MIHRAT KHUPLAL (1882 - 1975)

Simon L Infimate
~James Pusing

Khuplal hi kum 1882 khan Hmuntha khuoah a pienga. A pa hming chu Thangzakhup a nih. Ama hi pa hmelthatak le mi hrattak el a nih. Hmar naua chu ama hi ahrat pawl tak ni ngei a tih. Pa taksa tha deu, a pangti khawm sen deu tût el, intuoi thla le inkhai thli tawk tak el a ni bawk. A dung insang zie chu feet 6 vela insang a nih. A pum lien zie chu vawk inkhi a inkhi in fun ruk zet a tling bawk. A taksa mar tha lai tak chu a ban khawm hi vei intak a ti thei hiel a nih. A vanglaia taka a rikzie chu kg 100 vel a nih. Ama hi pa hrat tak a ni bakah, pa nunnem, zaidam le nuntha em em a ni bawk. Naupang te a ni laia inthawk mi tlawmngai thei tak le neka upa inza em em mi a nih. Mi hlim thei tak ni’n rimawi tieng khawm an hnik em em a, khuongben le darkhuong vuok khawm a thiem em em bawk. Nau pariet a neia, chuong hai chuh:

1.    Hmangropui

2.    Hmangkhum

3.    Hmangtinhnieng

4.    Hrangthathnieng

5.    Hmangzathat

6.    Hmangthanghlei

7.    Chawngtinhnieng

8.    Hrangdingzo

Ama hi papui te bawp ei ti laia inthawkin thiempu a hung ni a. Bawlhmunhaia rawngbawlna (inthawina) neiin mihai inza le inpak a hlaw hlak. Natna khirkhân tak takhai khawm a thawi dam hlak leiin thiempu sa khawm an ni hunlai rau rau a chu a dawng rawn pawl tak a nih. Hienga hun sawttak a hmang hnungin kum 1940 khan Lalkher a Pathien thuhrilnaah a hung piengthar ta a nih. Hi taka inthawk hin ringtu ringum tak ni’n kum 1975 khan a thi a nih. Khuplal anga hrat hi khawvela hin mihriem an tam ring a um nawh. A hratzie tarlangna dingin a hnuoia a thilthaw thenkhat hai:



1.    A saihli chu ruova chang phelphawk, hang siemtha deua saihli-hrui hera hmang el hlak a nih. Chuleiin, a saihli hi chu tlangval hrât pawl khawma an kuoi zo ngai nawh. Hieng ang saihli hmang hin a nih, savawm, zawng, awrrang, sazaw le vate chi dang dang a lo per thlak chuh.

2.    Mizoram, Khawlien khuoah zawlbuk buonzawlah, an khaw tlangval hrattak le an inbuona, naupang ang chauin a buon leiin mi dang tukhawma an ngam ta nawh.

3.    Parbung khaw hmun hlui, khuo a inthawka Km. 4 vela hla-ah, sakeiin sanghal fun ruk a lien a se hlum zo chau a hmu a. A sakeiin  fen zo lovin a maksan chuh a ringah a tan hmawk a, “Nang pasaltha, a lu chang rawh” ti’n a lu a peka. A dang po chu a ke a khitin khuo chen a pai tlung.

4.    Lungthulien khuoin hminga a nei pha hiel an khuo kawla lungthu pathum, pakhat rikzie chu quintal 6 (Kg. 600) vel pei ni dinga ring chu a ching-in-chuon zo.

5.    Ruonglevaisuo-ah vai hratpa an ti leh ruo sangkhat pum sun thlang an in ela. Khuplalin awl takin a sunthlang zo a, vai hratpa ruok chun a sun thlang zo nawh.

6.    Taithu khuoah siel a ki nguntang chen chawrsawnga thang lain, a ki pahnia manin chawrsawngah a kei kai zo.

7.    Parbung lal busung ni’n lal sumbel, khap 12 (sawmpahni-a) lein a sunga zu a bita um chu kawng chen a dawm kâng.

8.    Parbung mihrata an hril ve pawl, Kailal, Zosel, Khuonga, Bawngte le Thanghrim hai po in an hrawna, an rengin hnuoiah an zaltir vawng thei bakah, a tho hmasa sa an zaltir nawk pei thei.

9.    Kum 1967 khan putar kum 85 a ni hnungin thirtieng hrietrieta lien a kutpui le a kutchal chauvin a hmet ngir zo.

10. Parvachawm khaw kawlah siel hel, a ki khawm tawng chena sei tah, hruoi bovin a ki ringawta man in lo fîng khat (Km. 1 neka sei) dinga hla a kei phit zo.

11. Keivawmmuolah a ruolhaiin an cho phawka, kherseu tuoi kutring ruol zet chângkawlin a her pek tawl.

12. A hrat lai tak huna khan chu hrei ha zawng awlsam a ti hle ning a tih. Ruo-bul hi phawi zo naw rak a nei nawh.

13. A tar hnung kum 80 vel a ni hnung khawma bal hi vawthlai a ding a pum in a kut khingkhat chauin a hmet nawi a a thlak pei hlak.

Ama ngei khawma, “Ka hratlai chu mihriem a tunga lawn tukhawm ti ka nei nawh” a tih.

Post a Comment

2 Comments
  1. Ei mihrat Khuplal chanchin le a thlalak ei hei hmu thei lawm ava um de e.A kerai khawm aien luo ngei hi tie.

    ReplyDelete
  2. R H Hminglien HmarAugust 03, 2011

    Hi thusep chie hi hmun dangah ka tiem a, ka comment tah a. Sienkhawm Virthli tiemtuhai lo hmu dingin ka hung comment nawk hram a. Ka hril nuom chu a hratzie tarlangna ... a thilthaw thenkhat laia No. 1. 'A saihli chu ruova chang phelphawk ...' ti hi kawng hnia hril ka tum a nih.

    1 Ei ram del te hi ruo tieng ei harsa hrep a, mi ram ei khum chieng khawp el. Amiruokchu ruo variety ei hau hle lai zingin saihli ngul dinga hmangtlak chu rawnal chauh a na. Raw dang hmangtlak a um nawh a, abikin rawva (ruova) lem hi chu a tlak naw nawkzuol. Innem zawi zat el, inuoi em em a ni leiin hnang dingin ei met hlak a. Saihli chu hril lo; tui inkawtna ngul ding khawma hmang tlak a ni meu nawh;

    2 Ei tawng thumal thenkhatah u+o dam, u+o+u hmang tul thumal hieng ruo, puo, puok, ruou, ang chi hi ei nei nuol. A thu dungzuiin 'ruo' hi 'raw' ti a tul thei a; 'puo' khawm 'paw' a ni thei.

    'Vawisun ruo put ei tih aw'
    'Vawisun raw putah fe'ng ei tih aw'

    'Thingpui puo chak a um ta de'
    'Thingpui paw phat el dawn inla'

    'Nau puok pumin tui va chawi rawh'
    'Nau paw la, tui va hawi rawh'

    ReplyDelete
Post a Comment

#buttons=(Ok, Go it!) #days=(20)

Our website uses cookies to enhance your experience. Learn More
Ok, Go it!
To Top