Responsive Ad Slot

ZÂN THLABÂRUM-16th TUOLBUOL 2006

Wednesday, January 16, 2019

/ Published by Simon L Infimate
~ Daniel Lalsanhim

Hrietna bâwmin a khâwlkhâwm tah chu kum tam liem sienkhawm lungrila inlâr hun a nei tei hlak. Taksa hliemna le lungril thlabâr puma hun hmang liem ngat lem chu lungrila a det zuola damsung hun a dei. Hun tawng boruok le inzul peiin lungrila a thar a. Pieng nî le ni ser hai ang bawkin a hun taka lungrila hril nawn rawp hlaktu sungrila ringumtaka vawng zingtu a um a. India ramin thina râpthlâk Jallianwala Bagh Massacre 13th Thlatun 1857 a’n nghil ngai naw ang bawkin Lungthulien mipui chun 16th Tuolbuol 2006 hi kan innghil ngai awm si nawh.


Vawisun ang kum 13 liemtah ni 16th Tuolbuol 2006 khan Lungthulien chu a khawphêkin beidawng thlabâr lungzing khêk rawlin a tuom vel a. Kha tuorna a inthawk khan a sanhimtu le venghimtu ding Manipur sawrkar le India sawrkar chu hril lo, Hmar hnam sunga inthawk pakhattê khawm an um dêr nawh. Lungthulien mipui chun Zawng tuor aiin Ngauin a tuor ti po an thaw a. Mipui taksa le lungril hliemna be thawi dam le thlavang hauna dingin khânglai huna tlangval tuta pu ni tah Pu David Buhril le Tv LRS Puruolte an thaw hlâwk hle.

Kum 2005 Christmas le kum thar 2006 chu hlim le lawmtakin kan khaw sevêl hai bawkin kan inhthla liem ve a. In khat nu le pa ta ding chun kum thar 2006 hmang dân ding inrêlbawl hun lai tak a nih. Ngaita, Chalrang helpawl râl lien chun suongtuona khêla thlabâr takin a mi siem a. Kum 2006 hmang dân dinga in khat nu le pa inbuoitsaina khêla Lo vât huna Lo vât  ta nêkin damna dinga mipui insaseng a ṭul ta lem a. I damna dingin tlân suok rawh ti ang elin kan pang damna ding le kan hringna ta dingin Hmar biel tlân suoksanin Mizoram kan pan ta mur mur el a ni kha. Zani laia thil tlung ang chauin a tuortu hai chun fie takin kan mitthlaa a la châm.

Zân chun iengthill am a hung inher suokpui ding ti hrim dawnsak lo chun ni 16th Tuolbuol 2006 nisa chu ni dang nisa ang bawk chun ka thlîr liem a. School kai huna suok thawvengna hun remchang a um ngai naw leiin thimbut a hung ni chun ruolcham infiel khâwmin khawlai kan lêng thawvenga. Zân dang ang bawkin kan hlim tlâng hle. Sienkhawm ârte hruoi hlim taka fâk zawng tuol zawl inhnel mu âr la’n chung tienga in thawka phâwklêk taka lainatna ṭhang loa a bei thut angin Lungthulien mipui chun beina a tuok a. HPC-D tu ra ṭo suok UNLF-KCP kut lum tuortu Lungthulien mipui chun vuok thiduk le lungril hliemna khawvel um sunga bo nâwk ta ngai lo ding kan sîk.

Tlâng sin le ṭul huna khawtlâng mipui ko khâwmna chu tlângsam a ni hlak a. Kha zân zet khan chu AK-47 le bomb puokri chu mipui ko khâwmtu a nih. Ṭî le inthin pumin thi inlau siin silai hmet puoktu hai kuom tieng chu hmasawn a ṭul a. Thuawi leiin tuorna ruokchu a dâl chuong nawh. Tuol zawla mitling pasal ruol chu thusuok angin lungril himaw tak pumin hnuoia kan bawk khup tlânga. Road sira nupui thingâi sep sêkkhawl chu an pasal hai ruongzâng inkhina dinga sêkkhawlin a’n chang zo tah.

Vêngbuk dang danga mipuihai chu silai le hmawl tum hmangin hmun khata ran khal takin an mi khal bûm a. Zân thlasik dei hnuoia nu le nau chun ṭî le inthin pumin an pasalhai hnam dang kut lum tuor chu sansuok thei si loin thlabâr takin an tungngha a. Chalrang helpawl hai chun mipui kuoma chun HPC-D hai pe suok dingin an vau khâwnga. Mipui HPC-D le inhnamhnawia an ringhla hai chu lainatna le indawina ṭhang lêk loin HPC-D chunga an lungsen hazat kutthak nulna’n an hmang a. Kut khing khat chaua vuok chu dit khawp loin kut khing hni’n an vuok bâka hnuoia inbawkkhuptirin football pêt takin an pêt bawk.

Thlasik dei hnuoia santu ding ngaiin Lungthulien mipui chu thlabâr tak pumin khawvar kar nghâkhla’n dei an tuor a. A piellung chanchang mipui ta ding chun um dân chintâwk thiem a’n tak hle. Thusuok ang angin bawkkhup ding an ti leh an bawkkhup a. Meiai an pêt dar khum a, meiai le lungte ṭieu lai chun pasal vuoka um hai chu an inpuothuotir a. Tlangval chu hril lo, kum upa inzaderna ṭhang dêr loin hmawl tumin an vuok thum awk awk zing bawk. HPC-D ni dinga an ringhla hai chu hmawl tum lé pêt an hlaw rawn bîk a. Khâng ti thlasik dei hnuoia khan sâiip inkhumin tui an buok khum sa bawk. A ṭhen lem chu dam zo ding khawma kan ringzo ta lo hai Pathien venghimna zarin Lungthulien mi chu lu vawm chân em chu kan um nawh.

A rûka ramhnuoia inrel suok thei hai chu an ruongzâng a him a. Thlasik dei boruok hnuoia ruokchu a him kan um chuong nawh. Thlasik dei leiin ṭitna a bo naw a, ṭi taluo leiin thlasik a bo chuong bawk nawh. Tuorna le thina laka him dingin ram hnuoi thing hnuoi kan bêl a. Zân inthim chu lungril a mâwk lei am a ni ding a mâwk zuol a. Suongtuona chun sakhi thing chung lawn thawin hmun himna kan hnawt a. Bêl ding le phên ding kan zawnga an um thlâwt naw Hmar khawvel a.

Kha zâna thil tlunga Lungthulien mipui vuok thiduk in tuortirtu chu Chemtâtpu chanchin anga dîlsût taka sui chun a kaikuongpa chu HPC-D a nih. Kei khawm chalrang hai kut lum tuor ve ruol tâwk chaua tleirawlte ka nia. Chalranghai silai thâwm ri khawma a ṭhawng tho zo lo khawpa imu indên taka tawnmang ram re lutchil ka ni tah.

Rinumna le harsatna ka tuor phal nawtu ka nu chun Chalranghai kut lum ka tuor ding chu a phal teu nawh. Imu ka hmu naw ding inlaua mi enkawltu ka nu chun Chalranghai kut lum ka tuor ding neka ka imu inhniklai mi kei thoin ka himna dingin ram hnuoia a mi’n sasengtir lem a. Thlasik dei ka tuor ding a phal naw leiin thuomhnaw lum a mi’n beltir a. Kha zan kha puonthuo boa ka ram riek phutna a ni ve. Thlasik dei laia puonthuo boa ram riek dei zie chu lo suongtuo ve sin hrim ta.

Hmar ṭawng hmang chêngna khuo hai lai, a khawphêka HPC-D leia mipuiin suollui le vuokna invuol tuok ei um ka la ring nawh. Lungthulien mipui ruokchu HPC-D leia mi laia tuitla lo le natna kumhlun nei pha khawm kan um bawk. Ram le hnam invawitu chun mipui intuortir loin a venghim ding a ni naw am a ni? Mipui limsak lo ṭhuoitu chun ram le hnam hmangai thei a ti’m? Hmangaina ra suok chun natna a’n tlun ngai si nawh.

Ka ngaituo a, Missionary le Mission field lutchil nazawng hi Pathien ram hmangaitu an ni naw a. MDC, MLA le hnam ṭhuoitu nazawng hi ram le hnam hmangaitu an ni bîk bawk nawh. Bu bila bu tehlem a um ang bawkin hmangaitu der an um ve ti Hmar mipuiin inhmai naw mei nih. Bu tak le bu tehlem chu a ra suoka inthawk ei thlier kar thlâk thei angin hnam hmangaitu le hmangaitu der chu an thilthaw a thlier kar thlâk thei ei tiu khai!

Vawisun hi Lungthulien mipui ta ding chun tuorna hrilkhipui ding um lo khawpa natna kan tuorna ni champha a nia. Kan taksaa vuokna invuol hai hi dam sienkhawm kan lungrila ruok chu a dam naw tawp el. Sungrila panser dam ta ngai lo ding hrietna bâwmin a khâwlkhâwm a. Ruotui le nisa lumin a sukbo thei naw a. Thlipui khawmin a lên hmang thei bawk nawh. Hmar hnam politics inlumlet velin a ṭhawng thoin a sukdei lem hlak.

Chalrang ram hnuoi mî kut tuor leia taksa piengkenpui pha hiel an um a. Kut sinthaw a fâkzawng mi ta ding chun dam sunga phurrik siem pêktu a nih. Kut sinthaw a nu le nau enkawl a sukhauintak zuol pha pêk a. Damlai nia phurrik belsa pêktu a nih. Hieng ang mi hai hi hnam chatvei puitu an nih ka ti naw thei nawh.

Lungthulien mipui chun hmelma le do le râl kan nei naw a. Vuok thiduk le kut tuorna khawp suksuol kuttin hnar ruol khawm kan nei bawk nawh. Ni 16th Tuolbuol 2006 zân kha Lungthulien mipui ta ding chun zân thlavaium, zân thlabarum tâwpkhâwk damlai nia theinghil ni hrim um ta ngai lo ding a nih. Kha zân zet khan chu Hmar hnam sunga Lungthulien mipui venghimtu ding pakhattê khawm an um dêr nawh. Mipui intuortirtu ni lo hnam venghim theitu ding hnamin a mamaw takzet.

Hmarkhangzêp le ram suok chu a sur a sa hnuoia khawm kan buoi naw a. Silai puta ram suok chu ka balam nazawng tak a nih.Chalrang helpawl sawm khat chau dolêt ding chun kan buoi naw kan zâm nawh. Mipui tuor nâwk ding nêk chun Lientlângval hai kan inpei zing.

Kha hun laia Hmar biela khaw dang dang thil tuok ei en a. Pu Suokham (kha huna VA Chairman,Parbung) inremna sa fâk khawmin umzie a nei bîk nawh. Khawtlâng mipui hmaa intuoi seng loin a aihnaphaipui hai leh an puok ve awk awk el a ni kha. Mipui tamtak lem chun an ṭawngbau ei naa hai a la châm zing a. Tuolbung le H Maulien (Hmar Maulien) lem chu bomb chang an kam huol khum vawng a. Fâk le dâwn zawngna leia ram suok ṭûl hai khawm ram suok thei loin inhâwmthaw siin an êk che ṭhung el a ni kha.

Ka hriet suol naw chu unau ditum tak tak suksuol nei lo Tv Remruotsang Parate, Vangneithang Khawbung, Pu Lienkung Parate, Bungtlâng (Tuolbung), Pu Sakhawlien Buongpui Hmar Maulien hai bâka Upa Lalrosang @ Roa Parbung haiin an hringna hlu tak an chânpha hiel a. Fahra lo ding ei fahra phaa, nau lusûn lo ding lusûn ei um tâwl fur bawk. Lusûn sung le kuo ta ding bîk lem chun hril a hei zuol ding zie chu hril loa hmang a nih.

Thina le suolluina lungril thlabârin a ra suok chu Hmar biel khaw tin el chu a râl muong tâwk naw leiin mani sa himna ding zawngin Mizoram an inpêm lût sup sup a. Kum khat sung Lo hma nei thei loin mi khuo le tuia râl tlân ti hming putin an inbêngbela. A châmbâng sawng khawm tam tak an um bawk. Râl tlân leia kum khat sunga ei chân kha tangka suma sût chun chânna le inhmangna râpthlâk a tlinga, vawisun chena mi hnung hnawtna pakhat a nih. Hnam Politics tukvera inthawk thlîr chun Hmar biela mihriem tlawm hin hun la hung fe pei dinga ram le hnam ta dingin nghawng ṭha lo la nei ngei a t’a. Hun liem taa ṭhuoitu hai thilthaw leia vawisuna ei hnam ngirhmuna nghawng a nei angin ZÂN THLABÂRUM-16th TUOLBUOL 2006 khan nghawng a nei awm sia.

16th Tuolbuol 2019
Lientlângpui
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate