~ LRS Puruolte
Khawvel hnam
ze tinrenghai ta di’n,
Hmun le ram Chungkhuonu in a lo ruotpek;
Hmar nau lenghai khawmin hmun le ram chu zawng vein,
Hmar mihrangha’n an hringna an inhlan.
Hmun le ram Chungkhuonu in a lo ruotpek;
Hmar nau lenghai khawmin hmun le ram chu zawng vein,
Hmar mihrangha’n an hringna an inhlan.
Mihrang fam lo changhai, in ta di’n hun le ni
A tharin kan hung inhlan cheu;
Hmar nau zaleng ruolha’n May ni sawm le paruk (16) hi,
Martyrs’ Day ti'n kan inhlan cheu.
A tharin kan hung inhlan cheu;
Hmar nau zaleng ruolha’n May ni sawm le paruk (16) hi,
Martyrs’ Day ti'n kan inhlan cheu.
Ram santu
mihrang, buonleia lo zal ta hai,
In tlawmngaina kan innghil nawh;
Tlang tin muol tinah sam ang lo zal inla khawm,
In sakhming hril hi bang thei nawng kan tih.
In tlawmngaina kan innghil nawh;
Tlang tin muol tinah sam ang lo zal inla khawm,
In sakhming hril hi bang thei nawng kan tih.
Ram le hnam
ta dinga mi tlawmngai hai le
Hringna chen lo inhlantuhai leiin,
Ei hnamin par anga vul ni la nei a ta,
In sakhming thangthar lai mawi zuol a tih.
Hringna chen lo inhlantuhai leiin,
Ei hnamin par anga vul ni la nei a ta,
In sakhming thangthar lai mawi zuol a tih.
Tukum 2015 a
May 16 Hmar Martyrs’ Day hih inser tan a ni a inthawka a tum 25-na
(Sawmhni Panga-na/Silver Jubilee Kum) ding a lo ni ve der tah. Hmun hran hran a
cheng Hmar-nauhai chun hi Ni hin umni khamin hnam nipui a ni ang hrimin, hlu le
inza taka suklangin, hlutsak takin programme chi tum tum hai buotsai le
huoihawtin hmang an tih.
Hmarnauhaiin
an phu hlie hlie, India danpui hnuoiah an i ngen, July 3, 1986 laia inthawka
hma an lo lak tan tah le October 5, 1987 a inthawka vawisunni
chena Mizoram-a Hmar Autonomous District an ngenna le
inzawma pensuok, hnam Pasaltha chungchuong, an hringna hlu tak el in
ro lo a, ram le hnam tadinga lo inhlan (Martyr lo chang pha hiel) tah hai hriet
zingna, inzana le chawimawina Ni a ni ang hrimin hi Ni hi ursun tak, hlu tak le
inza taka hmang le inser ning a ta. Chun, hi Ni hin hnam pasaltha, fam lo chang
tah hai hrietzingna, inzana le chawimawina in an ruong zalna hmun ngei le an
thlan haia dam fein totawka tawngtaiin, parhai inhlanna nei a ning a
tih. Manipur State Level in Saikot Playground, Tuithaphai hmun a khawm ursun le
ropui takin chawhnung dar 1:00 PM a inthawkin inser le hmang ning a tih.
Tukum hin Manipur a chun kum dang neka ropui le
puithu lema hi ni hi inser dinga hmalak a nih a, kum dang haia la um ngailo
item chi tum tum huoihawt ning a tih. Flag le T-Shirt hai khawm a hranpa taka
buotsai a ni a, State puotienga inthawk khawmin ngaiven a hlaw hle a. Order a
tamin, a’n zawm zut zing leiin buotsaitu Hmar Martyrs’ Trophy Organising Board
(HMARTOB) le an thlawppui Print le Marketing mawphurtu Downtown Grafix, Tuithaphai
laia mi hai chun an pekdawk seng naw tiengpang hiel a nih! Hiengang khawpa hnam
le mipui hlutsak a hlaw hle-na thu a hin i/c Media & Publicity Department,
HMARTOB chun an lawm hle thu hrilin, hnam tadinga mi thahnemngai, inphal
tak tak, an hming lam senglo hiel an umna thu a khawm lawmthu an hril mawl mawl
a nih. HMARTOB huoihawtna hnuoiah April 7 - May 16, 2015 inkar sung aw ding a
buotsai The 12th Hmar Martyrs’ Trophy Football Tournament 2015
chu Saikot Playground ah khel a nih a. Kum dang po po nekin thlirtu mipui
an thahnem thei hle a. Final ni le Hmar Martyrs’ Day Manipur State Level
May 16 a hi lai hmun a inserna hun a lem hin chu mipui an thahnem zuol hle
dinga beisei a nih. Chuleiin, Traffic, Steward/Usher, Official T-Shirt, Badges,
Security, Stall le thil tul chi tum tum hai chu uluk taka huoihawttuhai
hrietpuia peifel diem a nih. Unau hnam tum tum hai khawmin an hlutsak em em a,
hi tournament a khawm hin Team 34 lai zet thangin, State le National Level
a in khel phak, Club inlar tak tak haia Player ni phak dam, District puotienga
mi khawm hi huna inkhelna a hin an thang a nih. Hieng a ni lei hin mipui
mit khawm a tlaiin, hi Tournament hi ngaiven a hlaw em em el a nih. Manipur
sung a bawk hin Sinlung Badminton Association (SBA) huoihawtnain 3rd Hmar
Martyrs’ Badminton Tourney 2015 khawm May 14 – 15 inkar sung Muolvaiphei
Community Hall ah huoihawt a nih. Hieng Hmar Martyrs’ hai puol a thil huoihawt
a um hai hih, hi neka ropui le huop lien lem le hmun pakhat ah khawvel huop a
la thaw a hung ni pei hi mi tamtak chun an lo nghakhla hle a. Chuongang chu
huoihawttuhai ngaituona inril tak khawm a ni mek a nih.
Tukum a Saikot khuo a hi Ni le inzawma item suklang
a um dinghai lai hin Hmar mihrat hmingthang (L) Pu Khuplal Songate a tuhai laia
mi Mr. Khuplal (16) khawmin Hmarhai hrat zie khawvel hmuhawiah a pholang ding a
nih. Hi hun a hin Cultural Show chi tum tum Muolvaiphei le Rengkai HYA hai a
inthawk in entirna um a ta, ram le hnam hla Nk. Lalengvari Sinate,
Nk. Gladys Lalparzo le mi hran hran a inthawk ngaithlak ni bawk a tih. Hi hun a
hin Prof. (Dr.) L. Fimate HoD, Forensic, JNIMS chu Khuollien niin, Khuol
inzaumin Puhai- Thanglianpau President, ZRO le P.S. Haokip President, KNO
hai thang an ta, Khuol Chawngpuin Pu Laldawnlien Varte President, HYA Gen.
Hqrs. A thang bawk ding a nih. Hmar Martyrs’ hai inzanain Commemoration
Service um a ta, HPC Returnee haiin hun hmang bawk an tih. Football Final Match
chu Hilltown FC le Lamka Sports Club (LSC) in inkhel an tih. 2014 a Hmar
Martyrs’ Trophy latu chu B. Aijalon an ni a. Runner Up chu FAST (Rengkai) an
nih. Tukum a hi Trophy 3rd Place chu Sielmat in an lo lak tah a
nih.
Hrietzing tlak hai:
*December
1989 khan Hmarkhawlien Khuo, Assam ah Hmar Peoples’ Convention (HPC)
Inkhawmpui nei a ni tumin kumtin-in May 16 hi “Hmar Martyrs’ Day” ti
a inser di’n rawtna le thutlukna siem a nih.
*1990 khan chu HPC sunga chauh hi Ni hi ursun taka
inser tan a hung nih a. A kum nawk 1991 a inthawk khawvel huop, Hmar hnam
pumpuia inser dingin HPC chun ngenna le thupek an insuo a. Hnam sunga Political
tienga Pawl lien tak a ni lei le a hmalakna chu Hmar mipui inhniktlangna a ni
bawk leiin, thlawp a hlaw thain, a hlawtling hle.
*HPC Returnee hai chun Nov. 12, 1996 khan Saikot
khuo ah Hnam Santu Pawl ti hming chawiin Pawl an indin a. 1997 khan Hmar
Martyrs’ Football Trophy hi an hung rawt dawk a, anni hai hmalakna zar le
huoihawtna hin Football Tournament kum tin, tum 11 lai zet huoihawt a lo
ni tah a, Unau hnam tum tum le Team inlar tak tak hai chu hi tournament a hin
suokin, an inkhel hlak a nih. Hi tournament huoihawt hi tukum a inthawkin Hnam
Santu Pawl hin an pekdawk angin Hmar Martyrs’ Trophy Organising Board (HMARTOB)
indin a hung umin, anni kut ah a hung um tah a ni a.Anni inrawina le
huoihawtnain Saikot Khelmuol ah Manipur State Level a ding bikin The 12th Hmar
Martyrs’ Trophy Football Tournament 2015 ti a a hming inbukin huoihawt zawm pei
a hung ni tah a nih. An thil tum chu inpumkhatna le inthuruolna thalem a
hung um theina ding, hnam tadinga fam lo chang tah hai hrietzingna ding
le Thalaihai insukhlimna hmangruo pawimaw tak ni dingin Football le
Badminton Trophy hai hi an hung huoihawt ta pei a nih.
Hmar Peoples’ Convention (HPC) hung in tan dan
le Hmarhai:
Hi pawl hi hnam tadinga tlawmngai fal bik Pu J.
Laldinlien, Pu Thanglien sung, Pu L. Sungte le Pu J. Thanzuola hai chun July
19, 1986 khan Pu Mana & Sons hai building Dawrpui, Aizawl-ah an inthung
khawm a. Chutaka inthawk chun Mizoram Hmar Conference koin
Organising Committee Chairman dingin Pu J. Laldinlien le
Secretary dingin Pu Thangliensung, Treasurer dingin Pu J. Thanzuola le Convenor
dingin Pu L. Sungte hai ruot an nih. Chuongchun, Mizoram Hmar Conference chu Vaitin
ah October 19, 1986 khan rawt a nih a. A thupui chu Hmar Political Future a
nih. Hi tum hin pawl indin le hmalak a tul zie an hriet leiin Mizoram
Hmar Association indin a ni a, hi zo December 9, 1986 Sakawrdai-ah Convention
chu ko nawk a nih a. Hi taka hin Mizoram Hmar Association ti chu Hmar Peoples’
Convention (HPC) tia thlakthleng a nih. HPC President hmasatak chu Pu J.
Laldinlien a ni a, Vice President Pu Thangliensung, Gen. Secretary Pu Malsawm
Ralsun le Treasurer Pu J.H. Thanzama a nih. Hi zo sawtnawte a (1). Pu J.
Laldinlien, Suongpuilawn A/C, (2). Pu Thangliensung, Ratu A/C, (3). Pu Malsawma
Ralsun, Bilkhawthlir A/C-ah an ngir a. Vangduoi thlaktakin an
hlawsam seng a. Chu hnung chun President chu 1987 khan MAP haiin an man le inzawma
a bang leiin Pu J.H. Thanzam rawiin October 5, 1987 khan Mizoram Governor
kuomah Hmar Autonomous District hnina Memorundum an peklut a. Sawrkardai ah
April 12 – 13, 1988 khan 1st Assembly chu nei a nih a. Hi taka
hin President Upa Hmingchunghnung, Vice President Pu Thangliensung, Gen.
Secretary Pu T. Thangtluong le Treasurer Upa Thangsung
thlang an nih. Pu T. Thangtluong in a sina harsatna a um leiin Pu Malsawm
Ralsun hmang a nih. Hiengang hin Politics inlumlet chun hun a hung fe pei a.
Mizoram sung le khawvel a Hmarnauhai thlawp a hlaw hle a nih.
An thil ngen sawrkarin a ngaisak naw leiin an
lungawinawna suklang dingin March 28, 1989 chun Peaceful Bandh darkar 24 sung
Demand Area ah neiin chu taka chun Mizoram Armed Police (MAP) hai chun
pawitawklo, Inchûklai, Nunghak le Tlangval hai chu indawina thang der loin
Khukri Chem damin an sat a, thingher in an vuok bawk a, thisen a luongin a
luong el a nih. Chutaka hliemhai chu Aizawl pan ngam lovin Tuithaphai
tieng an pan a, Rengkai Community Hall ah enkawlin sawt tak bawsawmin an um a,
vangnei thlak takin a thi ruok chu an um nawh. Chu zo April 18-19, 1989 sung
khan Bandh (Peaceful Bandh) darkar 48 an ko/huoihawt nawk a, hi tum hin
MAP ha’n Tlangval le Nunghak tam tak chu ramhnuoiah an hnawt lut tah a nih.
Hienganga thil a hung ta pei lei hin ramhnuoiah thang
khawin kum iemani chen an khawsa hnungin Mizoram Sawrkar Congress
(I) Sawrkarna Congress- (I) sawrkarna hnuoiah July 27, 1994 khan MoU an hung
ziek thei tah a. Hi Accord Signed hun laia thuoituhai chu President Upa
Hmingchunghnung, Vice President Upa Thansung, Gen. Secretary Pu Lienhmingthang
Varte, Asst. Secy.- Sapkhum, Info. & Pub. Secy Pu Sangthankhum, Chief
Organiser- Lalmalsawm Darngawn le CRC Members: 1. Dawnsavung 2. Darlaithang 3.
Khumte Hmar 4. Manthamawi 5. Tlangthankhum 6. Rosiem 7. Lalthanmawi hai an nih.
July ni 27, 1994 a Mizoram Sawrkar le
Remna Thuthlung ziek a, nundan phung pangngai hung zawmtu HPC hai chun Sinlung
Hills Development Council (SHDC) huom chin ding RAMRI an siem/rin dan chu
Mizoram Sawrkar ah ni 20.11.1994 khan an thelut a, SHDC chun mi thenkhat
in rawina hnuoiah Hmar hai ngen tak District niloin Sinlung Hills ah sin a thaw
mek tah a nih. –( RAMRI an siem/rin dan chu Manmasi YB 2006 – 2007; Phek 166,
167, 168, 169 hmu thei a nih). Amiruokchu, Hmar mipui tamlemin an
thil hni tak le dit dan tak a ni phak naw el bakah Mizoram sawrkarin inremna
thuthlung an siem chu a zawmnaw le bawsiet a um lei le an thil ngen ang tak a
la pek naw le ngaisak nuom naw zing leiin vawisunni hin Hmar ha'n Mizoram a
Autonomous District an ngenna chu an la sunzawm zing a, thahnemngaina le
hnam hmangaina a nasa deu deu leiin Pawl khawm tam tak a hung pieng pha ta pei
a nih. Mizoram le India Sawrkar hai hin an hmatienga Hmarhai thil ngen hi
an ngaisak hi an thaw ding tak a nih ti hi an hriet thar nuom a um hle.
Mizoram-in zalenna le India ram laka ngen a nei lai hun a khan Hmarhai chu
a thuoitu, hmalatu, a tuortu tak le an hnik hnik an nih a. An hringna chan
khawm tam tak an lo um a nih. Hmarhai hi mihriem le hnam pakhat, Pathien
siem an ni ve a, chuleiin inza a, ngaisak an phu hle a nih. An tawng
humhal pek, kawng hran hran haia thlir hranglo le an tawng, khawvela tawng
mawi le hausa ve pawl a ngai thei hiel hih Mizoram Official Language a hmang
khawm a phu hle a nih. Mizo inti nuomlo tam tak thangthar lai an hung um
pei ta nasan tak khawm sirde an ni lei a nih! Hmarhai chunga Human Rights dan
kal a chetna Mizoram ah a hluor hle el khawm hi mitam tak mak ti le unau kar
hung suk hla deu deu tu a nih ti Mizoram sawrkar le Mizo hnam hmangaituhai hin
an hriet thar dinga tha chu a nih.