~ Ramthienghlim Varte, VIRTHLI Columnist
Nongpoh, Ribhoi District Hqrs. Meghalaya DC Ofis a thawding
ka nei nuol leiin fe dingin ruol á¹henkhat an nuomve el rawm tiin ka phone kuol
tawla chuh anlo remchang tawlnaw leiin ka khat a fe dingin kan siem a. Nongpoh
hi Shillong a inthawk 60 km. vela hla Guwahati le inkar a um a na. Kum 2002,
May, 11-a ka Car a eksiden (accident) ruoltha hai leh tuok a, a hmun a mi
buoipuituhai chun damsuok dinga mi ringlo, beidawng taka kan invaina hmun a
nih.
Zing
khuo a hung var a, ka zingtho chuh a danglam rieu el a. Nongpoh fe khawm chuh
ni dangnaw ang takin inhawkna rieu ka nei tlat. Thothang tha em emin lekha
pawimaw ka chawi dinghai chuh ka siem a dar 7:15 Am-in ka suok nghal a.
Shillong Civil Hospital bulah Guwahati tieng fe ding Motor kalo nghak a. Bus
pakhat Super Sonic ML.05/2327 ruok deu el a hung tlan a, chun ka lut a vawitiengpang
thlar thumna tukver bulah kan thung tah a nih.
Minute
sawmvel kan tlan hnungin passenger iemanizat an hunglut huk a, thenkhatin a
hnungtieng an pan sap sap a, ka thungna changtiengpang ruok chuh vangnei inti
deuvin nuhmei pakhat a hung inthung chawtel a. Chun kan tlan ta pei a, ka sira
inthung nu chun a bag a phawrin a rawmawl a lak suok a, a hmai a hruk, helhawl
invawi ni awm takin a chang a chang a, iemani chen kan tlan chun ka mit sirin ka hei bi dek dek a, nu lien
nilo, a bieng inki deu met, sam sei, khak inzum , Khasi ( Bakthak ) nunghak
inthuom dan indik tak a inchei, a zakuo rawng le inmil em em Sweater Zawngrawng
a hak bawk a. A taksa le an thuomna rawng chuh an hme hle’n ka hriet a, Mawza inphan deu bunin a
taksa inno zie an hriet thei a. A hmur Lipstick sen hlerhlur nilo inhme
tawka innal ani leiin a rawng leh an hme
hlie hlie’n ka hriet ta pei a. Kan tlan hla deu deu, ka belchieng deu deu, tha
kati deu deu. Biek ka nuom em leiin iengtinam aw ti a kan ngaituo lai lamkawi
kan hei tlan a, a nuom thu ni hran lovin a darin ami hung suk deu zawt a, Oh!
Sorry a hung ti zet chuh kan ring hman bik nawh. No problem, where’re you
going? ka hei ti zui nghal a. ‘NONGPOH’ ti chauvin ami dawn a. Kan to nawk veng
veng a. Ka bag a Kwai (Kwai hih Kuva tina ana, Kwai inpek hih inngainatna
entirna’n an thaw hlak) ka hei phawrsuokve a,’ i fakve ding’ ka hei ti chun
‘NO THANK YOU’ ti ringawtin ami hei sang nawk a, Lamkawi ah kan hei innawt deu
zawt zawt khawmin ami ngaisak nawh.
Bahara
(Fare) an hung dawl a, Rs 500/- note a pek a conductor-in pawisa nawi a neinaw
leiin kei ami hung hnive le inruolin, Rs 100/- ka phawr dawk nghal a, pawisa
nawi ka nei ti a hmu ngei ngei dingin ka hei suklang bawk. Conductor-in
‘change please’ a mi hung ti zet chuh ka
phawirang kher el. Ka pek nghal a, ka kawla thungnu pawisa chuh a pekfel nghal
a. Chun, innui deu satin ami en a, chun ka nel sawt leiin khawlai fe ding am
kan dawn tah chawt a, ‘NONGPOH’ ati a ka thisen zungzam chuh a hung chang deu
sup sup tanin ka hriet a. Iem ithaw ding ti kan dawn nawk nghal a, ‘Ribhoi
College, Nongpoh a Lecturer sinthaw ka nih’, ieng department am-‘Department of
Pol.Science’ tiin ami dawn nawk ta pei a.
Shillong
a hin kum tam fut el sawrkar sinthawin ka um tah a, a rammi nunghakhai hih
hmeltha mit la ngawi ngawi ka hmu tlawm hle a. Hmel changkang deu le pieng
infuk deuhai hi a tlangpuiin hnamdang le inchawkpawl anni tlangpui a, ama ruok
hi chuh chuongang hmel put chuh an nawh. A hming hriet tumin ka hei helkuol vel
ta ngat ngat a tawp ah kan dawn tah chawt el a. ‘KONG ROSE’ ka nih. tiin ami hril
tah a. (Kong ti hi Khasi tawng ana, Hotunu, Pi, tina le nuhmei inza
taka kona a nih). A hming ami hei hril zo chun ka Compound sukmawitu dinga
Rose kung ka phun a par senduk vang ka en nghawk ngainaw, zingkar ka thova mi sukhlim em em hlak tu
Rose parmawi tak el hai chuh ka
hrietsuok a. Nongpoh kan tlung a Ribhoi College lam peng kan thlung chun ami
tum san tah a.
ANDY ROSE KHAWVEL NUN
Nongpoh
DC ofis ka thlung chun kan hmupui ding
Kong Anita nufel le tawngbau zang deu el ani leiin thawding chuh ami hril a,
kan inhmupui dinghai leh, keikhawm chun ka hei invir ve vat vat zo chun
thingpui dawn ei tih ka ti a. Chun ramtin kan hril tan tah a. Nongpoh ah Ribhoi College hi iengtik a um am ti kan
dawn a, Anita chun Dr D.D.Lapang Chief Minister ani hmasataka an din pui nin ka
hriet a ti a, hi College Lecturer Kong Rose Shillong a inthawk Bus ah kan hung
chuong hmunkhat thu ka hril a. Andy
Rose ka ruoltha tak Shillong St. Anthony’s
College a ka class mate ani khah ti a mi hril a. Chun kan thuok huoi a, thingpui
dawn pum chun a chanchin ami hril tah a.
Ka ruolnu
Andy Rose hi nulepa thuawi thei tak le lekha thiem thei, insung khawsa thei tak
anni bawk leiin inhawi deuvin College a sinthaw an tah hi. Amiruokchuh, Mizo
tlangval ngaizawng a nei a, a nulepa’n an ditpui naw leiin tuchen hin ngaizawng
le pasal khawm ngaituo nuomlova um a nih. Kan inbieknawna a sawt ta a iem a
chang hei phone ka tih tiin. A Mobile a laksuok a, a hei biek nghal a, an tawng mawl mawl a, an innui a, an inbiek laklaw lai “Mizo in
naw” tin ami hung indawn a. Hmar am,
Mizo ka hril hman nawh. An inbiek lai zing chun Kong Andy Rose mifel ani ka
ring a, inhmelhrietpui ka nuom reng reng, a contact No. ami pek phal am hei
indawn nghal rawh ka ti a. An inbiekzo chun ama hi a bielpa khah Mizo ani bawk
leiin nangni mi hih a ngaina thei el, tiin a number chuh ami pek nghal a. Kei
chun, i ruolnu chuh lungsiet ava um de aw, ka ti a. Anita chun, ‘A ni ngei, kan
society-a nuhmei-pasal innei le insung rorel dan hi kan ditnaw a pasal rorelna
insung le khawtlang rorelna society a um hi kan nuom thu kan hril hlak a,
keikhawm ka pasal chuh hnamdang a nih’ tiin. Chun Kong Andy Rose ka
lunginsietna a zuol sawt a.
DC
ofis ka dawrpui ding le ka sinthaw pawimaw zuolhai ka thaw zo tah bawk leiin
Kong Anita le chun kan inthe tah a, a number ka nei tah bawk leiin ka hei phone
a, Shillong tieng intlawnpui dingin ka hei fiel nghal a, Ribhoi College lampeng
a khan milo nghak rawh a hung ti a. A thu a muk tan ding nin ka hriet a , ka
lawm hle.
Ribhoi
College lampeng a chun kalo nghak ta ngat ngat a, zantieng dar 5:00 khawm chun
ala hung nawh. Ka beidawngin lo fesan dingin Bus ka nghak ta lem a, passenger
an tam em leiin a dang kalo nghak nawk a, chuonglai tak chun a ruolhai leh
Car-in an hung tlan a, Ribhoi College a sinthaw vawng an ni a, a ruolhai chuh
ami hei introduce vat vat a, ama nek hmanin a ruolhai chuh an tawng nuom lem a,
chun ka chang a par deu hlek a, Shillong tieng kan hung pan tah a nih.
HMANGAINA CHULLO
An ruolpa
chun Car a khal a hma tieng a ruolhai chuh innel takin an inthung a, Andy Rose
chun anni hi nulepa hrietpui a indit le innei dinga um, kan College a Lecturer
ve ve an nih ti ami hril a. Iemani chen
kan tlan hnung chun kan chawl a, dawr a thil inchaw dingin a ruolhai chuh an
suok a panglum sukdeina dingin tui inthieng fridge a dei dap a an sie chuh an
hung laka bur khat ve ve an mihung pek a, dei rawng rawngin kan hei dawn chuh
ngaituona rik tak khawm chuh a hung zang sawng sawngin ka hriet.
A chanchin
Kong Anita’n ami hril ka hriet sa ani leiin a hmel ka hei hmu chun ka
lunginsiet ngawi ngawi a, Andy Rose hmel hi
ka mit a ding chun Rose par mawitak ang ana, a hming hi a put zo hle;
amiruokchuh, hmangaina leiin a hlutna le a rim inhnikna ruok chuh chun le zuo
nunrawng thlipuiin alo nuoisiet tah ani ti ka hriet leiin ka lunginsietna a
zuol a, lungril lo kawidar tah siemthat thei ni talo nun, hnem tumna lungril
nei pumin Artuite dawm takin thiem le innem rieiin a chanchin ka hei indawn
hmatiem a. ‘Ka dittak ka nulepa’n ka nei an remtinaw leiin kei chuh khawvel a
hin kawppui le ngaizawng nei a lungril
sawl taka nun hmang hi ka tum ta naw a;
Collega ka sinthaw khawm hi ka sunghaiin anlo buoipui a ka thawkve mei mei a
nih’ a ti a. Ama chuh tu am ti kan dawn nawk a, ‘Mizo tlangval, College ka kai
lai a inhmelhrie kan na, apa chuh Mizoram Synod a sinthaw ani leiin a fel a, a
nungchang khawm a tha, kan inmilin ka ngai thei khawp el. Ka sunghaiin kan
inkawp an remti sinaw leiin mawinaw taka khawtlang sirde le rel a kan um a
remtinaw leiin an chukna a zova charin Aizawl tieng ami suoksan a, tuhin chuh
nuhmei a nei tah a Aizawl, Mizoram ah sinthawin an um, vawisun chen hin ka
ngaina ala bo thei nawh’ tiin. A hmel ngui rieuvin ka va hei lunginsiet em em
de aw. Rose lungngai dernaw, ama neka tha le hmangaitu che…. Ka hrilzo hma’n ‘
Ama anga ka ngainat khawvel mihriem an um ka ring thei…. hrilzawm theilovin
iemani chen a to veng veng a… a tawpa ah, Anita le ka ruol dang danghai hlak
pasal an nei tawl vawng tah, ati a, Chun, Nangkhawm Mizo innaw ? ami ti a, kei chun
Hmar kana, ka tittle chuh Varte a nih tiin. Ama chun Varte hai chuh Mizo an ni
naw a maw ? Mizo ruoltha ka nei hai Varte khawm an um a, Mami Varte khawm Mizo ani hi te ami ti a,
Mizo tawngkhawm a thaw thei pher phuor.
Chuonga kan
hohlim sung chun Shillong kan tlung el ding an ta, kan ruol hmatienga
inthunghai khawm inhawi an ti a kan
inngaisak hman nawh. Umium ( Barapani ) kan tlung tah a, lamkawl a Barapani
tuikhuop (Dam)-a Nga an manhai lien deu deu el zawrin anlo khai fer fur a, an
hnik bik em leiin a man khawm an suk tam a, Kg 3 vela lien pahni kan chawk ve
a, pakhat chuh Andy sunghai le an hme ding tiin ka pek a, a lawm kher el. Ami
hrietzingna dinga a lawmzawng thaw hi ka thiltum ani leiin kei khawm ka lawm.
Shillong tlungna ding minute 15 vel kan la nei a, keikhawm ka chanchin inphalam
derlovin ka hrilve tah a, a hmun za a the a hmunkhat khawm ka hril zo hman
Shillong kan thlung ta a, nuhmei-pasal inkar hmangaina lei a tuoksuol tuok ve
ve tah kan lo ni zing el. (Kum
2007 May 11 a kan zinna thu ka ziek tah,
ka siena ka hriet tanaw lei a ka
to san tahnung, vangnei thlak takin ka file kil khat a mi ka phawrsuok
hlauhva Kan zinna XII tiin ka hung insuo
a nih. A thu le hla izira belsa met khawm
a um). Kan zinna –XIII next.