriet h ai hi an tam lem dai ti chu ei hriet seng. Population tam dan izira MLA biel le MP biel hai khawm siem a nih. A tam lem anni ang ngeiin Manipur Assembly seats 60 um a khawm general han MLAs 40 an nei a, tribal han MLAs 20 ei nei a nih. Tribal kepha lien, kerai lien, tribal hnar phek, hnamchawm le hmusit takin “Hao” tiin mi hril se hai sienkhawm, tribal ei nina a bo chuong nawh. Zohnathlakhai hin tribal ei nih ti chu ei pawm seng ring a um a, chu laizing chun tribal­hai chu tu ham an ni a, iengleia tribal ei ni am, tribal ni chu lawm ding am lawm lo ding ti chu ei sut  a ngai kher awm nawh.
   
Hnam tin hi Pathien siem ei ni a, ei ram danpui khawmin mani lampui seng zui le hraw a mi phalpek a nih. Sap­tawnga tribe ti hi hnam tia inlet a ni hlak a, tribe ti chu thil hrilfietua hmanga thil dang leh hrilkawp chun tribal tiin an hril hlak. Tribal area, tribal people etc. tia thumal ei thlak ang hin. Hnam tam tak hai lai hin hnam thenkhat chu tribe tia hril le ko an ni a.   Thuthunghluiah ei en chun Israel hnam hrilna chu “nation” a hung ni a, hnam 12 hai hrilna hi tribe tina a ni awm ie.
   
Pocket Oxford Dictionary a chun tribe chu ‘sungkuo annawleh a hawna chenghai, a bik takin hnam mawl le la hmasawn lo, vantlang inrelbawlna, sakhuona amani, thisena thlungkhawm, a tlangpuiin nunphung, tawng le thuoitu thuhmun neihai’ tiin a hrilfie. Hi hrilfiena hi an dik a ni ngei ring a um. Zohnathlakhai chu Scheduled Tribe hran hranin ei inzieklut a, tribe hming chi tum tum ei put a, unau ei nih ti inhrie tlang seng inlakhawm hnam hming pakhat inko bikna nei thei lovin tu chen hin ei um a, thatpui nekin ei sietpui lem an naw mani ti theiin a um.
   
Mithiem han tribal niphung tlangpuia an hril chu, muol hran hrana khawsa a, lo nei le ramngaw thilhai chu an intungdingna tak a ni a, hlawkna dingin huon an siem naw a, thil nei inthleng hi an la hmang uor hle a, an thil laklut tam lem hi khawtlang le sakhuona thilah an hmang ral a, ziek le tiem thiem lo an la um nuol a, ramngaw hausakna hmanga khawsa le pung uma sum inpuktir thei han an thau an sawk nasa ti a nih. A tlangpui chun tribal ti hin hnam changkang lo le hmasawnnain a la hrut ve rak nawhai an inkawktir . Chuleiin, British­hai khan an mi hriet hlima inthawkin tribal tiin an mi ko a nih.
   
India in Independent a hung hmu a, hnam hran hran ei um tlang seng a, hnam thenkhat chu hnam Upa le changkang tak tak ta an ni laiin thenkhat chu hnam naupang le mawlnain a la maksan lo hai an nih. Pu Nehru chun, “India ram hi par chi hran hran umkhawmna par huon mawi tak ang a nih’ tiin a lo hril hlak. Hnam hran hran hmasawn dan le changkang dan a hung inchen tanaw leiin hnam hnufuolhai humhalna ding le dawmkangna dingin India danpui chun hming hran hran inbukin hnam hai a thlier hran a, chu taka pakaht chu Scheduled Tribe ei ti hi a nih. Africa ti lova chun khawvela tribal tamna tak chu India a nih.
   
“Scheduled Tribe’ ti hi Clause (25) of Article 366 of the Constitution of India anga hrilfie a ni a. India danpui clause (1) of Article 342 anga President of India in Tribal nina hi Constitution (Scheduled Tribe) Order, 1950 hmanga a puong a nih. Ei hril ta angin Article 342 hnuoiah Presidential Order hi Scheduled Tribe chungchangah chun a tawpna a nih. Court in a lo belsa annawleh a lo pei el phal a ni nawh. India Constitution (Scheduled Tribes) Order 1950 hnuoia Act No. 34 of 1986 dungzuiin Manipur a ‘Tribal’ um hai chieng taka tarlang a nih. Dan hin tribal mihai le tribal ram a thlier hran a. Indian History­a tribal Areas ei hmu hmasa tak chu The Government of India Act, 1935 a zieklanga um hi a nih.




Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate