Responsive Ad Slot

Hmar Literature Society, Assam chung chang sunzwmna & etc

Friday, May 20, 2011

/ Published by Simon L Infimate
~Thangnuntluong Ralsun

Dr John H Pulamte’n a ti angin hi thu hi inselna ni lovin thukhaw-chang inhril tawnna ni lem ngei raw se. Chun, ka lekha hung ziek hai hi ka thu-a Yahoo-Group a thun thei ka ni naw a, yahoo-group-a thuhai ka khatin ka en thei naw bawk leiin a tlung inhnu zing zing hlak a nih. Ka hril tum ka hril hma-in sukdikna (corrigendum)siem hmasak a tul.

Ka ziek hmasaka khan –(i) ‘Kum 2006 anthawk Class-IX a khawm hmang sa nghal kan tih, Education Commissioner-in a mi phal pek le Governor khawmin Notification an suo ta sa a ni kha ‘ tia kan hril chu Board member hai a remti deu vawng an ni thu S. Duara, A cademic Officer .. ti-a ka ziek kha – a remti naw deu vawng tia thlak ding a nih. (ii) July 31, 2009 ni chun Hmar MIL sina a tlankuolnaah ti kha July 31, 2008 ti a thlak ding. Suk suol pal lieu lieu a nih. Sorry.

Hi chung chang hi an hriet inhnu a, a hmain lo hrie hai sien thu inher dan danglam thei ding awma John Pulamte’n a hril hi ka pawm naw hul huol. Dec 29, 2010 tuka ka thil hang indawn Dec 29, 2010 zing dar 8: min. 5. Sec.22 –a sms a mi hung dawn letnaa khawm hi thu hi an hriet chieng hle ti an lang. Hi chung chang hi Jan 1, 2011 zanah vawi iemani zat sms bawkin kan hril a. Jan 9,2011 ah hril nawk a ni a, Jan 12,2011 ah sunzawm nawkin Jan 15,2011 chun sms vawi ruk kan inthawn tuo a. Hi chung chang hi hawrawppui meuvin STOP a hung ti a. Ka awi naw deu reng a nih. A la hung sunzawm zing leiin a bengvar thlak khawp el. Hi thil hi December, 2010 lai daia an hriet ta sa a nih. Thurawn kan pek angin thaw hai sien chu hieng ang thil hi tlung naw nih.

Chun, support lekha hi High School paruk (6) ah ngenna kan siem a, N C Hillah le Barak Valley-ah 3 ve ve hung ziek dingin, an ziek dan ding tlangpui kan hril bawk a. Hmarkhawliena inthawkin Herald Brown le student iemani zatin school pathum: Union High School, Douglous School le PMS High School hai lekha a mi hung thawn a, N C Hill-a inthawk hmu a ni nawh. Hieng school pathumhai kuomah lawmthu hrilna lekha thawn an nih. Chubakah, kum 2005 September 21 khan Douglous School neitu chu a chengna in-ah inhmupuiin hmaisan-a ngei lawmthu ka hril. Union High School HeadMaster khawm December 13,2005 in a Chamber-a ngei lawmthu ka hril.

PMS School ruokchu tu chen hin lekha-a lawmthu kan hril bak chu hmaisana lawmthu hrilna kan nei nawh, remchangnawna leiin. Support lekha tam lem kan hmuna chu Manipur tienga inthawk a ni vawng. A bikin, HLS,Manipur Chairman le Secy lem chu namen lovin kan sukbuoi hlak. Iemani chang lem chu an bufak laklaw lai dam kan sukbuoi hlak niin ka hriet.

August 4, 2005 2PM a Paramesh Dutta Chambera kan inbiek ding tum khawmin kan lekha submithai chu Manipur tienga mi deu vawng an nih. Hi ni hin Chawhnung po po Pa Neikham le U Ruoivelin kan inbiekna thu an lo nghak a. Zan tieng dar 5 pel depah ka hang hril a, “ Pa Neikham, Ei hlawtling, Ei hlawtling!” ti-a ka hang hril chu Telephone an inchu nak nak ri ka hang hriet thei. Pa Neikhamin, “Tluong, Hip Hip Hurey ei ti nuom el a” a hung ti chu ka na-ah a la cham liet liet zing.

A hnunga technicala an mi thangpui dan, SEBA-ah kan fe ding zata kan va tawng dan ding; kan va hril dan ding kan hang indawn hlak a, an mi hung hril ang takin chuong hun laia a fe ngun F. Lalrammawi (now in Chandigarh) le Songkhumvel Songate leh kan va hril hlak. Chu khelah, H.S.A. Gen Hqrs thuoitu haiin theipatawp tak meu-in an mi thangpui. Manipur Board Secy khawm lekha ama John Pulamte ngeiin a van ziek tir a, Assam Board-ah kan lo peklut. Chuleiin, support lekha le thil tul dang kan mamaw hunah cho kan biek naw a, lawmthu khawm vawitam tawngbau le report kan zieknaah kan suk lang tain ka hriet. Thei sien lem chu Churachandpura ngei hang fe-a; lawmthu hang hril kan nuom khawp el. Anni khawma “,Hung suok inla, lawmna ruoi siemin tawnlairang intawn tirin a laiah kan lam huol ding cheu a nih.” an mi tih. Kan lawmthu hril hi a la hun tawk naw chun hang fe in; hmaisan a ngei kan la hril chu a tul ma ding a nih.

Chun, David Joute-in a hril, taril 6 June 2006-a Hmarkhawliena inkhawma Hmar MIL Textbook Preparation Committee siema an thu fepui dan HMMC in ngai pawimaw lova Textbook lo siem anga a hril hi an dik nawh. Textbook siem an tum kha HMMC chun a hrietpui naw tawp. Chun, textbook an siem tum ti kha kum khat hnungah kum 2007 khan Class-XI le XII a ding kan buoipui thu an hriet thaw luot leiin HMMC Secy Lalremthang Hmar chu phonein an hung hril a, chu zo char chun Lalremthangin a mi hung hril nghal a.

A hung hriltu Pu Sawmvel Zate ka hang hril a, a zingah VL Tluonga Bapui ka hang hril bawk. Pawl kuo le pawl sawm lekhabu an lo siem mek chu HMMC in Pawl sawm pakhat le sawm pahni lekhabu kan lo siem kan inhriet kawkal lei a nih ti a khawhnungah kan hriet suok nawk. Pawlsawm pahni lekhabu kan siem a nih ti hrie hai sien chu hung phone kher naw ni hai.

Chun, Board-in subject thleng ding ti a hril hmaa lo buoipui ngawt khawm chu a bengvar double thlak deu am aw! Hi thu hi an la hrietchieng naw lei am a ni ding Ellora Hotela committee-a VL Tluonga Bapui-in thu a min dawn, “Manipur syllabus kha Assamah kum khat cho hmang ding ti kha ieng leia kum thum lai ei hmang ta am a na?” a ti chu, “ Board-in ieng subject khawm kum khat cho-a dingin an approve ngai nawh, Subject thleng thar hma po a hmang dingin an approve hlak” ti ka hril a, an har deu huoiin ka hriet. Anniin Class-X subject an siem tum kha keiniin Class-XI le XII kan lo siem mek inhrepaw naw lei ni lemim ka hriet. (Just for information: tukum AHSEC hnuoia Class-XII exam-a Hmar MIL la po mi 276).

Chun, Degree-a ding lekhabu siem chung changah ‘HLS in an siem ve mek hi fe tlang el raw se’ ti Hmar Inpui Treasurer-in a mi hung request a. HMMC chun inza takin a pawm a. Sienkhawm, naupang inchuk dingin a tha tawk am, a him tawk am ti en ning a ta, a tha tawknawna le a him tawknawna a um chun HMMC in la sut tho a tih. Chun, HLS –A hi siem that vat a tul.

Pawl hnuoi tienghai subject po po HLS kuta innghat a ni leiin. Kum 2005 September thla tawp tieng F.Lalrammawi leh Mr A. Majumder, Managing Director, Assam Textbook Production Corporation (ATPC) kan inhmupui a. Pu R C Traite thu min cha – ATPC ah thawktu pakhat ei nei thei a nih, hung ngaiven ro- ti chu kan indawn a. Majumder chun,”Lekhabu sut ding in hung peklut hma chun hi officeah hin iengtin am sin nei thei in ta? In textbook ding hai hung pelut ro. Chun, ka hriet dan chun tuta translation inbuoipui mek kha hmang a ni ta naw a, sawrkarin a thar a thleng dai ta, kum iemani zat a thar hmang a ni nawk tah,” ti a mi lo hril a. Hi thil hi thuneituhaiin an bawzui vat a tul takzet, zo lo a la ni chun.

Chun, Assama hin inthlungna (mooring) nghet taka siem a tul. Inchuknaah pawl hnuoi tieng Hmar medium neiin Primary school tam tak ei nei a, zirtirtu a za tel an um bawk a. Hmar MIL ei nei khawm hi ei inthlungna a nih. Chuong ang peiin khaw hming, muol-le-tlang hai, vadung hming, lekhabu etc. hai khawm ei tawng a siem pei a tha. A hmain hre tho inla khawm hi thil ka hrietchieng zuolna chu – Kum 2003 laia NC Hill le Cachara buoina ei tuok zo; a kum nawk 2004 khan Phukan Inquiry Commission chun Hearing vawi iengzat amanih Haflong le Silcharah an nei hnungin a final Guwahatiah an thaw ding a ni leiin Pu Lalzawmthang Hmarin Advocate Assamess ngei an lar deu lo zawng rawh, a mi hung ti a. Officea ka thawkpui TC Bora kan dawn a, Nilay Dutta a mi hril hmu a.

Thawtanni March 15, 2004 chun office-a inthawk inhma meta suokin High Court-ah ka va zawng a. Nagaland Advocate General sin a thawlai a ni a. Ka hang hohlimpui chun, “Hi case hi la lang, Nagaland sawrkar le Naga mipui hai interest tawk buoi thei I ring am?” ti a min dawn a. Ka ringnaw thu ka hril a. “Documenthai mi hung pe rawh,” a ti a.

A hnung deuah Pu hai Hlima Keivom le Ngaidam Puruolte-in an hung thak a. A ma Delhi tieng a lo fe leiin chawlkar khat hnungah tlangval pathum : Jacob Faihriem, Ethan Ralsun le PK Gangte thuoiin a inah kan zupeklut a. Hi tuma kan hohlimnaah – Assam sunga ei cheng tanna dam, ei chanchin (history) le thil dang dang a min dawn hnungin, “In History bu khat mi hung pe thei i ti?” ti a min dawn a. A that nawna um pal a tih ti ngaituona leiin, “History kan neia chu kan tawnga ziek an ni a, I tadingin tangkai naw nih,” tiin ka dawn ta ringawt a. Inthlungna nghet taka Assamah ei siem pei a tul takzet.

HMMC ka thuoi dan Johnin a mi commend dep angin ama khawm hang commend ve dep ka tih. H.S.A. Gen Hqrs in Executive Com Hmarkhawlienah September 20, 2005 khan a ko a. Hi committee hi hnesaw takin John Pulamtein a thuoi a nih. Guwahati-a inthawkin Songkhumvel Songate leh kan hang thang a. Hi tum hin beisei nek daiin mi kan fe tha.

Kolkatta chen an hung thangin ka hriet. Kha tum khan H.S.A nasa takin a tal thar a. Hi committee-a thanghai hin hlawk taka September beiruol nei ang elin hlawk kan in ti tawl hle. Chu boruok chun hmun tin le ram tinah H.S.A. a hartharna nasa takin a chawk tho bawk. H.S.A thuoitu tam tak an lo um ta a, tlin tak tak an tam. Ka hmu phak chin cho hang hril ka tih. S. Rokung Songate in H.S.A a thuoi lai khan ama ah beiseina insang tak el ka lo nei hlak a. A bikin Kailam hnuoi tieng hai chun amaah beiseina nasa tak an nei a nih. Hun lo takin muol a mi liem san a. Bei a dawng em em.

‘Ama ang mi ieng tikam ei nei nawk ding aw’ ti beiseina lungrilin a thlir lai zing hieng khawp a H.S.A intuoi thar nawk thei mi ei hang nei hi lawmum ka ti ngawt el. Vai sakhuo bie ni inla lem chu S Rokung a reincarnation ti nuom hiel ka tih. Student thuoitu seng seng lai kan pak bik a ni nawh, ‘kan hmu le kan hriet hai hril naw thei kan ni nawh’ ti ziek ang deu a ka hung ziek a nih. Chu leiin, Dec 2005 a H.S.A. Gen Assembly vawi 50-na a Electiona khawm khan Uncontest-in kan tling tir a nih. Sienkhawm, ka la dit tawk nawh.

A san chu mihriemin talent ei nei hi an ang vawng nawh. Ei talenthai mipui le hnam tadinga hmang suok ngei hi thil tha, thil tul a nih. Mosie khawm khan a talent hmang suok naw vai sien Bibleah Mosie ei hmu naw ding a nih. H.S.A. cho ni lovin ATSUM khawm hnesaw taka kum tam lo thuoi tah a ni leiin unau tribal dang hai lai khawm hming siem a ni tah. Chuleiin, ka thil dit hang hril dawt el lang – MP (Lok sShaba) hi contest ngei sien ka nuom takzet, mi dang a hang contest ding awm ei ni lai umin ka hriet nawh. MLA ti vel nek chun sawr lem dai bawk ei tih. Kha hma met khan Lalringumin, ‘ U Johnin MLA contest dingin hang hril rawh, ei pahniin hang campaign ei tih,” a mi hung ti a. Sienkhawm MLA hi chu ka ti rak naw khawp el.

Kum 2008 October 3 in Muanpuia Punte (MZP Supremo tia kan ko fiem hlak) in ‘Mizoram Houseah in hmung ei tih, MLA ka contest tum deu a, hril tlang ei tih’ tiin a mi hung hril a. Rosangzuol leh kan fe a. Kei chun, ‘ MLA hi chu a chin tham, state chin Mizorama MLA hai lem hi chu a nep deu naw maw? MP contest lem rawh, I tling theina ding a ni phawt chu a ieng party khawm bel el rawh,’ ti ka hril a. Amiruokchu, MP kha a ngaituo naw zawng a lo ni bawk si. MLA khawm contest ta chuong lovin a um a. Pawi ka ti ngawt el.

Chuleiin, MP hi eini lai a contest ding awm tu taka ka ngai chu John hi a nih. (A reality lem chu ka hriet phak naw khawp el). Thei patawp suo tlang inla, eini lai vote a tam thei ang tak in tlak tir nisien, hnam dang unauhai support hmu ngei tum inla, a nawka hin chu thaw ngei sien ka nuom a. Ditsakna insang tak kan hlan bawk, ei tangkaipui nasa awm em a.

(08 May 2011)

Read Hmar Literature Society, Assam chung chang (1)
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate