Ka taksa bung hrang hranghai chun chau tieng an pan peia, ka hmu theina mithai khawm chun inthim tieng an pana, ka thil hriet theina nahai khawm chu hung set in, ruol takngiel khawm pawl pei ta loa makhat chaua khumlaizawla hun ka hmang ni a tam ta lema.Ka taksa a chau ta em lei chun ka suok invak pei tanawa. Tuola nisalum awia ka thung lai chun ka sir le vela Tlangsam parhai chu hmu fie rak loin ka thlir vong vonga.Vairik mi tlawm laia Vadung tuikang nghaka fe tum nunghakte ruolin, “Lal piengni kawla liem hnung a hung suok nawk tah; Bethlehem ngaina chul hnung parang a vul nawk tah” tia lam lawn puma an hla sak chu fietakin hre thei tanaw lang khawm ka sir le vela Tlangsam par mawi tak takhai te chun Lal piengni champha a hnai nawk ta hle a nih ti a min hrietsuok tira.
Sept 06, 2011 ni chun ka umna Baramulla Sector, Kashmira inthawk BSF sunga sipai a thiem filawr deu mi 60 an siehranghai chu Commando a suokdawk dingin an inzo fel hieu tah a, Senior Officer pakhatin a command a, chu thlawptu Second-in-Command dinga ruot ka ni leiin zieng dar 10:00 am in kan umna suoksanin kan I hriet lo ram pan chun ka intawl suok dim dim a.
Kum 2010 khan chu kms 24 kan tlan chang khawma excellent ngata tlan lut hlak ka na. Kms 144 kg 40 phurrik pai pumin, Insas LMG pakhat le Lungral/Suoduor pakhat putsa bawkin nihni le zanhni lamlawn (Ruote March) nei zoa Raid nei dingin kan suok dawk hlaka. Chu nihni sung chu bu fak awilo ani leiin Maggie bawm hni le Tui litre khat, nawtchok bawmkhat le Bel an min chawitir hlaka. Tui le fakding pai ruk kan um le umnaw an mi check fel vawng hnung nihni le zanhni phingtam-dangchar tuora kms 144 kan lawn hnung khawma a nihni na zana kan suoduor le lungral paiin mi pahni pei thangruola Trench khur lungkhur chen kan cho hnung khawma ka sawl ti nuom ngai derlo kha ka ni hlak vei leh.
Tuta tuma kan suokdawk chu ka taksa a chau tak ziet inhmai ruolloin ka hrietsuok tah a. Sun lum lai tak kms 8.2 kan tlan hlaka, kms 5 ka tlan chun ka dang anhila, ka chil an hnak vel el ta hlaka.Mihriem thahratna a bo rawt hnunga tharum la peksuok dan ti kan thupui a ni leiin ka tlan tawk tawk hlaka. Ni danga excellent ni hlak kha very good a khawm a time tawp tawm chun ka tlan lut phak chau ta hlaka. Chu zoa, Firemen Lift (hliemhai put puma tlan) kan nei nawk hlaka, hliemhai kg 70 chuong an silai le thuomhnaw put puma kan tlan zo chun hrui inkhai, zawng inban, bang inchawm kai,etc etc kan hang thaw pei chun ka taksa hratna in a zo tanawa, ka chau ta em em ani ti inhmai ruolloin ka hriet thar uoi uoi tah a.
Naupang am ka ni ka lan sawn lai zing ka taksa kumin upat tieng a lo pan pei talei chun ka taksa hratna le inthazo nahai khawm chun a ni telin an milo tinsan pei hi a lo ni tah a. Ka lungril ngaituonain la thaw pei chak hle sienkhawm ka taksain awngrop tieng a mi pan san ta si leiin ka hratna thahruihaiin an zo ta hlawl si nawh. Darthlalang ka hang in ena ka banhai ka hang in sanmuk chun a la muk tha vieu dea chu ka hmai vunhai chen khawmin tawm tieng a lo pan tah si.
Ka zuk inngaituoa ka thuomhnaw ditzawng dam, ka thil hril nuom zawng dam, ka hla ngainuom zawng dam, ka thil inhnik zawnghai le ka TV ennuomhai chen khawm hi thangtharhai nuom zawng leh an ang tanaw em em el a. Tukum June thla khan suti in ka fea, ka thuomhnaw nei that ve sun, nal ka ti em em, sipai hmuna khawm ka hak ngamlo, suti ka fe huna nunghak ka leng huna ka hak ding tia ka khek that chu hakin khawlai ka hang lenga. Nal kan ti em em vei leh nunghakhai chun, “U Ringsan, in thuom nahai hi a thing thei taluo bek bek an tah” an mi ti pek ela. A zinga chun bazara fein thuomhnaw thar ka zun chawka, ka thuohnaw inchawkhai chu a nalnaw a ti lei chun ka nutein a mi hal zek ela. Ka suti inlawi zantieng ka thuomhnaw tharhai chu hakin field zawla hin kan thunga, naupang pakhat hin a mi en ami ena, ka thuomhnawhai hi nal a ti hle ani awm hi ka ti lungrila. Chu naupang chu ka kuoma hungin, ‘Pu, i kekor hi ava nalnaw lawm lawm de eh, Rs 100/- man bak ani ka ring der nawh!’ a hung ti chu ka ngaituona a suksei hlea. Kei hi aw…kan chei nuom dan hai le ka thuomhnaw dithai reng reng hi thangtharhaiin thing an mi ti hle chu an ta hi ka ti vong vonga.
Khawhe, mobile ah hla thun teu ka hun intawina din ngai hlak ka tih, tia mi dang mobilea inthawk hla ka hang laksawng tum khawm chun ka hla ngai nuom zawng ka hmu zo nawa. Internet a thei tawpa ka hang zawng khawm chun ka I ngainuom zawng hlahai te kha thangtharha’n a ‘purana’ taluo tah an ti lei am ani ding ka hmuzo tawl ta si nawh. Salaah! Khawhe, ka sam hi hair fixure nal ka ta hang tuoi tho ka ta, Jeans kekawr-a mansa ah hrui inkhai rip rep le a khup in ek deu met, T-Shirt a hnungtieng le hmatieng lukorok lim umna in hei inthuom ka ta. Ka nakuoa headphone inbukin mobile ah rap hla ngai ka ta hang insuk tulai ka tih, ka ti khawm chun tulai thangtharhai inthuomnnahai hlak hi kan fit pui thei hlawl ta si nawh.
Pila siem ka ni anga pila bawk ka kir nawk hun ding hi siemtu’n a la kei sei met ani khawma hun sawtnawte hnunga chu ka ngaituona lungrilhai khawm hin choka a meilum awi puma thingpui sen dawn dan ding ngaituona mabak chu a khel naw hun la um a ta. Nuhmei nei nuomna lungril hlak ka nei bek bek ta si naw leiin pila ka kir huna lenglaia thi ka ni leh ka thlan ding inthuk deuin cho an ta, ka sung le kuoha’n ka thlan lunng mawi taka an dawna ah vathu nupa dam an la fu el thei an nawm maw.
Nikhat lai khan kan hotuha’n Building Construction tieng mawphurna an min chel tira, Civil Contractorhai ruoiin kan camp repair tulhai kan repair mup mup a, repair chi ni talohai chu a nal thei ang taka designed in building tharin kan thleng tawla. Ka ngaituo chun, hieng building tawphai hi chu aw an thanawa hmang tlak anni tanaw leiin a neka thain thlengin an uma, kei ruok hi chu ka taksa a hrat tawk tawk sung po sorkarin mi sawr a ta, ka chau si phat phat ka hmun hluobittu ding thangthar mithiem le fel lem an sawr nawk ding a na. Chu huna chun kei chu pila ka kir nawk hun ding chau nghakin taptebul ka awp ta awm si.
Kan compound sunga partehai, thlaihai le thingkunghai ka hang ena, thlasik vur dei an tuor peinaw lei am ani ding a tam lem chu an par mawinahai a vuoi cho ni loin an rahai le hnahai chen khawm a til zo tah a. Ka hringnunin a ler tieng a pan peia, ka taksain a ni tela chau tieng a pan mi sunpui ni awm takin, thingbuk in buk lei luoi May-Sept thla laia an thlazarhnuoia ka chawlna hlakhai khawm chu nitinin an hnahai tilin a then lem chu an inrieu fek fuk tawl tah a.
Ka taksain chau tieng a pan hrat zie ka ngaituo chun darthlalanga bawk ka hang in en nawka. Ka hmai chu ka hang inkhi sina, ka kutphek nek hin a lien meta. Ka bawk hnuoia hin ka mitmul a uma, chu hnuoia chun ka mitmu pahni a uma, anin khap lap lap hlaka, chu chu mi hmua a mawi theina dingin nunghakhaiin eyebrow in an chei hlaka. Ka mit hnuoia chun ka hnar a uma, ka hnar sunga chun a kuo pahni a uma, chu chun kan thuoka, ka hnap khawm a hung suok hlak bawka. Ka hnar hnuoia chun hner a uma, chu chu a nal theina dingin nunghakhaiin lipstick an nal hlak a nih.Chu hner chunga chun hnerhmul a um nawk anih. Chu hnerhai kara chun bau a uma, chutaka thun ding ngaituo chun mitin ei inlap rak rak hlak hi a lo nih.Bau suonga chun lei a uma, chu lei chun thusie-thutha ei sak suok zung zung hlak a nih.Lei chung le hnuoia chun ha a um nawka, chu ha hnung meta chun hnuk a la um nawka. Bau kuo chite sunga khawm chun a um rawn ka ti ngawt el. Chu bau hnuoia chun khak a uma, khak a chun khakhmul a la um nawk ta rawp ani chuh!Ei hmaiphek chite a khawm hieng zozai hi a um ana, mihriem taksa peng popo Pathienin a siem uluk dan hi ngaituo ding tam tak a um anih.
Hieng lawm lawma mihriem siem special nisi, Siemtu’n a mi siem uluk angphuin ei damsawtnaw em em el hi siem special man ei um naw hlein ka hrit hlak chu tie.Sienkhawm Siemtu remruotnaah ei thang ve si naw leiin ei damsung nihai chu kum 70 dam ana, hratna leiin kum 80 ti a ni si. Hratna leia kum 80 ei lo dam pal ani khawma ei naupang hun le ei tar hun ding ei zuk pei chun ei vanglai hun hi a tawi hlea. Chu ei vanglaini tawite te chu dittawka nunkhawnuom chenna a hmang dingin a that vei leh, vanglainihai hi teplo el a ni leiin Sientu hrezinga hmang ding ami ti pek nawk si.
Hi ei vanglaini hi Siemtu hrezinga ei lo hmang pal ani khawma taksa hriselnawna le harsatna chi dang dang mi chimbuoi leia lungnngaitaka ei indawmkun rong rong nihai hi a tam lem am ani ding aw ti dingin ei hringnun hi harsatna in a mi tuom vel bawk si. Hieng lawm lawma siem special ni si hieng lawm lawma ei hrinngnuna harsatna a lo inphum el le ei damsung ni a tawi el hi Siemtu ni lang chu ka remruotnaah amendment ka thaw hiel ka ring anih.
SIENKHAWM, mihriem hi Pathienin ama angna neia, a dit ang taka a I siem ei ni leiin ei damsung hun tawite hi Ama thangloa chavai tak le beidawng taka ei invai lawp lawp ding hi a phal dernaw a nih. Khawvela hin chu Lalpa thangloin hlimna le lawmna a um nawa, damlai thlalera inzin ei ni leiin lungngaina tam tak I bawma ei cham sawt dinng hi Siemtu’n a phalnaw leiin ei damsung nihai hi hratna leiin kum 80 dam a lo ti a ni si. Hratna leia ei lo damsawt a ni khawma lungngaina chau a ni si leiin Ama hrezing ei damsung nihai hi dam te tea khal dim dim dingin a mi dit a nih. Chuonnga ama hrezinga damlaini khal thiemhai tading chun mihriem ngaia vangduoinahai le harsatnahai hi malsawmna le Ama hmel hmuna a ni lema, an tadingin hring le dama um hi malsawmna ana thi khawm hi hlawkna a ni si.
Ka hril ta hlaka chu tulai ka lungril a tawk nasa em leiin la hang hril nawn nawk el lang, thilhring le rannunghai hi ka lunginsiet thei em em hlaka, thangtham le invothai chen khawm hi an fakzawng dan ding ka ngaituo chang chu lungsietum ka ti hlaka. A karchang chu zana thosilen hnuoia ka zal dam hin thosilen puoa thangtham inbu vong vonghai hi ka ngaituo thei em ema,an phing a tam em leia zan sawt khawm pawisa thei loa fak ding zawnga inbu lawl lawl anna tiin ka kut dam hi thosilen puoa zuk rawl dawkin thangthamhai fak dingin ka zuk daw pek hlaka.
College ka kai lai ka umna bula hin aium pakhatin a ril a keizam hlaka, lien futa a keizam a ni dea chu a keizamna hmun a khan naw em lei chun awk khur hi a nei ngainaw hlea, a sinthaw nasat vei leh a chang kamna hmunin a zirnaw lei chun phingtam taka a um hi ka ring hlak lei chun tho le phaivang dam hi ka that pekin a rila chun ka va si pek hlaka. Fak ding ka pek zat chun ka hei thlamuong hlaka,”Lungngai dernaw raw, hilai hmuna ka um sung po chu phingtamin inum tir nawng ka ti chea, fakding ka pek char char ding che anih” ka ti hlaka. Tukkhat fakding chawia ka va kan chu ka hmuzo ta der da’l a. Aw… kha aium te kha, ril keizamna ding hmun khan a hrietnaw vei leh, ka hmu phakloin va khawsang a ta, khan naw em emin a ril sawl takin va keizam ata chu awk khur neiloin phingtam takin hun a hmang hlak ding ana ka ti vong vonmga.
Kei mihriem hmanin thangtham le aiumhai ka hmangaia, an fak ding zawng puiin ka thisen chen kan dawktir phal chun Ama angna neia a I siem mihriemhai hi thisena min chawtu Lalpa hin ei damsung ni tawite sung hi harsatn, a leia ei beidawng ngawi nngawi ding hi a phal teu teu naw leiin Ama a innghata hadam taka chawl dingin ami ngen ngawi ngawi anih. Rev. Fimchawnthangin, “Pathien tadinga Martyra a thihai reng rengin van inhawng an hmu a ni khawma Pathien changtiennga Isu thung lai an hmu hlaka, Stephan ruok khan chu Pathien changtienga Isu ngir a hmu anih” a ti ka la hrietzing hlaka.
Nikhat lai khan kan naupanghai hmeruo inchawk lai ramhnuoimiha’n an mi that peka. Bomba an deng a ni leiin civil mi 10 lai an thisa a. Civil mi an thi leia lunngsen chun mipuiin lungin an mi denga, kan dang hne si naw lei chun kei khawm ka rawihai le chun himna ding zawngin ramhnuoi tieng kan tlanhmanga. A zinga kan Tac Hq Intelligence Branch a inthawk message ka lo hmua, ramhnuoimiha’n ka Lu man an bituka, mi that dingin civil mihai kuoma pawisa tam tak an pek leiin fiemkhurtaka ‘Stand To’ a umzing dinga an min fuina thu a nia. Ka mawphurna midang chunga kan nghat theinaw lei chun ka hmai chu ka mit chau inlang thei dingin puontielin ka tuoma, chulai hmuna commander ka ni an hriet thei nawna dingin ka darhai khawm chu bullet proof zaketin kan hlie tira, Gypsy a khawm chuong ngam ta loin Trucka ka chuong lem ta hlaka.
Ka sungha’n an mi hmangaia, an mi ngai em em leiin ka suti fe hun ding khawm nitina an tiem lai mi pawi ka hril le ka thaw khawm um si loa Lu man neia uma mi that nuom ka hang ni el chu ka lungril ana hle ela. Nitin mipui inzi nuoi nuoi lai a tu tak hi’m mi thichil tumin a hung ding ti ngaituo zing zinga hun hmang chu a muong umnaw hlein ka hriet hlaka. Ka damsung hun tawite silai hratna hmanga do-le-ral kara fakzawng dinga Siemtu’n a mi lo ruot bik el dam hi vangduoi kan ti rum rum el hlaka. Nisienlakhawm Krista’n a hmangai em leia a thisena anchawk Stephan kha mipui lungsena lunga andeng mur mur lai van inhawng a hmua, Pathien changtienga Isu thung niloin Pathien changtieng Isu NGIR lai a hmu a ni kha. A hmangai ngawi ngawi a naupa Stephan kha thangpui a chak luot leiin Isu kha a Lalthungpha a khawm thunng tawk tawk theiloin NGIR pum hlawlin a naupa rinumk tuor kha a zuk en a ni chuh!
Daniel Sakeibaknei puka an tlak hma khan Pathienin lungngai dernaw raw ka thangpui ding che ani lo ti nisien chu Pathien kuoma a tawngtai khawm kha inhawi deu naw ni’m maw. Sienkhawm tlak dinga an thuoi chen khawm khan Pathien a la to tawk tawk si. Sadrak, Mesak, Abednagohai kha pathien siemfawm hma a hin kun naw inla ka thangpui ding cheu a ni tiin Pathienin lo hrillawk dam nisien chu huoisen deua Pathien tadinga ngir ngam um tho naw nim maw. Sienkhawm, meipuia pei dinga an khuop chen khawm khan Pathien a la’n lang naw reng reng a ni kha.AMIRUOKCHU, Daniel Sakeibaknei puka an tlak char khan hmangaitu Pathien a um tawk tawk thei hlawl tanaw leiin a vantirko tirin sakeihai bau a hmet chippek vawng el ani kha. Chu ang bawkin Sadrak, Mesak, Abednagohai meipui chawka an hei pei char khan hmangaitu Pathien hmel an lang el a ni kha maw.Ama Hming leia mipuiin Stephan lunga an deng mur mur meu khan chu Lalthungpha a thung hlei theiloin NGIR pum hlawlin a naupa natna tuor kha a zuk en a ni kha!
A hmangai em em a nauhai chungleng vate le ram hlohnahai let tama hlu a mit naulenghai Ama thangloa khawvela beidawng le harsa ngawi ngawia ei khawsak ding hi hmangaitu Lalpa hin a phal teu teu naw leiin ei harsat le beidawngna tawpkhawk a hin Ama hmel an lang ngei ngei hlak anih.“Ka thla lungngai tanaw rawh I Lalpa’n a hriet ta che, lungngaina le rinuma tap inruma I um hin, hnuoi tieng le I chung tieng khin hmangaiin a en zing che”
Chuleiin unau dittak, ei damsung nihai hi mitkhap kar chau annia, I hratnahaiin nitinin an tinsan zing ta che a ni ti kha hrezinng la, ni thanaw le hun tiumin a nang ching hma che hin Krista tadinga sipai thatak nia harsatna tamtak kara ngirsuoka kal pen dingin thisena inchawtu che Krista hin nghakhla takin a thlir zing che a nih ti hi hre thar hram raw aw………
Chuoilo parin chuoi ni a neia, kumtluong par khawmin kumtluong a dei si nawh, vanglaini le thatlai nihai hi Lalpa thanglo chun teplo el an nih. Hunhai an liem peia hnuoi hlimna hi chu a bo hlak, khawvela lawmna a kim thei si nawh.
