- Joseph Joute, Freelance Journalist.
Dec.18 zân, RC Sproul lekhabu “The Holiness of God” ka tiema; Pathien ropuizie, Angel le Seraf hân an chawimawi nghok lo, a hmêl hnungtieng chauh hmutu Mosie hmêl ringawt khawm en ngam um lo khawpa êng le var, hnuoia hung pieng inngaitlâwmna chun a mi hneh êm êm a. A’n pha hnuoi taluoa a hnuoia lût thei tukhawm an um nawh a, a’n sâng taluoa a chunga um thei tukhawm an um nawh!
Isu inngaitlâwmna ropui zie ka ngaituo laitak Rêngkai ICI thalai hân Rev Zothanghrim hla phuok, “Chu zân phalbi vûr dei lai tak hnuoiah...A hmêl chu hmangaina lainatna’n a sip” ti hla an hung sak chuh, Isu inngaitlâwmna le nunnêmna’n a mi them a, thlarau malsâwmna a hung lût chun lungriem mithli a luong naw thei nawh! Hieng ang lâwma inngaitlâwma ropui, mi tin ta dinga a hung pieng ni hin tu tu’m lungril sâwl le beidawng lo um an tih aw? ti ka ngaituoh zui pei a.
Ziek tumin ziek dân ding tak ka hriet naw laiin Pu Roding, Jt Editor, Hmasawnna Tharin a mi hung phone a. “Christmas Special insuo kan tum a. Christmas Message (Article) I hung ziek hman ding?” a mi hung tih a. Pathien remruot an tah ngei âwm hih tiin, “Ni rawse” ka lo tih a. Christmas ei hmang dânhai, a thatna le thatnawna ziek ka tum laiin, ei lo tung dân le hmang tum dân a’n dik am, ti zâwngin ka hêm tah lem a.
Iengtinam hmang I tum a? Hlimna ni am lungngaina ni? Lâwmna ni am khawsâwtna ni? Christmasa hin ieng thuin am a hne tak hlak che? Christmas I hlâwkpui am I buoi pha lem? Iengin am a chawkbuoi che? ti zâwhnahai hi a hung suok ur ur a. A dawnna ei zawng dawk chun malsâwmna ei dawng ngei ka beisei.
Nu pakhat chun, “Tu kum chuh Tribal Movement buoi leh. Naupangin thuomhnaw thar an dit. Kum Thara an sikul kaina ding a tûl, Christmas thâwlâwm ding leh. Sum le pai indai naw taluo hih chuh, mi lai Christmas hmang lo ve el di’m a nih” a tih a. Lungril sâwlna harsatna chi khat chuh a nih.
Mi pakhat dang chun, “Mihaiin hlim le lâwm takin sûngkuo kimin Christmas an hmang a. December hin chuh – sûngkuo kim tah lova – mi lai hang thang khawm ka’n zak ngawi ngawi hlak a. Thlasiet le khawsâwtin thlân tieng ka bi hlaka, ka hlim tak tak thei nawh. Inkhâwm le Christmas ruoithe khawm harsa ka tih,” a tih bawk a. Sûngkuo kima Christmas hmang thei tah lo chuh taksa thila ding chun khawsâwt umin inhawih naw tho a tih. Decemberin a vuok tap le a sukngui tamtak um ngei ei tih.
Khawvêl hi a phei zâwnga thlîr a, ei kâwl le kieng en chun lungawina ding a vâng êm êm a. Nguina le khawsâwtna ding tamtak a um. Chungtieng ei en naw lem chun hlimna ding le lâwmna ding tak tak a vâng êm êm. Hi lei tak hin a nih riengvaihai kuoma Chanchintha hril ding le, lungngai le thla invaihai hnêm dinga a hungna san chuh.
Bonus: Chu chauh chu an nawh; lungril nahai sukdam ding dâm, lungngaihai thlamuongna ding dâm, vut aia parthi mi’n hlitir ding dâm, lungngai aiah hlimna hriek mi nâla, nguina thlarau aiah inpâkna silfênhai mi pe dinga hung pieng a nih! A hung piengna san tak chuh I lâwm fûk am? Chu ding chun Lungril Robâwm hawng a tûl a. Tanka le silpuon nêkin, i lungril inhlân la, thlarau ro hung thlâkpêk a tih che! Mal sâwm che a nuom a nih; taksa le thlarau ah.
Khawvêl rinumna le beidawngnahai po po a inthawka mi sansuok dinga hung pieng a nih ti chieng taka hriet naw lem chun Christmas hin ei ta dingin umzie a nei nuom naw khawp el. Chuong harsatna le beidawngnahai po po lâka inthawka a mi sansuok theina dingin a hung pieng a, intlanna sin a thaw zo tah leia lâwmnain Christmas hih lâwm ding ei nih. Chu thlaraua naw chun hlimna’n sâwt a daih nawh.
Ei Christmas Lâwm Dân: Hmangaina lei chauva mi hung intlan dinga that ding ti inhre râna a hung piengna chuh lâwm naw ruol a nih nawh a. Nasataka lâwma inpâka, chawimawia ei ro nei, thil hlu po po leh chibai bûk khawm a phu a. Amiruokchu, chuong thil (material) po po nêk chun ei LUNGRIL a nih a dit chuh! Isu mizie le nungchang hih I ngaituo ve hlak am?
Tulaia ei Christmas hmang dânhai hin Isu kuom tieng LUNGRIL ei pêk takzetin ei hriet am? Lungril pe lovin thilpêk le thâwlâwm chauh ei pêk el am? Lungril tak taka lâwmna nêkin thil thar le fâkledâwn inhnik haiah ei lâwm el am?Bazaar kai ringawt ei hlimpui el am? Inenfiena ding a tam êm êm.
Lungril tak taka lâwm leia thilpêk le ruoithe haia ei suklang chuh a tha a. Amiruokchu, lungril robâwm hawngpêk si lovin a boruok lawmin Christmas hmang pal ei tih ti inlau a um takzet. Lungrila lâwm tak tak chun hla ei sakpêk naw thei nawh. Thâwlâwm ding ei nei naw leia Christmas ah lâwmna ei nei naw a nih chun ei lâwm ding tak ei la lâwm fûk naw a nih el thei. Thâwlâwm chu lâwm suklangna chi khat chauh a na, chu nêka tha le hlu chu lungrila lâwma hringnuna suklang a nih.
Tulaia Kristien tamtak abîkin thalai Christmas ei lâwm (tum) dânhai a danglam tah êm êm. Biekin puotienga program insukhlimnahaia hmang ei tum tah lem a, a pawi hle. Christmas Spirit tak hih ei inhmang am an tah aw, ti dingin a um. Material le mâni hlimna ding tieng ei uor taluo tah a. Christmas khawm ei lâwm ding angin lawmin ei hlim thei naw deuh deuh nisien a hawih. Taksa tieng burip (thau) takin thlarau tieng rethei (chêr) taluo pal ei tih ti khawm inlau um tak a nih.
Thuomhnaw thar nei naw lei, thâwlâwm thaw thei naw lei, sûnghai kim tah naw leia Christmas lâwm tum lo le hlim thei lohai ta ding khawmin Isu inngaitlâwmna hih ngaituo inla, lâwm naw ruol an nawh! Hnuoi mihai ta dinga lâwm a um êm êm laiin Vântieng (Pa) ta ding chun a na êm êm thunga! Ei damna dingin a nat a tûl tlat! Sûngkuo inthe harsa ei tih ang bawkin Pathien khawmin a Naupa le inthe kha harsa a tih êm êm a nih. Nang chu sûngkuo dang khawm i la nei annâwm!
A thi ni lem khan chuh na a tih taluo a, a en ngam nawh a. Dawn dân ding khawm a hriet nawh. “Pa, Pa, Pa, ieng dinga I mi mâksan am?” a ti rong rong khawma, a Naupa tap râwl hre zingin a tosan a nih. A dawn thei nawh. A mi hmangaina inthûk taluo leiin ei hring theina ding a thi a tûl tlat. Thiem ei châng theina dingin a thiemthu hril a thieng nawh a. Pathien (Lal) a nih leiin a thutiem a thleng thei tah si nawh, nâ ti taluo tawng thei lovin a hnukin a ulh (tap) a, a to tawk tawk el a nih.
Chutieng chu hun sien, ei hmang dân an lâr bîk deuh pahni chauh hang thlîr thuok inla:
Carol: Dec. 18 zâna Rêngkai ICI Thalai Pâwlhai Carol, khawlai fanga an hla hung sak, “Chu zân Phalpi vûr dei lai tak hnuoi ah, Chûn Mari’n a hring sakhmêl nui sieuin; A hmêl chu hmangaina, lainatna’n a sip” ti thu’n lungril robâwm a hung fang kha chuh, lâwmna lungriem mitthli a luong naw thei nawh! Zân dei lai tak thâwlâwm dâwla in lûtna bîk nei lova, lampui ah hla saka Pathien an inpâkna ri khan a mi hne tlat! Christmas hla le rimawi boruoka inzâm riei riei kha Thlarauin a hmang a, lunglai a fang a nih!
Hmun pawimâw deuh an tinahai ah thu an hril pei bawk a. Carol indiktak an thaw a nih hih tie, ka lo tih lungrila. Kha zâna lâwmna le lungriem mitthli ringawt khawm khan 2015 Christmas ka sawrh an tah!
Music Project fund, Sound System man dinga thlang bîk inhaia Carol nêk daih khan inngaitlâwm tak le nunnêm taka zân dei laia khawlai fanga hlasak (Carol) khan mi a hne lem a nih! Mi tamtak lungril nguihai a sukhar sawng sawng ka ring. Kha’ng nêka rawngbâwlna hlu kha iem um chuong ta’ng a ta? ka tih nuom hiel a nih. Isu inngaitlâwmna le nunnêmnna zie (Christmasrau) a’n langin ka hmuh a, a ropui a nih.
“A thienghlim ie! A thienghlim ie! A thienghlim ie!” tia tawng insângtak (Superlative) ngawta an chawimawi pa, khawvêl tirdakum taka a hung piengna hih, inngaitlâwmna le thuawina naw chun a thei naw rêng rêng a. Isu inngaitlâwmna le nunnêmna nêka ropui hih um nawh. Chu inngaitlâwmna ropui tak chuh lâwma Carol ding ei nih; lungril nahai sukdamna dingin, kut dâw/thâwlâwm dâwlna ding nih lovin.
Christmas Ruoi: Pathien thil mi thawpêk – Isu Krista hung piengna – hih a ropui taluo a, lâwm a um êm leiin Ruoihai thea lâwm dup dup thlâk rêng a nih. Tienlai deuh chun Mâwt hnain ruoi ei kil tlâng duol doula, hlohna chunga kîl khawm nih inla a boruok le hme rim leh, a’n hawi êm êm tho a. Bu fa tlâng ngai lohai Christmas leia ruoi ei hang kîl tlâng dâm kha chuh inhawih tak a nih! Krista zârah.
Open Air ah Mâwt hna dei dap chungah bâwngsa lum hlot hlot ei hang khelh a. Ei hmu châk êm êmhai, awtpuia a sa sa pêk a, fâkpui ei nuom lungril kha ei khêl lai met midang leh an awta chuh, a lungrilah eini tho a um leiin a mi hung melh zauh zauh zing ti hriet leia lungril hlimna ringawt khawm kha thlarau thang lo khawma Christmas hlimumna a nih rêng rêng a. Ruoi hlimum tak a nih! Isu Krista Ruoi hih!
Mâwt hna huot ek pheng phungin hmetui hnuoiah a luong khawma, “Hi tieng hme inthak kha kan dit! Keini hmepawk, a chek mi hung pe ve rawh” ti rihai leh, lungril ngaituona thalo um thak lova Christmas Ruoi Isu zâra ei kîl hai dâm khah, Isu khawm a hming leia ei lâwmnaa khan a lâwm êm êm ka ring. Ngai a um tah ngei! Mâwt hna zovah Aluminum thlêng lien pa ei hung hmang nâwk a. Hma ei sâwn pei.
Tulaia chu ei changkâng taluo tah a, Steel thlêngte an tah. Sûng sûnga ruoi the ding, mâni thleng seng hmang ding, thlengtea bufâk ding, mâni hme thei zâwng chauh hme ding, du du hme kawp lo ding, etc. ti a tam tah êm êm. Ruoithe (Feast) nêkin Dinner/Buffet amanih a hawih lem tah. Changkângna chi khat a nih lai zingin bunawng (fâk bâng nawi) kawnga chuh ei la changkâng naw hle thung.
Ruoi ei the zât hin ei fâk nêka tam vâng vâng hih bunawng (waste) a um hlak a. Bu le hme ei sukthâmral nasa thei êm êm. Bu le hme ei thurh dânin a zir naw lei khawm nîng a tih. Thurh pawlh leia ei duh tah naw leia ei dehâwn a tamlem hlak. Dittâwka ei fâk ding, sukpawrh thak lovin thurh hlak inla chuh bunawng le dehâwn khawm tlâwm deuh ding a na. Mivar chun mâni fâk sêng lo ding an lâk ngai nawh.
Taksa ruoi thilah khawm Kristienhai chuh midanghai nêka fel lem le thienghlim lema thaw ding ei nih. Tuhin thlêngte ei hmang taa chu hnuoia dâm, dom pum dâmin ei la fâk a. Nakie chu Dinning Table ngeiah Christmas Ruoi ei the thei hun la um a ta. Vânrama Ruoi thenaa ei thang thiem theina dinga mi’n chûktirtu a lo nih pei a nih. Christmas Ruoi kîlin Vânram Ruoi kîl naw pal I tih aw?!!
Berâmte Ruoi Ropui ei kîl ding hun nghâkhla a um tah ngei! Chutaka thiem taka ei thang ve theina dingin hnuoiah Ruoithe Dân ei lo inchûk a nih. Mâwt hna le Steel thlêng a inthawk, Rângkachak le Lunghlu thlêngah khawm ei la the ding a nih Isu zârin. Chuleiin, Christmas hih hlim le lâwm taka lâwm ding hrim ei nih; a mi hmangaina le a’n ngaitlâwmna hih a’n sângin a ropui êm leiin!
Tlângkâwmna: Chuong ang lâwma hmangaina leia ei ta dinga hung pieng chuh lâwm naw ruol an naw rêng rêng a. Lâwm ding ei nih lai zingin ei lâwm (tum) dânhai hin a hung pieng pa lung a dam di’m, ei tuong dânhai a’n dik am, lungril Robâwm ei hawngpêk am, ti hin a tlâng kâwm ei tih.
Mâni hlimna ding le lâwmna ding chauha ei hmang chun Isu lâwm a ti’m? A hung pieng pa lung lâwmna dinga Christmas ei lâwm hih lâwm dân ding indiktak chuh a nih. Bike, Scooter le Car tlâna lâwmna dâm, arsa le Chow zeua hlimna, in cheimawi leia hlimna, biekin puotieng tuol dei laia lo insuklum tût tûta inhawih tinahai hin Isu inhawih a tih ve dîm? Insukthienghlim le incheimawi chuh a tha.
A thil mi thawpêk a ropui a, lâwm a um êm leia Ama ei lâwm a nih chun; a lâwmna ding zâwnga lungril taka Christmas hmang chuh ei hmang dân ding a nih lem. Chu nih lova, Ama lâwmna ding ngaituo lova mâni lâwmna ding le hlimna ding chauh zawnga Christmas lâwm ei tum chun ei lâwm thel el thei a nih. Mani lâwmna ding chauh zawnghaiin midang an suklâwm thei nawh.
Iengtinam Christmas I hmang ding? I lâwm tum dân kha Isu lâwmzâwng nîng a ti? Nang hlim le lâwm taka umin Isu lungril sâwlna ding le natna ding I thaw pal el chun nakie lâwmman ding um naw nih aw!
Isu lâwm dân ding ang taka Christmas lâwm le hmang hin eini tieng hlimna le lâwmna a mi pêk lem hlak. Sandamna a mi siempêk leia lâwmna, rinumna le harsatnahai lâka inthawka mi sansuok dinga a hung pieng leia lâwmna naw chun Christmas ni khuo hung bo a ta, I hlimna le lâwmna khawm re el a tih.
Chatuon daih hlimna le lâwmna I dawng ngei theina dingin Christmas chibai vochuom!
Bible Hill, Rengkai, Dec. 21, 2015.
