Responsive Ad Slot

SOCIAL MEDIA LE HMARRAM

Sunday, August 9, 2020

/ Published by Simon L Infimate

Thudik hril le sa zâng kâp a na.

~ Daniel Lalsanhim

Tuta ei delchil mêkna hmun le ram Hmar bubitna hmun Tipaimukh le Thanlon biela Hmar chêngna khuo hai chu Hmarram lam rîk a ni chara mithlaa hung inlang chu a nih. Khawvel inthang lienin hmasawnna tui lien angin a liem vut vut a. Digital/Information Age chuong kaiin a sawr phâk chin hai chu mani in luma inthawk khawvel kiltin kilting ei fang kuol a. Sumdawngtu ṭhenkhatin an sawr ṭangkai zuol a. Nunghak tlangval biethu inhlanna tapte bul khawm a re bawr bawr a. Social Media hmangin biethu an inhlan lem tah. Chu changkângna chun Hmarram a nghawr phâk ve a. Sawrkar hmalâkna nêkin Pu Ambani le Pu Gopal (Reliance Jio vs Airtel) sumdawng innêkna kara Hmaram khawmin vangneina changin inbiekpawna lampuia hma a lo sâwn puipha mêk bawk.


Pu Ambani le Pu Gopal zarin Hmarrama nitina thil tlung awlsamtakin hmu le hriet thei a ni ve ta a. Hmarrama sawrkar thil fe dân table ah um sia a taka hmu ding um lo hai chu hailang thei a ni tah. Sawrkar thuneitu kuoma ziek ngeia intluna pholang pei thei a ni ta bawk. Chuleiin, Hmarram mipui ta dingin Social Media hi thudik puong suokna dawkan pawimaw changtu a ni ṭan mêk ta a. Thudik chu thup bo sawng thei a ni naw zie ei thuring Bible-in chiengtakin a tarlang a. Hmarram ngirhmun chu ṭhangtharhaiin a ni têlin la suklang pei an tih.

Tu hri hin chu Hmar rama suolna tirdakum mipui hriet loa an chanvo pumbila fakzawngnaa hmang hi tawpsan la ni naw de sienkhawm Social Media hmasawnna hmang ṭangkaiin Hmarram hi la el var ngei a t'a. Sawrkara mawphurtu zir naw lei am a ni ding hmasawnna kutpar thlieka tiem khawp a um meu nawh. Chu rama cheng mipuihai chu nitin kâwla ni suok zuiin a sur a sa hnuoia hlo hram an inbuonpui a. Hrietna an nei tlawmin an thûk naw a. Mipui lungmawlna chu mi ṭhenkhatin remchanga lain zaihlêm an ni mêk. Sawrkara an chanvo takngiel khawm an hriet kim bawk naw angin an hmu kim ngai bawk nawh. An hmu po bâk law ngaina an hriet naw a. Tu ruok hin chu Social Media hmangin sawrkar kuoma inzâwt suok theina dawkân a hung inhawng ve tah.

Hmarram chun fâk le dâwn, taksa khawsakna kawnga mi hnung a hnawt a. A nei le khawsa theihai an inpêm suok a. Khawsakna inhawi lem beiseia tui râl Mizoram lut kum tin deuthaw an um bawk. Retheina le harsatna chu an nuom thu ni loa an ruolṭha kum hlun a la nih. Sawrkara inthawk iengtik am hmasawnna luong lût a ta tiin tlumte thlîra thlîrin kum nga dana sawrkara an âi aw ding an thlang lal a. Danglamna a um naw an chanvo kim loa an hriet chu kim lo bawkin an dawng hlak. An beisei an hnuoi ang bawkin an lawmna a chîn a. An chanvo chu a kim loa an hmu khawma intlunna ding hmangaitaka thangpuitu an um si nawh. Thil indik lo suolna chu an buon hne naw leiin an râl thlîr el hlak.

Tuhin chu Social Media hmangin hmangaitu rawl a tawng ve ta a. Inthlâk danglam tumin hmasawnna lampui chu naute lâwn inchûk angin petek nuk nukin kalchawi dân an chûk ṭan mêk a. Sienkhawm indik nawna fâkrûkna suol tirdakum chun kum tamtak a lo buk khuma, zung thlâr inthûk tak a lo phan khum ta leiin tho dawk harsa a tia. Ṭhangpuitu boin kal a pên thei ta nawh. Taksa chau pieng suol loin lungril chen a piengken pha ta a. Thina chun a man el naw chaua hrat naw le châu a ni tah.

Chu rama cheng mipuihai chun nat le sak an tuok châng bei a dawngin lung an hang zuol a. Zing inzân suong fawm ding zawng le chu inmil lo tak a nih. Hmarram khaw infe pawna National Highway ti lo chu lampui mumal lo tak tak a nia. Khawpui angin Auto/Taxi service a um ve nawh. Pu Lalditsang, (a thlarau hadamtakin chawl sien) MDC, Ambulance inchâwk naw chu awlsamtaka mipui hmang thei Ambulance a um ve naw a. Chu khawm chu a vel fûk a ṭul. Pansak panthlang motor hmang vat ding a um ve naw a. Doctor thiem lem rawn dinga Tuiṭhaphai, Imphal tlung ding chun taikuong inkhup ṭhaka motor hmang (hire) a ṭul.

Doctor kuom tlung hma'n cheng tamtak hmang liem hlak a nia. Damna ding a ni phawt chun a zeke ti thei lo phawt sukriral le sukthlawng a ngai hiel hlak a. Chu khawm chu damna a ni chuong kher nawh. Mani ram ngeia doctor inen theina sawrkarpa riruong anga sukpuitling a ni huna chu mipui beidawng lungphangna khawm la nep deu rawi naw ni’m.

Natna tuor beidawng lungzing pum chun ngaituona hi a mâwk bâka lampui a sei nuom a. Hringna chu Pathien kuta innghat a ni laizingin damnaw a huntaka enkawl ni hlak sien thina êm tuok lo ding hringna tamtak ei chân hlak hai hi chân kher naw mei nih. Hmarrama sawrkar thil indiktaka um mumal naw leia fahra lo ding fahra, hmeithei lo ding hmeithai ni thei ei ti'm..? Mani ṭawng, nu ṭawng hmang ngei beidawngtaka an nat tuor lai hmel hmu chu lung hi a na vawng vawng a. Enkawl inhnu hnunga Imphal doctor thiem tamna hmun pan khawm umzie a nei ta ngai nawh. Hieng ang ngirhmun hi tui dung vai ruol chunga tlung ding khawma dit a um naw angin mawphurtuhaiin indikna leh Hmarrama sinthaw hlak hai sienla nuom a um. Biek-in sung chaua a thu zâwm dinga sandam ei ni si nawh.

Sawrkarin mipui chanvo a riruong ang char Hmarram mipui hin dawng ni inlang vawisuna Hmarram hmelhmang hieng chau hi ni bîk naw nih. Chuleiin, Social Media hmanga Hmarrama thiltlung thudik tarlanga um hai hi thubelchieng dâwl, a hmuna um hai chunga thiltlung a tuortu ngeihai ṭawngbau a nih. Mi ṭhenkhatin Social Media hmanga Hmarram ngirhmun indiktak tarlanga um hai hril hnuol hlak hai sienkhawm a fûr a ṭhâla mipui a ram delchiltu a tuor mêktu hai tluka a hrechiengtu indiktak an um nawh. Sawkara mipuiin kan chanvo kan dawng kim hlak am ti ṭawngbau le ziek neka fie lema hriltu thup ruol lo chu mipui khawsakna ngirhmun hi Hmarram thlalak indiktak tarlangtu a nih.

Ṭhanghlui Pu Sura le Pu Nahei hun a liem a, sawrkara mipui palai hlêm bawl hlak nu le pa hun khawm a liem mêk tah. Digital Age chuongkaiin ṭhangthar khawvel Social Media chu hmangruo pakhata hmang ṭangkai mêk a ni ta a. Hmarram mipui hmu le hriet phâk lo dinga a rûka mipui chanvo hupboa um hai chu Digital khawvelin a hung suklang pei ta bawk. Fâkzawngna le sinthawna leia khawsa India hmun hran hran le khawvel rambung danga danga um Hmar nauhaiin Social Media hmang ṭangkaiin Hmarram mipui chanvo hrilhrietna an hung nei thei hi Hmarram ta dinga hmaswnna kalbi hmangruo ropuitak la hung ni ngei a t'a. Hmarram mipuiin an chanvo hriein thudik an ngirpui ngam hun la um ve ngei a tih.

Ram ropuia hril America President Donald Trumph chun Social Media hmangin mipui hriet ding thu a suklang hlak. Manipur rorêlna khawl cheltu CM Pu Biren Singh khawmin Facebook chu vântlang thil a thaw hai pholangnain a hmang hlak. Chuong ang chu khawvel inher dan a ni tah. Hmarram mipuiin a ram ngirhmun Twitter, Whatsapp le Facebook hmanga ziek langa um phât lo natpui hlak, hril hnawm hlak tu chu Hmarrama mawphurna cheltu mani thawkna hmuna um lo, suksuoltu mawphurna hlen lo ni ngei a tih.

Hmarram ta dinga Social Media ṭangkaina hril hnawm hlaktu chun a suksuolna tlip mawi tum loin mipui harsatna hin indikna inkengkawtirin thilṭha inthawtir lem sienla. Mipui chanvo hmu kim ngai loa siemtu chun nisa var inza nachang a hriet naw khawma a siemtu Pathien bêk inza nachang hre mawl rawse. Indikna hin sung le kuo, u le nau, laibung, pahnam a hriet ve si nawh. Suksuoltu hrezinga uotu le thlawptu chun an suksuol ve a ni naw am a ni?

Social Media leiin nitina Hmarrama thil tlung inrangtakin hriet zung zung thei a ni ta a. Sawrkar thawktu an um le um naw khawm minute 5 sung chaua hriet zung zung thei a ni tah. Chuleiin, hi hmasawnna hin Hmarram ta dinga hmasawnna ra á¹­ha, ra ditum an suo theina dingin mitin mani khawsunga sawrkar thil fe dân indik naw hai hung tarlang sunzawm pei ro. “Mi hnam dân á¹­ha hai la ve’ng ei ta, an dân suol hai thiet loin” ti a ni kha. Fâkrûkna le Christian-na an kawp sung chu Hmarrama hmasawnna tluontling intlun ngai naw nih.

Hmarrama mani kut sin inrim ra tlântu zu zawrtu chu khawtlanga hmusit le endawngna khêla en san chen a tuok hlak. Mipui chanvo sukchingpentu ruokchu khawtlanga chawimawi le ditsakna thlai thleng tuihnaitak a hlaw ve thung. Pathien thu hi biek-In sung chaua zawm dinga inchûktir ei ni si nawh. Biek-in sung le khawtlanga ei nunchang hin danglamna a va nei nasa hlak de. Kum za Christian-na mi chenchil ei ni ta a. Hmarrama sawrkara thawktu mani thawkna ding hmuna um pei lo thaw lo hlaw la hlak hai le zu zawrtu hin danglamna an nei am? 

Pherzawl District hi naupang nene ne lai ang lek chau a nih ti hi Politics ah thunei naw hai suonlam a nih. A ni takluo ngei, amiruokchu Tipaimukh biel hi kum 48 liemtah kum 1972 Tuolbuol ni 21 laia Manipur state puitlinga hlangkai a ni khan MLA nei ei ni tah. A biel û pa leia Hmarram hi changkânga hmasawn ding nisien hieng chau hi ni ta naw nih. Manipur MLA seat 60 laia Tipaimukh biel hi Christian MLA tlingna hlak biel a nia. Indikna kawnga hin Christian le milim biek hai hin danglamna nei inla nuom a um.

Social Media hmanga Hmarrama sawrkar thil fe dân indik naw suklang a ni huna á¹­hang lo khawtuhaiin indikna en loin an sum hmuna an en lem a. Mipui en loin mani hmakhuo an siel lem hlak. Hmarrama thudik hril suok hi mimal sukhmingsietnaa ngai pawl le Liendo anga ngai pawl an bo bawk nawh. Chuong ang mihai chun mani hma siel loa indikna leh mipui hmakhuo ngaia Hmarram an dâk suok phât thil indik naw an kuta kawp chu hmu thei chau an tih. 

Tuhri hin Hmarrama sawrkar thil mumal lo thudik hril lang leia mi á¹­henkhat suosalna phone call le whatsapp chena  tuok hlak inla khawm ei biek Pathien le Baal hmaa bawkkhup ngai lo Hmarram mipui sangtamtak hai leiin thudik suklang hi Hmarram mipui hmakhuo ngaina leiin hril pei ei tih.

Hmarram khawtina indikna lampuia mit varna neia, a dum chu a dum, a var chu a var ti ngam mipui ei khêk suok huna Hmarrama mipui chanvo fâkrukna le hupbitna hi a zung puma kar do la ni’ng a t’a. Mipuiin an thuneina insangzie hriea suolna pawrche sum le puon an hnawl ngam huna Hmarram indik tak la pieng suok a tih. Chu Hmarram thar inngirna ding chun indikna le thienghlimna a ṭûl a. Chuleiin, á¹­hangthar khawvela dawkân pawimaw Social Media hi Hmarram le Hmar nauhai khawvel hmuntin ramtina um hai thlung zawmtu ngaidân luong khâwmna hmun pawimaw tak a nih.

Tarik: Ni 9, Thlazing 2020

Lientlangpui

Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate