~H.Zaneisang
Kristienhai (ringtuhai) ta dinga hla hring le lĆ¢r tak el, ‘Lalpa berĆ¢m sĆ¢wmkuo le pakuo’ Kristien Hlabu sut thar (tonic solfa) no. 66-na hi, Elizabeth C Clephane phuok ni^wma hriet a nih. Ieng hun lai chiea a phuok am ti ruok chu hriet an nawh.
Thuhriltu hmingthang tak D L Moody-in rawng a bĆ¢wl hlak lai khan hla tienga rawngbĆ¢wla thlawptu dingin Ira D Sankey ( R Sankey tia ei hriet lĆ¢r), hla sak thiem tak el chu a į¹huoi hlak a. An rawngbĆ¢wlna khawm a hring a, mi tam takin thlarau malsĆ¢wmna an chang hlak. Kum 1874 kum khan D L Moody le Ira D Sankey chu Edinburg khawpuiah rawng bĆ¢wl dingin Glasgow-a inthawk rĆŖlin an inthawk suok a. An rĆŖl chuongnaah Sankey chun chanchinbu an chĆ¢wk a, a tiem a. A chanchinbu tiem phĆŖk kil khata chun, ei hla thlang suok khi a lo inziek a. Sankey-in a hei tiem chun į¹ha a ti hlĆŖ’l a; chu hla ziek chu chepthlain a pai tah a. Chu zĆ¢n chun Edinburg khawpui biek in pakhatah D L Moody chun, “BerĆ¢mpu į¹ha” ti thupuia hmangin sermon ngainuomum le hring tak el a hril a. A thuhril tĆ¢wpa chun a ruolpa le a rawngbĆ¢wlpui Sankey chu, a thuhril le inhmĆŖ hlĆŖ a nei miel am, tiin a hei indawn a. Chuonga thuhriltĆ»’n hlaa rawngbĆ¢wlna nei dinga a hei phĆ»t/fiel char chun, ‘RĆŖl chunga hlaziek, i tiem kha sak rawh’ tiin Ira D Sankey lungrilah thu a tlung a.
A thlĆ»k khawm la hre į¹hak si lovin a thova, rimawi bula chun inį¹hungin a į¹awngį¹ai a. A į¹awngį¹ai zo chun tuta a thlĆ»k ei hriet lĆ¢r ang hin a hung sak suok tah a. Thuhriltu, a saktu le ngaithlatuhai lungril nasa takin a tĆ¢wk a. A sak zo chun D L Moody chun a kut pharsuoka Lalpa malsĆ¢wmna hrilin an inkhĆ¢wm chu a suktĆ¢wp tah a. Chu zĆ¢n chun, chu hla ngaithlatu mipuihai chauvin malsĆ¢wmna an dawng nawh a, hi hla khawm hin mals^wmna a dawng a nih, an tih. Kristienhai ta dinga hla lĆ¢r tak takhai laia pakhat niin, khawvĆŖl um sĆ»ng chu sak hlaw takhai laia mi ni pei a tih.
A hla thu, chĆ¢ng bula inthawk a tĆ¢wp chen ei tiem chun, phuoktu lungril le ngaituona ding Ć¢wm tam tak suongtuo theiin a um a; indawnna tam tak lungrilah a pieng thei bawk Ć¢wm. Sawmkuo pakuohai chu tuhai am ? ti le, an laia pakhat inhmang chu tu am ? tihai chu saktu lungrila zĆ¢wna pieng thei chu nĆ®ng a tih. Hril ding le hril nuom a tam a. Amiruokchu, ei thu a sei taluot nawna dingin a baksamah į¹hamin a thlungpui chau hei hril tum ei tih. An laia pakhat ti chau lo chu Lalpa beramhai chu berĆ¢m huongah him takin an um thu ei hmuh a. Anleh. Lalpa beram huonga him taka um, sĆ¢wmkuo le pakuohai chu tuhai am ni tĆ¢ng an ta le ? Hi hla phuoktu lungrila sawmkuo le pakuohai chu vĆ¢na mipuihai le vantirko tiemsĆŖng lohai an ni ring a um. Chuonghai chu tam hle hai sien khawm Lalpa chu a lung a awi thei tlat nawh. A san iem ? Anni laia mi pakhat an hmang tlat lei a nih. ‘Chu berĆ¢m pakhat, Lalpa huolhimna tlĆ¢nsan chu zawng dingin tlĆ¢ngram pik le hling lai khawm ni sien kan thawksuok ding a nih’ tiin Lalpa lungril ngei el chu Thlarau inhriettirnain hi hla phuoktu hin a hei khĆŖk suokpui tah a nih.
