Responsive Ad Slot

Smartphone, ATM Card, Cyber Cafe, Pawisa tehlem le Online Shopping

Monday, August 26, 2019

/ Published by VIRTHLI
Ei khawvel hi a him ta naw a. Nitinin inhlemna tam tak a tlung a, thina chen an tlun hlak. Chun, inchawk le zawr tieng, sumdawngna huongah khawm inhlem ti tawngkam hi a mikhuol ta nawh. A bik takin nuhmei chunga suolna khawm buoipui khawp a tling tah. Email, SNS, card le online fraud a tam tah. Kawng khat kawng hni bek ah ei lo hlawkpui leh tiin sawrkar dan le hrai tlawmte hang suklang ei tih.



A. SMARTPHONE:

1. Customer hai address le identity document check tha lova SIM card pedawktu chu man thei a nih. Document neitu hriet lova a document hmanga SIM card keidawktu khawm man thei a nih.

2. Mobile phone set po povin fingerprint inchikna an nei a. Chu chu IMEI an tih. Mani phone handset IMEI hriet nuom ta dingin *#06# call a hriet thei a nih.

3. Mobile phone IMEI Number hi inchik a tha, sietha tum ei tiu. Mobile phone sukhmang hma, misuolin an min ruk pek hmain IMEI inchik hlak ei tiu. Mobile sukhmang huna IMEI hi hmangin mobile inrutu suidawk thei a nih.

4. Mobile phone a lo inhmang thut chun BSNL, Airtel, Vodafone, etc hai inhriettir vat a tha a, mobile kha block dingin inhriettir sa ding.

5. Handset inhmanga SIM card kha dehawnin SIM card dang thunin an lo hmang tum khawma, SIM card thar number kha mandawk thei a nih. Chu umzie chu sui pei chun phone inrutu kha mandawk thei a la nih. A lo sawt deu khawma mandawk an la ni tho tho.

6. Phone inhmang kha hmangin mi dang an i-phone hai numbers le phone an hmangna hmun, an call hun, an biek hun sung, an SMS le an i phone-hai contacts chen hriet thei a nih.

7. IMEI neilo mobile phone hmangtu chu Police in an man thei a. Kum thum jail intangna thei a nih. IMEI hi phone siemtu hai siem a nih. Amiruokchu, Apple phones-hai hi phone tha an nih.

8. Valid mobile phone IMEI po po register a um.

9. Mobile phone inhmang report a um hai IMEI register a um.

10. Mobile trace theina apps an siem tah.

11. Mobile sukhmang haiin an SIM card number le an IMEI Number pein Police Station-ah FIR an thelut thei a. A dang po chu Police hai sin an tah. A awisawt khawma, zawngdawk hun a ùm tho tho.

12. Mobile le SIM card sukhmang hrim hrimin FIR thelut ding. A san chu SIM inhmang kha mi dangin hmangin thilsuol an lo thaw chun SIM neitu, FIR thelutlo pa khan a tuor thei. FIR a thaw ruok chun tuor naw nih.

Chuleiin, secondhand mobile inchawk huna fimkhur ei tiu. Chinese handset iemani zatin IMEI an nei nawh.

B. ATM CARD LE DEBIT CARD:

1. ATM i hmang zo zatin cancel button kha hmet hlak rawh.

2. Dawrah shopping i thaw pha fimkhur hlak rawh. Mani ngeiin Debit Card kha an machine ah swipe hlak ding.

3. Phone-in bank account chungchang tukhawm hril naw la.

4. ATM card number, ATM CVV, ATM Expiry Date, Password le PIN hai phone-in tukhawm hril naw rawh.

5. I bank account an block, i ATM an block, i account update a tul ti le ATM verification dingin PIN an indawn che a, customer care-hai kan nih an ti khawma awi naw rawh. Chuong chu bank-haiin an customer-hai an indawn ngai nawh. A tul chun phone-in bank ah an ko lem hlak.

6. Lakh sawm i man, i number hin 1 crore a man phone-in an ti khawma ring ngai naw rawh.

7. ATM Booth ah CCTV a um naw chun complain rawh.

8. ATM Booth ah guard a um naw chun complain rawh.

9. Bank official-haiin personal details phone-in an indawn che chun, an employee number indawn la, complain thelut rawh.

10. ATM card inrutu chu thiemnaw a chang chun jailah kum sari a um thei.

C. CYBER CAFE

1. Cyber cafe hrim hrim DC office ah inregister an tih. Chu zova registration number nei an tih.

2. Cyber cafe hmang tum hai chun identity card pakhat an show ding a nih.

3. Cyber cafe neitun log book nei a ta. Chu taka chun a cyber hmangtu hai hming, address le contact numbers hai siethang a tih. Hi data hi kumkhat siethang a tih.

4. Machine le computer IP address Register khawm siethang a tih.

5. Chun CCTV camera nei a ta. Chu taka data chun thlakhat sietha hlak a tih.

6. Kum sawmpariet la tlinglo cyber cafe hmangtu chun a nu or a pa or a sunghai thuoiin cyber cafe hmang thei a tih.

7. Police in thla tin an nuom hun taka cyber cafe ah lutin checking an thaw thei. Sipai sin thaw lo daltu chu kum sari jail.

8. Movie, music le software hrim hrim a neitu phalna la lova lo download le upload phal a ni nawh (Sec 51 of Copyrights Act 1957).

9. Kum khat jail intang theina a nih. Fine khawm an sang.

10. Amiruokchu, hla/video le software download a um hai kha mimal ta ding chauva hmang a ni chun Police in an man thei nawh. Chu umzie chu a neitu phalna la lova video, music le software download a um chu midang kuoma zawr theilo a nih.

D. PAWISA TEHLEM

1. Pawisa tehlem bank haiin an pek pal che chun bank hotu hai inhriettir nghal rawh. Lakir an ta. An lakkir ngei ti receipt la la. Pawisa tehlem note kha pali neka tlawm a ni chun, bank in thlatin report ah Police inhriettir an tih. Pawisa tehlem kha note panga le neka tam a ni chun bank hotu haiin FIR file an tih.

2. Pawisa tehlem kha ATM a inthawka hmu a ni chun transaction receipt kha sietha la. Chu zova minit khat vel CCTV zuk inhmutir la. ATM guard a um chun a kuoma hrila, a signature mini statement ah la bawk rawh. Chu zova bank manager va hril rawh. Bank in Police inhriettir an tih, tul an ti chun. Chun pawisa indiktak peng an che.

3. Dawr annawle bazar a dam Pawisa tehlem an pek che chun, a petu che kha hrentang la. Police kutah pedawk rawh. IPC 489-C hmanga kum sari neka tam jail intangna thei a nih.

E. ONLINE SHOPPING

1. Online Shopping i thaw pha fimkhur hlak rawh. http/https inziek nawna kha click ngai naw la. Fake email links uksak naw rawh. URL kha check hlak rawh.

2. Thuomhnaw order-hai an hung thawnhai i hmu hunah, delivery boy hmuhawiah unpack la, unpacking lai video record rawh.

3. Amazon, Myntra, Snapdeal haiin thuomhnaw tha ei i demand kha an hung thawn khawma local delivery boy haiin original lo an lo thun a, a tak tak ang charin duplicate thuomhnaw kha an mi pek thei.

F. FACEBOOK/EMAIL

1. Thlalak/video thalo internet a uploadtu chu kum nga jail intang a tih.

2. Mi sukhmingsie tuma facebook a thu indiklo insuotu chu kum hni jail intang a tih

3. Mi dang email hmanga thil tha naw lo thawtu chu kum thum jail

4. Mi dang facebook profile le email hmanga nunghak lo thlemtu le dit anga lo entu chu kum thum jail.

5. Facebook le email hmanga mi suk thlabartu chu kum thum jail.

6. Mi private thlalak a neitu phalna la lova internet a lo uploadtu chu kum thum jail intang a tih.

7. Facebook le email hmang pha nuom nuom click zut zut lo a tha. Mi dangin an mi hlem tumna thil hriet lova click fuk thei a nih. Fimkhur ei tiu.

-Lakhawmtu

Dada le Jojo-pa,
Hmarkhawlien, Cachar, Assam

26.8.2019
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate