Responsive Ad Slot

Zoram Khawvel Diary – II

Tuesday, December 18, 2018

/ Published by Simon L Infimate
~ David Buhril

November 1: 2018. Ramri (Manipur/India le Myanmar) hrŭla Zophai sungah sei fet kan tlan hnungin Manipur tlangdunghai chu kan hnungsawn hla tiel tiel a. Buddhist-hai tempul Pagoda hmu ding a um pheu pheu ṭan ta a. Chu ruol chun Zophaiah (Kabaw/Sagaing/Kalay) Zohnathlak Kristien hai khawmin Kraws an phun theina naah an phun uor ve khawp el. Hmu thei lo rama indona chu hmu thei dingin a hung um ve ta a. Pagoda tam tak chu sipai tha hratna le Buddhist thiempuhai malsawmna ṭhangruola bawl an nih. Ram indinna dingin sakhuona hi hmangruo pwimaw tak laia pakhat a lo nih ti chu a sukchieng hle. Amiruokchu ram inchunaa sakhuona a’n rawl pha zet hin chu muongna hlimthla khawm hmu ding a um ta ngai nawh. Remna Lal piengna, Israela ngei khawm ram inchunaa sawrkar chauh ni ta loin sakhuonain thapui a hung zep inthuk lem chuh khawvel indopui chawksuok thei ding khawpin an buoi a, tawp intai a nei thei ta nawh. Zophaia khawm chu hripui chu inleng pal a tih ti inlau a um. Anthim nazawng nawr khawm hi fimkhur taka nawr a ṭul ding a nih.


Zophai chu vadung tiem seng loin a chawm a ni tak. Vadung tam lem hih Manipur tlangdung tienga hnâr nei an nih. Indo-Myanmar Friendship Road chunga ringawt khawm vadung leilak sawmruk neka tam a um. An vadung nei tam hin a ram sukhnawngin a sukhnienghnar el khelah a suk mawi hle bawk. Zophai hi sawt taka inthawk tah khan lal le thunetu hrang hrang kuta lo khawsa tah hlak a nih. Amiruokchu, hun thar le khawvel tharah Zohnathlakhaiin hi phai hi ei hmunpuia inchangtir dan lampui dap pei chu ei thaw makmaw a nih. Khawvel kawtkhar hung inhawng lien peiin “Look East”, “Act East” chu lekhapuona beiseina thu ringawt inziekna a ni ta nawh ti chu hmu le them thei a ni tah. Khawvel keimattu lamlienpuiin ei suopuihai bubitnaa a hraw thleng ding a ni tah. Chan le ro inrem ṭhat hun a tlung thar mek lai hin khawvel lien lem (global outlook) lungril puta lam lawn thiem dan ding inchuka ei inpuocha hun  a tlung takzet tah. Ram le hnam siemna (nation building process) dinga thaw makmaw a nih. Bible-a inthawka Israelhaiin thi le thau leh ṭhang a, hringna tam tak châna ram an lak thu ei tiem khah ei awi chun chuong anga ei pi le puhai lo chengna hmuna Zoram Khawvel indin chu a thei ve ngei ding a nih ti hih ring ve ding a nih. Ramthar hluo ding en thlithlai dinga inzin kan ni nawa chu a pieng hmasa lo ding a pieng ve tlat. Zophaia inthok hin khawsak ram (Thailand, Vietnam, Singapore, China, Japan, Korea, etc.) thiemna, varna, hausakna le hmathlir ei inṭawmpui thei tak tak chauh ding a nih. Ei nghat nawna ding tieng ei lo ngha laklaw tah leiin Vai sakhuo le sawsaiti innawi indarin ei hnam le kohran chen khawm a run mek a nih ti hriet a hun tah. Ei chipuihai khawsakna le ropuina khawm hmu phak ta loa ringna ramtiem  ringawt hnawta buoi hi a huntawk tah.

Baw ding le hluo ding lem ramṭha, ram hausa, mi taima ram, mi tumru ram, mi hlawtling ram innghatna chun ka ngaituona zer a’n far tir a. Ringnaa ram la nuom le kona rawl tak tak dawng inti kohran le mimal ta ding lem chun an hril “Ramthim” dai chu a mar lien hle. Papar bil a hmu thuta a lawm luotin a phawi hman hmain a baw dar vawng an ti ang deua baw ding khawp an hril “Ramthim” chu a par hmin zing. A sik ding an um naw khawm a ang ngei!

Indopui-II lai Japanhai le Mingo sawrkar ṭhangruola an lo indona hmunpui pakhat chu Zophai tiin ei zuk ko el ta a. Thilmak a tling tlat. Pathien remruot an nawh ti naw ruol an nawh. Amiruokchu, Assam, Mizoram le Manipura Zohnathlak hai thlierkar lungril put le chun hi ram hi ei hluo a thieng nawh; hluo thei naw bawk ei tih. Ei tui dawn dan a’n dik nawh.  Indik naw vawng thei khawm a la nih. ‘Fourth Industrial Revolution’ sir phakhai khawnghat le hmathlir leh lem chu inmil ngai naw nih. Chanchinṭha mansapui kum za neka tam ei pai fuol ta hnung khawma thlirna ding le nghatna ding tieng lem mit ei la’n len thei naw hi thlalerah kum sawmli Israelhai an invakvai ang lamlawn Ami’n hrawtir a ni dim ti naw ruol an nawh. 

Zohmun khuo kan tlan pel hmasa tak a. In zariet neka tam Zo khuo hmasa tak chu a nih. Tahan hnawt kan ni leiin chawl zai rel hlek loin kan tlan sana. Myanmar a hadam nawna pakhat chu an signboard a inthawk an mellung chenin Burmese-in an ziek vawng hi a nih. Dak fana mani le mani insuk bengvarna ding hmu dan ding an kuo tam naw hrim hrim. Barak Valley Bagha a inthawk ei inhem lut a, iemani chen ei tlan hnungin, “Welcome to Sinlung Hills” ti sapṭawnga inziek an lo tar ringawt khawm kha a bengvarthlak el khelah, a hadamin, lungmuong a um takzet. Ruolṭha le hmelma hai khawmin an tlungna chen an hriet theina a ni ve. Anla demokrasi tawk naw lei am a ni ding; an ṭawng an sie lien luot lei am a ni ding ti ruok chu hriet a’n tak. Ei tlungna chen leh ei la ban ding ram hriet theia a um hin bengvarna chi khat tak ei lo nei ve hlak. Mellung ei tiem thei ta naw zet hin chu chi-aina chi khat takin amin thuom ve tlat. Insuk Pharisai bengvar taluoa “An dawn rawn taluo taa an tiem thei ta nawh ning a tih” ti el chi chu ni naw hleng a tih.

 Mellung tiem thei lo umna rama chun vawi le changah “Beer Station” an ngir inchat nawh. A mellung ngir nekin a tam lem ngei. A mellungah nambar an ziek zat nekin an tam lem hiel naw dim a ni ti ding khawpin an intlar ṭhahnem. A ni ngei! Hluo lo lungdi an tling, a tlanin kan tlanpel zung zung ta a; fienriel hman ding kan ni si nawh. Dawn ding zalen deuin an zawr thei bik el hih ruolpa Darsuolalin hung hmu ve sien chuh, “Da, sipai sawrkar hi an ṭha tak a nih, an fel tak a nih” ti nghe nghe ka ring. Amen naw ruol ni naw nih.

Darkar li le ti kan tlan hnungin Kalay khawpui chu kan tlung ta a. A fai inrel khawp el. India khawpui buoi inchin nei nuoi ang kha chu a lo ni nawh. An khawpui laili takah airport an nei a, chu sira restaurant ṭha tawk taka chun zanbu kan kil a. Fakhmun an nei ṭha, ei rama um ve sien ka ti vawng vawng. Anachu, an menu hai Burmese vawnga inziek a ni leiin phingṭam dangchar lai tak makhata va pan el chi chu ni naw nih. Mikhuol lawm an thiem ruol ruolin an ṭawng chauh an uor hlurh ruok hin chu ami hnawt zam ve thung. Ṭawng dang phawi elna ding an kaw nawh.

Tahan panin kan innghatna ding tak Pu Vanlalmihriata ina chun kan inthak lut ta hram a. Tahan ei ti vet hi Kalaya veng pakhat a ni ve. In sangthum neka tam umna veng a nih. Milo mikhuoltu hin Einstein Private English School a nei a. Pawlrieta inthawk pawlsawm chen kai theina a nih. Naupang zasari neka tam kaina a ni a; an rengin sikul hostela an um chil nghal. Chibai buk ding le mi lo hmuoktu Tahan Literary Circle (TLC) hai le chun hunser kan hmanga. A hadam ie. In inlawi ang elin Zoram Khawvelah kan mikhuol nawh.

(December 15, 2018, Bethel Chimbuk-Sunzawm ding)
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate