Hi thu ka tiem zata ka lungrila inlang hlak chu ‘hmun dang khawilai khawm hmu naw ti niu’ ti a nih.
‘… mi tin ta ding chanchin tha lawmum bek bek … vawisun hin … Sandamtu a pieng tah, Lal Krista chu … hi hi in ta dingin inchikna ding a nih; naute puona tuom, ran bu pekna thlengazal hmung in tih’ -Luka 2:10-12.
Krista Pieng Champha: Kristmas ei ti- December ni 25 hi Isu pieng champha (birthday/birth anniversary) anga hril a tam hle’l; sermon ei ngaithlak le ei tiem tam takah ‘Lal pieng hun’ ti le ‘Lal pieng ni’ anga refer a ni rawp hlak. Ei rama chu tlangsam par a hung vul a, ‘Lal pieng hun parte a vul nawk tah’ ei ti hlak a. Tlangsam hlak hi aw; Kristmas lai naw chu par tum bik lo a na!
Isu pieng ni (birthday) chu ieng ni am a na? Kristmas ei hmang hin Isu birthday a ni ei lawm? Kawvel hin Kristmas chu Isu pieng ni angin a pawm a nih ti inla, ei tawng suol khawm ring a um nawh. Anleh January ni 1 a hung tlung zatin kum tharah ei lut hlak a.Chukum chu ieng kum dang khawm ni lovin ‘Ei Lalpa Kum’ (Anno Domini/AD) ei ti bawk si. Ei Lalpa (Isu) kum chu ieng tika tiem tan ding am an ta leh- Kristmas-a inthawkin am New Year-a inthawk- in? Hrietthiem a’n tak ta bak a!
Kristmas ei ti hi Lal Isu pieng ni anga hmang khawm ni sien, a ni lawm nekin ei ta dinga Krista hung pieng lawmna ni lem sien infuk lem a tih. Vantirko khawma Lal Krista pieng hi ‘mitin ta ding chanchin tha lawmum bek bek …’ a ti hiel a ni kha.Chuchau ni lovin Ama hmu niah hmang thei inla tha nawkzuol a tih. Hmu tah ei ni chun hmu nawn nawk niah hmang ei tiu.Chuchu hi sermon thiltum chu a nih.
Lal Thar Pieng Krista Chu I Hmu Ta’m? Bible-in nau pieng a ihril, Kristmas zata ei lawm chu Lal Krista a na. Ama chu Sandamtu a nih ti khawm ei Bible chang laksuok khin a hril chieng tawk a. A pieng ei ilawm tak hmu lova Kristmas ei hmang rawp el chun a chaw laia chaw bik ei ni ding a nih. A san chu ‘mi dang tu kuoma khawm sandam-na a um nawh (a); vankhuphnuoia mihriem isak lai, a mi sandam ding hming dang hrim a um naw’ leiin (Thilthaw. 4:12). Sandamtu i hmu naw chun sandam i ni nawh. Ama’n a sandam naw che chun bohmang, hremhmuna fe dinga book lawk sa, confirm thlap i nih.
Sandamtu Chu Iengtika’m I Hmu Ding? Ngai ta u, tu hi hun lawmum chu a ni a; ngai ta u, tu hi sandamna ni chu a nih (2 Kor. 6:2) ‘Tu hi’ ti hi ‘vawisun’ tia inlet a ni bawk. Vawisun hin, tu tum kristmas-a hin, hi huna ngei hin Krista hmu tum la, zawng la, pensuok la, hmu ngei ngei rawh. Vawisun, tu tum Kristmas-a i hmu naw chun i’n hnu ding a nih. Hun dang beisei naw rawh. Hi hi ‘last warning’ a ni el thei!
Hlim-hlawp Krismas (Merry Christmas) Kum tin Kristmas hlim taka hmang ei nuom a, ei tum hlak hi. Kei ma ma hin ka tum zuol a; a remchang phawt chun ruol tha le sungkhat-lainahai le hmang ngei tumin, sum tam tak sengin mani khuo ka pan nal nal hlak a nih. Hlim naw ding inlauvin hlimna ding thil ei lakkhawm hlak a. Incheina thar le tha, fak ding tha le inhnik bik, thil dang chimbuoi lo hun inthawl tha, program infuk, zaipawl thiem tawk, thuhriltu thlang bik, lengkhawm thuoitu thiem, etc., etc. leh etc. hai ei ngaipawimaw hlak a ni hi. Tu hmaakan umna venga Kristmas program chu a pui khawp el. Pop music inring tawk, zu le a hme du du, a kawp te te-a lam, ti vel a nih.Chu program-a chun Krista ruokchu a thang nawh. Hlim taka Krista pieng lawma lam peiin hremhmunah an lam-lut el hmel a nih. Ringnaa Krista hmutuhai ruok chun an lawmzie thuin an hril thei nawh! A hmel tak (tak) mit ngeia an hmu hun ding an thlir chun, ‘Ka lawmna zuol a tih’ an ta, chu hun hung tlung ding chu an lo thlirlawk hlak.
Ruoi ropui le inhnik tak kil dinga fiel ni inla, a mi fieltu (host) chun mi ngaisak lovin ruoiṭhena hall-ah hung inlang nuom der da’l sien; or mi leng hmangsan dai sien inhawi a ti? Ei hlim em em tho ding? Ring a um naw deu ie. Krista pieng lawmna ruoi ṭhe zet zet a, ama ṭhang lova lo hlim ve em em ringawt chu a zie naw deu a nih.
Hlim Nawkzuolna Ropui Chung-chuonga Hlim: Khawsak mivar-ha’n naute pieng Isu an hmu ngei ding a nih ti hre a, an izui tak, an inhmang hnung, arasi an hei hmu nawk khan chu ‘hlim nawkzuolna ropui chungchuongin’ an hlim/lawm (they rejoiced with exceedingly great joy) a nih ti ei hmu a (Mathai 2:10).Chu ang lawmna chu ei tawng ta hlak am?Chu ang chun lawm ve thei ei ti?Chu ang khawpa mihai suklawm thei chu ieng am a na? Khawvel pumah chu anga mi suklawm thei ding thil amanih mihriem an um am? Thil pakhat ei hriet: mani dittak thil amanih, nina, insangna, hausakna amanih nei le changtuhai khawm hlim nawkzuolna ropui chungchuongin an hlim chuong nawh ti hi.
Hlimna Tak Tak Chu … Iengtin Am? A chieng nghal el ti ro maw? Sandamtu Krista chu hmu inla, nei inla.Chu chu lawmna tak tak, lawmna thuruk, hlimna ropui tak chunga hlim nawkzuolna chu a nih. Isu chu i hmu ta’m? Hi zawna i dawn dana inthawkin i ta dingin hlimna tak tak a um le um nawh a’n hriet ding a nih.
Krista Chu Khawla’m? Ama Isu ngeiin Krista chu hmun dang le khawlai danga khawm zawng lo dingin a mi hril annaw’m a ni kha? ‘Krista chu hi takah, saw takah’ an ti khawmin awi lo ding a ti kha (Matt. 24:23). Krista chu mihai ta dinga hmu harsa ding zawnga thup le inbi a ni nawh a, a hung pieng khawm khan hmun danga an zawng buoi rak nawna dingin berampuhai khawm chieng taka hril an na, an hmuna ding hmun le an va hmu dan ding; naute dang an hmu pal khawma ama an sawn nawna dingin an hril chieng tawk a nih. ‘Naute puona tuom, ranbupeknathleng-a zal’ a nih, an ihmu ding chu.Chu naw chu Krista dang an um nawh. Ranbupekna-thleng-a zal naute Sandamtu chauh chu a nih, mi sandam thei chu.Chu chu zawng suok raw khai. ‘Ranbu-peknathleng-ah’ aw. Hmun dangah zawng nuom naw rawh.
Thuhriltu pakhat hin Hlimhlawp Krismas (Merry Christmas) ringawt ni lo, hlimna ruk leh inril Kristmas ngei hmang tumin a ṭawngṭai a. Dawnna a hmu chu ‘Krista hmu-a Kristmas hmangtuhai indawn rawh’ ti chau a nih. Eini khawma Krista hmu zing puma Kristmas hmangtuhai chu indawn ve inla a chieng tak awm a. An’leh Krista nautea hung pieng hmutuhai chu tuhai am an na?
Josefa: A pa dinga ruot (foster father) a nih. Bible-in a hril chie nawh a, Isu pieng hmu hmasa tak a ni dim ti ka ngaituo hlak. Isu a pieng ni/zan khan mi an tam taluo ti ei hriet a; hotel-a dormitory bed takngiel khawm an chang naw a ni kha. Mary nauhase kha … a pasal Josefa ti lo tu takin am an ngaisak ding chuh! Ama hi indawn ta inla, ieng am hril dingin ei ring a le? Kei chun hi ang hin a hril ka ring.
Kha zanakannau nei hei buoi dan thlawt kha aw! A nu hlak nunghak thienghlim (virgin), Pathien nau pai ve el kha a na. Kei tak hlak hi, nuhmei chanchin hre naw tak, nuhmei dang chu hril lo ni sien, mani nuhmei takngiel khawm la tawk lo khan ka dawm a ngai ta sih a,kanva hei buoi lawm lawm!
Sienkhawm Pathien Nau a nih ti kha chieng takin ka hriet a, ama ka buoipui thei tluka ka lawmna a um nawh. Khawvela pa po po lai ka vannei tak a nih ti hi ka chieng vena sun chu a ni el awm ie.
Khuolbukakaninleng ve naw thu chu khawvel hriet a ni kha. Nau pieng ding chu ṭhul thei le ‘La nghak deu rawh’ ti thei hlak ni lo; a hunah a pieng el ta si a. Hei sawp fai a, hei sukfaina ding tui khawm kha kan lo nei der da’l a. Kan puon nei sun sun khan ka tuom vak a, hei siena ding le hei inzalna ding awm hlak a um der bawk si nawh; ranbupekna-thleng a um a, bu-pawl tlawm, bawng fak mahla kha ka chawk ruol ang nawk nawk a. ’Takachun ka’n zal ta ringawt el a ni kha. Khawvel mit-a chukannau chu a ni ngei a; sienkhawm Pathien Naupa, khawvel Sandamtu ranbu-pekna-thleng-a a hei inkuoi ngal el kha chu … hril dan khawm ka hriet nawh; a’n hnuoi rei rawiin, a lungsietthlak a nih! Kha ang khawpa inhnuoi mihriem an um khawm ka ring nawh.
Mari: A paitu le hringtu, a nu Mari chu a hmu hmasa tak dawttu a ni el thei. Josefa’n naute a dawm a, a buoi em em sung khan lo thaw ve thei a nei si nawh a, a en tlawk tlawk el ni dingin ei ring thei. An naute chu Josefa chun an puon nei sun inphan dier el khan a tuom a. Hei inzalna ding hmun dang um nghal lo; ran ruol bu an pekna thing-kuong sunga pawl tlawmte chu a chawkcham a, a’n zal a. Chu zovah a hmu ve thei dingin ranbupeknathleng chu damte’n Mari hmazawnah a chawi phei a, chuong-chun naute Isu chu a hmu ve tah ni dingin ei ngairuot thei. Ama hi lo indawn ve inla. Hi ang hin a hril ring a um.
Vantirkovin ka kuomah, “‘Chibai, Vochuom! Lalpa i kuomah a um … Ngai rawh, inrai i ta, naupasal nei i ta, a hminga chun Isu i sak ding a nih’ (Luka 1:28 & 31) tia a mi hril lai khan khingtieng pangah ṭitna um tho sienkhawm ka lungril a lawm khawp el a. Chung-hnungtak Pathien Naupa chu iengtin takin am hung um a ti maw ka ti lungril zing hlak. Sienkhawm Bethlehem khuo-ah riekna ding takngiel khawmkanhmu zo nawh a, Pathien Nau meu ranbupekna-thleng-ah a pa’n a hei inzal ngat kha chu … awi, theinghil thei ngai naw ningah. A na em a nih. Juda mi kha zozai hai khan an nghak Sandamtu chu anni lai a um ta zing a, room chang ve lovin ranbupek-nathleng a nghak ti an hriet si nawh! A pa’nkanrawng a bawl a, a’n phe vat vat el a. |hangpuitu ding hlak beisei chi a ni der si nawh. Lungsiet an va hei um pa-fa ngei! A pieng danah mi ang lo; a pienga inthawk hlimna le muong hun um lovin, thup le tlansietpui ngai zing zingin a um a. A pa hi a sawl zozai chu a nih.
A hung tlangval ve a, thiempuhai le ṭhuoituhai khing le theida po po a phur a. A’n zin ve hlak chun mi lawng haw fawmin; a inchuktirhai hlak ngamantu dam, mi rethei te te le mihai tirdak sie-khawntu dam an na. A inchuktirhai kuomah ni sien, ‘Sihalhaiin kuo an nei a, chungleng vatehai khaw-min bu an nei a, Mihriem Naupa ruok hin chu a lu innghatna a nei nawh’ a ti el a nih (Matt. 8:20). Chawimawi a tuok ve nia khawm mi sabengtung te a la haw fawm ta tho a nih (Luka 19:30). Misuol tawpkhawk hai angin, an karah a muolpho thei patawpin a thi a. Thlan khawm nei nghal lo, mi thlanah a zal haw ringawt el a ni kha. Sienkhawm thuhnuoirawl hi a inchikna (sign) a na. Thuhnuoirawla ama pantu hai chun an pan thlawn ngai nawh. An kuomah a Pathienna a suklangpeihlak a nih.
Berampuhai: Isu piengna in sunga um ve ni lo rau rauva chu a hmu hmasatak an ni ring a um. Anni hi a nih, vantirko meuvin ranbupekna-thlenga zal naute hmu dinga a hril hai chu. Anni hi indawn ta chie inla iengtin am an hril ei ringa le?
Pathien Nau meu ‘ranbupekna-thleng-a zal hmu’ng in tih’ tia vantirkovin a mi hril khan a ngainakanhriet nawh a. Sienkhawm thaw dan um chuong nghal lo. Vantirko chun lepchie insuo-in khel hril a tih ti ngaina hlak a um bawk nawh; a hril ang takinkanzawng a,kanva tlung khan ranbupek-nathleng-ah a lo zal ngei takluo a. Makkantizie kha aw. Khawvel Sandamtu ni si, Lal Krista ni bawk, ran fak mahla pawl nawi laia zal niei elkanhmu kha ‘a makin a’n hnuoi tawpkhawk a nih’ ti chau naw hril dingkannei nawh.
Nangni tulai ṭhangtharhai hin chu a thu’n in tiem rawn zak a, mak in ti bek bek naw el thei. Keini ta ding khan chu a mak a nih. Tu hma hrim hrim khawma mi rethei tak nau khawm ranbupeknathleng-a em chu an zalkanla hriet ngai nawh a.Kan ṭithawngpui cheu chu Krista tlawmna hi hrethiem lovin hmu ṭhel in tih ti hi a nih. Keini chun Krista chu milienhai inkhawmnaahkanhmu nawh a, khawvel hausakna chenna hmunahkanhmu bawk nawh; thlarau tieng thil ngaisak naw hai laikanhmu bawk nawh a, lungril pe tak tak si lova inpakna hla sak hlak hai lai khawmkanhmu nawh. Dan bawse hlak hai le chapohai lai lem chu a hmua hmu chi a ni nawh a. Pathien ngaisak inti si, thilthawtheina ring lo hai kuoma khawmkanhmu bawk nawh.
Mikhuolhai riekna khel dai, ranbupeknathlengah a nih, Krista chukanhmu chu. Chutakah ti lo khawlai khawm a um nawh. Nangni ta ding chun Bethlehem-ah inzin a, ranbupeknathleng zawng chu thaw chi a ni ta nawh; in ta dinga ranbupeknathleng chu lungrila inngaitlawmna hi ni lem a tih. Sienkhawm mi tam takin ‘a ni naw zawngin’ ngai an ta. Krista ngaina le dit intiin Bethlehema dam inzin hiel an tih. Krista chu lungril tak taka an zawng si naw chun Bethlehema khawm hmu chuong naw ni hai.
Chuleiin lungrilin inngaitlawm un la, chieng taka A rawl in hriet theina ding hmun- khawvel thil danghai chimbuoi nawnaah Ama chu zawng un la, lungrilin hmu thei in tih. Chuongchun, hlimna mak le inthuk tak pe’ng a ti cheu va, Krismas hmangpui a ti cheu.
Khawsak Mivarhai: Anni hi Bethlehema an um lai sir ve hman le hmu nuhnung tak an ni el thei. Lekhathiem, mi var, mi naran chunga leng titakah hril ding an hau bik a, hril dan khawm an thiem awm khawp el. Chuleiin an hril po po ei ngaithlak hman vawng naw ding a na. Zal hmunah, makhat chauvin, muongchangin ngaithla zawm el rawh.
Keini pathum, Lal Krista hung pieng hmu dingakanhei inthawk suok ve kha chu a hau a’n tak ie. Chengna hmun kar-in-kik tak tak,kanfena ding kha a lam hlat dan hlak hriet chieng ni lo, inbuotsai dan ding ringawt khawm kha hriet-thiem intak tak el a na. Judahai lal hung pieng ve lem chu khawlai danga zawng ngaina inhre nghal lo;kanizui tak arasi kha ngaisak lovin a kawitanahkanzawng a.Jerusalemkanpan a, roreltu lien tak inahkanva zawng a ni kha.Kanhmu naw chieng kher annaw!Kanhmu naw chau ni hlak a ti’m; buoina lien tak el, khawvela la um ngai lo le um nawk ta ngai lo dingkanchawksuok ta lem a ni kha.Kanizui arasikanhei hmu nawk zet kha chu …kanlawmzie hril ngaina a um nawh (Luka 2:10). Chuongchun khaw ropui lo zet el Bethlehemah, chutaka in se tak neka se lem ran inah Krista chu a lo pieng chu niin,kanva en chu- karei, ‘ranbupeknathleng-ah’ a lo zal ngal el a!
Khawvel Sandamtu Lal Krista, nautea hung pieng, ranbupekna-thlenga zalkanhei hmu chie chu … a mi tawk dan a dang ngei el ie. Keini ruolcham, thiem insang le mi chunga leng intihai chun kan nina indik tak kan hmusuok uor uor el a. Sandamtu chu ranbupekna-thlenga ngei kan hmu a, inhnuoi tawpkhawk chan a chang ti kan hmu chun thaw ding dang kan nei nawh; a hmaah kan dingṭhathuon hnawk el a nih. Chu khel tieng,kanthilpek le a hnungpeichanchin chu in hriet ie. A mi tawktu lekanhringna tawk danglamtu tak chu ranbupeknathlenga zal khawpa tlawm naute hmaah tlawm nawk-zuola kandingṭhathuon kha ni takin ka hriet. Thil pakhat ruokchukaninchuk dawk chieng khawp el: Lal Isu hi kawitana zawng chi a ni nawh a, a umna ding awma mihriemin ei ngai hmunah a um bawk nawh ti hi.
Thil pakhat incha cheu ka nuom: Lal Krista, Sandamtu chu lungrila tlawmna tak tak leh zawng unla, ranbupeknathleng pan ro; ’taka-chun hmu’ng in tih. Hmun dangah ieng angin zawng unla khawm hmu ngai naw ti niu. Hei hril nawn ka tih: Sandamtu Lal Krisa chu ranbupeknathlenga zal hmu’ng in ta. Khawlai hmun danga khawm hmu naw ti niu.
Khawvelah thiemna levarnaa’n sangpeia, tlawmna nun a da tiel tiel. Ei hnam nuna inthawkin hei inkhi ve ta. Kum 80 hma tieng khan chu ram kara khawsa, tribal-a khawm bal hni-bal thuma bal, zawng u awr ei nih. Kha lai huna Saphai khaw-sakna level kha ei vawisun khaw-sakna hin a la phak naw hle. Tlawm-na nun ei ti tak, ranbupeknathleng nuna ruok chu ei kar a hla hle ding niin ka hriet hlak. Zawng u awr hai mi hung zawngsuok a, sandamna chanchinṭha mi hril dingin rampui-ramril tawpah, invawt le mise karah an hung vang vang a. A hung thi pawl khawm an um. A san chu Lal Krista, ranbupeknathlenga zal chu mitin ta dinga chanchinṭha a na, mania nei bik ding a ni nawh ti an hriet a. Krista hman ranbupeknathlengah a zal chun anni chu mise-invawt kara chanchinṭha hril lo thei lo an nih ti a hriet lei a nih.
Vawisun nia ei ram hi hei en ta. Chanchinṭha ei inhnik em em a, a hung sawm malsawmna khawm ei chen nasa khawp el.Tisale thlarau malsawmna chu hlimna le lawmna mi petu dingin ei dit a; sienkhawm mani ta dingin, mani hlimna di’n, chen ding chauvin ei dit. Mani hma-siel Kristien, ranbupeknathleng fe-kan ching ei ni zo tah.
Tu kum Krismas-a bek hin Krista nun, Krista lungril, Krista mizie inchuk ei tiu va, ama chu entawn ei tiu. ‘Ama chu Pathien nina neia um zing ni sien khawm, Pathien tluka um zing chu tum lui tlat dingah a ngai nawh a, mihriem hai anga hung insiengin, suok angin an siem a, ama le ama an suktlawm ta lem’ a ni kha (Philippi2:6-7).Chuchu ei nunphung ding chu a nih.
Hung ro, ranbupeknathleng pan ei tiu. Amen!
