Responsive Ad Slot

A MAK NGEI EL A!!

Saturday, August 8, 2020

/ Published by Simon L Infimate

~ Hmangneikhum, 

Sakawrdai

Ni dang chu nisien thu tamtak hi ka thlunglu, Pathienin ka dam lai khuolinzin sunga ka taksa pumpui kawnṭawltu ding bûr a hin a hung put huou huou awm vei leh! A va mak ngei de!


Vawizan khan chienglo ruoiin thu, Pu Lalropui Pulamte Bangalore-a Doctor pana fe chu a ngirhmun a derthawng thu Whatsapp group ah ka tiem fûk a. Ka lungrila ka pairûk zing, ka ṭi thâwng êm êm el chu tienlaia ka Rang Kungte, Senvawn Thlalatu Hmingthang-in a thlalak a sawp changa a namkaina tuia thlalak a hang sawp/namkai lai khawnvar/var a a hang suklanga a hung inlang ier ier angin ka ṭi thâwng le ni pal a tih tia lungphu khawm a chanve chauava kân phut tir dêp dep ngam chau Pate Ropui chanchin hrietsap chun a mi dêng tah. A va mak ngei de!

Pu Lalropui Pulamte hi a hming hmaa Pu sie a ni hma kum 1971 hun lai a inthawka keiin râlkhat a hming ka lo hriet hlak kha a tak ngeiin kum 1973 khan an khuo Pherzawl ah ka hmu a, ka hmu hmasatak ṭuma a kekawrtluon bun kha ka hrietsuol naw chun a vâr niin ka hriet. Nunghak a hung intlawnpui a, a nunghak hming khawm Zawlkhawpui tleitir hmelṭha Ṭhahnieng a nih. Hi hmelṭha elkhên nu hi Kailam hnuoia pa inlâr Saihenpa naunu a lo ni zing a!!

Ka pate Lalropui Pulamte hi Senvawn khuo PMS High School-a thawk dingin PMS, Sielmat Hqrs. chun kum 1981 khan Darchawi PMS High School, Darchawi a inthawkin a sawn a. Ama ruol hin Pu Zosangmawi Pudaite @ Robert Pa khawm sawn ve a nih. Anni pahni bâk a hin Meetei lekhathiem a hnunga Pastor sin chel tah W. Rupachandra Singh khawm Senvawn a zirtirtu sin thaw dinga lâk a ni ve. Anni bâk a hin Senvawn Lekhathiem hmingthanga hril fâk Pu Zatinlien Inbuon @ Laltharkim Pa zirtirtu dinga lâk a ni bawk. Hi kum, 1981 hin kei BTI, Sielmat ah training dinga ko ka ni leiin PMS High School, Senvawn bul ṭanna a hin ka ṭhang ve hman naw bâkah Pu Lalropui Pulamte hai sungkuo Senvawn khuoah an inbêngbel ṭan lai hmunaw lang khawm 1981 tawp tienga ka hmu chun a kawppui nu hmelṭha, fel le hlimthei Pi Ngurchawngmawi, Pastor S. Ṭhakung Chonzik naunu leh an nau hmasatak John Lalnunsang leh Lungṭauveng ah In hluoin fel thlap le hlimtakin an lo khawsa a, ka hmu hmaa inthawka ka lo ngainat chu a tak ngeia inhmu-in kan inchibai a, mi nelum le ngainatum a nina kha ka vawikhat tawngnaah ka hriet nghal a, ka mi ngainat kumkhuo a ni zui ta hrim a nih.

Pa Lalropui Pulamte @ Lalnunsang Pa le hin PMS High School, Senvawnah 1982-1986 chen kan thawk hmunkhat a, kum tienga lo upa lem a ni bawk leh, ama a khan inchuksuok le hmusuok hau hlein kân hriet. Khang hun lai khan tulai hun anga infepawna ṭha a um naw a, CCPur khawm kha tulai ang hin a hnai naw a, inbiekpawna phone ti hai lem kha chu a um a nih ti hretu kha mi tlawmte cho nîng an tih. Lamhai a la ṭhanaw a, Tipaimukh-a inlan ding lem chun khuontevîka fe a ngai hun lai a ni a. Lekhathawn inhmaw le hmawnaw khawm Senvawn le Churachandpur inkâr a hin a tawi takah chawlkâr hni a aw hrim hrim hun lai a nih.

Kan vânglai hun le PMS vung vânglai a hang intuok kher kher bawk lei khawm hi Pathien rem mi ruot pêk laia thil intuok-remfûk chu a ni thlâwt el. Football, volleyball, variety show, drama, debate, singing competition le activity dang dang kha Pu Laldawmlien Headmaster inrawina hnuoia hma kan hang lâk zozai hai kha aw...! Ka la hrietzing chu Pu Lalropui Pulamte rawia Khawlien, Mizorama Tournament-a kan hang ṭhang kha a nih. PMS High School hmingin team 2 kan insiem a, kan team pahnihai kha an thiem hle ni ka hrietna chu ni khat sungin Khawlien nunghakhai khan school playerhai hming kha an hriet kim vawng niin ka hriet! La hang pêng sei met lang, hi Tournament a hin kan team pakhat lem kha Final match kan lût a, khang lai hun a khan ieng dân am an hmang kan hriet nawh, Tournament champion kan ni ta naw a, an dân hmang kha kan zirtirtu Pu Zosangmawi Pudaite'n EFCI D/S Quarters ah Rev. Zoramsiem Nungate D/S umlaia ṭap puma a ṭawngṭai hin a sukfie hle'n ka hriet. Hiengang hi ṭawngṭai hla chu a nih, "Aw Lalpa, hi Tournament a kan hratnaw nasan chu kan thiemnaw lei a ni nawh, Khawlien haiin an khaw team an ṭan a, keini an mi ṭannaw lei a nih tiin a hung ṭapsuok hiel a nih.

Ziek ding ṭul le hril nuomum a va tam ngei de maw....!! Zieka sie dingin hunin a mi dai naw ding a ni si a.....tlanbahrikin a ṭhen ṭhen hang suilêt ka tih.

1. Sun sikul chawlin sikul naupang le zirtirtu kha volleyball kan inel hlaka, Pu Ropui hi keini laia a dung insâng pawl tak a ni leiin (khang hun lai tulaia rotation system la um nghal lo) net bulah kan inngir tir hlak a, indiktâwka kan hang vawrkâng changa a hei benthlâk inzum thei zie dam kha aw....!! A tlakna na kha ânkhur a ni deu tak. Ramchang mang lova ei hang vâwr pêk, hang benliem el ding khawm ânkâng ta chun drop hrim hrim dinga a ngai leiin a hei drop ngei a, net a hei pawng nasat thei zie tawp el kha aw! Drop a ni hrim hrim kham chu kan lung a awi hlak, khingtienga a tlanaw khawma.

2. Pu Laldawmlien inrawina hnuoiah Japan Riekna Kawn hnuoi, tlâk tienga mi ngieu thing bêr 5 lai deu thaw Pu Pumkhai Suontak @ Nemrotling Pa lo a mi, a lo neitu kan hni leh phal takin a mi pêk a, kan lawmzie tawp el kha! Chu thing chu kan inhlân a, zirtirtuhai kha thing ât thiem kan um nuol a, a thiem nêk khan a thiemnaw Pu Zosangmawi, Pu Ropui, Pu Zatinlien le Pu Laldawmlien hai kha a ât inhâwk le taima an ni a, kan ât zo inhma hle. Hi thing kan buoipui ṭan hlima inthawkin Kohran sunga mi tlawmngai iemani zâtin an mi ṭhangpui a, lawm a um hle. Mi tlâwmngai hai kha an hming tarlang dingin ka hang suikîr ngiel a chu huna lo liem hla ta bawk leh ka hrietsuok el thei ta naw tlat. Muol mi liemsan le mi la dampui hai... mi hrethiem hrâm ro khai! Ka hrietchieng em em chu sun chawllai thla kan lâk a, ka ruolpa Tlanglawmthang Zote @ Eleazar Lalhlupui Pa'n zakaw ṭiel hâka a bân a phar duoi lai ka mitthlaah a la châm zing.

Pu Pumkhai Suontak ngieu thing chu thingât hlak haiin double phêk an ti, foot 1 le a chanve phêkin kan ât a, chu phêk chu mistri kutah table tennis board kan inrem tir a. A net le a bat kan incha a, sikul ṭinah kan inhnel hlak. Kan Headmaster Pu Laldawmlien hi kan hnê ngai lo, a nuom ang angin a min lâmtir a ni deu tak. Pu Ropui khawm a bân a sei bawk a, khingtieng ta dinga inhnel insîrum khawpin a smash khum bâkah a chang chun a bat khawma a hei dêngkhum hlakin ka hriet. Ânkhelpui hrim hrim hlimnaw kan um ngai nawh. Kan hrât insâwk châng khawma innui sieua min ṭhepui theitu a ni hlak. Pa hlim thei, fiemthu dû, mi sukhlim thiem, talent hau le hmang thiem a ni a, a bula um kha a hlimumin a hadam thlâk a, kan ngainaa, an In hluo kha a chîn lei amani ding zantin kan sip deu mam zing hlak.

3. Tlangram a um a ni ti inhrein kum khat chu lo nei a nuhmei Pi Ngurchawngmawi leh an rawt a, mi an invât tir a, ṭin khat hmun lai niin an hril. Lo raw zova butu a inthawka a sîk chenin mi an ruoi deu zing a, an kumtawp bu inthar chu ṭin 3 nekin a tam hret an tih. Chuongsa khawm chun a hlimpui a, lo nei kha insîrna hrim a nei nawh. Sinthaw inhawi a ti a, fena ilo hang nei kha a châk zawng a niin ṭhal hmeraw zawng khawm kha a thil inhawiti a tling. A um sawt naw vieu a chu Zopuitlâng, Chartemuol, Makhazawl, Saidanruom, Khuoirawl rampui, Tuihmaituok vadung, Tuidamdiei, Damkhur vadung le Zotui ruom hai hi a kutpâr a hriet hne angin a hriet hman a nih.

4. School hmalakna kawng tinrengah a hmakeitu, sulsutu le ṭhuoitu tlin niin ka hriet. India ram ni pawimaw hieng Independence Day, Republic Day le Teachers' Day a hai hin PMS High School kha hmalatu a ni hlak a, item chi hrang hrang phûr le thafân taka mi huoihawtpuitu a ni a, zan sawt tak tak khawm ka sawl-ka kham ti lova hmaṭhuoitu a ni a. A nun a khan inchûk ding a lo va tam lawm lawm ngei de aw!!

1986 kum hin hmun danga zirtirtu sin thaw dingin Senvawn PMS School hi ka suoksan a, Pu Lalropui khawm hin 1987-88 hun hin sawrkar sin hmuin Senvawn khuo suoksanin Rengkai khuoah ânbêngbel a, a nuhmei Pi Ngurchawngmawi khawma sawrkar sin hmu nawk peiin hi khuo a hin In le lo indinin tuchen hin an khawsa ta a nih. Nau pasal 3 le nau nuhmei 2 an nei. An nauhai, an upat dan indawtin:

1. John Lalnunsang

2. Rebec Ramvarzing

3. Dr. Immanuel Lalmalsawm

4. Betty Lalumpui

5. Ramchanglien

(An naupa Immanuel Lalmalsawm hi MBBS inchûkin tuhin Manipur Sawrkar hnuoiah Doctor sin thawin Parbung CHC ah a thawk mêk a nih.)

an ni a. An urêng hming ka ziek lai hin an upatak Lalnunsang, Senvawna an um laia a khawsak ka zuk hrietsuok a, hang hril kai zawk ka nuom. Kha hun lai khan Lalnunsang hin sang Rebec Ramvarzing a nei ta a. A nu le pa hi sikulah a hung zui hlak a, sikul uniform fai tawk le pheikhawk tle tawkin tûktin a hung hlak. Sikul ṭuong pilvut kemit tlum deu thaw ah A AW Pawlah a hei inṭhung ve hlak. Naupang an um inhnel bakah pilvut invawra kha inhawi a ti ve hlak ning a tih. Zantieng chun Lalnunsang a ni le ninaw hriet hran theilo khawp hiela bal le pawin intieng a nu'n ânlawi pui a, a zingah tharlâm sarin sikul a hung a, zantieng chun Senvawn Tournament huna midfielder a ṭhang niawm takin a mit pawkangin inlawi nawk hlak sienkhawm a zingah tharlam hlakin sikul a hung theina kha a Nu Pi Ngurchawngmawi felna lei a ni a, Pu Ropui hin nuhmei a nei fel tinaw ruol an nawh.

Ka pate(hang ti nâwk ta lang) le hin phone ka nei hnung hin kan inbiek zeu zeu hlak a. Kan hun liemta hai dâm inhriltawnin inngai takin kan inmangṭha hlak. A châng chun fiemthua suktawp hun a um zeu zeu. Ṭumkhat chu a khawhmu a fienaw thu a mi hril a, vawi tam doctor le mithiem an lo rawn ta thu kei hlak chun hre lovin "sabawn senin i mit sawp la" ka ti sam êt a. Ama bawk chun chuonganga ṭha el ding a ni naw thu'n a mi dawn nghe nghe. Râlkhata inthawkin a mit damna ding hin ka ṭawngṭai hlak. Khawhnunga ka biek nawkin a mit harsatna le harsatna dang dang a nei leia Bangalore Damdawi In tieng an pan thu ka Nute Ngurchawngmawi-in a mi hung hril ta lem a. Thluok tieng natna leia khawhmu le harsatna dang dang nei a ni thu a mi hung hrilsa bawk. Ka hrietsuol a ni naw chun ka Pate hi a nat ka hriet a inthawk a damna dingin zantin a hming lamin Pathien kuomah ka lo ngên ve hlak. Sienkhawm Pathien ro mi rê pêk dan hi thleng thei a ni hlawl si nawh. Bangalore-a an umsung hin Lockeddown-in a nang a, damdawi In ICU ah thla têl tamfe an um hnungin In tieng Ambulance-in a hung inlawi thu dâm ka lo hriet a, hringdama mani inlum a hung lût hi Pathien ṭhuoina lieu lieu a nih, ei Pathienin ropuina chang sien. In an tlung hnung le an enkawl pei dan chu ei hriet seng a ni kha.

Ka hrietsuol el am aw...Pate Ropui le phone-a kan inbiek nuhnung tak chu 2019 Kristmas lai ni tlatin ka hriet. Ka hrietsuol el thei. Chieng taka ka hriet chu Kohran Lengkhawm Hall kawtkhar bula ka ngir lai a nih. Video call-in a mi hung biek a, kan va hlim de aw...kha á¹­um khan!

Tuhin ama Inah umin doctor thiem le nurse fel tak tak hai monitor-na hnuoi le a nuhmei, nau le u le nau bâkah hmangaituhai duothrawn dawngin a um ti a ni a.Bangalore-a an um lai, biek thei a ni le ni naw kân dawn a, ka Nute Ngurchawngmawi-in "I pate chu phone-a biek thei a ni ta nawh, zaizira inbie kan ni tah" tia a mi hril ṭuma keia ṭêk hung tla mi dêng kha vawisun chen hin chu ṭêk zungzâm chun ka taksa a la fang kuol zing chu a ni si a!!

Ei hmangai, mi hmangai, ei ngainat, mi ngainatu, unau le ruolṭhaa ei en le mi entu hai hlutzie hi hrilkhipui ding a vâng. An hlutna chu tangka le lunghlua inchâwk thei a ni nawh. Chuong mihai chu ei dam sâwt po leh ei chân inzing el ding chu a ni si a maw!! Ko kîr thei lo nunhlui, theinghil thei lo ding muol liem ta si hlimlaini hai, chel ngir ruollo mi fesan mêk Pate Ropui sulhnung mi maksan pêk hai hi ka la dama fang nawk ni a la um a ni khawmin ka khâtin ka fang ding a ni ta awm si a. Kan hmurkuong vê na, kan theipaling lona, Senvawn reserve-a kan inse rutna, Zopuitlanga kan thingthupui thlamna, Zopheia kan aihretil zawngna, Chârte muola kan hulhû dawn thlamna hmunhai khi ka umna Sakawrdai a inthawkin ka hmu thei a, hi ka thu ziek mêk lai hin mitah sûm a hung zîng ṭan a, saihla khawm nisien- A hmun leh tlangte dang si lo, ka thlir ning thei lo ve ka tinaw thei naw a ni ie.

(Vawisuna hi Pu Lalropui Pulamte chanchin ka ziek zo chie lâi hin Van Kona dawngin a mi maksan thu ka hrietzui a, nat, lungngaina, ṭap le rinumna um ta nawna ram, chungtieng Jerusalem tieng inlawiin Vanramj Kawtsuo ah Van Angelhaiin thlakhawngin an lo hmuok ta ding a ni si a. Adieu....pa Ropui....thlamuong takin i chawl hadam tah, kan lawmpui che.)

Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate