Responsive Ad Slot

HLA RIENGINKO

Friday, March 7, 2025

/ Published by VIRTHLI

~ Dr Lal Dena, Prof (Retd).

                

A tlâwm taluo i lêngna dî’n,

Kan rûn in khawm a mawi zo nawh;

Iengleiin am vângnei hrailêng,

Vângduoi rûna lêng thei i ta! - James Joel Joute(JJJ).


Tulâia Zoram khawvêla sai hla phul liem nasa tak chu, “A tlâwm taluo” hi ni ngêi dingin ring a um. Seplêng (U-tube) hei hawng ta, hi hla hi channel hran hrana Zoram khawvêla hlasak thiem hmingthang tam tak sak huoi huoi, thlang hlaw bêk bêk, ngainuom um, hla lungsiet um, lunglai ril suktuitu hla rienginko tâwp a nih. Hi hla hi kum 1991-a James Joel Joute-in a phuok, ama ngeiin a sak video khawm kum 2005-in siem a lo ni tah. Vâihnuram kum sâwmhni hnunga ring phâk dêr loin January 23, 2025 Muolhawi-a, Pu Chawivung Pudaite, B.Lalsanglien Inbuon le Mizorama hlasak thiem hmingthang Young Fella-haiin an hung saka inthawka hung phul liem, thâwklekhat loa Zoram khawvêlah pumpui chappui kâng anga hung sukchawktu kha a nih.

Pehêl loin a mu muin zuk khê el ei tih. Hi hla hi hmangaihna mak lânu Laltuokzo le vâla James Joel Joute-hai kâra hung ṭo suok, harsatna simthlipui, beidawngna phaivuo’n kum sari vêl a nuoi vêl hnung hung pâr suok hrilna a nih.  A nih, hmangaina hi a mit â’n del a, ramri a nei nawh a, chi le kuong a thlier bawk nawh. Kum a nei nawh a, naupang upa a thlier nawh. Chuong ang bawkin mi neinung le pasie khawm a thlier bawk nawh. A pasie êma, hmangai nâwng ka tih a ti ngai nawh a; a neinung bawka, hmangai ngam naw ning a tih bawk nawh.

Lientlângpui khuoah Laltuokzo nu le pahai chu khawsa thei le insûng hnienginhnâr tak an ni âwm. Nu le pahai hin nauhai ei hmangai senga, nuhmei ṭha tak, pasal ṭha tak nei hai sien ei nuompui seng. Amiruokchu, chu chu ei thu a ni nawh. Laltuokzo nu le pa khawm hin an naunû’n pasal khawsa thei, neinung nei sien an nuom, dem thei an ni nawh. Khing tieng pangah vâla James Joel ngîrhmun hei thlîr ta! A pain hun lo taka a boralsan a nih. William Shakespeare chun vângduoina a hung tlungin a mal malin a hung tlung naw a, a têl têlin a hung tlung hlak a lo ti chu JJ-hai urêng sâwmhai chungah sukdik a nih. An fahrana le beidawngna belsatu dingin an nu a hnungkîr nâwk el chauh ni loin, ṭang dang a bêl nâwk a. Ârpui muin a lâka, a tehai bêl ding nei loa invai ang an nih. Nu le pa hmangaitu thla hnuoia um loin, pasietna le tlâksamna, hmusitna le endawngna chu an chan a lo nih tah. An upa tak sipaia a fe leiin, insûng mawhphurna po po, salruol paruk le nuhmei pathum enkawl chu JJ liengkoa innghat a nih. En tâ, JJ sangpa Parbunga inkhâwmpuia fein a u kekawrtluon neisun a bunpêk a, inkhâwmpui sûng po po JJ puon biin a dâwngmanu a lêng hlak. Hi hin JJ-hai ngîrhmun a hril chieng. An fairêlin sip ni a nei ngai nawh a, mi hriet loa suong insama meichawk an en el ni a tam hlak. JJ-in


A tlâwm taluo i lèngna dî’n,

Kan rûn in sûng a mâwi zo nawh;

Iengtin am vângnei hrailêng;

Vângduoi rûn inah lêng thei i ta!


tia a hang insam chu, ti âwm rêng a tih. Lung a dawng.


Ka hma ka siel ngam lul nawh,

Aw Di, ka hmangai êm lei chein;

I lâwmna ding a ni phawt chun,

Vâl dang mi pawm san lem el rawh- 


Hi hi hmangaina indik tak chu a nih. Amâ’n nei naw sienkhawm, a dâwngmanû’n ṭâng dang bêla nun hlim tak a nei thei chu a nuompui a nih. Pu Vankhama, Mizo hlaphuok thiem khawmin hieng ang hin a lo insiam a: (Lusei ṭawnga phuok Hmar ṭawngin zuk inlet ei tih):


I sakhmêl tawng chângin lunglai a hlim a, 

I sakhming an hril siet leh kâwl ang kâ’n thim a;

A ṭha pâr phawt chu i ta dî’n ka ti hlak,

Thei chang sien, i ta dî’n siâr lâk khawm ka huom a; 

Ka thâi ni naw la khawm;

Hmangai! I lung a âwi phawt chun,

Lâwm pei ka tih. 

Hieng ang hmangaina hi chu  Tirko Paula'n “Hmangaina chu a dawthei a, hmangaina chu a ngilnei. Hmangaina chun a thîk nawh. Hmangaina chun mani hma a siel nawh” (l Kor.13:4-5) tia a lo hril leh khawm â’n zûl vieu. Upahai chun hmangai takhai chu nei thei naw inla khâwm, behna tawm inpêk khawm a la khîn lem an tih chuh!

Nu le pa laka dorâl simthli ang hrângin, tlângzarêl sûmpui ang zîng sienkhawm Lrz le JJ chun sepui ruo doa do tlângin,

Inṭhe lo ding aw fam ei châng hma chun,

Lêngtin dorâl pui ieng hrâng sienkhawm;

Ringum takin aw, ringum takin,

Fam ei châng hma chun inṭhê lo ding aw!

an ti chuh! Sap hlaphuok thiem Mary Dobson chun, “Hmangaina indik chuh tui lien khawmin a lên hmang thei nawh a, kângmei khawmin a kâng ral thei nawh” a lo ti chuh! JJ le LRZ-in a takin an sukdik a nih! Kum 1991 Thlaram thla ni 28-in Hmar dân indik takin, “Thina chauh naw chun mi ṭhe naw rawh seh” tiin arasi hnuoiah an lo innei tah. An innei zân khawm chun kângthapuon (rizai) sil ding an nei nawh a, an patehai kângthapuon an la hâw fâwm! Kâr khat hnunga an patehai khuo dangah an inpêm ding leiin an zu lâkpêk nâwk. An innei zân an fâirêla bufai no hni chauh an nei an tih. 

An innei thla li hnungin, “ngâ’n an tam an thipui a, mihriemin an tam an dampui” ti changchâwiin, Rêngkhawpui (Zote khawpui), Tuiṭhaphâiah an inpêm a. A nuhmei khawvêla a rohlu, a nauhai le a tu leh tehai umna dingin Muolhlum, Rengkaiah “Rûn mâwi” nal taka indinin, Pu JJ chun chatuon ram a lo inlâwi tah! Pu James Joel Joute hi hlaphuok thiem, sak thiem bawk; taksain ei ni lai um ta naw sienkhawm, a hla mâwi tak tak haiin vawisûn ni chen hin an mi lâ’n âwi zing a. Pu JAMES JOEL JOUTE THI SIENKHAWM, A HRING ZING! 


Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate