~Lalṭhathang Infimate
"Hmangaina chu hnuoi sukmawitu
Hringnun sukfamkimtu
Siemtu’n mitin kuoma a pêk
Nuom le nuom naw thu a nei thei nilo
Indit le inngaina leia inhrietthiem intawnna a
Inthawka hung insieng le hung pieng hlak chu a nih"
Nisa hnuoia lalram lientak, nitla sênglo ram ti a inbûk hiel, British lalram hnâwla, Lal Edward, nuthlawi Wallis Simpson inthlangtirtu, râl hma a zâm le inthin ngailo, sipai huoisen le hrât, Napoleon, nuthlawi Jesophine hma a inthin tirtu le rêngte, tlângvâl var le hmelṭha, sawrtui rakam, Neilal, sawl taluot leia thi khawm pawisa lo a Ṭuoni inhnawttirtu chu hmangaina a nih. British lalram hlu le ropui êm êm, tangka le rângkachak ringawta inchawk thei nilo, khang lai huna ding chun a neka hlulem um lo kha Edwardin Wallis hmêlṭhat leia a hnawl a ni ti inla hlak chu Wallis nêka hmêlṭha le zei, nunghâk fel khawm an tam awm vei leh, ieng lei am a na ei ti chun, hmangaina le hmangaina ropui zie a hriet lei cho a nih. Hmangaina chu khawvêl ro le thilṭha hai popo nekin a lo hlu lem ning a tih. Sipai huoisen, Nepoleon, râl hmaa tlân ngailo, iengleia vawithum thlawi tah, Jesophine hma a khan an thin el am ning a ta. Khawvel a hin nunghâk hmêlṭha zei le var tiem senglo hma a hman inthin si lova, nuthlawi hmaah a hang inthin el chu hmangaina hin iengkim a lo hne thei a ni ti, a chieng naw maw? Annawleh tlângvâl Neilal khan a hringna khawm ngaisak hman lêk lo a sawl a tlânin Ṭuoni chu bu khawm fa hman lovin a hang hnawt el thei kha hmangaina hin hringna chen an chântir ngam a ni ti an lang naw maw? Khuonu thilthlawnpêk laia hlutak chu hmangaina a ni ti ngam nawna ruol an nawh.
Ei hlasakthiem, Lalbieklien chun, “Aw hmangaina mi sukriengtu, lungngaina chau aw hmangaina, vângduoi hi ka chan tawk” tiin a lo khêk pui a. Hmangaina hi thil dang popo, chatuon hringna ti lo, nêka hlu lem a ni leiin, a hlimpuinawtu, a tuor pawl a ṭhangtu ta ding chun a awm rêng a nih.Hi hlaphuoktu pa chan dâwnpui chun lungsiet a um khawpel. Rosum le tangka hai lo nei rêng sienkhawm, hmangaina ringum lovin a sukrieng a ni ti a hla thu ei hang bi chieng pei chun ei hriet thei. “I hmangaina derthawng zie hi keipui zie thup maw I lo nih. Nang ang rêng hi ka tawng ngai nawh. Insirin bân a chen ngei ie” tiin a la hang sunzawm pei a nih. Ei zuk hril ta ang khan hmangaina neitu chu hmangaina chau naw chun a sukdam thei si naw a, ieng tin am thaw sien ṭha tâng a ta? A hmangai tak damlai lampui hrawpui dinga a lo tiempui tah chuh hnâwlin ṭâng dang a lo bêl san ta si. Hnêmtu ding rêng nei lova ânvaina ding khawvel a hin a lo pieng kher an sîr rawngrawng ring a um a nih. A lungdi khan hmangai le ringumtakin lo pawm zing sien chu khawvel a hlim takah an ngai awm vei leh. “Hmangaina dang la nei lang chu; ka chan ang chan chu zawng ka tih. Iengkher a hmangaina kan hlân” tiin a la hang sunzawm pei lem chu ei ngaizawnghai pêk tak ei nuom el a nih. Hang pêk ding ni’n la hlak chu a hmangai tak a ni chuong si nawh. A buoithlâk pêk ngawt el!
“ka dit tanaw che partin lawr, nang nêka ṭha ka tawng nawk tah” ti a, a liempui el chu a sawliusawn ṭhatak a ni awm ie. Chu chu ti dingin hmangaina dang a nei ta si nawh. Hringnun khawvel chu ṭapna ruom a inchangin, thlafam chang nghâkin hun le nihai a hmang ma chu a ṭul an tah. Hmangaina chun a sukrieng ngei el. Lal Edward hai ang a ditthlang thei nisien la chu a hringna chen khawm hnawlin hmangaina a thlang hmêl vei leh. Neilal angin a hnawt a hnawt chi nisien chu muol khawm a hlên piet piet ring a um a nih. Hmangaina ngai ursûnlova liempui el dingin hang rawt pui inla hlak chu khawvel a hlutak a chang phâk naw a ni si. A chan chu a thini a anvûina hla ding ngaituo a lo ni tak ta awm ie.
Awleh, hmangaina ngaina mihai tading chun hlimna vawrtawp an chang thei ti el hril ta a. hmangaina ringum lo le tehlêm dawngtuhai chu an tawlah meisi an ṭek el thu ei hril ta bawk a. Hmangaina hin khawvel a sukfamkim a nih. Nunghâk tlângvâl an hung inngaizawng a, hmangaina tak tak neia inhmangai le hmangaina tak tak nei lova inhmangai hai kâr chu a hla sâwt nuom hle. Nau pakhat/ pahnih an hung nei a, insûng khawsak rêlbawl thuah harsatna an hung tuok a, chu hun a chun a inhmangaina indik le indiknaw kâr hlat zie an hriet theina chu. Nupa kârah ngaidan a hung inang naw a, hmangaina indik naw neituhai chu an kutchal an inkhing veve a, a ha liksa’n an ṭhang el. Chu hun a chun, vawikhat hme al taluo lei ringawt khawm a, ‘I thuomhnaw po chawi la, suok rawh’ ti a lo awl nawk tah. Hmangaina indiktak nei lova insûng indintu nupa nun chu hremhmunte a ni ringawt el a nih. Khintieng pangah hmangaina indik nei a nupa nun hmnagtuhai chu an hlim emem ve thung anih. A nuhmeiin a pasal a hmangai em leiin, a pasal lungsen ding vêng tlatin, a mit vei a vêng a. A pasalin, a nuhmei a hmangai êm leiin, a nuhmei inhawi tinaw ding le a harsatna dinghai a vêng tlat hlak. Harsatna hun a khawm, an in thlamuongtuo a, thilṭha lampui an hril tlâng hlak a nih. Nupa hlim thei le malsawmna dawng tlâk tak an hung ni hlak.
Hmangaina hih iengleia mi tamtakin ‘mi sukriengtu’ an lo ti rawp hlak am ning a ta leh? Iengtin am mi sukriengtu ti naw thei ei ta? Ti ei hang sui nawk ding ana; ṭhalai tieng pang hang thlûr nawk tâng ei ti leh. Ei ngaizawng haiin an milo ṭhe hi ani deu tak a, inṭhe si lova ruol le pai phâk lo mihriema ei um lei khawm a ni thei bawk. A hmasa lem a ding hin invêng lawkna a ṭûl a, chu iengtin am invêng lawk thei ei ta? I hmangaitak khan a hmangai tak tak che am! A rinum a khawm, anhawi a sitep hmasatak ning a tih. A sukfie dan chu a mihriem I zir ning a tih. Ei hmangai tak hai chu ei hriet chieng em! Buoina um naw nih. Ei sukfie zovah thutlûkna siem ding a nih. A pahnina a chun, ei hmangaitak kha kawng iengkima dingin ei hmangai ding a nih. Ei nunchang a ṭhanaw chun, an nunchang a ṭha naw ding a nih, a san chu pawisa thir khing tieng thar vur le khing tieng ngharêk bur a um ngai nawh. Lekha inchûk lai ei lo ni chun ei ngaizawng hai result chu ei result a ei ngai tlat ding a nih. Ei thaw ṭha chun an thaw ṭha a ni el an nawm a nih. Mi hmanin an ngaizawnghai an hma ngai taluo a, vâl dang mi pawm san lem el rawh an lo ti hiel a nih. Ei zuk hrilna zâr a chun hla pakhat a hung in lang khiet chu tie, “ka hma ka siel ngam lul nawh, aw di ka hmangai êm lei chein; I lawmna ding ani phawt chun, vâl dang mi pawm san lem el rawh.”ti a hang khêk pui vung vung el chu a tlawm thlâk deu sienkhawm a awmna chin a um ve tho. A phuoktu chan hi hang dawn nawk met inla, a ngaizawngnu kha a hmangai naw chu a ni der nawh. Nisienkhawm, angur nun nghâknu tadinga insit ṭang bêl chu a phuoktu ta ding chun a na deu ni naw nim. A hmangai em leiin a ngaizawngnu rimsik ding a phalnaw a ni ti in la indik tak a tih.
Awleh, hi thusep inzapui umtak hi a ṭhen ta ding chun nuizatum thlâk chau khawm ni mei a tih. Nisienlakhawm mihriem vawikhat pieng manah hieng ang hun pal hi ei chan seng a nia. Ei hung pal ta si chun mihriem nunah nasatakin thil a thaw thei leiin thil nuizatum mei mei a ngai loa hlawkpuina zawng lem dingin inngaituo seng inla nuom a um. Ka hmangai chu ka ta a na, kei khawm a ta ka nih!
"Hmangaina chu hnuoi sukmawitu
Hringnun sukfamkimtu
Siemtu’n mitin kuoma a pêk
Nuom le nuom naw thu a nei thei nilo
Indit le inngaina leia inhrietthiem intawnna a
Inthawka hung insieng le hung pieng hlak chu a nih"
Nisa hnuoia lalram lientak, nitla sênglo ram ti a inbûk hiel, British lalram hnâwla, Lal Edward, nuthlawi Wallis Simpson inthlangtirtu, râl hma a zâm le inthin ngailo, sipai huoisen le hrât, Napoleon, nuthlawi Jesophine hma a inthin tirtu le rêngte, tlângvâl var le hmelṭha, sawrtui rakam, Neilal, sawl taluot leia thi khawm pawisa lo a Ṭuoni inhnawttirtu chu hmangaina a nih. British lalram hlu le ropui êm êm, tangka le rângkachak ringawta inchawk thei nilo, khang lai huna ding chun a neka hlulem um lo kha Edwardin Wallis hmêlṭhat leia a hnawl a ni ti inla hlak chu Wallis nêka hmêlṭha le zei, nunghâk fel khawm an tam awm vei leh, ieng lei am a na ei ti chun, hmangaina le hmangaina ropui zie a hriet lei cho a nih. Hmangaina chu khawvêl ro le thilṭha hai popo nekin a lo hlu lem ning a tih. Sipai huoisen, Nepoleon, râl hmaa tlân ngailo, iengleia vawithum thlawi tah, Jesophine hma a khan an thin el am ning a ta. Khawvel a hin nunghâk hmêlṭha zei le var tiem senglo hma a hman inthin si lova, nuthlawi hmaah a hang inthin el chu hmangaina hin iengkim a lo hne thei a ni ti, a chieng naw maw? Annawleh tlângvâl Neilal khan a hringna khawm ngaisak hman lêk lo a sawl a tlânin Ṭuoni chu bu khawm fa hman lovin a hang hnawt el thei kha hmangaina hin hringna chen an chântir ngam a ni ti an lang naw maw? Khuonu thilthlawnpêk laia hlutak chu hmangaina a ni ti ngam nawna ruol an nawh.
Ei hlasakthiem, Lalbieklien chun, “Aw hmangaina mi sukriengtu, lungngaina chau aw hmangaina, vângduoi hi ka chan tawk” tiin a lo khêk pui a. Hmangaina hi thil dang popo, chatuon hringna ti lo, nêka hlu lem a ni leiin, a hlimpuinawtu, a tuor pawl a ṭhangtu ta ding chun a awm rêng a nih.Hi hlaphuoktu pa chan dâwnpui chun lungsiet a um khawpel. Rosum le tangka hai lo nei rêng sienkhawm, hmangaina ringum lovin a sukrieng a ni ti a hla thu ei hang bi chieng pei chun ei hriet thei. “I hmangaina derthawng zie hi keipui zie thup maw I lo nih. Nang ang rêng hi ka tawng ngai nawh. Insirin bân a chen ngei ie” tiin a la hang sunzawm pei a nih. Ei zuk hril ta ang khan hmangaina neitu chu hmangaina chau naw chun a sukdam thei si naw a, ieng tin am thaw sien ṭha tâng a ta? A hmangai tak damlai lampui hrawpui dinga a lo tiempui tah chuh hnâwlin ṭâng dang a lo bêl san ta si. Hnêmtu ding rêng nei lova ânvaina ding khawvel a hin a lo pieng kher an sîr rawngrawng ring a um a nih. A lungdi khan hmangai le ringumtakin lo pawm zing sien chu khawvel a hlim takah an ngai awm vei leh. “Hmangaina dang la nei lang chu; ka chan ang chan chu zawng ka tih. Iengkher a hmangaina kan hlân” tiin a la hang sunzawm pei lem chu ei ngaizawnghai pêk tak ei nuom el a nih. Hang pêk ding ni’n la hlak chu a hmangai tak a ni chuong si nawh. A buoithlâk pêk ngawt el!
“ka dit tanaw che partin lawr, nang nêka ṭha ka tawng nawk tah” ti a, a liempui el chu a sawliusawn ṭhatak a ni awm ie. Chu chu ti dingin hmangaina dang a nei ta si nawh. Hringnun khawvel chu ṭapna ruom a inchangin, thlafam chang nghâkin hun le nihai a hmang ma chu a ṭul an tah. Hmangaina chun a sukrieng ngei el. Lal Edward hai ang a ditthlang thei nisien la chu a hringna chen khawm hnawlin hmangaina a thlang hmêl vei leh. Neilal angin a hnawt a hnawt chi nisien chu muol khawm a hlên piet piet ring a um a nih. Hmangaina ngai ursûnlova liempui el dingin hang rawt pui inla hlak chu khawvel a hlutak a chang phâk naw a ni si. A chan chu a thini a anvûina hla ding ngaituo a lo ni tak ta awm ie.
Awleh, hmangaina ngaina mihai tading chun hlimna vawrtawp an chang thei ti el hril ta a. hmangaina ringum lo le tehlêm dawngtuhai chu an tawlah meisi an ṭek el thu ei hril ta bawk a. Hmangaina hin khawvel a sukfamkim a nih. Nunghâk tlângvâl an hung inngaizawng a, hmangaina tak tak neia inhmangai le hmangaina tak tak nei lova inhmangai hai kâr chu a hla sâwt nuom hle. Nau pakhat/ pahnih an hung nei a, insûng khawsak rêlbawl thuah harsatna an hung tuok a, chu hun a chun a inhmangaina indik le indiknaw kâr hlat zie an hriet theina chu. Nupa kârah ngaidan a hung inang naw a, hmangaina indik naw neituhai chu an kutchal an inkhing veve a, a ha liksa’n an ṭhang el. Chu hun a chun, vawikhat hme al taluo lei ringawt khawm a, ‘I thuomhnaw po chawi la, suok rawh’ ti a lo awl nawk tah. Hmangaina indiktak nei lova insûng indintu nupa nun chu hremhmunte a ni ringawt el a nih. Khintieng pangah hmangaina indik nei a nupa nun hmnagtuhai chu an hlim emem ve thung anih. A nuhmeiin a pasal a hmangai em leiin, a pasal lungsen ding vêng tlatin, a mit vei a vêng a. A pasalin, a nuhmei a hmangai êm leiin, a nuhmei inhawi tinaw ding le a harsatna dinghai a vêng tlat hlak. Harsatna hun a khawm, an in thlamuongtuo a, thilṭha lampui an hril tlâng hlak a nih. Nupa hlim thei le malsawmna dawng tlâk tak an hung ni hlak.
Hmangaina hih iengleia mi tamtakin ‘mi sukriengtu’ an lo ti rawp hlak am ning a ta leh? Iengtin am mi sukriengtu ti naw thei ei ta? Ti ei hang sui nawk ding ana; ṭhalai tieng pang hang thlûr nawk tâng ei ti leh. Ei ngaizawng haiin an milo ṭhe hi ani deu tak a, inṭhe si lova ruol le pai phâk lo mihriema ei um lei khawm a ni thei bawk. A hmasa lem a ding hin invêng lawkna a ṭûl a, chu iengtin am invêng lawk thei ei ta? I hmangaitak khan a hmangai tak tak che am! A rinum a khawm, anhawi a sitep hmasatak ning a tih. A sukfie dan chu a mihriem I zir ning a tih. Ei hmangai tak hai chu ei hriet chieng em! Buoina um naw nih. Ei sukfie zovah thutlûkna siem ding a nih. A pahnina a chun, ei hmangaitak kha kawng iengkima dingin ei hmangai ding a nih. Ei nunchang a ṭhanaw chun, an nunchang a ṭha naw ding a nih, a san chu pawisa thir khing tieng thar vur le khing tieng ngharêk bur a um ngai nawh. Lekha inchûk lai ei lo ni chun ei ngaizawng hai result chu ei result a ei ngai tlat ding a nih. Ei thaw ṭha chun an thaw ṭha a ni el an nawm a nih. Mi hmanin an ngaizawnghai an hma ngai taluo a, vâl dang mi pawm san lem el rawh an lo ti hiel a nih. Ei zuk hrilna zâr a chun hla pakhat a hung in lang khiet chu tie, “ka hma ka siel ngam lul nawh, aw di ka hmangai êm lei chein; I lawmna ding ani phawt chun, vâl dang mi pawm san lem el rawh.”ti a hang khêk pui vung vung el chu a tlawm thlâk deu sienkhawm a awmna chin a um ve tho. A phuoktu chan hi hang dawn nawk met inla, a ngaizawngnu kha a hmangai naw chu a ni der nawh. Nisienkhawm, angur nun nghâknu tadinga insit ṭang bêl chu a phuoktu ta ding chun a na deu ni naw nim. A hmangai em leiin a ngaizawngnu rimsik ding a phalnaw a ni ti in la indik tak a tih.
Awleh, hi thusep inzapui umtak hi a ṭhen ta ding chun nuizatum thlâk chau khawm ni mei a tih. Nisienlakhawm mihriem vawikhat pieng manah hieng ang hun pal hi ei chan seng a nia. Ei hung pal ta si chun mihriem nunah nasatakin thil a thaw thei leiin thil nuizatum mei mei a ngai loa hlawkpuina zawng lem dingin inngaituo seng inla nuom a um. Ka hmangai chu ka ta a na, kei khawm a ta ka nih!
A ropui khawp el.
ReplyDelete