Ka thupui thur suok, ‘Virtthli damte’n a hrang vel a’ ti hi, T.Khuma hlaphuok, “Kan Tlangram” hlaa inthawka hmer dawk a ni a. Hi hla hi, Manipur Secondary Board hnuoia Hmar MIL syllabus-a inchuon a ni leiin, ka bi nasa a, ka sui chipchier pawl tak khawm a ni nghe nghe.
Hla hi 5 neka tlawm lo le 10 neka tam lo ka phuok ve ta a. Hla ka phuok hlak ti hi a hrie tlawm hle dingin ka ring. Manipur University hnuoia inchuk ding Hlaro buah, ka hlaphuok 2 inchuon a ni a. Pakhat dang chu Nunrobu I-naah inchuon a nih. All India Radio, Imphal Station-ah, ‘Own Poem Recitation’ hun, tum 2 pekin ka um a. Ka hlaphuok 2 ka lo inzawt tah.
Hla ka phuok hi, sak lar dinga ka phuok a ni ngai naw a, mi laia intarsuokna dinga ka phuok a ni ngai bawk nawh. Ka sungrila mi mawrtu ka’n thlathawlna a ni hlak. Khawvel a la um pei a, Hmar tawng hmangaitu an la um pei a ni chun, tu ta inthawka kum 100 hnung vela chu, ka hlaphuokhai khawm hi suiin a la hung um ve el thei. Chu chu ka beisei leia ka phuok lem chu a chuong ni nawh.
Ei thupuiah hei lut nawk ta inla. “Kan Tlangram” hla hi a phuoktu’n 1966 kuma a phuok a ni a. Hlaphuoktu T.Khuma hi, leilung mawina hlimpuitu le lawm em emtu a ni a. ‘Kan tlangram hi, par tinreng a vulna’ tiin a chengna tlangrama ‘par tinreng’ a vulna thuin, a rauhla chu a hei keu hawng phawt a. Inchuklai thenkhat chun, “Hlaphuoktu ‘tlangram’ hi ‘Shiroy Hills’ a ni el awm de aw..” lo ti mei an tih.
Chuong anga lo titu an um a ni khawmin, inthiemnaw talaw ding ni bik naw ni hai. A san chu, ‘Shiroy Lily’ par hi Shiroy Hills-a chau a par hlak a. ‘Par tinreng’ vulna tlangrama chun, ‘Shiroy Lily’ khawm a par ve ngei ding a nih ti suongtuotuin, Shiroy Hills thlir a, hi hla hi phuok ni dinga a lo suongtuo a ni khawmin, ngaidan invet ni bik naw a nih.
Chu chu khawm chu ka hril tum a la ni nawh. ‘Kan Tlangram’ phuoktu T.Khuma hi, ni khat chu ka’n hmupui a. “Pu Khum, ‘virthli’ damtea i’n hrangtir hi, ‘inlengtir’ lem la, a’n hawi lem el di’m…” ti malamin, a hlaphuok thatzie ka titipui a. Ama chun, “Ka lo ngaituo kher kher le..” a mi timawipek a. A mi dawn dam thiem hle.
Sap hlaphuoktu P.B.Shelley ti dan naw ang takin, ei ‘Virthli’ hin, ei hnam sungah, varna danglam bik dam, thiemna chunghnung bik dam le hadam riem riemna ‘virthlihai’ (inhrangtir lovin), hung ‘inlengtir’ lem sien ka nuom a, ka tawngtaina khawm a nih.
