Responsive Ad Slot

KHUOLBÛK VENGTU

Thursday, December 24, 2015

/ Published by VIRTHLI
~ Rev.Kh.Thang Dailo


Châng thlang:Luka 2:1-7
“Chun chuonglaichun hienghi a na, Kaisar Augustin chun khawvêl ram popo hmingziek ding thu a pêk a. Chuchu Suria rama Kurini Borsap a ni laia sensas hmasa tak chu a nih. Chuongchun mi popo chu an hmingziek dingin anni khuo sengah an fe a. Chun Josef khom, David sûnghai le a thla a ni leiin, Galili rama Nazaret khuoa inthoka Judai rama David khuo, Bethlehem an tia chun, Mari, a nuhmei huol inrai treu pum le chun an hming ziek dingin a fe a. Chun hienghi a na, chutaka an um lai chun a naunei chu a hung hun ta a. Chun a nau lutirah naupasal a nei a; chun puonin a tuom a, khuolbûkah an inleng ve naw leiin, ran bu pêkna thlêngah ân zâltir a.”


Abraham chu sûn nisa lum lai tak, puonin kotkhâr bula a thrung laiin, LALPA chu Mamre thingsaisaw kawlahai chun a kuomah a hung inlâr a; chun a(Abraham) hang dâk a, a en a. Chun ngai ta, a kawl ela chun mi pathum an lo ngîr zing a; chun a hmu phingleh puonin kotkhâra inthok chun anni chu lawm dingin a va tlân a, hnuoi sikin chibai a bûk a. “Ka Lalpa, i mi lunginsiet thei chun lunginsiettakin i siehlaw hi mi fe khêl lul naw raw khai. Tui tlawmte bêk hung la hai sien la, in kehai sawp unla, thing hnuoia hin chawl hri ta u; Bei tlawmte bêk va lâng ka ta, in lungril sukhar ro khai; chu hnunga chun fe pei de ti niu; chuleia in siehlaw kuoma hung hi in ni phot awm a,” a ti a. Chun anni chun, “I hril ang chun va thaw rawh,” an ta Chuongchun Abraham chu puonin sûnga Sari kuoma chun a va lût vak a, “Beiphit indi tak tekhawng thum siem la,hmet la, beiphêkhaiah siem rawh,” a ta Chun Abraham chu bawngruol tieng a va tlân a, bawngte thratak hi a hung lâk a, siehlaw kuomah a pêk a; chun ama chun a lo siem vatvat a. Chun nenetui kîng dâm, nenetui dâm, a bawngte sa siem dâm chu a lâk a, an hmaah a va pêk ta a; chun thing hnuoia chun an kuomah a ngîr zing a, anni chun an fâk ta a. Chun ama chun, “Saw puonin a son,” a ta. Chun ama chun, “Hun hi a hung tlung nawk pha chun i kuomah hung nawk ngeingei ka tih; chun ngai ta, i nuhmei Sari chun naupasal nei a tih,” a ta. Chun a hnunga puonin kotkhâr bula inthok chun Sarin a lo hriet a.”

Thuhma:
Historical backgroun- Isu hung pienglai huna khawvel history hi Gospel ziektu dang (Mathai, Marka le Johan) hai hin an ziek lang der nawa. Luka chau hin a ziek langa, chanchin tam tak ei hrietsa thei phaa. Biblea inziek le secular history leh khaikhi le hmetbel thei tam tak ei nei leiin Bible inchûktuhai ta ding khawma a remchâng em em.


Kaisar Augustus inlal hun B.C.31-14 hi Roman empire vânglai, Golden-age of Roman empire tia hriet hiel a nih a. Roman literature le  architecture  insang hun lai tak a nih a. Chun, Roman republic sorkarn chu Roman imperial sorkar hrât em em in Kaiser Augustus khan a hung siema. Development dang dang hung thaw in Roman Road ei tiel hai kha a hung bawl leiin khawvel infepawna sumdawngnahai a hung thraa. Hieng anga infepawnahai a hung thrat tak lei hin Isu Krista Chanchinthra thedarna remchâng em em a hung nita a. “Khawvel popovah fe unla, thil siemhai popo kuomah Chanchinthra hi hril ro”(Mark 16:15), Isun a ti tlung theina dingin Roman sorkar hi Pathienin a hung siem niin Bible sûttu tam takin an hril.  Kha hun laia Roman empire khan khawvel pumpui a huop deuthaw a nih. Mediteranian tuipui kawla ram po po- Europe, Africa hmartieng ram popo, Asia minor ramhai popo kha Roman rorelna hnuoia um an nih.
            
Kha hunlai khan khawvel varna/Science khom hi a lo insâng hle ti hriet thei a nih a. Khawsak tienga Mivar pathum hunghai kha astromomy tieng hrietna inthûktak le inchûktu ni ngei an tih. Arasi mak tak kha an hung zui nia hriet a nih a. Amiruokchu tulai thil umdan le hrietna/science/technology ei ngaituo chun thilmak taluo a ni nawh. Tulaia GPS(Global Positioning System), ei smart-phone le web-cam haia inthok ringot khom hin thil ei hriet le hmu nuom umna chu râlkhat le a hmuna khom a hlim le thlâhai umna ei hnuin ei hriet thei nghal a nih a. Pathien iengkim siemtu chun chung thilhai hmang chun khawsak mivarhai kha Naute Isu umna hmun a thruoi tlung a lo ni zing el. Hieng thilhai lei hin Pathienin Isu Kristaa a thil thawtum khom hi ei hrietsuok pha thei a nih. Chun, Berampuhai kuoma vantirko le vânmipui hung um huk el khom hi ringhla chi a ni naw hle el. Mihriem thil thiemna hmanin khawvel hmun dang daia  mihriem um le trongbau hman second khat tling lovin ei hriet theita a nih a. (Chung ang thil chu ei hril ei hril chun a sei taluo ding a na, ei thupuiah lut tang ei tih)


Thupui hongna:
Kristmas le Isu piengna thua Joseph le Mari-hai sungkhuo ti lova chu mi(character) poimaw tak tak ei hmuhai chu - (1)Lalpa vantirko, (2)Van mipui, (3)Beram vengtuhai, (4)Khawsak mivarhai, (5)-Lal Heroda, (6)Zawlnei Simeon, (7)Nuhmei Zawlnei (8)Khuobuk vengtu(Inn Keeper) hai hi an nih. Drama(Cinema) anga ei en nisienla Lal Herod le Khuolbuk Vengtu chan(part play) hi chu a changtu ni khom ei nuom ring a um nawh. Mi danghai hi Isu pieng thua an thil thawhai hril ding a tamin, hril khom inhawk a um hle el. Amiruokchu a ditum naw tak Khuolbuk Vengtu hi voisuna ei thupui a ni tlat el.

KHUOLBUK VENGTU

Si-âr chunga sîngin remtu
Van-lal ropui zie khi hril thiem lang naw!
Iengtiziea hnuoia a hung am?
A hmanghaina hril thiem ka nuom zuol.
ei hlaphuoktu  ropui (Pastor Thangngur)in a lo ti ngâwi ngâwi chu  hlaphuoktu hmingthang  bok (Upa Rokunga) chun hienghin a lo ti ve nawka:
“Khuolbûk vêngtu suihlungmawlin;
                  Van Lal Rengpui ka lung damna,
   Puon ang a hnawl ta ie”
Chuleichun Khuolbûk Vêngtu a inthok hin hriet ding le inchûk ding poimaw ei nei niin an lang.
               
Lalpa Isu piengna hmun Bethlehem hi Josefa le Mari-hai khuo Nazareth a inthokin kea fein ni thum lam nia hril a nih a. Hi hmun kher khera a hang pieng  hin umzie inthûk tak a nei bok. Hi khuo hi Israel Lal ropui le Pathien ruot David piengna hmun a nih. Chuleichun Davida thla Isarel Lal le Mesia chu a hang pieng ve ngei hi Pathien remruotna ni ngei a tih.
      
Mari naupai inhlâta tak el, ni thum lai lampuia a fe ding chu a sawl ding zie le rinum a ti ding chu hrillo a nih. (Milim ziektuhaiin an ngaituonna riruong sabengtung chunga Mari hi chuong anga an ziek hi indik kher naw ni). Kea lawn an ni ring a um lem. A pasal Josefa ma ma khom a lungril beidong ding chu ngairuot thei seng ei tih. Ei ni rawi chu ei nuhmeihai nau nei a hung hnai chun, “Ieng hospital am thrain thienghlim tak a ta” tiin a nauneina hmun ding ei lo thlang lawk hieu tah a. Vairama um tam tak lem chun hospital nurse-hai chau ringzo lovin mani nûhai ei incha naw khoma, veng tieng bek ei pan hlaka. Mari le Josefa hi chu mani nuom le nuom naw khom hril thei lova khuol inzin an nih a. An tumram an tlung hnung khoma tlungin an invai nawk bok.

Khuolbûk vengtu’n a lo hnawl hnunga tlungna ding an hmu tawk chu ran- in (bawngin)a nih. Inzin sawl leh, nauhase zingta bawk, a rimsiet thlâk awm ngei maw?  Lekha zuektuhai hril dânin khang hun laia Judahai tlangrama an inhai bawl dân chu a sawng ang deua bawl a nih a. A chung dawkâng, fit 5 vel chauva  insang a chun mihriem an chêng a. A hnuoia chun an ranhai an sie hlak a. Delhi a kan umlaia, Chingrauli khuo, UP a school kan va thawna khuohai in ka hrietsuok ngei. An in pindan pakhata chun an ni an rieka. A pindan pkhat danga chun an ranhai an inriektira. An in chu a rim a se veng vunga. Chuang ina riek nêk chun an tuol zawla thingbuk hnuoiah chârpai khumah kan riek ta lem kha a na. Lalpa Isu ruokchu chuong ang ina chu a pieng a nih.

Chun khuolbuk  enkawtupa hin hmun a pêk naw phing hin in tina fein  an ranin bêk an hni khawm a nil thei a. Ran in ruok, tlungna thei khom chu a lo vang vieu el thei boka. Hi khuoa hin an invai sawt vieu khom a nil thei. Isu piengna ding hin hmun a lo vângin an sungkuo hi an invâi ngei maw!
Mihriem ngaia thil mak le thil awmlo tak el chu Pathien nau, Judahai Mesiah le khawvel Samdamtu ding naute ni si a, hieng ringota hung pieng chu. Hieng anga Pathien thilthaw dan hi mihriem lungril varna le sielethra hrietna chun hriet thiem harsa tak a ni hrim a. A pieng dân le piengna hmun enin Judahaiin an lo hnawl hi thil mak taluo niin an lang nawh.

Mikhuol pawimaw zie:
Ei Pathienthu/Bible hin chieng taka, a mi hril hi voisun hin hret suok le hriet thar a poimaw ngei.

Rom 12:13 “Mi thienghlimhai tlâksamna a chun somdawl unla, mikhuohai lawm hlak mi ni ro”

Heb 13:2 “Mikhuolhai chunga hmangai insuo theinghil naw ro; chuongchun mi threnkhatin hre lovin vantirkohai an lo intlungtir si a”

1Timothy 5:10 “Thil thra thaw konga mi inpâka um, nauhai lo chawm tlei taa, mikhuolhai lo intlungtir ta a, mithienghlimhai ke lo sawp ta a, mi lungzînghai lo somdawl ta a, thil thra tinrêng taimataka a lo thaw taphot chun.
Matthews 25:35 “Ka phîng a trâmin nangnîn fâk ding in mi pêk a, ka dang a chârin dawn ding in mi pêk a; mikhuol ka nîn in mîn tlung tir a;”
Genesis18:1-10
Application1: Khuolbuk Vêngtu angin Isu - mikhuol poimaw, Sandamtu le taksa le thlarau malsawmna mi petu hi lo hnawl tri a va um de.  Khuolbûk vêngtu hin a ma sumdawngna le a ma hlawkna ding chau a ngaituo ni ding a na.  Josepha le Mari hai hi hei en khoma mikhuol dinga ditum rak an ni mawinawh. Mari irai puor tak el, thingrem siemtu nuhmei, mihai anga incheina thraa inthum khom ni kher nawni hai. Mi lien milal ni sienla chu lo ngaisakin, “Kan private room ah riek el ro, kei ni chu living room a khom a rem ang angin riek el kan tih” ti ngei a tih. Ei ni khawm khuol thra le ei ditsakhai chunga chun ei ti hlak a ni kha.
Application2: An naw khoma Khuolbuk Vengtu hin hre sienla chu, a Mesaih pâitu Mari hi a hnawl  ring a  um nawh. Ei zuk dem el thei nawna a um. Ei ni chu Kristien sungkuo le kohrana hung seilienin Isu Krista chanchin hi chieng takin ei hriet a. Thuhriltu thra tak taka inthok dâmin Isu chanchin hi ei hriet chieng em em  tah. Hriet naw lei ni lovin, thil hote  leia Isu hi lo hnawl ei hoi tawl khop el.
Application3: Abraham le Sari hai angin, Pathien chun a vantirkohai hmangin mi hung kanin a manih, Emmau khuo kawla a Zirtirhai pahni kuoma a hung inlar angin mi hung intlonpui kher naw ni. A hmangai, a ma angpuia a siem ei mihriem chanpuih mikhuol chunga ei um dan hi a poimaw tak chu a nih. Pathien mihai ei lo hnawl le ei tlung nuom naw hi trium tak a nih. Chun ‘mikhuol’ danglam tak ka tarpu Lienkung Pudaite hril chu ka theinghil thei nawh. Ama hi cancer natna nei, operation lo tuok tah a nih. Cancer natna chu Pathienin a mikhuol dinga a pêk niin a hril tlat el. Cancer natnahai khom Pathiena hriet thiemna ei nei chun ei mikhuo an nithei. Ei mikhuolhai hi tuhai am an na?
Vânrama ah: “Chu huna chun, Laltak chun a chang tienga mihai kuomah, ‘Ka pa ditsakhai, hung unla, khawvêl siem tira inthoka, in ta dinga ram buotsai sa chu chang ro; Ka phîng a trâmin nangnîn fâk ding in mi pêk a, ka dang a chârin dawn ding in mi pêk a; mikhuol ka nîn in mîn tlung tir a; Saruok ka niin puon in mîn sil tir a; damnawa ka umin in mi kan a, lunginah ka umin in hung sir a,’ la tîng a tih. Chu huna chun, mifelhai chun, ‘Lalpa, iengtik âm phîngtrâmin kan hmu che a, fâk ding kan pêk che a? Dangchârin kan hmu che a, dawn ding kan pêk che a? Iengtik âm mikhuolin kan hmu che a, kan intlungtir che a? Saruokin kan hmu che a, puon kan insiltir che a Iengtik âm damnawin amanih, intâng in amanih kan hmu che a, i kuomah kan hung a?’ tîn, la don an tih Chun Laltak chun an kuomah,‘Titakzetin ka hril cheu hi, hieng ka unau chîntakhai laia mi pakhat chunga  in thaw chu, ka chunga thaw in nih,’ tiin la don a tih.” (Mat 25:34-40).
Isu Krista hnuoihnung(tlawm) em ema, ran-ina a hung pieng hin mirimsehai le mihausahai khom a awzo zie a suklanga. Ei ni mi hnuoihnung le rimse ni inla kom, ei ta ding a ni zie hmu thei a nih. Voisun hin ei vangnei zie khom hre dok ei tiu.
Awle, ei Mizo hlaphuok thiem Upa Rokunga chun hi hlimthla (scene) hi mawi le lungril tawk em emin:   

Tiena Kaisar lal lien rêngpui,
Lallai ni êng hnuoi ah;
An hril vnhnuoi khawvel tiempui hmingthang,
Singkhuol mipui pungkhawmhai lai,              
Mari’n riek rûn a chng ve nawh;                     
Bawng in runpui a bêl.                       


A liem si nawh khârdan hliepah,                     
Singkhuol a ngir zing ie;                                      
‘Ngai ta, kawtkhar bulah ka hung ngir ie;     
I sungah hung lut ka ti aw,
I lungril kawt mi hawngpêk rawh,
Tiin a mi nghak zing. a mi lo inzawt peka.


Khuobuk vêngtu ang el ka nih,
Suolin a mi bawm zing;
Ka lungril Kaisan lalna ram a hi,
Bethlehem tlang hung indin la;
I ta dîn ramthlêng hung siem la;
Achun hung chêng rawh.

tiin hlain a lo inzawt a. Isu Krista chun, “Ngâita, kotkhar bula ngirin ka kik hi; tukhomin ka rawl a hrieta, kot a hong chun a kuomah lût ka ta, zanbu fâng ka ta, ama khomin  ka kuomah fa bok a tih”( Tp 3:20).

Vawisun hin ei lungril kotkhar hongin Khuolbuk Vêngtu ang naw takin Isu Krista chu lo mikhuol ei tieu. Mikhul el cho ni lovin ei ruol, piengpui unau, ei chatuon Lal ni nuomin ei lungril kawtkhar a kik zing a nih. Amen.



December 23, 2015
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate