Responsive Ad Slot

Thina An Nawr Kieng (Tumruna Leia Thina Ni Sawn-hlatuhai)

Thursday, August 6, 2015

/ Published by VIRTHLI
~ R H Hminglien Hmar

06.08.2015 (Hiroshima an bomb champha 70-na)

Tumruna, Saphaiin ‘will power’ an ti hi ieng takluo am a na ti hi ka ngaituo ve hlak a. Hrilfie chu a awlsam rak naw ni’ng a tih; fie kawnga hril dan ding ka hriet nawh a. Mi’n an hril ka hriet ve ta hlak a; sienkhawm fie tawka hril ka la hriet naw zing a. Chuleiin, ‘hril-a fie ni lovin, hriet-fie el ding chi a lo ni awm hi’ tiin ka ngaituo ta lem a nih.

Tumru leia hlawtling mi tam tak an um a; mani ngei khawm ei inthlirkir chun, ei hlawtlingna kawng hai chu ei tumru lei a ni deu pei. Mi rethei nau, inchuknathaa khawm inchuk phak ve lo; sienkhawm inchuknatha lema inchuk tam tak hai neka phak insang lem hril ding ei hriet tawl ring a um.
Chuong anga, tumruna leia hlawtlingna chu ka ngaisang naw ni lovin, chuong ang hlawtlingna ngaisangum tak hai khela chun, a neka ropui hlawtlingna a la um rawp ti ka hril nuom lei lemin, ‘tumruna leia thina nawr-kieng’ tuhai chanchin tlawm-a-zawng hung phawr suok ka tum lem a. Mi pahni hmangin hril ka tum a nih.

Upa L Changlien
Manipur- Vangai tlang- Kangreng khuo-a kohran upa, mi indik le fel, ringtlak, lungril inhning ngai lo mi a nih. Kangrenga kan inpem lut (1969) hmaa ordain a ni leiin an ordain kum ka hriet nawh a.
A hriselna tieng harsatna a hung um a. Kum 1975 (ka hriet suol el dim!?) khan a ril tawp (tawl bul) an at a, a mawngkuoah inhnawm ta lovin a taiah an laksuok a. Plastic bawm leh zawmin, bawm chu a phing leh an khitde a. Thingtlanga nawk nghal, a hun laia ding chun natna khir tawp a nih. Sawt dai ta dingin tukhawma an ring nawh a. Doctor-haiin in-checkup-na ding hunbi an pek a, a bawm khawm chu thlak ngai a ta; chu khelah atha nawk thei a ni chun a ril tawp chu a mawngkuo le la zawm nawk ding a ni awm.

Kum 1975 fur lai kan khuo –Kangreng chu suoksanin, khaw dangah zirtirtu sin ka thaw a, kan khuo chu sir nawk hlak langkhawm mumal tak chun ka khawsa ta nawh a; upa Changlien khawm thi dai ta dingin ka ngai a. Ka hrietfuk zui ta ngai nawh. Cachar tieng, Mizoramah, Delhi tieng ka um zui ta pei a.

Kum 27 hnungah, kum 2002 favang khan kan khaw hlui- Kangreng chu ka sir nawk chau a nih. Kan um laia upa pathum hai kha an la dam am … ka hriet nawh a. A thi an lo um tah a ni chun Upa Changlien chu No. 1 dingah ka sie sa thlap a; inhmu nawk dingah ka’n ngai naw hrim hrim.

Kangreng kan tlungtep tak- Thingkal le Kangreng inkara chun papui ruol, thing-at put, an chawl lai kan zuk nang a. Hmelhriet vawng an ni leiin kan inchibai sap sap a. Anni lai chun Upa Changlien chu a lothang ve a, char-tin pakhat hi Thingkal tieng a lo put kai ve hi a lo na. Thlahrang ka sawn ni ngei ding a na, ka’n phu chieng ngei el ie. Thi dai ta ding le, a ru khawma ‘reng reng’ ti ta dinga ka ngai kha kohran inhlaw-ah a lo inthawk ve a; mani tawkah tlangval hrat inti ve laia ka put zo ve hram chauh char-tin, lam tungah a lo la put kai a ni chuh!

A zingah zirkar kan va pan a; a chanchin ka’n dawn a. Thi a la nuom naw thu le, sin thaw lova a um-hadam chun a chau siet el ding thu a hril a. Chawl hadam nuom lovin sin a la thaw a- be-ai, mankhawng, etc. a la kam hlak a nih.

Kum 30 hma daia thi ta dinga ka lo sie hmin der ta hnung Upa L Changlien chu, kan inhmu nuhnungtaka inthawka kum 12 hnung- kum 2013 fur lai khan, Kangreng mi HSLC pass hai lawmna ruoi, Hmarkhawlienah kanthe a. Pass lawm ding hai lai hin a tupa khawm athang a; Pu Changlien chu hunser hmangtu dinga ruot a ni nghe nghe. A lo hritlang deu leiin a hung hmang thei nawh a. A pawi khawp el. Iengkhawm ni sien, hi article ziek lai chen hin a mi maksan thu chu hriet a la ni nawh a. Tumruna –will power le taimakna, tuorselna le teirei peina leiin a hringnun hi pawt sei a nih ti hi kei chun ka pawm tawp el a nih.

Pu Hmanga F Khawlum
Ka rang Hmanga (Pu Hmanga F Khawlum), Saikawt Children’s Home manager le headmaster kha tu hmaa inhrie kan ni nawh a. Hun sawt tak cancer natna tuor a, Gauhati le Mumbai-ah an enkawl a, an at hnung le, a nat nawk hnung- chutaka khawm an inenkawlna hospital haiin ‘sukdam thei a ni ta nawh’ tia beisei ding bo dera an tir kir hnungin, Rajiv Gandhi Cancer Institute & Research Center, Rohini, Delhi an hung pan zara inhrie kan ni chau va.

Cancer natna leia hospital pahni-a an at tah, dam chuong lova na nawk tading chun beisei ding chu a vang khawp el. Amiruokchu rang Hmanga kha a lungril inhning sin hrim hrim lovin, thi a tum naw tawp el a; kha kha will power indik tak niin ka hriet. Doctor-hai le sungkuo lainahaiin an beisei ta naw hnunga khawm dam a tum tlat leiin Delhi an hung pan a. Kan in le hospital inkar kha meter 200 vel, kea fena phak a ni leiin, an um sung po po kan inhrawn a.

A khak ru khingtieng (one side) a chanve-a tanin, a hma tieng a lai neka hla lem metah an tan nawk a. Chu huom sunga a sa po po, a hner/hmur leh, an pei vawng a. A malpui taksa le vun an khawk a, an belpek a. Anthuinathim be kha 125 niin ka hriet. Kutpha bawk zen zawn puonri pui phâwk takin an phâwk a nih.

Naupang sie ni ta nghal lo; an atna be a damna dingin thla pumhlum a ngai a; thla hni vel zet kan inhrawn a. A lungril inruzie le nghetzie kha a mak a, mi’n fuituthatak a ni. A bau le khak an atna lei chuntawng pangngaiin atawng thei ta nawh a. Bu khawm a fak thei ta nawh. A awm lai an ver kuo a, dawt an inbuk a. Chu dawta chun a fak ding aiin thil-tui-hril (soup) an sunglut a. Chu ang bu chu ring a, bu pangngai (solid) intem ta der lovin kum 10 chuong dai a la dam a; a sin a la thaw zawm pei a nih.

Pu Hmanga chu June ni 27, 2015 khan a mi lo maksan tah a. A thina san hi a cancer kha ni lovin, natna dang lei niin ka hriet.

A natna inrik tak el, mi tamtak suottu cancer khan chu a lungril a hne naw tluon suok zak a; ‘invincible’ indik tak a tling a, thina chu sungtieng hratna’n a nawr kieng ve a nih. A mihriem chanpui laka innem em em, fahra za tamtak hai pa, a dam sung tu pawi khawm hril lo ding pa kha thina lakah tlawm lovin, thina chu a hnawt zam a, kum tam tak sung hnena a chang a. Mihriem hi dawm sawng thei ei ni naw leiin muol a liem ve chau a ni lem.
Nang le kei hi teh, invincible ei ni ve am?
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate