KA PA HOTEL-AH BU KAN FAK A

~ H. Zaneisang

Ka sang H.Zosângbera, chung tieng kona dawnga vân khawpui tieng a mi lo inlawisan tâkna chungchângah, a ruong hnawt phâk ta naw ding ni inla khawm, mihriem dânah a nuhmei le a nauhai chunga ka mawphurna, ka hmêl bêk zun lang ṭûl ṭêpa ka hriet leiin, June ni 26, 2019 zantieng dâr 4 vêl khan ka tupa Thangchullo rawiin ama gari (vehicle)-in, ka sangnu Zoremmawi, ka sang Lalthanlien Ṭhiek phelkhing Mitinsiem leh, Churachandpur suoksanin Guite road-ah Mizoram panin kan tlân suk a. (Kan tlân tunga ti lem ding am ka chieng nawh. Khawthlang tieng pana tlân kan ni leiin ‘suk’ ṭawngbau ka hmang el a nih)

Kei hi taksa, lungril le thlaraua hrâtnaw le chakvak lo tak ka ni leiin, inzin invâk vêl hi keiin ka huphur el chau ni lovin, ka sûng le kuohai chau ti tâk lovah, unau laina hnai le kan lawina kohrana unauhai chenin an mi huphur pui seng a. Amiruokchu, ka sangpa’n chung tieng a mi lo inlawisanna chungthu ah, a zâmsan a nuhmei le a nauhai chunga ka duty chu thaw mâkmaw nia ka ngai tlat bawk si leiin, lainahai le kan lawina kohrana unau ṭhenkhathai chu, Pathien kuomah mi lo ṭawngṭai pêk dingin ka ngên a.

Zân khawvâr, châwl lovin kan tlân char char a; a zîng June 27, 2019 sûn nisa inher dâr 2 vêl ah, ka piengna khuo, ‘kan khuo’ ka lo ti ve hlak Sakawrdai Mizoram kan lût a. Kei hi Sakawrdaia pieng le seilien ni lang khawm, tu ṭuma kan zinna Sakawrdai ruok hi chu ka vawi khat hmuna a nih. Ka pieng le ka seilenna Sakawrdai kha chu an lo insawn san dai tah. Amiruokchu, mihriem hung bubit peiin, MNF Insurgency leia kum 1968 kuma kan suoksan hmaa keima Sakawrdai khawm an va del phâk nâwk mêk tah.

Sakawrdai kan tlung ni zîng, zîngbu fâk khawp chun, ka sang H.Zosangbera hnuoi taksa an lo inzâlna thlân va hmu ding le, naupangtê kan ni laia kan urênga tuol kan châi hlakna, keima Sakawrdai indiktak hmun va fang dingin gari’n kan tlân suok a. Amiruokchu, ka nu ka pa, ka sanghai leh sûngkuo kima; ka nu mi khâwng pêk tuol zakuo le kekawr bâka ṭha le mawi um dinga suongtuona hrim nei lo hâk le bun a, ruolhai le kan tuolchâi hlakna, kan in hmun tlâng ruok chu, helicopter ṭumhmun dingin an lo nawr zâwl mêk tâk leiin, râl khata ka thlîr bâk chu a hmun khawm kan hang chuongkai ta nawh.

Kan tlân pei a, kan naupang laia khawvêla lungdaw (memorial stone) insâng tak, a nêka insâng hrim um dinga kan lo ring ngai naw, ‘Phuii Lungdaw’ khêla ka sang Sangber le a sûnghai huon (farm) kan va en/sir a. ‘Phuii Lungdaw’ ruok chu, a lo fik bawng an um rau am an nih, ti khawpin a lo insâng bêk nawh. Amiruokchu, ka lungril mitthla a ruok chu, tienlai (ti el ei tih)-a ‘Phuii Lungdaw’ kha chu, khawvêla lungdaw (memorial stone) insângtak  ni kum khuo zing ta’ng a tih. Hi thuziek ka ziek mêk lai khawm hin, ka lungril ngaituona mitthlâ a ruok chu, kan naupang laia Phuii Lungdaw kha chu an sâng le a lien pângngaiin, a lienin a la’n sâng to lûr zing a nih.

Laina, u le nau le ruol hluihai hlak chu, ka tleirâwl lai hmêl puta mi hmu an in beisei têrêng am a nih ding, nghatna tieng tieng ‘I va chêr de !’ ‘I va tar ta de !’ ti ṭawngbau bâk ka hlaw mang nawh. Kei hlak khawm chun, ka ruol hluihai chau ti tâk lovah, lainâ sûng le kuohai khawm hriet duk dak hlak nei ta lo me chu. Kum 50 nêka tam rau inhmu ta lo châwk chu; vawi hnih, vawi thum inhmu hnung khawm a, ‘Nang tu am i ni kha ?’ ti a ṭûl nâwk pei hlak bawk si ! Kan châm sûng po kha chu, ‘tuva mi hung chibai mêk pa/nu hi a tû tak am nîng a tih aw ?’ tîa inngaituonain  hun ka hmangzo a ni tak.

Chuong anga ni tin ela buoi nawk nawk zing chun hun kan hmang a. Châm sawng thei ding kan ni naw leiin, July ni 1, 2019 khan ka pieng le ka seilienna Sakawrdai chu suoksan dingin kan inbuotsai nâwk tah a. U le nau, lainâ le ruol ṭha tam takhai le khan chu, hi khawvêla kan inhmû tâwp nî nitah ngei dinga suongtuona le ngairuotna in lungril a hluo sip leiin, hnuk ul ṭeuin, ‘Dam takin aw’ ti’n, zîngkâr dar 6 chun Churachandpur pan dingin Sakawrdaia inthawk kan inkhal suok nâwk tah a.

Sakawrdai-a inthawk Rengkai inkhal tlung dinga kan fena ding lampui hlat zie ni khat lai ela a taka hretu kan ni leiin muongchâng lovin kan tlân a. A chîn a lienin mobile phone ei pai tâk hnung hin chu sana (wrist watch) bun ei um tah meu nawh a. Ka mobile phone ka lek suok naw leiin a hun chie ka hriet ta nawh; dar 11:30 vêl a ni el thei; Khawruhlian ah châwlin hotel-ah bu kan fâk a. Bu kan fâkna hotel-a thlai suongtuhai thlai suong ka du zâwng a um mang naw leiin, ka sanghai fâk khawp hmâ’n ka tho a; ka kuthai ka sâwpfai hnung chun an panthlang tieng chu iengang khieua râwl insâng am a ni rêk ding ti hmu dingin an châwr kawt ah ka zu dâk a. Zân rieka kan tlungin ding nisien chu, kan châm sûng thlî hrâng lo ding le ruo sûr lo dingin chungtieng ngênna ka thawn tung râwn vieu âwmin ka hriet.

Tuol ka suok a, ka um inhuot thaw ding hre lova ka nghat vêl ruoina lam ah  kan zîngbu fâkna hotel kawtkhâr chung chu ka hang en leh, ROKHAMA ti intâr ka hang hmu chu, ka sûngtieng ieng in am a nih mi sawi hnîng deu lawih hin ka hriet a. Hotel sûng ah lût nâwkin, chu hotel-a sin thaw mêk nuhmei hmêl fel deu kuoma chun, ‘Rokhama hi tunge ni a ?’ ka va ti chawt a. Ama chun, ‘Ka pa hming a ni a. Kha amah pawh kawngka bul ah a ṭhut reng kha,’ tî’n a pa chu a mi kâwk hmu a. Chu phing leh ka pan phei a, “Ka pu, khawnge ka han chibai teh ang che. Ka pa lo ni reng che in. Khua i tihar hle mai a ! Ka pa hming hi Rokhama a ni ve a. Mahse ani chuan min awmlohsan tawh a. Hmêl leh pian hmang ah pawh ka pa nên inanna tak pawh in nei. Khua i tihar hle mai ….,’ ti’n ka biek mawl mawl a. Ka pa ang bawka pa ṭawng tam rak lo a nih a. Ka ṭawngbau ruok chun a sûngril a tâwkhnîng ve lawi chu nî’n ka hriet. Ka damlai nia ka thil/hun tawnghai laia thil ṭhenkhat ka dam sûnga ka theinghil tah ngai lo dinghai lai pakhat chu ni ve in ka hriet.

Kan fâk khawp chu kan fena ding lam a la hla/sei hle a nih ti hre rânin, muongchâng lovin kan tlân nâwk char char a. Mizoram khawpui Aizâwl kan va tlung vâng hnungin Aizâwl lamlien chu khawsak tieng inhersanin muongchâng lovin kan tlân pei a. Tuhmâ kum 50 vêl liemtah lai khan chu, Mizoram khawlai hmuna khawm inzin inla, ramhnuoi thing le ruo sât/vât thlu a, thingtlâng lo, a muol a muol dâp hmu ngei ngei hlak kha; tu ṭuma kan inzin ruok chu, a mail za bia tiem thei kan tlân sûng po po khan, tuhma anga ram thing le ruo vât thlua lo a nei (thingtlâng lo) pakhat tê khawm ka hmu nawh. Nghatna tieng tieng a muol le tlânghai chu thing le ruohaiin an inkhum hring dup a; en le thlîr nghawk a um naw hle.

Kum sâwm tam an inhrâm ri khawm ka hriet tâk lo, an hrâm rîk dâna a hming kan ko el vate chi khat chu, bukurluk, bukurluk ti’n a lo inhrâm kur kur a. Bukurluk inhrâm ka hriet tâk nawna hi kum 50 a lo hlei hiel tah, ka khuo a suksâwtin, ka pa rawiin ka sanghai le kan ram ṭuonna muol le tlânghai mitthlâ ah a hung inlang ṭuom ṭuom a; khawsâwt a um bâk zel. Darkâr chanve vêl kan tlân hnung chun, ruol nei lo, mâkhât chauva khawsâwt inhrâm niâwm takin, vate chikhat hi ‘tawllâwt, tawllâwt’ ti’n a lo inhrâm ve kar kar a. Tawllâwt inhrâm khawm hi Tuiṭhaphai ka lût hnung kum 50 nêka tam hman ka hriet tâk naw leiin, nun hlui a min ngaitir hle.

Ka pieng le murna Mizoram hi thilhring le va tinrênghai chêngna le zai hla an remna hmun a nih a. Amiruokchu, tuva kan zin ṭum chu, ‘bukurluk’ le ‘tawllâwt’ inhrâm bâk chu hriet ka nei nawh. Ka lo insîm sek hlak bawk lei khawm a ni el thei. Ka lungrilin ṭhâl favâng laia inzin ni lang chu, ‘uleu’ inhrâm ri hre ngei ding ka ni a… ka ti vawng vawng a … !

Khai a, ka ziek pei chun Lalremkim Pi theida zâwng dâm ziek pal ka tih ie. Mizoram hluotuhaia inthawk hlâ a pieng râwnna san khawm hi, a muol le tlâng a mawi el chau ni lovin, thil hring tinrêng haiin zai hlâ an remna hmun a ni lei ni ngeia ka lo ring hlakna chu, tu ṭuma kan zinna a ka thil hmu le hriethai khawma an mi la namdet pêk pei.

Chuongchun, July ni 2, 2019 sûn dâr 11:30 vêl ah, ka sûnghai le kan chêngna Rengkai-a kan in chu dam takin Pathienin a mi ṭhuoi tlung nâwk tah a. Mihriem hi sâwlin chau hle hlak inla khawm, ei thawding (ei duty) lungrila mi kam tlattu, chungtieng ṭhangpuina zâra ei hei tlingtla thei hlak hi chu, ei sâwl ei kham khawm hrechang lova ei dam siei siei hlak angin, kei hrât naw le chau tak khawm hi ka dam siei siei el.

Phone 9862065735.