Virthli palai le Pu Dr. Chaltonlien Amo hohlimna

September 14, 2015

/ Published by VIRTHLI
Virthli (Online News Portal) chun tulai Manipur a Bill pathum passed le inzawmin Dr. Chaltonlien Amo, Chairman, HAC chu hohlimna hun neipui tum'n hma lain, hun inteptak kara inhawng takin hun remchang hung siem in, zawna siema umhai ami dawn pek leiin, a chunga ei lawmhle a nih. A hnuoia ang hin hohlimna chu hung insuo a nih.


Q 1.  Tulaia Manipur tlângrama buoina le inzawmin indawn nuom che ka neia, hun i nei thei ding am ?

Ans.  Nei e, i nuom nuom min dawn rawh. Amiruokchu, thukhel phuokfawma mihaiin an mintumnahai hi inhrilfie kar nghakhla hle lang khawm hun ka la ti naw ngei. Thu dik ruok hrillang khawm mihaiin an awi chuong awm nawh a, mihai chophawk (provoke)na chau ni rawi a tih ti kanlau. I min dawn si chun ka hriet ang ang frank takin ka dawn el ding ni nawnim.

Q 2.   Manipur Assemblya August ni 31 a bill 3(pathum) pass a umhai kha pass a ni hmain Hill Areas Committee (HAC) ah an hung pek (refer) nawh an ti hi an dik am ? Refer a ninaw leh ienglei am ?

Ans.  An dik, HAC ah ngaituo dingin an pek (refer) nawh. Sawrkar (Cabinet) in a rêl ang ang Assembly a put lut le pass el a nih. HACa an hung refer nawna san nia hril chu ‘Manipur Land Revenue & Land Reform (MLR & LR) Act hi tlangrama hmang a ni nawha,  Tlângram chungchâng a tâwk phâk nawh a, MLR & LR Act hmang/zam (enforce) a nina Phâiram (Valley) a chaua hmang dinga hi bill(Dan) hi siem that(Ammendment) a nih.’ ti le ‘money bill’ an ti leia HAC a an hung refer naw a nih. Hi bill hi Assemblya August ni 28, 2015 a phar (introduce) a ni hnungin kan hmu ve chau a, Tribal MLAhaiin kan ngaituo zui nghal hrim a nih.

Q 3.   Bill pathumhai hi Assemblya pass a ni hma hin i tiem am ? Tlangram (Tribalhai) a tawk pawi ding le ding naw inlo ngaituo am ?

Ans.  Aw, ka tiem suok vawng. Kei chau nilovin Tribal MLAhai laihin kei aneka lo senior tak tak le Ukil (Advocate) hai khawm an um a. Chuonghai le Selkaltu pawl (Opposition memberhai) le khawm inrawnin kan en tlang seng. Tribalhai ram a tawk pawinaw le him tawkah kan ngai seng a nih. ATSUM thil hrilhai hi chawp-le-chila HAC kona hun a um ta nawleiin Bill pass zo hnung khawm nisienla en nawn a tha/tul tiin a zing dt.1-9-2015 zing dar 11.00 am. ah Emergency HAC meeting ko nghal a nih a, Opposition le Ruling(ruling members out of station tilo) members kan thang seng. Government bill a ni leiin Chief Minister ngeiin hrilfie sien tiin kan rela.

Kan resolutionhai laia pakhat chu –“Group/organizations tina thuoituhai anrang thei angtaka fiela,  tlangram mipuihai hriet thiem ding le  inremna a um theina dinga hril le reltlang dingin Sawrkar phut ni raw se” (“The meeting resolved to urge the government to invite all stakeholders, clarify the doubts of the citizens of the Hill people and bring peace at the earliest”  ) ti a nih.

Kan meeting zovin kan rengin Chief Minister office ah Tribal MLA po fein CM kuomah kan hril nghala. Ama khawma tha a ti leiin billa thu ziekhai peitul/ belsatul/ siemthattul a um chun thaw dinga hriltlang dingin fielna leh Press release a siem nghala. Hnam thuoituhai (Zomi Council, Hmar Inpui, Kuki Inpi, UNC, ATSUM, ANSAM, KSO, etc.) a zingah sun dar 1.00 p.m. a inkhawm dingin fielna a siem nghal bawk a nih. Nisienlakhawm tukhawm a fe an um nawh.
Bill chungchang thua hin Tribal Ministers le MLAhai le ATSUM thuoituhai dt. 6-9-2015 sun dar 1.00 pm. khan thungkhawmin hun sawt tak hohlimna nei a ni bawk.

Q 4.   Bill pass a ni theina dingin sum cheng  crore 3(thum) CM in Tribal MLA hai a pek seng, Pi Nemcha in a changve nawleiin MLA a nina an resign ti le Bill pass na a hin hming i sign hmasatak ti thuthanghai hi an dik am?

Ans.  I hril thuthanghai hi an dik naw vawnga. HAC ah rêl dingin an mi pêk naw leiin HAC in kan rêl phâk naw a, chuleichun Bill Pass a ni theina dinga Tribal MLAhai CM in a biek/thlêm lungawi Ϟlna a um nawh, a thlêm bawk nawh.  Sum Cheng  Crore 3 a mi pek nawh a, MLA dang khawm a pêk ka ring bawk nawh. Sum la a thukhela mi suk hmingsiet le kan thina ding chen dita mintumtuhaiin sum kan lâk chie an hriet leh hung inpuonghai  sienla, Vana Pathien hrietin in hrilfieng kan ta, Khel hril lem lem chu Pathien in an chungah hremna râpthlâk tak pe dingin hang intiem kan tih. Hi neka chienglema hril na thumal Hmar tawngah a um leh mi hung hril tala.

                    Pi Nemcha, MLA khawm vawisun chen hin a lan resign nawh. Mihai intumna chu Å“ul a ti leh a ma la hung inhril fie de nih. Bill pass na dinga hin hming sign hmasataktu i ni am ti i min dawn hi, Assembly House a Bills le Budget khawm nisien kan ngaituo le pass pha MLAhaiin hming an sign ngai nawh. Hi Bill(dan) pass na dinga khawm hin a hrana hming sign MLA(Tribal) tukhawm an um nawh. House ah Leader of the House (Chief Minister) in  ngaituo (consider) dingin a put lut (move) zovin pass dingin a put lut (move) nawka, ruling le selkaltu tieng khawm tukhawm sel le kalna a um nawleiin Speakerin bill 3 hai hi a dawt dawtin pass a ni thu a puong el a nih.


Q 5.   Bill 3 pass a umhai hin tlângram Tribal a tâwk buoi phaknaw zie i mi hrilfie thei ding am?

Ans.  Bill pass a um pathumhai hi Government bills an nia, Chief Ministerin Tlangram le Tribal mihai a tâwkbuoi naw zie fietakin mipui hriet dingin Press Release siemin a hrilfie ta a. "Tâwk pawi thei dinga ringhla le belsa/peithlâk/siemÅ“hat Ϟl a um chun thawthei a nih. Chuong ang a um a ni chun hriltlang ei tiu" tia hrilfiena le fielna a siem bak hi chu kei chun HAC bill a ni bawk nawleiin hril sapsa dal ka tih.

Q 6.   In resign dinga an phût che hi iengtin am i ngaia?

Ans   Ka hril ta ang khan, HAC ah rêl dingin an mi pêk naw leiin HAC in kan rêl phâk bawk nawh a. HAC rel suol le rel dik naw hril ding a um nawh. Amiruokchu, mipui lungsen le sosanghai lungawina le rêna ding a nia, ei hnam le mipui ta dinga a Å“hatna ding a um a ni phawt chun tiin mipui ta ka nia, mipui phut ka ni angin MLA ka nina chu September ni 10, 2015 khan Speaker kuomah kan resignna lekha ka lo pek tah a nih.

Q 7.   In resignna chu Speakerin a pawm ding am ?

Ans.  A ma kuta um a ni ta a, a ma mawphurna a ni tah.

Q 8.   Resignation MLA 4in inpek tah ti thu hi mipui inhriettir am ?

Ans.  In resign dinga mi phuttu hotuhai le DC/CCpur khawm inhriettir an nih.

Q 9.   CCpur MLA pali nang thangsa a resignation pek ti hi mi thenkhatin mipui hlemna a an thaw a nih, an pek tak tak nawh ti thuthanghai hi an dik am ?

Ans.  Chuong ang thudik lo hriltuhai chun thudik an hriet nuom leh Assembly Speaker indawn hai sienla, thu dik “ka kuomah an hung pek” tiin hril chat el naw niem.

Q.10. Bill kha Chief Minister office thusuok, CM Secy.Ashok Kumarin ansuo le Dy.CM Gaikhangamin hrilfiena an siem ta hnung khawma mipuiin an la ringhla rawp hi ieng lei am ning ata?

Ans.  A ringhlatuhaiin an ringhlana san leh dawn lem el rawhai se che.

Q 11. September ni 12, 2015a JAC press release a khan “public boycott on all tribal elected MLAs” a ti hi ieng tin am i ngaia ?

Ans.  In resign dingin phutin kan uma, thu awi takin kan in resigna, in resign le resign nuom nawhai leh thuhmun chara rel khum kan ni nawk pei el hi nang le mipuiin iengtin am in ngai ka hriet nuom lem a nih.


Hrietnuom le indawn nuom dang chu hun dangah ni ta sien, Pu ka lawm ngawt el che….kei khawm ka lawm che.

14th September,2015
Imphal
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate