Inchûkna lam tung ka hraw lai a, mi lo cheltu chu Rev. Dr. Rochung Pudaite, Upa L.Rosang Sinate, Pu L.Rokung le Pu Daineikung hai an nih a. Anni pali hi ka theinghil theilo, ka ta dinga THIL HRING PALIhai chu an nih.
1968 a nih a. Gandhi Memorial High School, Molnomah Pawl 9 ka’n chùk a. Ka ruol \henkhat Sielmat Christian High Schoolah an kai a. Ka’n hnar thei èm êm hlak. Kan insùngin a zo ve naw leiin, a rûkin ka mitthli ka huoi ka huoi hlak!
Ka pu Rev. Rochunga Pudaite rawngbawlna fe thlengin, 1968 kum chenvea inthawka 1969 December chen kha, School Fee chawi lovin Sielmat Christian High Schoolah lekhâ ka’n chùk a. Ka pu, Pu Rochung hi, mihriem \awng taka hril chun, ‘a mi siemtu’ a nih.
Ka hrietsuol naw chun 2004 kum kha a nih a. Pu Rochungin, EnglishLushaiHmar Dictionary a buotsai a. Lo en ve dingin, a ‘Hard Copy’ a mi hung thawn a. Ka zuk en thèk thuok a. Thumal inkawp / inkawplo ding thua le, Parts of Speech inbùk kawkal thuah, ‘comment’ iemanizàt ka pêk a. Chun, ‘|’ aia ‘TR’ hmang le, ‘AW’ hmangna dinga ‘O’ a hmang, \ha ka ti naw thu ka suklang sâ bawk a. Chu lai chun ka pu chu Americaa a um lai a nih. India rama a hung suok chun, a Bungalowah a mi ko va. Kan tupa Pu Ruolhlei Pakhuongte khawm a lo um veh a. Pu Ruolhlei chun, “Ruoivel, mi thiem tak tak, Ph.D. degree nei hai khawmin, ‘ a \ha ie’ tiin ‘comment’ an hung pèk tâwl seng a. Anni nêka i thiemb$kna ie’m a um lie.. I hung thai sen nasa bàk a?” tiin a mi lo fiem a. Kei chun ka thaisenhai chu a dawt dawtin ka hriet ang agin ka hrilfie vawng a.
Ka pu chun, “Ruoivel, kei hi Grammar ka balam naw hrim a nih. Nang hi a mi hung en\hapèktu ding tak i ni àwm hih. I sàwlman khawm siem ei t’a. Mi hung tlàwmngaipêk la \ha’ng a tih” a hung ti a.
Ka pu kuoma chun, “Pu, nanga zara Pawl 10 zo thei ka nih a. I ta dinga \angkai ve hi ka nuom hle. Amiruokchu, ka nauhai 5, Manipur puoah an inchûk vawng a. Ka thla hlaw’n a dai naw leiin, tûk le zana Tuition pe char char hlak ka nih a. Chuleichun, i dit inhmaw angin zopèk hman naw rawi ka ti che. Mi dang zawng la, keiin ka thei ang angin lo \hangpui lem ka tih” ka ti a. Anachu, Pu Rochung hi, taksa dana ka pu a nih a. Ka pu’n a mi mamaw ve sun sun, hei sukthlawn chu ka nuom naw leiin, “Pu, kum 2 sûng ka buoipui i pawiti naw ding chun, theitâwp hung suo’ng ka tih. Amiruokchu, ka Computer a hlui deu ta leiin, Computer \ha in mi’n hmangtir \ûl a tih” ka ti tah a.
Chuonga ka buoipui char char lai chun, ka pu chu, lung natna leia ICUa sie lût a ni thu January 23, 2006 khan ka lo hriet thut a. Ka lung a \hâwng nasa hle. Ka lungrilah thil tamtak a hung inlang a. Chuonghai chu March 20, 2006 khan, a hnuoia ang hin ka ziek dawk a.
KAN LA MAMAW CHE, ROCHUNGA PUDAITE
Kan ram le hnam dawmsàngtu di’n,
A bêlruot che Chung Pathienin.
Nang hi kan hnam Sûtpui ding a,
Lal thilthlâwnpèk kan dawng i nih.
A la hun nawh, kan la’n zuom nawh,
Muol i liem kan la phal nawh.
Ami zalêng tin ka’n dawn a,
‘Mang\ha’ an la ti phal naw che.
Aw, kan hnam Sûtpui, ngîr zing la,
Chuoi lova hràtna thar neiin,
El Shadaiin umpui sien che,
Ro mi rèlpui di’n dam zing rawh.
‘Oasis’ an hril, thlalèr tuidìl,
Chung Pathienin A siem ieng a,
Unauhai damna i tling zo.
Ngai che bâng thei di’n kan mawi nawh!
A mal mala ka hei sùtin,
Pâ i tling zozie a’n lang pei;
Uor taluo um theiin a mawi nawh.
Dam zing rawh, aw, kan hnam Sùtpui,
A hun lovin mi màksan naw;
I miha’n kan la mamaw che.
Thei chang sien hring khawvêlah,
Enchim lovin lêng zing la kan nuom!
(Conceived on January 23, 2006 and born on March 20, 2006.)
Vawisuna mi le sa laia hmai \im lova khuo ka nghat ngamna le kawr le vai laia zâm lova ka’n pàwt theina hi, Pa Pathien le ka pu, Pu Rochung zàr a nih ti hril hi ka’n tìm ngai nawh. Hmar Hawrawp hmang thu le Hmar \awng ziek dànah inmil naw inlang khawm, ka pu ka hmangaina le ka chunga a thilthaw\hathai hril hi, ka bâng ngai nawh. William Cowperin, “England, With All Thy Faults, I Love Thee Still” a lo ti angin, kei, mi fel lo le tling lo, \awmkailo em êm khawm hin, famkim bìklo ka pu hi, a felhlelna le a famkimnawna po po leh, “I Love Him Still” ka ti zing a nih.
Bung tamtak le châng tamtak chàwmkân nàwkin, ka pa pute, kei khawma ‘Pute’ ka ti hlak, a damlai khuolzin suo a, 2010a Chatuon ram mi lo inlawisan tah, Upa L.Rosang Sinate’n ka chunga thil ropui le theinghil theilo ding, 1971 kuma a lo thaw chu, kum 44 a liem hnung khawm hin ka la theinghil thei nawh a. Zani laia thil tlung ang elin, ka lungrila hin a la thar sar zing a nih. 1971a PUC Exam. Form fill upna ding Cheng 40/ kan nei naw lei a, Exam. Form Fill Up thei lo dinga ka um leiin, ka pute Rosang chu ka lutchil a. “Pute, Cheng 40/ mi lo inhmangtir la. Exam. zo phaleh, ka thung zo hmâkhat che’n i suok angin um el de ning” ka ti ta chawt a. Kha’ng lai huna ding chun Cheng 40/ chu \lâwm bêklo a nih. Ka pute’n ka mangangzie hmu a, Chêng 40/ a mi hei pêk el kha chu, ka damsùng hin ka theinghil thei ka ring ta nawh. Ama zâr le Pathien zârin PUC chu (tulaia Pawl 12 ei ti hi), First Divisionah ka ‘passed’ theipha a. Ka hringnun lamhraw ka sùt chàngin, ka pute Upa L.Rosang Sinate hmêl hi, fie kulin ka mitthlaah a’n lang zing hlak.
Chuonghai zâr pei chun, BA zovin 1975 khan MA inchùk dingin Guwahati ka pan a. Gauhati Universitya B.K.Hall 3ah kum 2 sûng khawsain, English Literature ka’n chùk a. MA ka’n chùk lai khawm hin, harsatna chun a mi la’n kiengsan chuong nawh. Ka u Lalpienghun hi, sum le pai thua harsatna tuok dèr lova BA mi’n zotirtu a nih a. MA ka’n chùk sùng khawm hin a mi la thlathlam chuong nawh. Harsatna ka tuok kàrlaka ‘Mess Fee’ ding mi lo tumpèktu, Senvawn tlangval, ka pa ruolpa, Pa Rokung le, ka pu, Pu Daineikung hai hming hi, ka lungril phêkpuiah inthûk taka khenin a um a. Ka lung inphu ruol hin an hming hi an inphu nawn dut dut hlak. Pa Rokung le ka pu, Pu Daineikung hin Chêng 100/ ve ve an mi lo pèk a. Anni zâra MA zo thei ka nih. Ka ta dingin an va hlu ngei!
Hieng ‘Thil Hring Palihai hi, ka damlai khuolzin ka suo hmâkhat a, ka sîr a, hlîm anga mi’n tlawnpui zingtu ding, ka theinghil thei lo dinghai chu an nih.
~ Hmasawnna Thar, 8 April, 2015
~ Hmasawnna Thar, 8 April, 2015
