~ Ramthienghlim Varte, Virthli Columnist
Andy Rose hih unau pathum (pasal pakhat le nuhmei pahni) an na, ama hi a naupang tak an hnam danin insung rohluotu ding a nih. A pa’n a boralsanna a la sawt naw leiin a unau hmun danga umhai leh pa lusun khawsawt leiin an rengin an la um tawl a, ama khawm College kai lovin a la chawl hri a nih.
An insung chanchin a ruolnu Kong Anita-a inthawk ka hriet khan ka phone nghal a, “I chanchin ka lo hrietin ka tuorpui hle che, a pawi ngawt el”, tiin. Ni danga kan inbiek changa a tawng nuom thei em em vei leh Bah! Varte ( ‘Bah’ ti hi Khasi tawng - Pu, Mr, hotupa ti na a nih) ti chauvin a mi sang a, tapin a sunzawm a, an hniek fat fat a. A tawngkam khat chauh hin ka sungril a hawl kimin thu ava funkhawm rawn ngei. Ka tawngbau thiemna po povin a thla invai tap inrum chuh ka hei thlamuong a. Chun, ka mang khah ka hriet suok vawng vawng a. Khawvela hin vangduoi chungchuong tuok tah le tuorsel hlea inhrie ni lang khawm thlasie em ema an hniek fat fat ri chun ka lung bawr a deng kawi a, insum hram hrama hang hnem ka nuom hlea chuh tap beiruol kan thaw el thei dinga ka hriet leiin kan suk fienriel a. A pa lusun haihu, vangduoina hniengzu thur inrui tawngkhawng lai ang a ni leiin a ngaituona a fim naw a nih ti khawm ka hriet pui a, hun danga inbiekpui dingin phone chuh ka sie tlak tah lem a.
Hiengang vangduoina tawpkhawk a chunga hungtlung bakah nunghak-tlangval inkara Chun le Zuo nunrawng thlipuiin a nuoi siet tah hmangaina vangduoi leiin a taksa le lungrilah beidawngna’n bu a khuor a, harsatna tinrengin a bawm a, a hmel ah hlimna eng hrim an lang nawh. Khawvel var hmu zinga hremhmuna um angin lungngaina sumpui inlet but butin kiengsan zai a rel naw nih. Tlangval Hmur pilip le dangnal nunrawng thenkhat chun lemderna anka innem ruoiin nuhmei parmawina an hel a, Saiip puon sil nuom khawpin a inphahnuoi a, an parmawi le rimtuina an thliek pha muolpho taka hnena hlado insam khumin khawtlang chirhaka sirde tlawk tlawk a, tlang za rel le en dawng an nih hlak. Andy ruok chuh chuonghai leia vangduoi tuok an nawh ti ka hriet chieng a, nu lungsietum a nih.
Ni tam a liem hma’n ka hei phone nawk nghal a, “Andy i ngirhmun ang chie lo pal tlang tah ka na, i phur rikzie khawm ka hrietpui lei che’n In ah hung lenga i nu le unauhai inhmelhrietpui khawm ka nuom a, chu hma chun a thei hram chun i pa zalna thlan le nang hmu che ka nuom hmasa a, lunginsiet takin rem mi hung ruot pek ta la” tiin ka hei indawn a. Ama chun “A tha chuh, keikhawm ka pa kan vui liem hnungin a thlan kala hmu bik naw a, ni le hun ding ruok chuh hung ngaituong ka ta nakie hung hril ka che“, tiin a mi hung sang a. Chun ka zangin kan thuok huoi a, a mihung phone ding chuh tung em emin ka lo nghak a.
A ti ang chun ni hni hnungin a mi hung phone ta ngei a, “Zingah Mawlai thlanmuolah ka U leh hung kan ta, thlanmuol Gate-ah sun Dar khatin milo nghak la, ka pa thlana Parte sie ding hung buotsai bawk kan tih” tiin. Kei chun ‘I U le hung ding in ni chun tap lovin insuk pachang hle tul a tih ‘ti’n ka hril zui nghal a, ama khawmin ‘Ni raw seh’ a hung ti a. A ti ang chun an hung tlung ta ngei a, a U nu chuh a min hmelhriet tir nghal a. Chun, a pa zalna thlan tieng kan pan phei a, Parte an hung chawihai chuh kan hei inhlan a. Andy chuh Parte a sie zo le inruol chun an sum zo hlawl naw a, PA ! PA! tiin a tap ta ngawi ngawi a, a U le chun inkuo’n tap beiruol an thaw tah a nih. Hun iemani chen hnungah a U chuh ka kuom tieng hungin ramtin kan hril a. Andy lungsietum zie a mi hril mawl mawl a, ka chanchin a sangin a lo hril thu dam a mi hril bawk a. Andy chuh a pa lusunin a lan hniek bap bap zing a. Iemani chen hnung chun kan umna tieng a hung inthung ve a. Pa lusun lungril na taka um a ni bawka a hmai chuh a zurin a taksa a cher hle. Fak ding le dawn ding ramtin an hung chawihai kan fak a, iemani chen hnunga Andy chun a U kuom ah “Ruol inleng ei nei zing leiin In tieng lo fe hmasa la, kei ni chuh damten hung tum kan tih” a tih a. Chuongchun a pa thlan chunga chun thungin an insung thu le a pa boral dan a kip-a-kawiin a mi hril tah a. Ka manga kalo hmu danhai le iemani tak harsatna a tuok ngei dinga ringna ka nei leia ka lungril sawl danhai le Mysore-a inthawk Shillong ka hung panna lampuia lungril mumal nei lo rak khawpa harsatna ka tuokhai, ka Mobile sukhmanghai chen chipchier deuvin ka hrilve vawng a.
Hun a liem duok duok, hril nuom hlak chuh a tam deu deu. A pa lusun hnemna dinga thusep tlak danglam thain ka hriet a. ‘Andy khawvel lungngaina chirdup ka lo pal dan le ka vangduoina ei inhmu hmasa taka ka hril che khah thuhmahruoi chau a na, I mi ngaitlak pek nuom ding am’ ka ti a. “Keikhawm i chanchin ka hriet khan ka ngainatna che a bo thei nawh, i mi hril nuom phawt chun ka hriet nuom tak an nawm” tiin.
KA NUN RAM :
Manipur-a sin zawng chuh pawisa bo chun hmu thei an naw leiin Mizoram a ka lut a, Synod High School, Aizawl, Mizoram ah Science Teacher-in ka thawk a. Nu le Pa thu min cha pawimaw tak chuh “Mizo nunghak hi an ler em a, fimkhur takin aw” ti hi a nih. Chuleiin, keikhawm ka fimkhur reng a. Aizawl-a kum khat vel ka hei intaihai kuolvel hnungin mihriem hin inmilpui, lungkuoi zawng, dit zawng bik rieu le ngainat zawng hi ei lo nei hlak leiin nunghak pakhat ka lo inhmelhrietpui ve a, a hming chuh Lalmuanpuii a nih. A hmel khawm nanga anga tha le Nu deu el, a tawngbau suok khawm inphive sal el a na, chu nek hmanin a nungchang le a mizie hin ka lung a dum zuol a, ka ngaina a, ka hmangai a, ama khawmin a mi ngaiin, a mi hmangai bawk. A Nu, a Pa le Unauhai khawm mi pawl dan an thiem a, ka ngirhmun le kan insunga chanchin ka hril chang ami lunginsiet thei em em a, ka harsatna po po hmangai taka mi phurpui ding le an hawi le rinumhai tuor tlang dingin thu a min zawt khum ve hlak a, a pa chuh Upa Pachhunga a ni nghe nghe. A lungril lien dan le a chet vel hi ka hmu rawn po leh kei chau ni lovin ka Nu le Pa enkawltu le U nauhai keikhawmtu dingin ka ditna a zuol hlak. Ama hi ka kawppui dinga Pathien ruot ni ngei dinga ringna khawm ka nei. tiin.
Chuonga ka chanchin kan zawt lai chun naupang kuoma tienami ei hril a, ngai nuom em em angin mit inkhap der lovin a mi en a, ka hril zawm pei chun a tha naw ding a nih tiin intieng inlawi ka rawt pui ta a. “In tieng ka U hai an um thova ngaituo ding a um nawh, la hei hril zawm rawh, laklaw taka suktawp el chuh…” tiin ka dar a hung in bat a, a pa ngaina khawsawt lungleng khawm a suknep deuvin ka hriet a. Keikhawm a dik tak chun hienga ka nun ram kho-in-kham tak chanchin kan zawt theina ruoltha le mi ngainatuhai kawla um chuh khawvela ka thlakhla le ka damsan a ni tah leiin inhawi ka ti bawk a.
HMANGAINA ROSE PAR :
Ni khat chuh School-a ka pa’n a mi hung biek a,” Chawl i nei thei chun insung thil hohlimna ding pawimaw ei nei, Lushei (Mizo) nunghak ngaizawng i nei ti i Nu’n a lo hriet a, ‘Ei nau laia ei innghatna tak ei chan an tah chuh’ tiin a lungril a na hle, ti thu a hung hril a. Ka lung a zingin hi zan hin chuh ka nghatna tieng tieng beidawngna sumpuiin a mi tuomvel a, ka in nawh. Chuongang boruok lei chun hun iemani chen chuh lungril inhawi lo taka umin Nk Muanpui chuh ka leng zawm ta nawh a. Doctor thiemhai hmanga Khawvel damdawiin a suk dam thei der lo chuh Eden hrik nunghak-tlangvai kara HMANGAINA hi a na, chu Nk. Muanpui hmangaina hrik chuh ka taksa bung le thisen zungzamah phumin a um ve tah tlat si a.
Zantieng vawikhat chuh Nk Lalmuanpuii sanghai an hung a, “Ka Pa’n a hung leng ta ngai naw ngei, vawi zantieng chuh Bu fa dingin hung leng raw seh, zu hril ro, a mi ti a”, tiin.
Upa Pachhunga mi fielna chuh inza takin ka suok tah a, a naunu Nk. Muanpuii ruok chuh alo um naw a. A pa hi hla tieng inhnik mi tak a ni leiin Synod High School-ah Music Class-a studenthai hla kan chuktir hlak ti alo hriet leiin a nauhai hla inchuktir ding damin a mi fiel a; Chuonga kan hohlim lai chun NK.Muanpuii khawm a hung tlung a. Hlim sieuvin a mi hung biek a. A fel zie, a nutling zie, mi inza a thiem zie, belchieng a dawl zie, an ngaitlawm zie…zie tam tak a nei leiin ka lunglai a hluo zova. Nunghak sangsawmhai nekin ka phahla bukna ah a rik lem zie hi ka Nu’n a hriet si naw leiin a tlirna tukvera Mizo nunghak ler hming ziekna bua a hming a chuongve tlat si a, tia sungril fang rawl rawla ka ngaituo lai room a inthawk a hung suok a, hun sawt naw te hnung a bu fak an hung rawt tah a. Nk. Muanpui chuh ka kawl hnaia inthungin innel takin ka mamaw dinga a hriethai chuh ka hril hma’n a hung bun zat zat a, an fel em leiin insuk mikhuol thei khawm an nawh. Ka mit a chuh a tha famkim a, hienganga nunghak belchieng dawl, fel, inngaitlawm le pawl inhawi hi khawvelah hmu kan ring naw a, tuchen hin ka hmu naw reng a nih.
Bu fak khawp chun a pa chun “Lo inpawl un la, kei ni chuh hang inkhawm kan tih” tiin. Kan hma inthim zie ka ngaituo’n ka lungril a sawlin a tawngkam suok ka ngai thlak rawn po leh ka lunginsietna a zuol a. “Nu le Pa dit ang taka kumtluong par tlan dingin ei inkara hmangaina chi phum hi duot takin chawm lien ei ta..” ka ti a, “Ni e, ka Nu le Pa inrawnpui lo chun thil iengkhawm ka thaw ngai nawh a. Ei chanchin khawm hi ka rawn hmasa a, inhrepaw taka hiengchen fe pei thei ei ni hih” tiin. Mi puitling, nu ngaisang um le inza um a ni bakah a hlutna hi ka hrietchieng deu deuva; Lushei (Mizo) nunghakhai hi nu ler vawng an ni naw zie chuh ama a inthawk hin ka hrietchieng hle. A hmela ringumna a kawl a, a laka ringum naw ni hi khawvela kan lau tak a nih.
UPSC-a ka personal interview result ka tlingna lekha ka lo hmu thut a, Ni 20 sunga Shillonga in report ding tiin. Sin insang lem le Central Service ka thil beisei tak a lo ni mieu si leiin Aizawl suok sanin ka sin chuh ka zawm tah a. Sin zawm thar ka ni leiin ka nuom angin ka zalen thei naw a. Khang lai khan nuom hun huna inbiek theina Mobile phone ala um naw leiin PCO a inthawkin kan inbiek zeu zeu hlak a. Hmangaina indik tak chun dawngsawngtu a mamaw a, a dawngsawngtu chun a hmangai chuh a theinghil ngai si naw leiin kan inbiek chang dittawk lo deuvin kan suk tawp hlak. Ka ngaiin ka lung an leng thei em em a, kumtluonga hlim taka khawvel nun intawi chuh kan beiseina khamhrui a nih.
Hmangaina hi mitthli tlak tamna le hringna hiel chan theina a nih an ti hi ka la tawng ngai naw leiin ka hmaa thil tlung ding hre lo le hmatieng beiseina lengkir ko tlanga um am ka nih ngaituo lem lovin khawvel inthena ramah ka hringna lawng chuh an tawl pei a. Ni khat chuh ka pa’n ‘Tuhin chuh Officer in tah bawk a, ei lawm em leiin hungsuok la, sin thar lawmna dam nei inla, ma khata um khawm a remchangin an lang naw a, ngaituo khawm tha dingin kan hriet, i nu lem chun i hung ding a phur hle a nih.’ tiin.
Hieng thu ka hei hrietin Nk Muanpui ngaina le lunginsietna’n ka lungril a sa hal a, ka lung an lengin ka khuo sawt em leiin phingtam dangchar khawm ka hriet nawh. Ka mitthla’n kan lengna Aizawl hmun hrang hranghai a fang vel a. Zun neia hla Pu (L) Zamchunghnung le Edward T.C.-in anlo siem, lungrun deuva Edward T.C.-in a sak ‘A REM NAW MAW’ ti hla dam riei rieiin ka ngai thlak ta lem a.
Leh, Andy Rose nanga ang bawkin Chun le Zuo hai leiin ka hmangai tak leh kumtluong par tlan lovin beidawng takin ka nun ka lo hmang ve a nih. tiin. A mi lunginsiet em em a, ka darah an bei a, ka ban changtieng chuh a hung kuo tawt tawt a, a mithli hrukna’n a hmang nghal a. Zantieng inthim tawm ruoi chun a Pa thlan a inthawk intieng kan hung inlawi tah a nih. Next. Andy Rose –IV ( Luahlo Lungdi).
30th September 2015
An insung chanchin a ruolnu Kong Anita-a inthawk ka hriet khan ka phone nghal a, “I chanchin ka lo hrietin ka tuorpui hle che, a pawi ngawt el”, tiin. Ni danga kan inbiek changa a tawng nuom thei em em vei leh Bah! Varte ( ‘Bah’ ti hi Khasi tawng - Pu, Mr, hotupa ti na a nih) ti chauvin a mi sang a, tapin a sunzawm a, an hniek fat fat a. A tawngkam khat chauh hin ka sungril a hawl kimin thu ava funkhawm rawn ngei. Ka tawngbau thiemna po povin a thla invai tap inrum chuh ka hei thlamuong a. Chun, ka mang khah ka hriet suok vawng vawng a. Khawvela hin vangduoi chungchuong tuok tah le tuorsel hlea inhrie ni lang khawm thlasie em ema an hniek fat fat ri chun ka lung bawr a deng kawi a, insum hram hrama hang hnem ka nuom hlea chuh tap beiruol kan thaw el thei dinga ka hriet leiin kan suk fienriel a. A pa lusun haihu, vangduoina hniengzu thur inrui tawngkhawng lai ang a ni leiin a ngaituona a fim naw a nih ti khawm ka hriet pui a, hun danga inbiekpui dingin phone chuh ka sie tlak tah lem a.
Hiengang vangduoina tawpkhawk a chunga hungtlung bakah nunghak-tlangval inkara Chun le Zuo nunrawng thlipuiin a nuoi siet tah hmangaina vangduoi leiin a taksa le lungrilah beidawngna’n bu a khuor a, harsatna tinrengin a bawm a, a hmel ah hlimna eng hrim an lang nawh. Khawvel var hmu zinga hremhmuna um angin lungngaina sumpui inlet but butin kiengsan zai a rel naw nih. Tlangval Hmur pilip le dangnal nunrawng thenkhat chun lemderna anka innem ruoiin nuhmei parmawina an hel a, Saiip puon sil nuom khawpin a inphahnuoi a, an parmawi le rimtuina an thliek pha muolpho taka hnena hlado insam khumin khawtlang chirhaka sirde tlawk tlawk a, tlang za rel le en dawng an nih hlak. Andy ruok chuh chuonghai leia vangduoi tuok an nawh ti ka hriet chieng a, nu lungsietum a nih.
Ni tam a liem hma’n ka hei phone nawk nghal a, “Andy i ngirhmun ang chie lo pal tlang tah ka na, i phur rikzie khawm ka hrietpui lei che’n In ah hung lenga i nu le unauhai inhmelhrietpui khawm ka nuom a, chu hma chun a thei hram chun i pa zalna thlan le nang hmu che ka nuom hmasa a, lunginsiet takin rem mi hung ruot pek ta la” tiin ka hei indawn a. Ama chun “A tha chuh, keikhawm ka pa kan vui liem hnungin a thlan kala hmu bik naw a, ni le hun ding ruok chuh hung ngaituong ka ta nakie hung hril ka che“, tiin a mi hung sang a. Chun ka zangin kan thuok huoi a, a mihung phone ding chuh tung em emin ka lo nghak a.
A ti ang chun ni hni hnungin a mi hung phone ta ngei a, “Zingah Mawlai thlanmuolah ka U leh hung kan ta, thlanmuol Gate-ah sun Dar khatin milo nghak la, ka pa thlana Parte sie ding hung buotsai bawk kan tih” tiin. Kei chun ‘I U le hung ding in ni chun tap lovin insuk pachang hle tul a tih ‘ti’n ka hril zui nghal a, ama khawmin ‘Ni raw seh’ a hung ti a. A ti ang chun an hung tlung ta ngei a, a U nu chuh a min hmelhriet tir nghal a. Chun, a pa zalna thlan tieng kan pan phei a, Parte an hung chawihai chuh kan hei inhlan a. Andy chuh Parte a sie zo le inruol chun an sum zo hlawl naw a, PA ! PA! tiin a tap ta ngawi ngawi a, a U le chun inkuo’n tap beiruol an thaw tah a nih. Hun iemani chen hnungah a U chuh ka kuom tieng hungin ramtin kan hril a. Andy lungsietum zie a mi hril mawl mawl a, ka chanchin a sangin a lo hril thu dam a mi hril bawk a. Andy chuh a pa lusunin a lan hniek bap bap zing a. Iemani chen hnung chun kan umna tieng a hung inthung ve a. Pa lusun lungril na taka um a ni bawka a hmai chuh a zurin a taksa a cher hle. Fak ding le dawn ding ramtin an hung chawihai kan fak a, iemani chen hnunga Andy chun a U kuom ah “Ruol inleng ei nei zing leiin In tieng lo fe hmasa la, kei ni chuh damten hung tum kan tih” a tih a. Chuongchun a pa thlan chunga chun thungin an insung thu le a pa boral dan a kip-a-kawiin a mi hril tah a. Ka manga kalo hmu danhai le iemani tak harsatna a tuok ngei dinga ringna ka nei leia ka lungril sawl danhai le Mysore-a inthawk Shillong ka hung panna lampuia lungril mumal nei lo rak khawpa harsatna ka tuokhai, ka Mobile sukhmanghai chen chipchier deuvin ka hrilve vawng a.
Hun a liem duok duok, hril nuom hlak chuh a tam deu deu. A pa lusun hnemna dinga thusep tlak danglam thain ka hriet a. ‘Andy khawvel lungngaina chirdup ka lo pal dan le ka vangduoina ei inhmu hmasa taka ka hril che khah thuhmahruoi chau a na, I mi ngaitlak pek nuom ding am’ ka ti a. “Keikhawm i chanchin ka hriet khan ka ngainatna che a bo thei nawh, i mi hril nuom phawt chun ka hriet nuom tak an nawm” tiin.
KA NUN RAM :
Manipur-a sin zawng chuh pawisa bo chun hmu thei an naw leiin Mizoram a ka lut a, Synod High School, Aizawl, Mizoram ah Science Teacher-in ka thawk a. Nu le Pa thu min cha pawimaw tak chuh “Mizo nunghak hi an ler em a, fimkhur takin aw” ti hi a nih. Chuleiin, keikhawm ka fimkhur reng a. Aizawl-a kum khat vel ka hei intaihai kuolvel hnungin mihriem hin inmilpui, lungkuoi zawng, dit zawng bik rieu le ngainat zawng hi ei lo nei hlak leiin nunghak pakhat ka lo inhmelhrietpui ve a, a hming chuh Lalmuanpuii a nih. A hmel khawm nanga anga tha le Nu deu el, a tawngbau suok khawm inphive sal el a na, chu nek hmanin a nungchang le a mizie hin ka lung a dum zuol a, ka ngaina a, ka hmangai a, ama khawmin a mi ngaiin, a mi hmangai bawk. A Nu, a Pa le Unauhai khawm mi pawl dan an thiem a, ka ngirhmun le kan insunga chanchin ka hril chang ami lunginsiet thei em em a, ka harsatna po po hmangai taka mi phurpui ding le an hawi le rinumhai tuor tlang dingin thu a min zawt khum ve hlak a, a pa chuh Upa Pachhunga a ni nghe nghe. A lungril lien dan le a chet vel hi ka hmu rawn po leh kei chau ni lovin ka Nu le Pa enkawltu le U nauhai keikhawmtu dingin ka ditna a zuol hlak. Ama hi ka kawppui dinga Pathien ruot ni ngei dinga ringna khawm ka nei. tiin.
Chuonga ka chanchin kan zawt lai chun naupang kuoma tienami ei hril a, ngai nuom em em angin mit inkhap der lovin a mi en a, ka hril zawm pei chun a tha naw ding a nih tiin intieng inlawi ka rawt pui ta a. “In tieng ka U hai an um thova ngaituo ding a um nawh, la hei hril zawm rawh, laklaw taka suktawp el chuh…” tiin ka dar a hung in bat a, a pa ngaina khawsawt lungleng khawm a suknep deuvin ka hriet a. Keikhawm a dik tak chun hienga ka nun ram kho-in-kham tak chanchin kan zawt theina ruoltha le mi ngainatuhai kawla um chuh khawvela ka thlakhla le ka damsan a ni tah leiin inhawi ka ti bawk a.
HMANGAINA ROSE PAR :
Ni khat chuh School-a ka pa’n a mi hung biek a,” Chawl i nei thei chun insung thil hohlimna ding pawimaw ei nei, Lushei (Mizo) nunghak ngaizawng i nei ti i Nu’n a lo hriet a, ‘Ei nau laia ei innghatna tak ei chan an tah chuh’ tiin a lungril a na hle, ti thu a hung hril a. Ka lung a zingin hi zan hin chuh ka nghatna tieng tieng beidawngna sumpuiin a mi tuomvel a, ka in nawh. Chuongang boruok lei chun hun iemani chen chuh lungril inhawi lo taka umin Nk Muanpui chuh ka leng zawm ta nawh a. Doctor thiemhai hmanga Khawvel damdawiin a suk dam thei der lo chuh Eden hrik nunghak-tlangvai kara HMANGAINA hi a na, chu Nk. Muanpui hmangaina hrik chuh ka taksa bung le thisen zungzamah phumin a um ve tah tlat si a.
Zantieng vawikhat chuh Nk Lalmuanpuii sanghai an hung a, “Ka Pa’n a hung leng ta ngai naw ngei, vawi zantieng chuh Bu fa dingin hung leng raw seh, zu hril ro, a mi ti a”, tiin.
Upa Pachhunga mi fielna chuh inza takin ka suok tah a, a naunu Nk. Muanpuii ruok chuh alo um naw a. A pa hi hla tieng inhnik mi tak a ni leiin Synod High School-ah Music Class-a studenthai hla kan chuktir hlak ti alo hriet leiin a nauhai hla inchuktir ding damin a mi fiel a; Chuonga kan hohlim lai chun NK.Muanpuii khawm a hung tlung a. Hlim sieuvin a mi hung biek a. A fel zie, a nutling zie, mi inza a thiem zie, belchieng a dawl zie, an ngaitlawm zie…zie tam tak a nei leiin ka lunglai a hluo zova. Nunghak sangsawmhai nekin ka phahla bukna ah a rik lem zie hi ka Nu’n a hriet si naw leiin a tlirna tukvera Mizo nunghak ler hming ziekna bua a hming a chuongve tlat si a, tia sungril fang rawl rawla ka ngaituo lai room a inthawk a hung suok a, hun sawt naw te hnung a bu fak an hung rawt tah a. Nk. Muanpui chuh ka kawl hnaia inthungin innel takin ka mamaw dinga a hriethai chuh ka hril hma’n a hung bun zat zat a, an fel em leiin insuk mikhuol thei khawm an nawh. Ka mit a chuh a tha famkim a, hienganga nunghak belchieng dawl, fel, inngaitlawm le pawl inhawi hi khawvelah hmu kan ring naw a, tuchen hin ka hmu naw reng a nih.
Bu fak khawp chun a pa chun “Lo inpawl un la, kei ni chuh hang inkhawm kan tih” tiin. Kan hma inthim zie ka ngaituo’n ka lungril a sawlin a tawngkam suok ka ngai thlak rawn po leh ka lunginsietna a zuol a. “Nu le Pa dit ang taka kumtluong par tlan dingin ei inkara hmangaina chi phum hi duot takin chawm lien ei ta..” ka ti a, “Ni e, ka Nu le Pa inrawnpui lo chun thil iengkhawm ka thaw ngai nawh a. Ei chanchin khawm hi ka rawn hmasa a, inhrepaw taka hiengchen fe pei thei ei ni hih” tiin. Mi puitling, nu ngaisang um le inza um a ni bakah a hlutna hi ka hrietchieng deu deuva; Lushei (Mizo) nunghakhai hi nu ler vawng an ni naw zie chuh ama a inthawk hin ka hrietchieng hle. A hmela ringumna a kawl a, a laka ringum naw ni hi khawvela kan lau tak a nih.
UPSC-a ka personal interview result ka tlingna lekha ka lo hmu thut a, Ni 20 sunga Shillonga in report ding tiin. Sin insang lem le Central Service ka thil beisei tak a lo ni mieu si leiin Aizawl suok sanin ka sin chuh ka zawm tah a. Sin zawm thar ka ni leiin ka nuom angin ka zalen thei naw a. Khang lai khan nuom hun huna inbiek theina Mobile phone ala um naw leiin PCO a inthawkin kan inbiek zeu zeu hlak a. Hmangaina indik tak chun dawngsawngtu a mamaw a, a dawngsawngtu chun a hmangai chuh a theinghil ngai si naw leiin kan inbiek chang dittawk lo deuvin kan suk tawp hlak. Ka ngaiin ka lung an leng thei em em a, kumtluonga hlim taka khawvel nun intawi chuh kan beiseina khamhrui a nih.
Hmangaina hi mitthli tlak tamna le hringna hiel chan theina a nih an ti hi ka la tawng ngai naw leiin ka hmaa thil tlung ding hre lo le hmatieng beiseina lengkir ko tlanga um am ka nih ngaituo lem lovin khawvel inthena ramah ka hringna lawng chuh an tawl pei a. Ni khat chuh ka pa’n ‘Tuhin chuh Officer in tah bawk a, ei lawm em leiin hungsuok la, sin thar lawmna dam nei inla, ma khata um khawm a remchangin an lang naw a, ngaituo khawm tha dingin kan hriet, i nu lem chun i hung ding a phur hle a nih.’ tiin.
Hieng thu ka hei hrietin Nk Muanpui ngaina le lunginsietna’n ka lungril a sa hal a, ka lung an lengin ka khuo sawt em leiin phingtam dangchar khawm ka hriet nawh. Ka mitthla’n kan lengna Aizawl hmun hrang hranghai a fang vel a. Zun neia hla Pu (L) Zamchunghnung le Edward T.C.-in anlo siem, lungrun deuva Edward T.C.-in a sak ‘A REM NAW MAW’ ti hla dam riei rieiin ka ngai thlak ta lem a.
Ka chun le zuo hai chun aw, Mi dawn pui zai an rel nawh.
Siktui ka ni lai khan, Riel ang lo luong ral lang aw.
Nang le run hmun khat leng, Khuo’n a rel naw maw nun nem;
An rieng fam ka chang ding.
Hringmi zaleng tinhai chun, An pawmlai di le hlimin;
An rieng sul ang tlep chau, Kum khuo’n ka chan el ding maw……
Leh, Andy Rose nanga ang bawkin Chun le Zuo hai leiin ka hmangai tak leh kumtluong par tlan lovin beidawng takin ka nun ka lo hmang ve a nih. tiin. A mi lunginsiet em em a, ka darah an bei a, ka ban changtieng chuh a hung kuo tawt tawt a, a mithli hrukna’n a hmang nghal a. Zantieng inthim tawm ruoi chun a Pa thlan a inthawk intieng kan hung inlawi tah a nih. Next. Andy Rose –IV ( Luahlo Lungdi).
30th September 2015