Responsive Ad Slot

World Cup Football ei lo tlung nawk tah!

Thursday, June 12, 2014

/ Published by Simon L Infimate
(A brief history of Football and World Cup)

By Jipson S. Hrangate, AFC Referee

FOOTBALL INTANNA: Football hin tienlai kum za tam tak liemtaa inthawk khan Europe, Asia, America zung a lo kei tan tah a nih. Tienlai England rama chun kum zabi 8 (Eight century) lai vel khan England-a cheng Saxons hai hung runtu Danish hai Thames vadung kama an lo hneban tum khan Saxons hai chun a lawmna dingin football chikhat, puon ziel hlum, savuna thun chu an lo pet hlak a nih.

China rama chun 3 B.C. lai vel khan an emperor hai birthday lawmna dingin football chikhat (savun ni’n an hril) “Tsu chu” hming put chu an lo pet hlak. “Tsu chu” ti chu thil hlum (ball) kea pet tina a nih. An emperor hai khawm an phur phut chang ball petna a hin an thang ve bawk hlak. Goal ding ruo (bamboo) meters 9 zeta insang 2 an hmang hlak.

Japan rama ve thung chun 7th century lai vel khan football chikhat “Kemari” an ti, China “Tsu chu” a inthawka laksawng chu far thing kung insang tak tak chu goal bana hmangin an lo pet hlak. An sakhuo thila inkhawmna (ritual ceremonies) a hai hi game hi inkhel a ni deu hlak. “Kemari” hi fi eld chite(14 sq.meters) biel sung chauva an pet hlak leiin hnai ti ti a an in passi sawng diet diet hlak. Hi tactics hi tulai a “short-pass” (wall passing) hung intanna bul nia hril a nih.

American football ei ti (rugby) hi hieng “Tsu chu” le “Kemari” haia inthawka laksawng ni awm a hril a nih. Asanchu ball an pet zing lai hin a chang leh an kutin an man thut hlak lei le goal ban insang tak tak hmang a ni hlak leiin.

Roman Empire (37 B.C. - 395 A.D.) Roman hai chun “Harpastum” ti hming put football chikhat, thil hlum kil ruk nei (hexagonal sphere) chu Yugoslovia rama Dalmatian Coast (tuipui kam) lai an lo inkhel hlak bawk. Harpastum chu Italy-a hung lutin “Giuco del Calcio” ti hming put nawkin an ram offi cer hai le kohran leader ha’n smart deuva inchei pumin kawttlera hai chen an pet hlak a, position bik neiin an um hlak. Hi tactics hi tulaia position formation (eg.4-4-2,etc.) hung intanna bul nia hril a ni bawk.

Greek hai chun hi game hi “episkyros” an ti a. Saphing mutpuom niawm tak lien tawk takel chu football a hmangin an lo pet hlak bawk. Julius Ceaser (49 - 44 BC) khan hi game hi Gaul (France) ramah a lo phurlut (introduce) bawk.

Football hi hieng ang hin ram tinah lo inkhel a lo ni de a chu 1800 chen khawm khan footbal rules and regulations (dan le dun) duong a um chuong nawh a. 1802 bawr vel khan English public schools naupang hai inkhel hlak na a chun rules & regulation an hung duong (frame) tan a (hi hi ‘football official law’ hung intanna bul chu a nih).

England mi Pu Lord Kinnard chun hieng dan hai hi hung siemtha (modify) in 1863 khan The Football Association (F.A.) chu a hung indin a, chu dan thar hmanga football game chu England ram rorletuhai sumdawng inzinvakmi (merchants) hai le engineer hai chun ramtin hmuntinah an hung thedar ta pei a, chuong chun khawvel pumpuia game inlar tak a hung ni ta a nih.

F.A. chun international football match hmasatak chu 1872 khan a hung huoihawt a, chutaka inkhel hmasatak hai chu England - 0 v/s Scotand - 0 an nih. Hi hnung sawtnawte a hin International Football Association (I.F.A) indin a nih a, Board members hai chu England, Scotland, Wales le Ireland hai an nih IFA Board meeting 6 Dec.1882 a nei tum a hin “Laws of Football Game” puitling chu a hung duong (frame) ta a nih.

FIFA A HUNG PIENG: Khawvel pumpui huopa football association ropui tak Federation Internationale de Football Association chu May 21, 1904 khan Paris khawpuiah indin a hung nih a, President hmasatak chu Pu Robert Guerin (France) a nih. Hi taka hin rambung 7 (France, Belgium, Denmark, Spain, Holland, Sweden le Switzerland) haia inthawkin palai thahnem tawk tak an thang a, IFA Board in “Laws of the Football Game” a lo duong (framed) sa chu a tharin approval a hung thaw tah a nih.

Hi meeting a agenda thupui tak chu khawvel pum huopa football tournament ropui World Cup indin chu a nih. FIFA President Robert Guerin (1904-1906) le 2nd President Daniel Burley Woolfall (England) 1906-1918 hai chun nasatakin hma an hung lak tan a, amiruokchu rambung tamlem hai chun ram hla tak tak (overseas) a inzinkuolna sengso ding chu an hawphur leiin le 1st World War dam a hung um ta pei leiin World Cup football chu nei thei a la ni hri nawh a, football chu Olympics 1900 a item chikhat laia zepsa a lo um ta chu dittawk hri pawt a hung tul ta a nih.

Olympics a football champion chu World Champion anga ngai (sie) a ni tawp el a nih. 1920 a lem khan chu Olympics football a hin rambung 18 zet an hung thang (participate) ta a nih.

WORLD CUP A HUNG PIENG:
Football chu khawvela game ropui tak ni si,Olympics-a item hmun khat chau a hei chang el chu FIFA President 3rd Pu Jules Rimet (1921) chun a dittawk naw in a ngaimaw hle a, football chanpuol bik lieu lieuva khawvela tournament lientak World Cup indin ngei tumin a aihnaphapui (Secy) Pu Henri Delaunay (France mi bawk) le chun 1921 a inthawkin nasa takin thang an hung lak tan ve nawk a.

Kum 10 zen zawn an buoipui hnungin May 26, 1928 a Amsterdam khawpuia FIFACongress meeting an neina a chun an lo invawi em em World Cup indin chu rambung palai vote 23 hai remti tlangna le selkaltu vote 5 hmuin ro rel thluk a hung ni tah! Mipui lawmna kutben ri chun Pu Rimet le Pu Henri hai hlawtling lawmna mitthli a nawr dawk hiel el a nih! Chun leh! World Cup inkhelna hmun ding rel a hung tul nawk tlat. Pu Rimet le Pu Henri hai hin a tira inthawk khan World Cup hi Europe sung, a biktakin anni ram (France) ngeia in umtir chu an lo tum lungril ran a nih a. Amiruokchu FIFA members hmun 3-a thea hmun 2 neka tamin Uruguay chu World Cup neina hmun dingin an ‘vote tling’ ta lem hlau el! Abiktakin Pu Henri Delaunay lunghnuolna le lawmna chu an chen ta zing el.

Uruguay chu 1928 Amsterdam Olympics Football a champion a lo ni lei le World Cup a thang ding rambung 16 hai kalman sengso po po tum (contribute) dinga an tiem bawk leiin FIFA ditsakna changin 1930 July thla khan World Cup ropui takel chu an khawpui Montevideo-a stadium ropui em em Estadio Centenerio, mipui 1,00,000 chuong zet inthung theina hmun a chun hawng a lo ni tah. Hi kum 1930 hi Uruguay hai ta ding chun kum ropui, hlawtling le inchik tlak a ni takzet! Asanchu an ramin indepedence a hmuh a inthawk a kum 100-na (Centenary) an lawm ding kum ni bawk, World Cup fi nal-ah Argentina 4-2 a hnebanin an hei Champion nawk nghal! Chuongchun World Cup Championship le Centenary chu a kawp-athuoin ropui takin an lawm dur dur el a nih.

WORLD CUP TROPHY: World Cup Trophy hmasatak chu French milim kerthiem (sculptor) Able Lafl eur in a siem a, nuhmei (victory of goddess) in no mawi a dawm lai lim, silver hlang, rangkachak a inluon 25cm a sinsang, 3.8kg a rik, a bulthut (base) chu lungdum chikhata siem a nih. World Cup indintu Pu Jules Rimet a hming chawia siem a nih. Hi trophy hi 1966 World Cup tawm tep khan London a tlangzar a ni tumin inruk hmang a nih a, British Intelligence (Scotland Yard) han an suizui nghal a, uisathiem (pickles, the shniffer) chun daihlingbuka thupruka um chu a hmu dawk a nih. Hi trophy hi Brazil han vawi 3 zet (1958, 1962, 1970) an lo lak (win) ta leiin an lo neisawng tah a nih. Amiruokchu 1983 khan inruk hmang a ni nawk a, vawisunni chen hin hmu a la ni nawh. Brazil hai chun ama angpui (duplicate) an siem tawp el a nih.

FIFA WORLD CUP TROPHY: Trophy thar chu 1974 khan Italy milim kerthiem Silvio Gazzaniga chun a hung siem ve nawk a. Rangkachak hlang hlak (18 carat solid gold) a bulthut (base) lungmawi (malachite) pahni a inkuol, 36cm (14 inch) a insang, 4970 grams (11 pounds) a rik a nih. Hi trophy hi tu rambung khawmin vawi 3 la (win) an la umnaw leiin vawisunni chen hi a lo fe tluong pei. Vawi 3 la dinga chance nei hai chu Brazil, Germany, Argentina le Italy an nih.

WORLD CUP 2014: Brazil-in kum 10 chuong zet a lo suol (try) hnunga a hung mikhuol (host) thei chau a nih. Sum tamtak senga an thaw a ni leiin a ram mipui hai chu World Cup ditnaw pawl inphin le an inzi ve nawk el. An khawpui 12 hai stadium an bawlna ringawt khawm 8006 million a tlung phak a nih.

Maracana Stadium: Rio de Janeiro khawpui a um chu khawvela stadium ropui tak le lientak a la ni zing. 1950 World Cup an mikhuol (host) tuma an lo bawl a nih a, entu mipui 1,90,865 zet a keng a nih. 1950 fi nal ah hi stadium a hin Brazil chun Uruguay lakah 2-1 in a tlawm der a nih. Tuta tum hin hi stadium seat capacity hi 82,000 chena thumhnuoi a nih.

Brazil khawpuia hai chun World Cup fans an tam ta hle, abiktakin England le USA a inthawkin tourist lakh 1 vel an um tah. England Football fans (hooligans) hai hi khawvela fans turu taka record an nih a, an huongtau tan hle a. Anni rawi enkaitu dingin security sukkhau nawkzuol a nih. World cup opening ceremony hi Sao Paolo khawpuia stadium thar hlawk Arena Corinthians ah June 12 zanril dar 12 a inthawkin tan ning a ta, opening song “We Are One” ti hla chu Jenifer Lopez, Claudia Leite le Pitt Bull han sak an ta, zan ril 1:30 a kick-off Brazil v/s Croatia ha’n nei an tih. World Cup offi cial football hming hi Brazuca a nih a, Addidas company hai sponsor Pakistan-in mawitaka a siem a nih. World cup mascot chu ‘Fuleco’ a nih. Eini lai chu ‘Sony Six’ TV Channel ah zantin 8PM a inthawkin Live & Exclusive a en thei ning a tih. Zantin dar 8:00PM a inthawkin zingkar dar 8:00AM chen match um hlak a tih. World Cup sung bek hin chu Electrict meivar regular taka hmu ngei ei inbeisei takzet.

India le World Cup: India hi 1950 World Cup a khan T.Ao a zarin ei lo qualify ve a, amiruokchu football boot bun ei nuomnaw leiin ei thangve thei naw a nih. Olympics 1948 London a khan Indian Football Team chu T. Ao an rawinain Olympics football ah quarter fi nal chen ke lawnga thangin ei lo kai a nih. Tuhin India chu FIFA ranking ah a mawng dap pawl 152 na ah thahnem ngai takin ei lan tul fan fan a nih. World Cup ei qualify ve ngei theina ding lampui ngaituoin tulai hin AFC (Asian FootballConfederation) chun naupang kum 11 an nia inthawka football pet inchuk tanna sin (Grass-root Level Football) chu India ram hmun hran hran ah a thaw mek zing a nih.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate