~ Upa Dr. Challiensung
Shillong, Dated 15/4/20
Shillong, Dated 15/4/20
‘Hnuoi hi a ngĆ»i zo tah,
A chunga mihriemhai leh;
Suolna le rinumin a hung sip zo,
April ni 15 2020 Nilaini sĆ»n dar 12:45 vĆŖla inthawkin Shillong khawpui boruok a hung dei mupa, van rĆ¢ng sĆ»mhai hung inzĆ¢min, khawmuol an thimkhup a. Ruosur ding anga vĆ¢n inrum ri nichie lo, inrumri ang ni bawk, an ri vung vung bawka. Nisa tlĆ¢k zo khuo inthim hun ang elin sun chang lai tak chu thimbut lai angin a hung inthim mup mupa. Thli hrĆ¢ng ri le sĆ»mzing vel hai chun in chung le tuola puon em hai chu nu haiin an hung hlulĆ»t Čana. Ran ruol, vate hai chu thing kung le himna ding zawngin an vuong kuol vela. Hun dang naw ang takin, ruo a hung sur Čan chau nisi in hrattaka sura lo inchie zawp ta ang elin khawmuol chu a hung mawk khupa, ruopui vĆ¢nĆ¢wn a lo sĆ»r zing ta bawka.
Sak le thlanga Čhenawm hai khawm chun tukver le kawt hai kharin, mani insung bĆŖlin an inkhar khum lai chun kan kawtkhar hawngin NEIGRIHMS hospital tienga fe dingin ka suok dawka. Mask a hmur tuomin, nihliep changtienga chawiin thimbut lamlawn ang elin kan umna in sawng hnina a inthawk kan step ka hei Čum suk a. Kawlinlap dam, vaninrum dam, ruosur tam leiin ami hung the sur sur bawka. Khawmuol ka zuk thlira, sĆ»m sa mup le inthim mup in hnuoi chunga thla zĆ¢rin, tuol zawlhai popo chu thal tuihawk anga baltakin a luong nguoi nguoia.
Chu lai minute taka chun, ringna in hnuoi chung chu ka zuk thlira a sunga mihriem hai leh chun. Hnuoi chu tawp em em le tirdakum em em hin an langa. A boruok hai khawm chu bal le inthienglo em em angin ka hmua. Thiemnaw chang ta hnung, nguitaka rorelna Court sunga beidawng le nguitaka um hai ang hin, hnuoi chunga mihriem hai chu umin ka hang hmua. Chu boruok chu ieng lei am a ni aw tiin ka ngaituo sunzawma. Suolna le rinumna hai hin hnuoi hi an lo sukČawpa, a sunga mihriemhai khawm an lo suk ngui zo niin ka hriet peia. Chu chu suol le a rasuok a lo ni ngeia. Chulai tak chun Vangai tlĆ¢nga inthawka ringna mita a lo thlir le a lo hmu Rev. Thangngurin hla a a lo siem,
‘Hnuoi hi a ngĆ»i zo tah,
A chunga mihriemhai leh;
Suolna le rinumin a hung sip zo,
Ei mi ngaiumhai le ruol Čha an liem zo tah’
ti chu ka nakawra a hung inkieu vawng vawng el ta a. Ina um kani naw leiin, hlabu hang en ding ka neinawa. Inrang takin ka Smart Phone kei dawkin youtube a ka hang zawnga, Nk. Jeneth Tuolor (ama hi ka la hriet chieng nawh, lungrila hla hung inlang vawng vawng a milo sak pek hi ka lawm ngawtel) in Vawngzawl Presbytery Inkhawmpui vawi 64-na PCI, Mauchar Biekin/Halla a sak chu ka zuk hmu hlaua. Aux cable a inthawk car tape a ka hang playa, NEIGHRIHMS hospital panpumin ka hei ngaithlĆ¢k peia. A thu chiengtaka hriet ka nuom leiin a volume ka suk sĆ¢ng nuom bawk, total lockdown lai a ni el baka Total Curfew an puong ni tak a ni bawk leiin Police hai mi sawisel ka Či si. Car puotienga ruosur nasat lei le riel kut te le kut chal tiet tiet in an mi hnawtzui pei bawk. Ka hei her ring po leh ruosur khawm a hung zuol peiin ka hrieta. NEIGRIHMS hospital tlung hma farthing hnuoi ka tlungin riel tlĆ¢k hai chu a hung tam zuola, a lien deu deuin ka hriet bawka. Car window glass hai le windshield hai ka enhla bawk leiin, thingbuk hnuoia ka hang nghĆ¢k leh, thingkau tliekin mihung del ding ang elin thingkunghai chu nasatakin tli lei chun an sawi nasa si. Ka tlĆ¢n dawk nawka, riel tam lei le ruosur tam lei le sumzing nasat lei chun dam te te a tlĆ¢n a ngaisi, riel mideng tam hma a khal hrĆ¢t ka nuom bawk si. Ka buoina chu namen an nawh. Khawlai hmun khawm a him tak tak si nawh a!!
Chu ka thil tuok chun kan step ka Čum laia, hla hung inlang ‘Hnuoi hi a ngui zo tah’ ti chu a sukchieng hleiin ka hrieta. A practical ami zuk inpaltir vat ni’n ka hriet bawk. Khawvel hi siet tieng a pan peia, that tieng ruok chu a hnungsawn lem ta. Thilsiem le iengkim hai hi an nguizo ta. A chunga mihriem hai khawm an ngui zo tah.
Hi ni tak a thil thlung hai ngaituoin a chunga Rev. Thangngur hla khi ava suk dik de. COVID 19 leia India ram thangsain khawvel pumpui inkharkhip lai hun a nih. Ram inhawina hmun popo le mihausa inhawi tina popo an rausan zo tah. Khawpui inhawi popo, International Airport popo, World Best Tourist spots po po, Luxury Hotel po po, World famous Beach po po, World High class Night Clubs popo, Luxury Cruise Line popo le khawvel ngaia an hawina popo chu râl titumna hmun an chang zo lai hun a nih. Khawvel ralthuom tha popo Nuclear power hai chen chu hmeithai chem ang an chang zo tah.
Hieng hun lai bawk hi a nih mihriem a tunga lawn hai popoin an ngaisang hlak ‘foreign return’ hai ei ditnaw tak mikhuol an inching zo bawk. Mihausa le foreign inzin rawn hai ti an um zuola, mani nau le te le sung-le-kuo, mani lainathai khawm ei inti zo tah. Mi harsa le damnaw hai tlĆ¢n khawmna hospital hai chu mihai titna hmun an changa, damnaw le natna nei hai mamaw hlak ‘doctor’ hai chu mihai ‘thim’ an inchang zo tah.
Hi ni tak bawk hi anih kei a ziektu pa chĆŖngna khawpui le State-a mihlui le mihlun, mitamtak lo Čhangpuihlaktu, doctor thiem takin chatuon ram ami pansan ni chu. A chunga tarlang harsatna siemtu COVID 19 leia thi a ni nawk nghal leiin, sungkuo hmuphak lovin, sawrkawr thuneitu haiin a ruong an thuoia. Mi popo ti sim in a uma, hmangaitu neinaw angin a Ča tu ding an um ta nawh. Ni thum bĆŖk ruong sĆ»n hlak kha thini la la a vuiliem dinga rel a nih. Mani nuom thu le ditdan hai hril thei um lovin, sungkuo hai lungril ding khawm veng theina um ta lovin, iengtik khawma la um ngailo chu Dr. John L. Sailo chunga chun thaw ngaiin a um el tah a. ‘PhĆ»m lovin, raw ni raw seh’ ti chu a chung rĆŖl an tah. An rawna vĆ¢m chau chu sungkuo hai chan a ni ta bawk. Chu chu a hun tĆ¢wk tĆ¢k vei leh, hla siemtu’n ‘suolin taluo a nei nawh ie’ a lo ti ang elin, an rawna ding hmuna mipui hai ditnaw in a lo um nawk tah. A ruongchu khawpuiah chun vuina ding hmun invaiin khaw dung le khawvai a fangkuol el ta a. A va rapthlĆ¢k ngei de! Darkar 36 anvĆ¢i hnungin a zinga vui liem a nia,kha sunga a lungngaina, an vaina mittui hai kha ning a tih maw ruotui hai kha…! Nisienlakhawm, Pathien thatna chu chuoi lovin ama ringtuhai chungah chun a remruotna fel lem inlangtirin, raw dinga um kha Kristien Dan angtakin ropui taka vui liem in a um ta lem hlau!
Hieng hun lai tak hi anih ei huntuok le ei lekha ziek lai hi. Chuleiin, hnuoi hi a nguizoa, a tawp ta tak zet a, a sunga mihriem hai popo khawm hi an nguizo in, an awngrawpzo ta takzet a nih.
Čhang tamtak liem ta a khan Rev. Thangngur chun Vangai TlĆ¢nga inthawkin hi hnuoi Čawp tĆ¢k zie le mihriemhaiin tĆ¢p puma an ngailai hai an Čhe ding chu a lo hmuchieng em em leiin,
‘Hnuoi hi a ngĆ»i zo tah,
A chunga mihriemhai leh;
Suolna le rinumin a hung sip zo,
Ei mi ngaiumhai le ruol Čha an liem zo tah’ tiin a lo inzawt a nih.
Khawvel hi siet tieng a pan pei, hi nĆŖka sietna dang khawm la tuok pei ei tih.
Ringna’n ka hang thlira kha ni tak khan chu hnuoi hi Čawp em em le sie em emin lungrila a hung inlanga, a sunga mihriem hai khawm ngĆ»i em emin an lo umzo tah in ka hang hmua. Ka beidawngna a zuola, ka khawsawtna a zuola, lungril a na bawk. Mihriemhai lai hin hmangaina a deizo a, mi Čha le fel hai khawma chawimawina an hlaw ta nawh.
Amiruokchu, chu taka chun eini ringtu hai chu a tâwp el nawh. Khi hla khawm changkhatna khin a tâwp el naw bawk.
Châng hnina a chun,
‘Felna ram an pei tah,
Aw chatuon ram hlun ding chu;
Hnuoi rinum hi tlâng suor ang chim sienkhawm,
Lal Krista I ring chun ram thara leng I tih.’ tiin ami hang inĆ¢wi nĆ¢wk a nih.
Hnuoi hi Čiekin, siet tieng panin, khawvel mihai ngĆ»i hlak hai sienkhawm, nang le kei a ta ding chun, ‘Fena ram an pei tah, Chatuon ram hlun ding chu’. Halleluiah! A va ropui de!
‘…….Thisen zĆ¢rin keiin ka lo hmu tah,
A fĆŖna lampui chu Lal Krista hi a nih.’
Thisen zâra, felna ram mi buotsai pektu Isu Krista chu inpakin um raw seh.
Lalpa’n tiemtu hai popo ta dingin a thu malsawm raw sen! AMEN.