Hnam thil chi hran hran hai documenting thaw
CCPUR: National
Institute of Design (NID) hmalaknain Feb. 27, 2015 khan Rochunga Bangla,
Sielmat, CCPur-ah “Documenting the Textile Traditions of the Northeastern
States of India” ti thupui hmangin hnam thil chi hran hran hai study neiin
documenting thaw a nih. NID a inthawk Mr.Arnab Senapati, Designer (Research);
Ms.Amishi Vadgama, Assoc. Designer (Research); Ms.Samridhi Thapliyal, Assoc.
Designer (Videography) le Ms.Laldintluangi Tochhawng, Assoc. Designer
(Photography) hai an thang a. Ei hnam sunga inthawk Rev.Dr Rochunga Pudaite,
Founder President, Bibles for the World le Hmar Art & Culture Society haiin
an uop. Hi huna hnam thil pawimaw tak tak documenting thaw thei dinga hma lo
latu chu Pi Lawm Pudaite le Pi Buonzamawi hai an ni a. NID hai hin Churachandpur
sunga hnam tum tum documenting la thaw pei an tih. Zan huna khawm NID le Art
& Culture hai hi inpawltlangna an nei. (Alan
Famhoite)
Manipur-ah
Lecturers 1682 an um: M. Okendro
Churachandpur-ah
lecturers 97 an um
IMPHAL: 10th
Manipur Assembly 10th session fe mekah Education Minister M. Okendro chun,
Manipura Government Colleges 28 haiah partime lecturers hai thangin Lecturers
1682 an um a, hienghai laia lecturers ( regulars le partime) 318 chu Hill
distict haia thawk an nih tiin Ukhrul A/C MLA Samuel Risom indawnna dawnin
zanikhan Manipur Assembly- a a hril.
Hill district haia
lecturer an tlawm nasan chu Government Colelges 28 um laia 7 chau Hill
district-a um an ni lei a nih tiin M. Okendro Singh chun a hril a. Hill
district haia Lecturers 318 hai laia 67 hai chu Churachandpur College le 30 hai
chu Lamka College a thawk an ni a; United College, Chandel ah 68; Tamenglong
College, Tamenglong-ah 33 le Pettigrew College, Ukhrul-ah lecturers 38 an um.
Presidency College, Motbung-ah lecturers 66 le Hill College, Tadubi- ah
lecturers 16 an um. Hill districts haia lecturer tlawm nasan dang nawk chu Hill
College, Tamenglong College le Lamka College haia Arts Stream chau a um lei le
hill districts haia Govt. Colleges haiah Commerce stream a um naw lei a nih tiin
M. Okendro Singh chun a hril bawk. Manipur state sung khawlai hmuna khawm Model
Primary School building bawl a la ni nawh tiin Samuel Risom indawnna a dawn
bawk.
Samuel Risom
indawnna dawnin Social Welfare Minister AK Mirabai chun, kum 2012-13 khan Old
Age Pension Forms 17,000 sem a ni a, sienkhawm 2013-14 le 2014-15 a chun Form
sem a ni nawh tiin a hril.
DM students han
thil tam tak an suksiet
IMPHAL:
DM
College Students Union helna nei mek hai chun zanita an college
lampui siemtha dinga Joint Director, Education (U) le Commissioner
College campus a tlung intak leiin zani 11:40AM vel khan College
a Engineering Cell-a computer room an suosam bakah tuola innghat
cars hai suksiein administration room an suosam bawk. Joint
Director hi a hmun tlung dinga ti minutes 45 pel hnungin a tlung
hau a nih. Zani hmasaa an inbiekna dungzuiin Jt. Director hi dar 11
a tlung ding le lampui siemna sin tan nghal dinga ti niin L.
Sanatomba, General Secy. DM College Jt. Student union chun a
hril. Joint Director in ni 45 sunga lampui siemna zo hman dinga
a tiem leiin iemanichena dingin nuorna la chawlsan hri a ni
thu hrilin student hai chu zinga inthawk class kai tan dingin a
ngen. Ni 45 sunga sin zo a ninaw chun helna tan nawk a ni ding thu a
hril.
VDF 12 lakna
dinga Viva Voce nei
CCPUR:
Manipur
Police Department hnuoia Churachandpur district-a Police hai thangpuitu ding
Village Defence Force (VDF) post 12 lakna dinga Viva Voce zanikhan SP Office,
CCPurah nei a nih. VDF 12 lakna dinga PET zani hmasaa neia khan mi 182 an thang
a, hieng hai hi Viva Voce thaw nawk vawng an ni ding a nih. Zanita la thang
phak lo hai vawisun hin Viva Voce thaw ning a tih. PET le Viva Voce a candidate
hai mark chu Police Headquarters-ah thawn ning a ta, Police HQ in approval a
hung thaw angin merit basis-a VDF post 12 hi lak ning a tih tiin K. Kabib, IPS,
SP, CCPur chun a hril.
Ui le Mengte 1.5
lakh damdawi kap a ni tah
IMPHAL:
Veterinary
and Animal Husbandary Minister Govindas Konthoujam chun, January 13, 2015 a
inthawk February 24, 2015 inkar sung khan Vety department chun Rabies natna
laka himna dingin Ui le mengte 1,15,580 damdawi kap an nitah tiin MLA Shyam
Kumar indawnna dawnin zanikhan Assembly- ah a hril. Damdawi kapa um hai laia
1,15,220 chu ui an ni a, a dang 360 hai chu Mengte an nih tiin a hril.
Districts 9 le Sub-divisions pathum Jiribam, Moreh le Kangpokpi haiah Rapid Action
Team indin a ni a, damdawi le a tul ang ang pek an ni a, hi natna control zo hmak
a ni hma po sin thaw zawm pei an tih
tiin Govindas chun a hril bawk.
ZUF cadre pakhat
mipuiin an vuok hlum
IMPHAL:
Februarty
26 le 27, 2015 inkar zan khan Nungba hmuna ZUF cadre pakhat chu mipui lungsenin
an vuok hlum. Vuok hluma um ZUF cadre Gaijangam s/o Boby of Rongkhung hin
Nungba hmuna nuhmei pakhat Guichingliu (44) w/o (L) Lungeipou of Mukti Village,
Nungba chu silaiin a kap hliem a, chu lungsena Gaigangam hi mipui in an vuok
hlum nia hril a nih. Ms Guichingliu hi a dar-ah a hliem a, tuhin RIMS Hospital,
Imphal-ah enkawl mek a nih.
Thawktu pension hai
inthlana an nei
CCPUR:
District
Council/ADC, CCPur staff hai chun zani 11:00AM khan Mr Langkhanpau Guite,
Chairman, ADCC inrawinain an thawktu chanpui pension ding hai inthlana hun an hmang.
Thawktu pension an inthla hai chu- Chongneikim, AO; T. Kiran Kumar Inspector of
School; Lalpekthangi, UDC le Lalneithar Peon hai an ni a, inthlanain Belpui
pakhat seng an pek.
Ui le Mengte 1.5
lakh damdawi kap a ni tah
IMPHAL:
Veterinary
and Animal Husbandary Minister Govindas Konthoujam chun, January 13, 2015 a
inthawk February 24, 2015 inkar sung khan Vety department chun Rabies natna
laka himna dingin Ui le mengte 1,15,580 damdawi kap an nitah tiin MLA Shyam
Kumar indawnna dawnin zanikhan Assembly- ah a hril. Damdawi kappa um hai laia
1,15,220 chu ui an ni a, a dang 360 hai chu Mengte an nih tiin a hril.
Districts 9 le Sub-divisions pathum Jiribam, Moreh le Kangpokpi haiah Rapid Action
Team indin a ni a, damdawi le a tul ang ang pek an ni a, hi natna control zo hmak
a ni hma po sin thaw zawm pei an tih tiin Govindas chun a hril bawk.
MGNREGA Congress
hlawsamna lungphun, fe pei a tih: Modi
NEW
DELHI: Parliament
Joint session-a President thuhril zanita Lok Sabha hmuna Motion of Thanks hriltlangna
huna PM Narendra Modi chun Opposition hai chu Land Acquisition Bill thlawp
dingin a hril a, loneitu hai hmakhuo ngainain a sawrkar chun thurawn tha hai
lak an pei zing a, loneitu hai ta dinga thil tha lo a ni chun sawrkarin siem
danglam an pei zing a nih tiin a hril. Tu khawmin sakhuona leiin midang thlier
hran theina right a nei nawh, ka sawrkar sakhuo chu, a hmasa takah India, ka
sawrkar sakhuo bu chu ‘Indian Constitution’, kan tawngtaina chu mitin ta ding
ti a nih tiin a hril a. Ka sawrkar chunk an hmaa sawrkarna cheltu hmasa hai
kuthnung inthielfai tumin hma a lak a nih tiin a hril a. MGNREGS chu Congress
hlawsamna lungphun a ni leiin fe pei a tih tiin a hril.
CCTV hai
sukhring nawk tum a nih: Gaikhangam
IMPHAL:
Dy.
CM Gaikhangam chun, Imphal khawpui sunga Closed-circuit television (CCTV)
inbuna um hai chu sukhring nawk tumin sawrkarin hma a lak mek a, solar power backup
hmangsa tum a ni a, chu thila ding chun e-tender insuo vat ni tang a tih.
Manipur Police department chun Bangalore based M/s Meltronics Systemtech le thangrolin
kum 5 liemta khan Imphal khawpui sung hmun tum tumah CCTV cameras 155 inbun a
ni a, sienkhawm a tam lem chu a function ta nawh tiin a hril bawk.
Forest dept ah
post ruok 432
IMPHAL:
Forest
Department a chun sanction post 1210 um lai tuhin staff 778 an um mek a, forest
guards 150 thangin forest department ah post ruok 432 a um mek tiin zanikhan forest
minister Th Debendra chun Assembly-ah a hril.
NSCN(IM) le
NSCN(K) hai an inkaptuo
IMPHAL:
Zani
zing dar 10 vel khan Tamenglong district- a Kompan an ti hmuna NSCN(IM) le
NSCN(K) helpawl hai minutes 10 vel an inkaptuo a, sienkhawm thi le hliemna tuok
an um nawh tiin ei thu dawngna chun a hril.
KLO helpawl 5 an
inpe
GUWAHATI:
Zani
hmasa zan khan Kokrajhar districtah Kamatapur Liberation Organisation (KLO)
cadre 5 hai chu ralthuom leh an inpe niin IGP LR Bishnoi chun a hril. KLO inpe
hai lai hin an secretary Hareswar alias Lal Deka le self-styled commander 1st
bn. Tiranga hai khawm an thang a, anni pahni hi Assam Police han luman Rs. 5
lakh neia an lo puong tah an nih.
ZEO a pension ta
ding
CCPUR:
Mr
Lalsanglien, ZEO, CCPur le thawktu iemanizat chu an pension ta ding a ni a.
ZEO, CCPur Staff hai chun March 2, 2015, 2:00PM khin inthlana nei an tih.
State Level
Chapchar Kut 2015
CCPUR:
Young
Mizo Association (YMA), Chiengkawn Branch huoihawtnain hungtlung ding March 6, 2015
khin Chiengkawnpang Community Hall-ah 3rd State Level Chapchar K<t, 2015 hmang
ning a tih. Cultural pogramme-ah Pu Neithang Mate, Member, ADC, CCPur khuollienin
thang a ta, T. Kammuanlal, MCS, Asst. Commissioner, CCPur le CV Duhawma, Vice
President, GYMA(M) hai guest of honour le functional president in thang an tih.
Chapchar night hunah Pu Genneikhup Vaiphei, EM, ADCC; S. Thienlaljoy Gangte,
MCS, SDO, CCPur le ST Solomon, Chief of Chiengkawnpang hai chu chief guest,
guest of honour le functional president in thang an tih.
Talent
Search/Merit Scholarship result puong
CCPUR:
Kum
2014-a Class X inchuklai hai ta dinga State Level National Talent Search
Examination (SLNTSE); Class IX hai ta dinga State Talent Search le Class VIII
inchuklaihai ta dinga National Means-cum-Merit Scholarship Exam neia um result
puong a nitah. Result hi ZEO CCPur Office-ah en thei dinga tar a nih.
Helpawl hai
inbiekpui ni tanaw nih: MHA
NEW
DELHI: Ministry
of Home Affairs (MHA) chun, helpawl tum tum tharum hmanga che hai chu tharum hmangna
tawpsana sawrkar inbiekpui dinga fielin hun tam tawk pek an nita a, tuta
inthawk chun sawrkar thlungpuiin helpawl a tu pawl khawm inbiekpui tan aw nih tiin
a hril nawn nawk. Tuta ceasefire neipui mek helpawl hai chu an harsatna hai
chingfel vat a ni theina dinga hma lak a ni ding thu a hril. Paresh Baruah
inrawi ULFA (Independent) khawm inbiekpui dinga lampui dap ni tanaw nih tiin
MHA thusuok chun a hril.