Anleh, sawmkuo le pakuohai chu vana mipuihai lo nihai sien, an laia pakhat inhmang chu tu am ni tĆ¢ng a ta ? Hril sei ngai lovin Lalpa huolhimna huonga inthawka tlĆ¢n hmang chu eini hnuoi mihriemhai hi ei nih ti chu hi hla saktu phawt chun ei hriet ring a um. Adam le Evi tlĆ»kna leiin hnuoi mihriemhai po po chu, Berampu enkawlna le huolhimna huonga inthawka tlĆ¢n suokin, a min dawntu le mi į¹huoikĆ®rtu um lo chun, tlĆ¢ngram į¹ium le pik lai, makhĆ¢ta kĆ®r el thei ta lo, thi hmang ngei ngei dinghai chu ei lo ni tah. Hi hla siemtu hin ringna mitthlaa a hang hmu d^n chun, intlanna sin thaw dinga Lalpa Isu hnuoiah hung dinga an siem mĆŖk lai chun, vĆ¢na mipuihai chun, “Lalpa, a hin mi tam tak (sawmkuo le pakuo) i nei a; I ta dingin an huntĆ¢wk el naw manih ? Hnuoi mihriem tlĆ¢wmtehai chu zun tlan kher kher an ngai am a nih ? tiin Lalpa Isu chu, mihriema insiema intlanna sin thaw lo dingin an ngĆŖn a, an thlo a nih. Ei ni misuolhai ta dinga Isu hmangaina le lainatna ngaituo zing pumin a chĆ¢ng hnina:
ti lai thu ei hang sak tlung hin chu, lâwmin hnuk a ul naw thei nawh.
Chuongchun, ei Lalpa Isu chun, “Ka kuoma inthawka tlĆ¢n hmang mihriemhai chu zawng dingin, lam rinum le į¹ĆŖnbaram khawm ni sien, intlanna sin thaw dingin hnuoiah ka fe ding a nih,” a ti ta tlat. Chel ruol an nawh. Mihriema hung insiemin an ngaitlĆ¢wm a; hnuoi rinum į¹ĆŖnbaram lai tlanna sin thaw dingin a hung invĆ¢i tah a.
Isu chu hmangaina le lainatna tĆ¢wpkhĆ¢wk leh hung ni sien khawm, hnuoi mihriemhai chun Ama chu an hriet si nawh. An invĆ¢k hla pei. Isu ruok chun thlalĆŖra berĆ¢m rĆ¢wl ri chu a hriet si. A mihriem siemhai chu Ama ngeiin an dawn naw hlak chun thlalĆŖrah chĆ¢u le phĆ®ngį¹ama thi el ding an ni si. Chuongchun, tlĆ¢ng insĆ¢ng tak, į¹ĆŖntui inkhawthlĆ¢kna kalvari tlĆ¢ng chenin a mihriem siemhai chu a hnawtzui a. Chu tlĆ¢nga ngei chun vĆ¢n tieng nghain, ‘Pa, anni hi ngaidam rawh’ ‘a kin tah’ ‘tlanna sin ka thaw zo tah’ ‘lĆ¢wm ro berĆ¢m ka hmu (nĆ¢wk) tah’ tia Isu khĆŖk rĆ¢wl ri ngei chu hi hla siemtu’n ringna nakĆ¢wr ngeia a chieng ĆŖm ĆŖma a hriet chu hla’n an sam suok a nih. Intlanna sin chu Lalpa Isu chun a zo tah a, ei Pa ram tieng ringtuhai chu A mi į¹huoikĆ®r nĆ¢wk tah. Lalpa chu inpĆ¢kin um sienla.
Chu Kalvari tlĆ¢nga intlanna sin thaw zova ngaidamna rĆ¢wl ri chu, ama hringnun ngeiah hi hla siemtĆ»’n a hang hriet meu chun, Lalį¹hungpha vĆŖla angel-hai lĆ¢wm hla, “Halleluiah Lalp’n a hmu nĆ¢wk tah,” tia zai hla an vĆ¢wr ri chu ringnain a hang hmuhin a hriet phĆ¢k hiel a nih. ChĆ¢ng khatnaa, ‘Rangkachak huong himnaa inthawk le Berampu enkawlna kuta inthawk tlĆ¢n suok’ kha nang le kei ei nih a. Kalvari tlĆ¢nga Tlantu le Sandamtu’n “LĆ¢wm ro berĆ¢m ka hmu tah” a ti kha nang le kei bawk ei nih ti lo hre thar nĆ¢wkin, hi thu hi i tiem zo pha leh; ei hril mĆŖk, “Lalpa beram sawmkuo le pakuo” ti hla hi, an ringin, khuongte leh i sak thei naw a ni khawm a, lungril bĆŖkin lo hei sak nawn nĆ¢wk ve hrim hrim ta.
Hieng lĆ¢wma hla thu į¹ha, a thlĆ»k hlak chu duthusĆ¢m ni bawk si hih, hlasak thiem mimal le pĆ¢wl, Pathien inpĆ¢kna hla Album siemtuhaiin hi hla an sak hi ka la hriet (ngaithlĆ¢k) naw tlat hi hlasak thiemhai chunga ka nuorna pakhat chu a ni ve hrim hrim !!
Kristienhai (ringtuhai) ta dinga hla hring le lĆ¢r tak el, ‘Lalpa berĆ¢m sĆ¢wmkuo le pakuo’ Kristien Hlabu sut thar (tonic solfa) no. 66-na hi, Elizabeth C Clephane phuok ni^wma hriet a nih. Ieng hun lai chiea a phuok am ti ruok chu hriet an nawh.
Thuhriltu hmingthang tak D L Moody-in rawng a bĆ¢wl hlak lai khan hla tienga rawngbĆ¢wla thlawptu dingin Ira D Sankey ( R Sankey tia ei hriet lĆ¢r), hla sak thiem tak el chu a į¹huoi hlak a. An rawngbĆ¢wlna khawm a hring a, mi tam takin thlarau malsĆ¢wmna an chang hlak. Kum 1874 kum khan D L Moody le Ira D Sankey chu Edinburg khawpuiah rawng bĆ¢wl dingin Glasgow-a inthawk rĆŖlin an inthawk suok a. An rĆŖl chuongnaah Sankey chun chanchinbu an chĆ¢wk a, a tiem a. A chanchinbu tiem phĆŖk kil khata chun, ei hla thlang suok khi a lo inziek a. Sankey-in a hei tiem chun į¹ha a ti hlĆŖ’l a; chu hla ziek chu chepthlain a pai tah a. Chu zĆ¢n chun Edinburg khawpui biek in pakhatah D L Moody chun, “BerĆ¢mpu į¹ha” ti thupuia hmangin sermon ngainuomum le hring tak el a hril a. A thuhril tĆ¢wpa chun a ruolpa le a rawngbĆ¢wlpui Sankey chu, a thuhril le inhmĆŖ hlĆŖ a nei miel am, tiin a hei indawn a. Chuonga thuhriltĆ»’n hlaa rawngbĆ¢wlna nei dinga a hei phĆ»t/fiel char chun, ‘RĆŖl chunga hlaziek, i tiem kha sak rawh’ tiin Ira D Sankey lungrilah thu a tlung a.
A thlĆ»k khawm la hre į¹hak si lovin a thova, rimawi bula chun inį¹hungin a į¹awngį¹ai a. A į¹awngį¹ai zo chun tuta a thlĆ»k ei hriet lĆ¢r ang hin a hung sak suok tah a. Thuhriltu, a saktu le ngaithlatuhai lungril nasa takin a tĆ¢wk a. A sak zo chun D L Moody chun a kut pharsuoka Lalpa malsĆ¢wmna hrilin an inkhĆ¢wm chu a suktĆ¢wp tah a. Chu zĆ¢n chun, chu hla ngaithlatu mipuihai chauvin malsĆ¢wmna an dawng nawh a, hi hla khawm hin mals^wmna a dawng a nih, an tih. Kristienhai ta dinga hla lĆ¢r tak takhai laia pakhat niin, khawvĆŖl um sĆ»ng chu sak hlaw takhai laia mi ni pei a tih.
A hla thu, chĆ¢ng bula inthawk a tĆ¢wp chen ei tiem chun, phuoktu lungril le ngaituona ding Ć¢wm tam tak suongtuo theiin a um a; indawnna tam tak lungrilah a pieng thei bawk Ć¢wm. Sawmkuo pakuohai chu tuhai am ? ti le, an laia pakhat inhmang chu tu am ? tihai chu saktu lungrila zĆ¢wna pieng thei chu nĆ®ng a tih. Hril ding le hril nuom a tam a. Amiruokchu, ei thu a sei taluot nawna dingin a baksamah į¹hamin a thlungpui chau hei hril tum ei tih. An laia pakhat ti chau lo chu Lalpa beramhai chu berĆ¢m huongah him takin an um thu ei hmuh a. Anleh. Lalpa beram huonga him taka um, sĆ¢wmkuo le pakuohai chu tuhai am ni tĆ¢ng an ta le ? Hi hla phuoktu lungrila sawmkuo le pakuohai chu vĆ¢na mipuihai le vantirko tiemsĆŖng lohai an ni ring a um. Chuonghai chu tam hle hai sien khawm Lalpa chu a lung a awi thei tlat nawh. A san iem ? Anni laia mi pakhat an hmang tlat lei a nih. ‘Chu berĆ¢m pakhat, Lalpa huolhimna tlĆ¢nsan chu zawng dingin tlĆ¢ngram pik le hling lai khawm ni sien kan thawksuok ding a nih’ tiin Lalpa lungril ngei el chu Thlarau inhriettirnain hi hla phuoktu hin a hei khĆŖk suokpui tah a nih.
Anleh, sawmkuo le pakuohai chu vana mipuihai lo nihai sien, an laia pakhat inhmang chu tu am ni tĆ¢ng a ta ? Hril sei ngai lovin Lalpa huolhimna huonga inthawka tlĆ¢n hmang chu eini hnuoi mihriemhai hi ei nih ti chu hi hla saktu phawt chun ei hriet ring a um. Adam le Evi tlĆ»kna leiin hnuoi mihriemhai po po chu, Berampu enkawlna le huolhimna huonga inthawka tlĆ¢n suokin, a min dawntu le mi į¹huoikĆ®rtu um lo chun, tlĆ¢ngram į¹ium le pik lai, makhĆ¢ta kĆ®r el thei ta lo, thi hmang ngei ngei dinghai chu ei lo ni tah. Hi hla siemtu hin ringna mitthlaa a hang hmu d^n chun, intlanna sin thaw dinga Lalpa Isu hnuoiah hung dinga an siem mĆŖk lai chun, vĆ¢na mipuihai chun, “Lalpa, a hin mi tam tak (sawmkuo le pakuo) i nei a; I ta dingin an huntĆ¢wk el naw manih ? Hnuoi mihriem tlĆ¢wmtehai chu zun tlan kher kher an ngai am a nih ? tiin Lalpa Isu chu, mihriema insiema intlanna sin thaw lo dingin an ngĆŖn a, an thlo a nih. Ei ni misuolhai ta dinga Isu hmangaina le lainatna ngaituo zing pumin a chĆ¢ng hnina:
Lalpa, a hin sawmkuo pakuo I nei,
I ta di’n a hun tĆ¢wk naw maw ?
‘Ahi ka ta a nih’ BerĆ¢mpu’n a tih,
Ka kuoma inthawk tlânhmang a um;
Lam rinum le į¹enbaram ni sienla khawm,
Berâm zawngin thlalêrah fêng ka tih.
ti lai thu ei hang sak tlung hin chu, lâwmin hnuk a ul naw thei nawh.
Chuongchun, ei Lalpa Isu chun, “Ka kuoma inthawka tlĆ¢n hmang mihriemhai chu zawng dingin, lam rinum le į¹ĆŖnbaram khawm ni sien, intlanna sin thaw dingin hnuoiah ka fe ding a nih,” a ti ta tlat. Chel ruol an nawh. Mihriema hung insiemin an ngaitlĆ¢wm a; hnuoi rinum į¹ĆŖnbaram lai tlanna sin thaw dingin a hung invĆ¢i tah a.
Isu chu hmangaina le lainatna tĆ¢wpkhĆ¢wk leh hung ni sien khawm, hnuoi mihriemhai chun Ama chu an hriet si nawh. An invĆ¢k hla pei. Isu ruok chun thlalĆŖra berĆ¢m rĆ¢wl ri chu a hriet si. A mihriem siemhai chu Ama ngeiin an dawn naw hlak chun thlalĆŖrah chĆ¢u le phĆ®ngį¹ama thi el ding an ni si. Chuongchun, tlĆ¢ng insĆ¢ng tak, į¹ĆŖntui inkhawthlĆ¢kna kalvari tlĆ¢ng chenin a mihriem siemhai chu a hnawtzui a. Chu tlĆ¢nga ngei chun vĆ¢n tieng nghain, ‘Pa, anni hi ngaidam rawh’ ‘a kin tah’ ‘tlanna sin ka thaw zo tah’ ‘lĆ¢wm ro berĆ¢m ka hmu (nĆ¢wk) tah’ tia Isu khĆŖk rĆ¢wl ri ngei chu hi hla siemtu’n ringna nakĆ¢wr ngeia a chieng ĆŖm ĆŖma a hriet chu hla’n an sam suok a nih. Intlanna sin chu Lalpa Isu chun a zo tah a, ei Pa ram tieng ringtuhai chu A mi į¹huoikĆ®r nĆ¢wk tah. Lalpa chu inpĆ¢kin um sienla.
Chu Kalvari tlĆ¢nga intlanna sin thaw zova ngaidamna rĆ¢wl ri chu, ama hringnun ngeiah hi hla siemtĆ»’n a hang hriet meu chun, Lalį¹hungpha vĆŖla angel-hai lĆ¢wm hla, “Halleluiah Lalp’n a hmu nĆ¢wk tah,” tia zai hla an vĆ¢wr ri chu ringnain a hang hmuhin a hriet phĆ¢k hiel a nih. ChĆ¢ng khatnaa, ‘Rangkachak huong himnaa inthawk le Berampu enkawlna kuta inthawk tlĆ¢n suok’ kha nang le kei ei nih a. Kalvari tlĆ¢nga Tlantu le Sandamtu’n “LĆ¢wm ro berĆ¢m ka hmu tah” a ti kha nang le kei bawk ei nih ti lo hre thar nĆ¢wkin, hi thu hi i tiem zo pha leh; ei hril mĆŖk, “Lalpa beram sawmkuo le pakuo” ti hla hi, an ringin, khuongte leh i sak thei naw a ni khawm a, lungril bĆŖkin lo hei sak nawn nĆ¢wk ve hrim hrim ta.
Hieng lĆ¢wma hla thu į¹ha, a thlĆ»k hlak chu duthusĆ¢m ni bawk si hih, hlasak thiem mimal le pĆ¢wl, Pathien inpĆ¢kna hla Album siemtuhaiin hi hla an sak hi ka la hriet (ngaithlĆ¢k) naw tlat hi hlasak thiemhai chunga ka nuorna pakhat chu a ni ve hrim hrim !!
Pathien ropuizie hi chu hril in alo phak zo nw ngei e.....Praise the Lord!!
ReplyDeletea ropui ie
ReplyDeletePu Zaneisang lekha ziek hai hi a tiem anhawi thei kher el. Hung ziek nawk pei sien nuom a um!
ReplyDeleteka lo sak ve khawma, hieng ang em hin hriet fiena ka lo nei nawa, vangnei ka van ti ngei de.! @Pu H.Zaneisang,i ziek thain, hrietna ka nuna tamtak i mi tu pek an ta hi teh.. Ka lawm tak meu che a nih.
ReplyDeleteHrietna a suk zauin, lawm a umtakzet. Intlanna sin rangkachak khawpui an inthawka kalvari tlang chen tawite ngainuom um em em in ei zuk ngaithak chu an hawi hle...... lungril lo ngui tahnung a mi kei har takzet anih..........
ReplyDeleteEi nunnah hmu ding um si lo a Thlalera beram zawng am ei lo ni ve zing???
ReplyDelete