Union minister of state for Home
Affairs Kiren Rijiju chun, kum 1998 a inthawk khan NE ah
surrender-cumrehabilitation a pek tan a. Hi scheme hnuoia hin helpawl inpe hai one
time grant/money Rs. 1.5 lakh seng, monthly stipend/remuneration cadre pakhatah
Rs. 3500 pei le ralthuom peklut hai khawm incentives pek an nih.
Manipur a chun special surrender-cum-rehabilitation
scheme, 2012 dungzuiin helpawl inpe hai one time grant/money Rs. 2.5 lakh le remuneration
cadre pakhatah thla tin Rs. 4000/- pei pek an ni a, NE-a stipend/remuneration a
dingin financial year 2013-14 khan Rs 15.55 crore released a nih tiin zani
hmasa khan Rajya Sabha hmuna a hril.
Zoramthangam in
Bangkok a pan
AIZAWL:
Myanmar
helpawl groups 17 haia palai hai le inbieknaa thang dingin Mizoram Chief
Minister Zoramthanga chun zanikhan Bangkok a pan. Zoramthanga hin Feb. 26, 2015
khan Aizawl- a inthawk Kolkata a pan a, zanikhan Kolkata suoksanin Bangkok a
pan nawk a nih. Myanmar helpawl inbieknaa thang ding hai lai hin Kachin, Karen,
Chin, Wa le Arakanese le helpawl group dang danga hai an thang. Zoramthanga hin
January thla khawm khan Myanmar helpawl group tum tuma thuoituhai Yangon le Bangkok
haia a lo inhmupui ta bawk.
Justice Roy in
SC judge dingin
NEW
DELHI: Justice
Amitava Roy chun zanikhan Supreme Court Judge dingin sesamna a nei. Justice Roy
hi Orissa High Court-a Chief Justice ni lai mek a ni a, ama le hin Supreme
Court chun Judges 29 a nei na a ni a, a term chu kum 3 sung ning a tih. Supreme
Court-a Judges um ding zat chu 31 a nih.
Election
Commission in NERPAP a tan ding
New Delhi: Election Commission chun
March 3, 2015 a inthawk August 15, 2015 inkar sung khin National Electoral Roll
Purification and Authentication Programme (NERPAP) tan a tum thu Chief Election
Commissioner (CEC) HS Brahma chun a hril. Hi thil hi Electoral roll a thil fel
lo le duplicate hai sukbona dinga thaw tum a nih. Hi NERPAP thiltum tak chu
Electoral Phto I Card le Aadhar Card number tlungzawm a nih. Kum la hung um pei
dingah internet fethlenga vote thlak thei dan a la hung um el thei a, chu dinga
pawimaw chu electoral roll ‘error free’ a siem a nih tiin Brahma chun a hril. Hieng
laizing hin Law minister DV Sadananda Gowda chun, internet voting introduce
tumna a um nawh tiin zani hmasa khan Lok Sabha ah a hril.
EDITORIAL:
Global
Warming; Thing le ruo humhal
Khawvela boruok sik le sa chu
nasa takin an thlakdanglam (Climate Change) zing a, boruok lumna (Global
Warming) khawm a kum telin a zuol pei a nih ti chu ei hriet seng ring a um.
Khawvela boruok sik le sa inthlakdanglamna le lumna nasa taka hung pung mek hi
ienglei dang a ninaw a, a sunga cheng han boruok pawrche ei siem rawn lei, ei
rama thing le ruo hai humhal tumna neka ei suk chereu pei lei a nih. Hi Climate
Change le Global Warming hai lei hin khawpui haia chau ni lovin ei chengna tlangram
kilkhawr taka hai khawm a kakhawk ei tuor tan mek a nih. Ni danga ruosur huna a
sur tanaw a, ruotui ei hmu tlawm pei leiin loneitu hai le tui dawn ding thuah
harsatna nasa tak ei tuok tan mek a nih.
Khawvela lumna hung zuol pei
nasan hi mithiem hai chun Greenhouse effect lei a nih tiin an hril. A umzie
chu, Darthlalang In (Greenhouse), a sunga thlai chingna hmun chu darthlalang a
ni angin nisa zungzamin a sun tlang thei a, In sunga a fe tlang hnungin nisa
zung chun darthlalang chu khaw tlangin van boruokah an khaw suok nawk hlak a, a
then ruok chun darthlalang khaw tlang zo lovin a sunga chun a chamsawng a, chu
chun in sunga boruok a suk lum hlak. Chuongang tho chun, nisa zungzam in hnuoi
a hung em a, chu nisa zung chun boruok bal leia van boruok tieng inkhaw let
thei ta lova a chambang a tam lei/ boruok bal (greenhouse gas) lei a nih.
Khawvel in hma a sawn pei a,
mihriem han ei mamaw thil chi tum tum siem suokna le thawna dingin boruok thalo
le pawrche pesuoktu ding Industry, factory hai a hung pung pei a. Chuong
factory le industry han boruok thalo an phusuok hai bakah motor khu hai chu
khawvela boruok sukbaltu, greenhouse gas siemtu an hung nita a nih. Eini lai
khawm a kum tela boruok a lum pei el hi ienglei dang a ninaw a, motor khu le
boruok sukbal theitu ding thil khu ei siemsuok rawn deu deu a. Boruok tha
siemtu thing le ruo hai ei suk chereu a, ei raw hmang nasa lei a nih. Hla phuoktu’n
‘Kan tlangram mawi hring dum dur hi’ tia a lo phuok khawm kha tulaia ding chun
ei rama thing le ruo hring dum dur hmu ding a um tanaw a, ei nghatna tieng
tieng a kawlin a kawl vek vuk vawng el ta a nih. Mi tam tak chun thing le ruo
satthluk mei mei, a san um mang lova ram raw mei mei hi ei la ching khawp el a.
Hi thil hin ei chengna khawvel boruok sik le saah nghawng nasa tak a nei thei a
nih ei la hriet tawknaw lei khawm a ni el thei.
Khawvel boruok lumna hung zuol
pei hin vur a suktui a, chu thil chun tuifinfiet tui sukpungin khawmuol a hung chim
lien pei a, dei huna dei rak, a lum huna lum taluo ringawt (extreme
weather/climate) bakah tuilien le khuo inthal le boruok sik le sa pangngai taka
a fenaw leia lo le thlai ching dan chen hung sukbuoi pei a ta, hmun thenkhatah
,tui thua harsatna nasa tak ei tuok lain hmun thenkhata chun tuilien le natna
hri chi dang dang hai a hung pung deu deu ding ti chu mithiem hai lo hmulawk dan
a ni a, ei tawng mek bawk a nih. Thing le ruo hai satthluk a, ei ram ei sukpawn
pei hin eini lai khawm fak le dawn zawngna le khawtlangnun nasa tak in a
sukbuoi mek a, lo nei le thlai ching dan thlakdanglam annawleh hmun danga
insawn pei dam a la hung tul pei ding a nih.
Hiengang thil khawvelin a hmasawn
mek hi midang, ramdang le sawrkar intum el ding a ninaw a, mani khawmin mawphurna
ei nei ve a nih ti hrie a, mani theina zawn sengah hma lak a tul. Khawvela lum
hi zuol pei sienkhawm, ei harsuok a, hma ei lak a ni phawt chun boruok le sik
le sa inhawitak neia um thei ei nih. Khawvel lumna le boruok sik le sa
inthlakdanglam hrat lei hin ei chengna khawvel hi chengna tlak lova la hung
inchang el thei ding a nih ti hriein khawvela mithiem hai chun ei khawvel
humhimna dinga theitawpa hma la tlang dingin thuthlung an siem a. World Wide
Fund for Nature (WWF) hmalaknain kum 2007 khan Australia ram khawpui Sydney a chun
khawvel humhimna dingin darkar khat sung ‘Earth hour” hmangin electric meivar
popo sukthim le power hmanga sinthaw khawl popo khawm inchawltir an nih. Hi
Earth Hour hmang hi khawvel rambung tum tuma hung insukhmu pein khawvel rambung
tum tin deuthaw chun ‘Earth Hour’ hi an hung hmang ta pei a nih. Earth Hour hi
a tlangpuiin March thla velah hmang deu tak a ni hlak. Earth Hour thiltum chu,
khawvel sanhimna dinga ei thaw thei tawk, darkar khat sung khawvel boruok
sukpawrche theitu thil suktlawm a, boruok sik le sa humhimna dinga darkar khat
sung electric power sukthim chu a nih.
Eini laia ding chun Earth Hour hi
hmang hranpa ngai kher lova inthim zing zing ei ni a, hmang a tul hran nawh ei
lo ti a ni thei. Chu laizing chun khawvel sik le sa humhimna dingin thil danga
thaw thei tam tak ei nei hai hrie thar a, ei khawvel sietna ding laka sanhimna
dinga lungril thar, ngaituona thar put a, thing le ruo hai humhal nachang ei
hung hriet pei nuom a um.